Oktober 2006

Oktober startte slecht. Niet alleen hadden wij ons eerste 'dipje', ook zat even alles tegen en liep alles fout. Computer-stress is hier constant aan de orde van de dag: We hebben geen internetverbinding (wellicht dat dit over 2 maanden wel het geval is); internetcafé's zijn onrustig, druk, computers zijn traag, stroom valt uit of verbindingen met servers worden verbroken.

We hebben inmiddels contact gelegd met een Nederlandse IT-er in Tamale (Erik); met een Ghanese IT-er en met 'Africa on line'.

Om nu te kunnen internetten met de eigen laptop in een internetcafé en hopelijk straks dus thuis in Gurugu, werd een network adaptor, kaart en kabel aangeschaft. Echter…………Het volgende euvel diende zich aan: Outlook express blijkt ook kuren te vertonen, in combinatie met Het Net. Tot overmaat van ramp resulteerde de hulp van de Ghanese IT-er in het verwijderen van alle word-documenten!!!!

Velen uren werk verloren! Van de Hollandse regen in de Ghanese drup!!!!!!!

Op dezelfde dag begaf de taxi het, (waar Ben in zat); was de geldautomaat kapot; was er een staking bij de bank en leek de klas op 'loslopend wild'! Teacher Paul was het wangedrag van de kinderen helemaal beu en sprak de blagen vermanend toe. Bovendien werd duidelijk uitgelegd dat Ben en Dees helemaal uit Nederland waren gekomen, om deze jongeren een kans te geven. Ze moesten in koor excuses aanbieden: 'We are very sorry Mister Ben; we are very sorry Madam Dees!'

Voor de kinderen van NFD zijn wij Mister Ben en Madam Dees (Dies); voor de kinderen van de compound waar wij wonen, zijn wij Uncle Ben en Aunty Dees (Dies).

De NFD-meiden zijn net begonnen aan het traject en moeten nog helemaal 'gepolisht' worden (om met de woorden van Hawa te spreken). Gehard door het leven, zijn ze ruw in de omgang. Fatsoen is een onbekend woord voor deze doelgroep. Uitkleden midden in de klas, spugen, weglopen……Het hoort er allemaal bij! Dit laatste geldt voornamelijk voor de zwakke groep (veel analfabeten). Op 2 oktober meldt zich weer een nieuwe leerling aan. (21 jaar; nooit op school gezeten; analfabeet; woont in de omgeving bij een tante; geen medische klachten; kiest voor hairdressing). We besluiten dit meisje toe te laten, maar spreken direkt af dat zij de laatste is. (Ruimtegebrek). Er zijn nu 14 meiden in de educatiefase (9 zwakke groep; 5 sterke groep): 8 weven en 6 hairdressing. Als we de 9 meiden die op stage zijn, erbij optellen hebben we in totaal 23 meiden. We stellen voor om af en toe eens te rouleren m.b.t. het lesgeven aan de verschillende niveau's. Tot op heden had Paul nog steeds geen les gegeven. Dees had de eerste groep gedurende de laatste weken voor hun stage lesgegeven en was nu begonnen aan de tweede groep (fase 1) (zeer laag niveau). Ben had de 5 meiden met een hoger 'level' voor zijn rekening genomen. We stelden voor dat Paul ook maar eens ingeschakeld moest worden, zodat Ben 's middags zich meer kan buigen over fundraising en micro-kredieten. Paul zal de zwakke groep nemen en Dees mag een tijdje naar de 'goede groep'. Allemaal aanspreekbaar in het Engels. Wat een verademing! By the way…………..Er zit één meisje in die groep met 12 vingers!

Voor einzelgänger Dees is het soms moeilijk om constant te moeten 'socializen'. Ze snakt naar privacy en 'alleen-mogen zijn'.

Maar helaas……..De meiden van NFD hebben nu zelfs al ontdekt waar we wonen. Zijn ons een keer gevolgd van school naar huis. Het is zaak om duidelijk onze grenzen aan te geven, want anders word je finaal leeggezogen. Dat dit moeilijk is, moge duidelijk zijn. De mensen zijn zo ontzettend aardig en willen constant bij je zijn.

Dit geldt niet alleen voor de meiden van NFD, maar ook voor de mensen van de compound waar we wonen. Ook zij zijn heel aardig, maar ook zij willen voortdurend een praatje maken. Hun 'dierentuin' is ook weer uitgebreid: Sinds begin oktober zien we een jong hondje. De honden en de katten kunnen Dees gestolen worden, maar de kippen, kalkoenen, schapen en geiten hebben zelfs een rustgevende werking.

Zoals eerder vermeld, verzorgt Job onze was. Strijken doet hij ook. Dat laatste is ook wel belangrijk, aangezien dan de eventuele 'beestjes' die op het wasgoed zitten, doodgaan. Als je het niet zou strijken, kunnen deze beestjes onder je huid terechtkomen, waardoor er ontstekingen kunnen optreden. Je moet er toch niet aan denken dat er een beestje uit je huid kruipt!!!!!

Aangezien er weinig lesmateriaal is, zijn we blij dat we van alles hebben meegenomen uit Nederland. Toch werkt dat niet altijd, omdat een methode uit Nederland een compleet ander referentiekader heeft. Soms echter is het ook wel gewoon grappig……

De 4 seizoenen zegt de kinderen hier niets (zij hebben er slechts 2: the dry and the rainy season); voor wat betreft fruitsoorten: Een kers en een aardbei kennen de meiden niet; maar het Nederlandse boek vermeldt nou eenmaal geen mango of pawpaw (papaya).

De leslocatie bevindt zich aan een relatief drukke weg; het is een voortdurend komen en gaan van mensen. Aangezien de deuren altijd wijd open staan, gebeurt het regelmatig dat er iemand zomaar even binnenloopt om gedag te zeggen. Men ervaart dit totaal niet als een storing. Soms is dit natuurlijk wel leuk, maar soms ook vervelend.

We werden nog vereerd met een bezoekje van Peter (Ghanese staf NorGhaVo). Zo af en toe komt hij eens kijken op de werkplek van 'zijn mensen'. Hij had nog een nieuwtje: Een rekening, i.v.m. de inklaring (douanekosten) van de verscheepte spullen naar Tema ligt nog op ons te wachten. Nou ja, er zijn ergere dingen……………..

Ook zagen we begin oktober Marleen van Asselt in Tamale. Zij woont al vele jaren in de buurt van Accra en wij hebben twee jaar geleden een paar dagen bij haar doorgebracht. Zij was nu onderweg naar Bolgatanga in het noorden. Inmiddels komt ook Hawa, de direktrice van NFD, binnenkort weer terug van haar paar dagen Accra.

Natuurlijk zijn er ook vele frustraties: Het altijd maar moeten socializen; moeten wachten, moeten ervaren dat er niets concreets gebeurt, het gebrek aan privacy e.d. De kunst is om daar goed mee om te gaan!

Nog steeds zitten we in het regenseizoen: Fikse plensbuien, onweersbuien komen dan ook regelmatig voor.

Op 3 oktober treffen we 's morgens een klein, schuchter meisje aan, dat heel graag mee wil doen in het NFD-traject.

(10 jaar; nooit op school gezeten; kan niet lezen of schrijven; verstaat geen Engels; maar wil graag hairdressing volgen).

Conform onze afspraak van gisteren, (capaciteitsproblemen), moesten we haar wegsturen. Maar toen de kleine meid begon te huilen, (o,o, die tranen in die bruin/zwarte ogen), ging ik (Dees) natuurlijk overstag. Eigenlijk vind ik het gewoon goed dat ik niet consequent heb gehandeld, want deze kinderen hebben normaal gesproken geen enkele kans………………….

Wie ben ik om haar die kans te ontnemen? Ze werd dus alsnog welkom geheten. Gaande de dag fleurde het snoetje helemaal op en telkens als haar ogen de mijne vonden, was een stralende lach mijn beloning.

Eindstand: 15 meiden in fase 1 (educatiefase): 10 meiden in de zwakke groep: Azara 1, Raffia, Assia, Rama, Memanatu, Safoura, Ifau, Satia, Ayisha, Azara 3; 5 meiden in de sterke groep: Azara 2, Adam Rafia, Zenab, Hamishouw, Mariam.

8 meiden hebben gekozen voor weven; 7 meiden houden zich bezig met hairdressing.

Samen met de 9 meiden die op stage zijn (5 sewing; 4 weaving), heeft NFD nu 24 meiden onder haar hoede.

Sinds vandaag ben ik (Dees) ook gestart om Frans te geven aan de sterke groep. Naast Engels, rekenen en gezondheidsvoorlichting(een combinatie van: environmental studies/social studies/science), een welkome afleiding.

Ze waren enthousiast en namen die moeilijke klanken op de koop toe.

Voor deze doelgroep heeft Frans natuurlijk geen prioriteit, maar alles wat deze kinderen leren is meegenomen.

Zij zullen namelijk bijna nooit terechtkomen op een reguliere school; dus alles wat ze te weten kunnen komen, wordt met beide handen aangegrepen en hebben ze te danken aan NFD. Bovendien zijn alle buurlanden van Ghana Franstalig (Burkina Faso, Togo en Ivoorkust), dus de keuze voor Frans is toch zo gek nog niet.

In de zwakke groep vinden regelmatig kleine vechtpartijtjes plaats. Kort houden en streng toespreken is het devies!

Met één meisje zal NFD binnenkort naar het ziekenhuis gaan. Sinds de start hoest dit kind vreselijk en sinds kort gaat dit gepaard met braken. De ouders van haar kijken niet naar haar om. Dit laatste gebeurt vaak.

Gelukkig kan NFD met een ziek kind naar een ziekenhuis in Gurugu. Dit ziekenhuis is namelijk 'free of charge'. (Is gesponsord door een Canadese organisatie).

Helaas kunnen we enkele dagen geen les aanbieden in weven, aangezien het weefgetouw kapot is.

Degene die dit kan repareren is afwezig, i.v.m. een begrafenis die 4 dagen duurt.

In Nederland zou dit ondenkbaar zijn!

Gelukkig zijn de computer-perikelen opgelost: Dankzij IT-er Erik kunnen we nu via Google-mail toch werken met Outlook express en bovendien is gebleken dat Het Net toch ook samen gaat met Outlook express. Yahoo vormt hierop de uitzondering. Jammer genoeg moest ook Erik constateren dat de Ghanese IT-er inderdaad alle word-documenten had verwijderd.

Opnieuw beginnen dus maar!

Ons leven in Ghana zit vol met verrassingen. De ene dag zit je zonder stroom, omdat de huisbaas geen units heeft gekocht voor de elektriciteit, de andere dag is er geen licht, vanwege bijvoorbeeld zware regenval.

Een ander punt is the traffic. We kunnen nu heel goed begrijpen dat doodsoorzaak nummer 1 voor de 'white menI het verkeer is. Er wordt gereden als gekken! Overigens……Het fenomeen statiegeld is onbekend. Er wordt gewoon gevraagd wanneer je het lege flesje komt terugbrengen.(Letterlijk: 'Wanneer drink je het op?') Als je in hun ogen te laat bent met inleveren, dan word je daar op aangesproken.

Het wonen op de compound is ook een verhaal apart. Dagelijks worden we geconfronteerd met de cultuurverschillen.

Er wordt niets uitgelegd; er wordt niet gepland; er wordt niet geanticipeerd op wat komen gaat; men leeft gewoon bij de dag. Natuurlijk komt dat relaxed over, maar voor ons kan dat ook frustraties opleveren, omdat we vaak het gevoel hebben dat er niets van de grond komt en dat er geen enkele afspraak wordt nagekomen. Maar toch…………Op de één of andere manier komt het dan toch weer goed. Het is allemaal 'no problem'.

Een uitvaart van een oom neemt 4 dagen in beslag. Op het moment van overlijden laat men alles in de steek en gaat op weg om samen te rouwen. Deze oom van Jacco (onze huisbaas) en Job, bleek ook de oom te zijn van Musah (NorGhaVo).

Musah is de zwager van Jacco en Susan. Of om met de woorden van Susan te spreken: 'Musah is my second man!'

Nu begrijpen we ook dat we op deze compound zijn terechtgekomen. Musah van NorGhaVo heeft deze huisvesting geregeld en wist dat zijn zwager op z'n eigen terrein nog een huis had gebouwd, dat hij wilde verhuren.

Zoals wellicht bekend, zouden wij met het NFD-project op de Ghanese TV komen.'s Avonds om 21.00 uur zou het uitgezonden worden bij Metro-TV (een soort nieuwsbericht). Aangezien wij geen televisie hebben, mochten we komen kijken bij Jacco en Susan. Laatstgenoemde zit dan op de grond. Natuurlijk hadden wij aan Hawa van NFD gevraagd wanneer het zou worden uitgezonden.

Je verwacht dan een concreet antwoord, maar niets is minder waar. Het antwoord luidde: Maybe Wednesday, or Thursday, or Friday. Vanaf woensdagavond 4 oktober zijn we dus iedere keer om 21.00 uur gaan kijken, maar tot op heden

(8 oktober) zonder resultaat. Als je daar iemand over aanspreekt, krijg je te horen: O, it will come….Perhaps next week…!

Om stapeldol van te worden!

Inmiddels hebben we een staking meegemaakt van de teachers en is Hawa (direktrice NFD) weer terug uit Accra.

Ze bracht een brood voor ons mee!!!!!! Zo'n echt, groot, wit, klef, zoet sugerbread!

Nou, dan smaakt het teabread hier toch stukken lekkerder!

Ook stond er plotseling een printer op kantoor bij NFD. Typisch Hawa om dit ook mee te brengen vanuit Accra. Zij is erg gevoelig voor 'de buitenkant'. De vorm is hier zo belangrijk! Haar computer is weliswaar kapot, maar die printer…….die moest en zou er komen!

Dat je veel geduld moet hebben om op NFD te kunnen werken, ondervinden we dagelijks. Het lesgeven gaat moeizaam.

Toch zetten we door en hopen dat de meiden over een jaar een beetje 'gepolisht' zijn. Dees heeft nu de groep 'high level' voor haar rekening genomen en geeft buiten les (tussen de rondscharrelende kippen en geiten). De kinderen uit 'low level' krijgen binnen les van Paul of Ben. Momenteel hebben enkele kinderen malaria en ook teacher Paul is door malaria geveld.

Dit komt zo vaak voor, dat niemand er meer warm of koud van wordt.

De gezondheidsvoorlichting die we geven is o.a. 'basic cleanliness'. Deze kinderen weten echt niet dat je je handen moet wassen voor het eten of na toiletgebruik. Niemand kijkt namelijk om naar deze meiden. De ouders/familieleden 'don't care about them'. We moeten uitleggen dat ze niet op blote voeten moeten lopen, maar dat ze slippers moeten dragen; we moeten ze vertellen dat ze fruit moeten wassen; dat ze niet op de grond moeten spugen; dat ze een hand voor hun mond moeten houden als ze hoesten. We zeggen dat ze zichzelf goed moeten wassen; hun tanden moeten poetsen; dat ze niet met hun handen moeten eten, maar ook een lepel kunnen gebruiken. We proberen duidelijk te maken dat ze hun eten 'vliegvrij' moeten houden; dat ze dieren niet moeten aanhalen; dat ze wasgoed in de zon moeten laten drogen; dat ze het water moeten afdekken met een deksel; dat ze hun community schoon moeten houden; dat ze hun behoeften niet in het veld moeten doen enz. enz. Voor wat betreft dat laatste………………………………….

Als je dan te horen krijgt, dat hun grootste wens een toilet is, ja, dan moet je toch wel even slikken………………

Het leven van deze kinderen was tot voor kort slechts het leven in hun hutje in de community; nu is daar NFD bijgekomen.

Toen Dees een keer na het weekend aan één van de meiden vroeg, wat ze in het weekend had gedaan, luidde het antwoord: 'I helped my mothers'. Aangezien haar vader meerdere vrouwen heeft (wat gebruikelijk is), helpt dit meisje dus niet alleen haar echte moeder, maar ook alle andere vrouwen van haar vader.

Het moge duidelijk zijn dat deze kinderen totaal niets zijn gewend. Ook het hele schoolsysteem dateert uit het jaar 0!!!!!!!

Het gaat slechts om 'memory power', opdreunen en schrijven, zitten en mond houden. Ze begrijpen niet dat de kinderen in Nederland hun mening mogen geven, dat ze kunnen participeren, brainstormen, dat er interactie is in de Nederlandse klassen, dat het gaat om leerstrategieen aanreiken enz. enz.

Vanuit dit perspectief gezien is het begrijpelijk dat deze kinderen het heel raar vinden als je individule aandacht geeft, als je vraagt hoe het gaat, of ze blij zijn met NFD, of ze vragen hebben, of ze wellicht problemen hebben e.d.

Hoe groot hun problemen ook zijn, ze zullen altijd zeggen: 'Everything is OK; I am happy; no problems'.

(Een Afrikaan verdraagt, waar een westerling klaagt!!!!!!!!!!!!!!)

Met deze wijsheid op zak, besloten we toch om gesprekjes te houden, met het oog op de voortgang.

We maken de meiden dus stapje voor stapje vertrouwd met kleine evaluaties. En inderdaad: Heel onderdanig en verlegen luidde steevast het antwoord: 'Everything is OK; I am happy; no problems'.

Wekelijks worden ook de stageplekken bezocht (weven en naaien).

Op de 'attachment sewing' moesten we ingevulde formulieren afgeven. Deze contracten zijn in onze beleving 'wurgcontracten'. Los van het feit dat de meiden 6 dagen per week aanwezig moeten zijn van 7.30 tot 17.30 uur (exclusief een uur heen en een uur terug lopen), mogen ze tijdens hun werk geen grapjes maken. Als klapper op de vuurpijl stond onderaan in het contract de volgende zin: 'I shall be binding to all rules and regulations of the shop and be ready to accept any punishment for a mistake committed by me'. Ja, zelfs lijfstraffen bestaan nog...........................!

Eén van de eerste dingen die Hawa regelde toen ze weer terug was uit Accra, was een afspraak maken met Ghana Health Service (een soort combinatie van het Ministerie van Volksgezondheid cq ziekenfondsraad). Hawa vond het geweldig dat ze 2 witten kon showen aan de regional director. O, die vorm die toch zo belangrijk hier is! Voor ons is dit juist vaak storend, omdat wij gewend zijn om het accent te leggen op inhoud. Toch was het niet verkeerd dat we ons gezicht lieten zien. Deze regional director is op de hoogte van het feit dat Hawa geen 'support' krijgt van de overheid en alles op eigen houtje moet doen. Hij begreep dat ze blij was met de 2 Nederlanders die haar proberen te helpen. Wij vroegen hem op de man af of hij wellicht iets voor ons zou kunnen betekenen. Hij stelde voor om een 'proposal' te schrijven en in te dienen, waarin dan tevens zou kunnen worden opgenomen een 'health insurance' voor de meiden. Niet gek! Aan het werk dus!

Op de terugweg passeerden we de gevangenis van Tamale. Dat zich binnen die muren Middeleeuwse taferelen afspelen, kon je aan de buitenkant al constateren.

Aangezien één van de 'practical skills' van NFD 'hairdressing' is, stelden we voor dat Ben als proefmodel zou fungeren, op het moment dat de meiden moesten leren knippen. Voor de zekerheid hanteerde teacher Abena de schaar nog maar even, terwijl de leerlingen lachend toekeken.

Tussen de bedrijven door moeten we ook de verlenging gaan regelen van ons visum. Gewapend met copieën van paspoorten en vliegtickets, pasfoto's en geld….Op naar het kantoor van NorGhaVo.

Ben wordt de laatste tijd vaak 's nachts wakker. Iedere keer is dat rond 2.30 uur. Er loopt dan iemand langs ons huis, die nadrukkelijk en telkens met hetzelfde ritme op een trommel slaat. De dorpsgek van Gurugu?

Navraag 's morgens levert de nodige hilariteit op. De man met de trommel heeft een 'ramadan-funktie'. Aangezien de moslims nog mogen eten voor zonsopgang , is het trommelgeroffel een soort wekdienst voor etenstijd.

Ook het Engelse verleden van Ghana speelt ons wel eens parten. Het 10 cm. korter laten maken van een wikkelrok leverde bijna een minirokje op! De tailor meende natuurlijk dat wij ons uitdrukten in 'inches'. (1 inch is 2½ cm.).

Op 9 oktober moesten wij constateren dat 4 meiden al een week hadden verzuimd. Eén ervan is helaas als echte Kayayoo-girl vertrokken naar Kumasi of Accra. Ze is in ieder geval thuis weggelopen. De eerste drop-out is een feit. Jammer, maar helaas……. Voor wat betreft de andere 3 meiden: Middels huisbezoeken wordt actie ondernomen.

Gelukkig hadden we op dezelfde dag al weer een nieuwe aanmelding. Gelet op de uitval, wordt besloten even soepel om te gaan met nieuwe aanmeldingen. Het nieuwe meisje Rabbia had dus geluk. Laatstgenoemde is een analfabeet; heeft nooit op school gezeten en wist niet hoe oud ze was. Hairdressing is de pratical skill die ze heeft gekozen.

Inmiddels zijn we allebei een beetje ziek: Hoofdpijn, keelpijn, verkouden en moe. Hopelijk geen malaria!

De kinderen kunnen de naam Dees niet uitspreken (lange ee-klank is moeilijk). Ik hoor dus de hele dag: Madam Dies.

Als het getal 10 in het Frans aan bod komt, begint de allerkleinste plotseling te stralen……..Madam Dix is herkenbaar!

De zeer simpele cassetterecorder van Dees wordt gezien als een 'high tech' apparaat. Voor iedereen werkt het als een magneet. Zelfs voorbijgangers blijven staan. Een machine waar Frans uit komt, dat is toch niet alledaags……..!!!!

Een bezoek aan GIGDEV stond deze maand ook op de rol. Het is een project dat vergelijkbaar is met ons NFD-project.

GIGDEV draait echter al acht jaar en bestaat uit meer dan 70 meiden, die verspreid zitten over verschillende lokaties.

Verder is er sprake van 2 jaar scholing en 2 maanden stage. Bij NFD hebben we 1 jaar educatie en 8 maanden stage en nog 6 maanden begeleiding tijdens het starten van de 'own business'.

Behalve de vertrouwde practical skills, als sewing, weaving, hairdressing, batik tie [e-38] dye, biedt GIGDEV ook catering aan.

Van dit laatste aspect werd in onze lunchpauze meteen gebruik gemaakt. Het eten wordt gebraden in shearbutter. Shearbutter is een typisch noord-Ghanees produkt, dat bijvoorbeeld ook wordt gebruikt als zalf (pommade).

Op het GIGDEV-terrein is ook een crèche aanwezig (kiddie-care). Hier zitten kinderen tussen de 9 maanden en 3 jaar. Deze kleintjes zijn van de Gigdev tienermoeders, doch buurtbewoners kunnen ook (tegen betaling) gebruik maken van de crèche. Eén peuter huilde onophoudelijk. Navraag leerde dat de kleine meid in het verleden constant was geslagen.

We maakten kennis met Miriam, een Nederlandse vrijwilligster van de organisatie 'Meet Africa'

De huidige startersproblemen bij NFD zijn herkenbaar voor GIGDEV.

Wij hebben een leuk contact met de NorGhaVo-vrijwilligers. Materialen worden uitgewisseld en we hebben onze medewerking verleend aan het maken van een promotiefilmpje voor o.a. NorGhaVo, waarin Nederlandse vrijwilligers aan het woord komen. Astrid en Guus (NorGhaVo-collega's) hebben deze taak op zich genomen en hebben alle vrijwilligers van NorGhaVo gefilmd. Ze zijn dus ook op NFD geweest. Er is toen tevens een interview gehouden. Ook werden we thuis en op ons werk vereerd met diverse bezoekjes van onze Nederlandse 'collega's': William, Astrid, Sandrijn, Angelique, Carina, Marieke, Erik enz.

Voor wat betreft video-opnames staat ook nog het één en ander op de rol: Hawa heeft in Accra een filmregisseur geregeld, die een film gaat maken over straatmeiden. Wij zullen hierin ook een rol gaan spelen. Waarschijnlijk zal volgende maand op de NFD-lokatie bovendien nog een andere film worden opgenomen. Dit zal verzorgd worden door 2 Nederlandse vrijwilligers van een andere uitzendorganisatie. De TV-opnames (Metro-TV) zijn al een poosje geleden opgenomen; de uitzending heeft echter nog steeds niet plaatsgevonden. Omdat er voor de opnames niet is betaald, zal de uitzending wel geen prioriteit hebben. Maar dát het komt, is zeker! By the way……Op 24 oktober kregen we een telefoontje van Hawa, dat de uitzending maandagavond 23 oktober had plaatsgevonden. Aangezien wij dit niet wisten, was het aan onze neus voorbijgegaan. Gelukkig krijgen we een videoband.

Natuurlijk vonden de NFD-meiden het leuk als wij een paar woorden Dagbani konden spreken. Dat onze verkeerde uitspraak op hun lachspieren werkte, moge duidelijk zijn. Ze vonden het prachtig dat zij ons nu eens konden corrigeren.

Enkele voorbeelden: Deseba; Antere en Anoela, respectievelijk: Goede morgen, goede midddag en goeden avond.

Tijdens de Franse les kwam het woord 'bise' aan de orde: Kus. In de Ghanese cultuur is het tonen van emoties 'not done'; affectief gedrag is al helemaal uit den boze. Je ziet nooit kussende mensen op straat of koppels die hand in hand lopen.

Mocht je wel jongens of meisjes hand in hand zien lopen, dan betreft dit een hele normale vriendschap, zonder dat er sprake is van een relatie. (Homo's en lesbiennes worden niet geaccepteerd).

Het idee werd geopperd om Hawa en Paul eens bij ons thuis uit te nodigen. We wonen namelijk op korte afstand van elkaar. Bovendien is het ook wel leuk om elkaar eens buiten de werksetting te ontmoeten.

Gasten eten altijd mee. Dat is nou eenmaal de Ghanese cultuur. Hawa had gehoopt op Hollandse kost, maar zoals bekend wordt er voor ons (Ghanees) gekookt door Susan, de vrouw van de huisbaas. Onze mededeling aan de kokkin dat er 2 extra eters zouden komen, was totaal overbodig. Voor vrienden (van vrienden) is er altijd eten!

Ook werden we verblijd met een bezoekje van Zac. Hem hebben we 2 maanden geleden in Accra ontmoet. Hij woont en werkt echter ook in Tamale.

In het kader van het netwerken hebben we een bezoek gebracht aan Mr. Charles Abas, de Northern regional Co-ordinating Council. (Het lokale bestuur). Wellicht kan deze man iets betekenen voor NFD.

Onlangs hebben we Erik en Marieke ontmoet: 2 jonge Nederlandse mensen, die voor een andere organisatie 3 maanden vrijwilligerswerk doen in Ghana. Deze organisatie is een commercieel bedrijf. Het slaan van putten, het aanleggen van sanitaire voorzieningen in de communities e.d. zijn enkele taken. Erik, als IT-er, helpt ons als we computerproblemen hebben. Beiden waren erg geïnteresseerd in ons NFD-project. Misschien kunnen zij ons binnenkort nog van dienst zijn.

Op NFD liggen namelijk een heleboel klusjes te wachten op handige handen! Marieke (apothekersassistente) zou best HIV/Aids-voorlichting kunnen geven. Buiten op de veranda van hun huisje hebben we gebrainstormd over de mogelijkheden. Toen we 's avonds een taxi wilden aanhouden om terug te keren naar Gurugu, stopte er plotseling een auto en werd er uit het raampje geroepen: 'Hi, mister Ben!' Hoewel het heel erg donker was, zagen we dat het Jacco, Susan en de kinderen waren. Wat een toeval! De taxi was dus van de baan en we hadden een gratis rit naar huis. Het gezin van Jacco was naar een 'adoration'geweest. Dit feestje houdt in dat een pasgeboren kind een naam krijgt.

Ook hebben we kennisgemaakt met - volgens Hawa- haar vader. Later bleek dit haar oom te zijn. Maar een broer van je vader, zijnde je oom, wordt ook vader genoemd. De familiebetrekkingen in Ghana worden nu eenmaal anders benoemd dan bij ons. Als iemand zegt: 'Dit is mijn broer', dan is de kans groot dat men gewoon een 'naaste' bedoelt.

De 'maid', die helpt in de huishouding van Jacco en Susan, is van origine een straatkind. Hoewel ze toch naar school gaat, is klokkijken niet haar sterkste kant. Zaterdags omstreeks 12.00 uur worden we wel eens verblijd met fried yam. Als ze echter alleen thuis is, weet ze niet wanneer het 12.00 uur is. Zo kon het dus gebeuren dat de lunch om 10.00 uur werd gebracht.

Dat we inmiddels gewend zijn geraakt aan de Ghanese keuken, moge duidelijk zijn. Fufu, banku, TZ, fried yam, jollof rice, fried rice, rice-balls e.d. zijn al vertrouwd. Sinds kort is daar nog een gerecht bijgekomen, namelijk: Waakye (rijst met bonen).

Op 16 oktober wordt er eindelijk een lesrooster gemaakt. Tot op heden werden bijna alle lessen gegeven door Dees en Ben; af en toe sprong teacher Paul bij. We startten begin september met Engels en rekenen. Hierna werd uitgebreid met gezondheidsvoorlichting en Frans. Niet alleen Dees, Ben en Paul worden nu ingeroosterd, ook Hawa en vrijwilligster Marieke worden ingepland. Dees zal Frans geven in de high level en rekenen in de low level; Ben zal rekenen geven in de high level; Paul zal Engels geven in low en high level en Hawa met Marieke zullen gezondheidsvoorlichting geven voor de hele groep.

Op deze manier komt er meer structuur en hopen we iets meer tijd te krijgen voor fondsenwerving en micro-kredieten.

Woensdag 18 oktober waren we uitgenodigd voor een bijeenkomst in het 'Centre for Pastoral Formation' in Tamale.

Dit is een samenkomst, georganiseerd door de Nederlandse priester Martin Balemans en bestemd voor alle Nederlanders die in Tamale zijn. Een drankje, een etentje, een gezellig samenzijn waren de ingrediënten voor een leuke avond. Pater Martin Balemans vertelde dat er momenteel maar liefst 50 Nederlanders in Tamale werkzaam zijn. Normaal gesproken zijn dit er ongeveer 20. (Aantal inwoners Tamale: 350.000). De Nederlandse Ambassade heeft deze priester gevraagd om in het noorden van Ghana te fungeren als contactpersoon voor de Nederlanders. We maakten kennis met velen. Sommigen beloofden snel om NFD te komen bezoeken.

Hoewel de elektriciteit geregeld uitvalt, (in de volksmond: 'Today lights off!'), hebben wij eigenlijk altijd water in Gurugu. Als we in de stad Tamale zouden wonen, zou dit laatste geen vanzelfsprekendheid zijn. Ook voor een obruni (een blanke) is water van levensbelang!

Overigens……De letterlijke betekenis van het woord obruni is:………Over de horizon………….

Behalve Obruni, hoor je ook roepen: Silimingi (of zoiets dergelijks). Dit is Dagbani voor: Engelsman cq blanke.

Nauwelijks zijn deze woorden toevertrouwd aan het papier, of we worden geconfronteerd met een breuk in de waterleiding. Dit betekent dat we vanaf 17 oktober geen water uit de kraan kunnen aftappen. Dat is dus wel even behelpen. Emmertjes water halen is realiteit! De 'maid' moet 3 km. verderop water gaan halen. Maar gelukkig…….Na 3 dagen was het euvel verholpen en hadden we weer water.

Medio oktober zijn we gaan kijken naar de plek waar in mei 2007 gestart zal worden met fase 3: Het opzetten van een eigen bedrijfje, middels microkredieten. De eerste groep meiden hebben dan hun stageperiode afgerond. Na enkele telefoontjes richting ministerie, bleek dat de grond eigendom is van de politie en deze is ook verantwoordelijk voor de uitgifte. Een afspraak met de politiecommissaris werd de volgende stap. Inmiddels is dit hoofdstuk min of meer succesvol afgesloten en is duidelijk dat we de betreffende grond straks voor onze meiden kunnen gaan gebruiken. Wel moeten we de scholen die op het politie-terrein staan een beetje tegemoetkomen, middels het geven van lesmaterialen.

De vele contacten die wij inmiddels hebben opgedaan, leiden tot diverse uitnodigingen. Een voorbeeld hiervan is: Een medewerkster van de catering van GIGDEV (Victoria), die bij haar thuis lekker voor ons zou koken. Bij laatstgenoemde bleef het echter bij een belofte.

Ben wordt altijd en overal door iedereen herkend, zelfs door een Ghanees die hem 2 jaar geleden in Larabanga had ontmoet!

Ben zelf kent niemand terug. Voor hem zijn het allemaal 'look-a-likes!'

Natuurlijk werd er in oktober ook gewerkt aan de fondsenwerving. Eind oktober moeten de teachers, de stageplekken en nieuwe materialen worden betaald. Verder werd het visum verlengd (3 maanden).

Wekelijks werden de stageplekken (attachments) bezocht.

Op 29 oktober waren we uitgenodigd om de 'graduation' (diploma-uitreiking) bij te wonen van enkele meisjes van de 'sewing attachment'. Hoewel dit geen NFD-meiden zijn (hun graduation is in mei 2007), is het toch leuk om deze happening bij te wonen. Dat het hier altijd weer gaat om de vorm en de ceromonie werd duidelijk tijdens de middagvullende happening. Het programma : Arrival of invited guests, opening prayer, introduction of chairman, chairman's response, performance of zonal apprentices, introduction of proprietor, introduction of graduates, music interlude, speech of regional chairman, presentation of certificates, appeal for funds, opening forum, refreshment and music, music, music!!!!! Hoewel het één kleurrijke, feestelijke belevenis was, vonden wij het eigenlijk ook wel één grote show! Toppunt van het hele circus was toen de geslaagden één voor één een rondje moesten lopen. Het leek net een catwalk. Mensen klapten en joelden. De 'graduate' in kwestie werd voorafgegaan door een meisje dat confetti voor haar uitstrooide. Tot overmaat van ramp moesten de enige 2 witten (tussen duizenden mensen) het bordes afdalen om de diploma's uit te reiken. Ja, bij binnenkomst moesten we plaats nemen op een verhoging. Dat we ons bij dit alles absoluut niet 'comfortable' voelen, begrijpt men niet. We hebben in ieder geval Hawa proberen duidelijk te maken dat onze graduation in mei 2007 meer sober zal verlopen.

Overigens………..We zijn doende om brommertjes aan te schaffen. Het dagelijks in de hitte fietsen over een weg met een 'vals plat' is namelijk behoorlijk zwaar en werkt afmattend. In plaats van een brommer wordt echter ook een jeepje overwogen; is misschien toch praktischer, maar vooral veiliger. We zullen eens gaan kijken!

Om 'een vinger aan de pols te houden', voor wat betreft aanwezigheid van de meiden, is het belangrijk dat je bij absentie meteen actie onderneemt. Dit betekent: Op de fiets de community in, om de afwezigen te traceren en te motiveren om weer naar NFD te komen. Dit 'lik op stuk'-beleid werkt goed!

Nadat Dees de meiden éénmalig had getrakteerd op een snoepje (Tom Tom), werd madam Dies gebombardeerd tot madam Tom Tom.

Toevallige passanten willen tegenwoordig nogal eens hun kapsel laten verzorgen door onze teacher hairdressing. Afgesproken werd dat hiervoor betaald moet gaan worden. De opbrengst komt dan natuurlijk weer ten goede aan NFD.

IT-er Erik, die ons een handje helpt op NFD met o.a. technische (computer) klussen heeft ontdekt dat de harde schijf van de NFD-computer was verdwenen. Het werd duidelijk dat de voorzitter van de Board of Directors van NFD deze had meegenomen naar Accra. Binnenkort zal de harddisk weer retour worden ontvangen. NFD is blij met handige Erik: Stopcontacten worden gerepareerd; gordijnen worden opgehangen; software wordt geïnstalleerd op de computer enz. enz. enz.

Marieke geeft 1 middag per week gezondheidsvoorlichting. Tot ongeveer eind november kunnen wij van hun diensten gebruik maken, aangezien ze dan weer vertrekken. Dat we blij zijn met deze 2 geweldige mensen, moge duidelijk zijn. De Nederlandse priester Martin Balemans, die fungeert als contactpersoon voor de Nederlanders in Tamale en omgeving, heeft ook ontdekt dat Erik handig is. Hij heeft Erik ingeschakeld om gratis verkregen computers uit Nederland te inventariseren. Het blijkt namelijk dat er veel oude, kapotte spullen tussen zitten. Het betreft echter niet alleen computers. Zelfs wc-brillen, naaimachines, kleding, meubels e.d. ontbraken niet! De hoeveelheid is immens! Maar liefst 5 zeecontainers wachten nog op Erik!

Op vrijdagmiddag proberen we in de les gezondheidsvoorlichting/ environmental studies een breed programma aan te bieden: Variërend van: Hygiëne tot voeding, planten en dieren, lucht, schoon drinkwater, HIV/Aids, tienerzwangerschappen e.d.

Het uitleggen van de vijf zintuigen werd aanschouwelijk gemaakt, door o.a. het ruiken aan dingen (chloor ruikt niet lekker, shampoo ruikt wel lekker) en het proeven van dingen (suiker smaakt zoet, een maggiblokje smaakt zout).

Ook werden de kinderen gemeten. We lieten ze tevens een hartslag cq polsslag voelen en het gebruik van een thermometer werd uitgelegd. Het begrip koorts was daarmee duidelijk. Een waterfilter werd getoond bij het onderwerp: schoon drinkwater; collages werden gemaakt van het thema: planten en dieren; een ballon werd gebruikt voor het subject: lucht enz. enz.

Variatie is belangrijk in de les en zeker bij deze kinderen. Het moet vooral praktisch en creatief zijn. Soms wordt er dus ook op vrijdagmiddag gekookt of gezongen. Het Nederlandse liedje: Hoofd, schouders, knie en teen sloeg in als een bom.

Het doet ons goed deze kinderen uitbundig te zien lachen. Door het zangvirus aangestoken, lanceerde Hawa ook nog een liedje, maar……..daar moest Jezus toch wel in voorkomen!!!!!!

De tekst was eenvoudig, de melodie erg mooi: 'Do something new in my life'.

Yesterday is gone;

Another day has come;

Do something new in my life.

Do something new in my life;

Something new in my life;

Something new in my life

Oh Lord

21 oktober hebben we op het Future Leaders school Complex van Jet (een collega NorGhaVo-vrijwilligster) een toneelspel bijgewoond, dat opgeluisterd werd door 'local dances'.

's Morgens om 8.00 uur waren we al van de partij!

De kinderen voerden o.a. drie toneelstukjes op: Construction of a dam; Had I known; The evil woman. Het was grandioos!

Na de voorstelling hebben we in de NorGhaVo stamkroeg kennis gemaakt met de vrijwilligers die een maand later dan wij in Ghana zijn gearriveerd: Lot, Leonie, Saskia, Sandra en Kathleen. Eind oktober zal weer een nieuwe lichting verschijnen.

's Middags bezochten we met Hawa het Anfaani children's home. Dit weeshuis wordt gerund door de oma van Hawa. Op deze werkplek worden ook vrijwilligers geplaatst. Er verblijven 13 kinderen tussen de 0 en de 2 jaar. (Weeskinderen en in de steek gelaten kinderen). Het betreft een particulier kindertehuis.

Op een zaterdagmiddag vlak voor de bereiding van 'supper', zag Ben Job lopen met een fowl (hoen) onder zijn arm.

Lachend vroeg Job aan Ben of hij zin had om een slachtpartijtje mee te maken. Ben kon dit niet bekoren. Twee uur later trof hij echter de fowl aan in zijn avondeten.

Behalve spinnen en mieren, hebben we 's avonds geregeld last van vele kleine vliegjes die op licht afkomen. De hitte van de lamp zorgt ervoor dat ze levend verbranden. Dit veroorzaakt een vervelende schroeilucht. Als je de lamp uitmaakt, vallen alle vliegjes dood op de grond.

Nog altijd komen de kinderen van de compound bij ons op bezoek. Altijd maar weer spelletjes doen……..!

Ook komt William af en toe binnen lopen (de student uit Nederland die op het project Literacy [e-38] Development Partnership werkt en bij Jacco en Susan in het gastgezin woont). Op vrijdagavond 27 oktober kwam hij echter vertellen dat hij malaria had. Ook Marjolijn (een NorGhaVo-vrijwilligster) was al eerder geveld door malaria.

28 oktober werd een workshop batik tie [e-38] dye bijgewoond op GIGDEV. Je kon je eigen stof ontwerpen. Voor 110.000 cedis kreeg je 3 yard stof en een lunch. Bovendien wordt op deze manier ook nog een beetje het project gesponsord. Een idee voor NFD!

Eind oktober wordt een afspraak gemaakt met de board of directors van NFD en met de politie, i.v.m. onze grond die we straks gaan benutten voor fase 3.

Overigens: Huisbezoeken maakten duidelijk dat er toch sprake is van een paar afvallers.

We hebben nu 12 kandidaten in fase 1.

Job (onze huishoudelijke hulp) gaf Dees de naam 'Nawuni Dini'. Navraag leerde dat dit betekent: 'For God'.

Toen Dees echter vroeg waarom hij deze naam had gekozen, kreeg ze te horen dat ze ook wel een andere naam mocht kiezen. Hij had nog 2 andere opties: Wuni Paya (of Paya Wuni): 'I appreciate God', of: Payanaa: 'Queen of woman'.

Sinds eind oktober beschikken we over een eigen elektriciteitsmeter. Deze meter moet worden opgewaardeerd met units.

In onze ogen is de meter erg onhandig geplaatst, namelijk onder de nok van het dak. Om dus te kunnen opwaarderen, moet je de ladder op…………………….!

Het is al een paar keer voorgekomen dat 'onze' meiden het bijltje erbij neergooiden. We weten inmiddels dat dit verzuim kan leiden tot drop-outs. Regelmatig gaan we dan ook op huisbezoek (hutjesbezoek) in de community. Meestal is dit voldoende om ze weer terug te krijgen op NFD. Dit gebeurde ook met Zenab (het meisje met de 12 vingers). Nu zijn er weer 13 meiden in de educatiefase.

We hebben het typisch west-Afrikaanse spelletje 'Warre' (of 'Walle') ook weer gesignaleerd. We kenden dit reeds van onze Nigeria/Ghana-periode in 2004. Misschien ook maar eens spelen met de NFD-meiden of de kinderen van de compound!

Aangezien de Ramadan eind oktober ten einde was en dus het Suikerfeest aanbrak, waren er 2 dagen geen kinderen op NFD. Het zijn namelijk (bijna) allemaal moslimmeisjes. Het Suikerfeest werd gevierd op maandag 23 oktober, maar Tamale heeft ook zijn eigen versie en vierde het feest gewoon door op dinsdag 24 oktober. In Dagbani heet het Suikerfeest: Sala.

Ook hebben we nog een paar NFD-vergaderingen gehouden. Hoewel de teacher hairdressing en de teacher weven op proef zijn aangenomen, is het moment aangebroken om te zeggen of ze wel of niet mogen blijven. We zijn het erover eens dat ze kunnen blijven, maar we vinden wel dat ze meer moeten praten met de kinderen. Ze zitten toch vaak onverschillig hun vak uit te oefenen, zonder dat er sprake is van interactie.

Dat het woord salaris voor meerdere uitleg vatbaar is, bleek uit het feit toen teacher Paul vroeg om salaris voor zijn vrijwilligerswerk op NFD. Navraag leerde dat hij slechts een tegemoetkoming wilde in de kosten van water, elektriciteit en brandstof voor zijn motor.

Jan Snel uit Sevenum van het Gambibgo-Ghana-project bij Bolgatanga in Noord-Ghana, is ook weer in het land! Hij komt een paar keer per jaar richting Ghana. Natuurlijk kwam hij ook ons met een bezoekje vereren! We werden verwend met lesmateriaal voor NFD en met lekkere dingen en Nederlandse kranten voor onszelf. Erg attent!

Aan kaasliefhebber Dees werd verteld dat de wagashi-kaas (fonetisch weergegeven), het proberen waard zou zijn. En inderdaad……Deze kaas (gemaakt van koemelk) en daarna geroosterd (of gestoomd) smaakt goed.

Op zondag gaat het gezin van Jacco altijd 'opgeprikt en uitgedost' naar de kerk. Dit neemt uren in beslag. Er wordt dan meestal niet geluncht, hoewel……..Eén keer kregen we 's morgens om 10.30 uur al rijst. We werden dus eigenlijk geacht om in het voren te eten.

I.v.m. tijdelijke drukte van Susan, is er even een extra meisje aanwezig in de huishouding.

Overigens…….Het droge seizoen komt eraan en dat betekent dat het steeds warmer wordt! Gelet op de Nederlandse wintertijd, is het tijdsverschil met Ghana nog maar 1 uur. (In Ghana is het nu 1 uur vroeger dan in Nederland).

We zijn al 2 maanden hier; de tijd vliegt en het bevalt ons heel erg goed!

De NFD-meiden hairdressing hebben 1 grote wens: De haren van Dees moeten veranderd worden in een rasta-kapsel!

Wie weet…..Volgende maand?!

Tot dan!

Warme groet, Ben en Dees