Managing the moment
Door: Desirée
Blijf op de hoogte en volg bendeesonderweg
31 Juli 2014 | Ghana, Takoradi
We are managing leek ons - in z’n algemeenheid - wel een toepasselijke titel , omdat je hier in Ghana constant moet roeien met de riemen die je hebt.
1 juli: Republic Day en dat is een Public Holiday en betekende dus een vrije dag. Van vrij was echter geen sprake; de hele dag werd er gewerkt achter de computer.
In Nederland vond op 1 juli de oplevering plaats. Wij hebben namelijk sinds 1 juli weer een nieuwe huurder in ons appartement in Vlissingen.
Had ik in het vorige verslag melding gemaakt van het feit dat ik juf Abigil al een hele tijd niet meer had gezien en dus de conclusie had getrokken (op basis van mijn Ghana-ervaring) dat zij waarschijnlijk de zoveelste was die ontslagen was, plotseling bleek zij weer op school te zijn. Nanaama liet weten: ‘She was very weak due to the death of her father’. Nauwelijks was Abigil weer begonnen, of zij moest weer verstek laten gaan. Dit keer bleek zij zich niet lekker te voelen, vanwege haar zwangerschap. Manusje van alles Cecilia en ‘houseboy’ Ivans lijken echter wel van de aardbodem verdwenen te zijn. Maar zoals eerder gezegd…..oma Theresa ontslaat mensen aan de lopende band. Het lijkt hier net een duiventil……iedereen vliegt in en uit.
Op 3 juli staan verschillende leerlingen van Sekondi op de bus te wachten, die op de oude lokatie Chapel Hill Takoradi de kinderen ophaalt. Aangezien het regende kwamen deze leerlingen schuilen op de veranda, waar ik bezig was met mijn stapels schriften. Samen hadden we het gezellig, totdat oma Theresa verscheen en bulderde:…. ‘If you don’t sit quietly, I will cane you; we discipline our children here, we don’t pamper them like the Whites do, they even pamper their animals!’…. Toen de bus naar Sekondi arriveerde, fluisterde ik een jongen in het oor: ‘You can be lucky that you can go to Sekondi’. Hij lachte verlegen, maar keek tegelijkertijd angstig om zich heen of grandma Theresa dit niet had gehoord.
Werken voor de Nursery’s 1....drie middagen in de week. Het kwam geregeld voor dat Nanaama echter mijn werk al gedaan had voordat ik omstreeks 14.00 uur arriveerde. Dit had te maken met het feit dat de kinderen omstreeks die tijd richting huis gaan en dus hun schriften voor hun huiswerk mee moeten nemen. ‘Marking and setting’, oftewel correctiewerk en huiswerk-klaar maken moet dan al gebeurd zijn. Ik kon echter niet eerder komen, omdat ik alle dagen helemaal bezet ben en voor andere klassen moet werken. Ik heb een vol rooster. Er werd overeengekomen dat ik me kon beperken tot het huiswerk dat niet dezelfde dag gemaakt hoefde te worden.
Kapper ‘Zorro’ (what’s in a name?), die door Ben met een bezoekje werd vereerd, had waarschijnlijk weinig ervaring met ‘an European cut’. Hij ging erg voortvarend te werk en het resultaat leek op een ‘bush cut’, maar dan wel voor de ‘white man’…..hahaha!!!
Het regenseizoen draait op volle toeren….op 4 juli kwam de regen de hele dag met bakken uit de lucht. Het slechte weer zorgde ervoor dat er slechts weinig kinderen naar school kwamen. Regen is altijd een goed excuus om thuis te blijven. Een veel gehoorde opmerking was dan ook: ‘The rain is disturbing too much today’.
Een broer van Nanaama, zijnde Harry uit Accra, kwam weer eens langs in Takoradi. Hij liet ons weten dat hij 6 ‘funerals’ had in 2 weken. Voordeel voor ons hiervan was, dat oma ook vertrok; helaas niet voor lang.
Sinds januari was er een familielid aanwezig, i.v.m. het overlijden van opa Eric (de echtgenoot van de oprichtster van de school). Dit familielid is maar liefst een half jaar gebleven en heeft gedurende deze lange periode echt helemaal niets gedaan. Slechts apathisch op de bank ‘gehangen’. Onvoorstelbaar!
Sinds begin juli zagen we plotseling dat de hond van Tessark mank liep. Daar doet echter niemand iets op uit, want het woord welzijn van dieren staat niet in het Ghanese woordenboek.
Dat Ghanezen erg veel waarde hechten aan religie is bekend. Dat geldt dus ook voor o.a. het huishoudelijk personeel van Tessark. Op een zaterdag stond de TV aan (altijd slechts op de lokale zender Adom) en werd er ‘gesmuld’ van de zoveelste healing bijeenkomst, met een hoog ‘alleluja-praise the Lord’-gehalte. Op een gegeven moment stoof iedereen op en men kwam terug met zakjes water, die triomfantelijk omhoog werden gehouden. Wat bleek? Er was een ‘water miracle testimony’ gaande en vol overgave deed men hieraan mee. Men joelde, men schreeuwde, men danste.
De luchtvochtigheid is hier erg hoog; soms bijna 100%.
Op 5 juli zagen we de voetbalwedstrijd Nederland-Costa Rica aan zee. Leuk om te zien dat de aanwezigen (bijna allemaal Ghanezen) helemaal achter Oranje stonden. Tijdens het nemen van strafschoppen werden we gebeld door ‘a friend’, Nelson van de elektriciteitsmaatschappij, die belangstellend informeerde: ‘Are you watching the match?’ Wat een moment om te bellen zeg! Toen we thuis kwamen had men de binnendeur reeds afgesloten (terwijl wij al een dag eerder de ‘watchman’ hadden geïnformeerd over onze late terugkeer). De nieuwe leraar Frans die ook 2 maanden bij ons in huis woont, werd uit bed getrommeld om voor ons de deur te openen. Hierna kregen we een sms-je van vriend Gideon; onze buurman uit Katariga/Tamale, met de tekst: ‘I hope you are watching the world cup; interesting; I am 100 percent with the Dutch!!!’
En ook op 9 juli tijdens de halve finale (die we aan zee bekeken) wilden de meeste Ghanese vrienden dat Nederland zou winnen. Helaas was dat niet zo. Er waren zelfs enkele leerlingen op de school in Sekondi die tegen Ben zeiden: ‘Oh mister Ben, we cried when we saw that The Netherlands lost’. De wedstrijd voor de 3e en 4e plaats werd gevolgd via het liveblog op de computer. Wij vonden het toen niet meer de moeite waard om buitenshuis te gaan kijken.
Sinds medio juni heeft Tessark een generator. Wij blij, omdat we dan gewoon door kunnen gaan met onze aktiviteiten op het moment dat de stroom weer eens uitvalt. Echter: Nog steeds is deze niet aangesloten.
De eerste weken bleef ie gewoon in de doos zitten; toen moest de elektriciёn komen en ook dat duurde lang; daarna moest er ‘fuel’ worden gekocht en vervolgens ‘engine oil’ enz. enz. Kortom: Er was altijd wel wat. Hoe het ook zij: Na anderhalve maand was er concreet nog steeds geen resultaat.
De mensen zijn hier behoorlijk achterdochtig. Een voorbeeld: Op 7 juli wordt er door de graduation-juf geoefend op de veranda om de kleintjes alle danspasjes te leren voor de feestelijke bijeenkomst binnenkort als de kinderen van Kg 2 naar P1 gaan. Op die oefen-dag echter was de juf haar muziek vergeten, maar gelukkig wist zij dat ik van haar een copie had gekregen. Het was dus begrijpelijk dat zij mijn exemplaar even vroeg. Prima! Ik besloot om enkele foto’s te maken van de dansende leerlingen en vroeg hiervoor toestemming aan haar. Dat was geen enkel probleem. Hierna toog ik naar 2 klassen, waar ik verwacht werd voor het middagprogramma. Ik besloot het fototoestel mee te nemen, want anders moest ik weer naar mijn kamer gaan om het terug te leggen. Het lijkt zo normaal, maar dat was het dus niet in de achterdochtige Tessark-setting. Ik ging achter mijn tafel zitten en begon te werken en legde mijn persoonlijke spullen naast me neer, waaronder dus het fototoestel. Tegen het einde van de middag werd ik gevraagd naar de huiskamer te komen en daar zaten verschillende personeelsleden. Ik heb al veel meegemaakt in Ghana, maar dit sloeg echt alles: Ik kreeg te horen dat ik een spion was die fotografeerde!!!!!!!!!!.......You are not a volunteer, but you are a spy………In een Nederlandse setting zou je hier echt om moeten lachen, maar de mensen waren er heilig van overtuigd dat ik een spion was. Wij hebben al vaker melding gemaakt van het feit dat veel personeelsleden een ‘ klein lampje’ hebben, maar dat het zo ontzettend klein was.……Niet te geloven!!!
In diezelfde week van het ‘foto-incident’ , werden wij ervan beschuldigd dat wij de lamp hadden laten branden op het moment dat wij de kamer hadden verlaten. Een absolute onterechte beschuldiging! Wij gaan heel zuinig om met energie (en zeker in Ghana) en doen zelfs de koelkast uit als wij weggaan.
Wij lazen op het internet dat er mogelijk (opnieuw?) sprake is van het ebola-virus in Ghana.
De Tessark-school kan meedoen aan een competitie op het gebied van de rechten van het kind. Het betreft ‘the world’s children’s prize for the rights of the child’. De kinderen kunnen ook hun stem uitbrengen (Global Vote 2014) en kiezen uit 3 kandidaten, te weten: Malala Yousafzai, John Wood of Indira Ranamagar. Ben kreeg tijdschrift Globe uitgereikt om dit te bekijken en de mogelijkheden te bespreken met teacher Aboitie. Het is namelijk bestemd voor de leerlingen van P3-P4 en P5. Het voorstel is dat zowel Ben als Aboitie een les over de rechten van het kind gaan verzorgen. Ben gebruikt daarvoor o.a. artikel 19 uit: ‘Celebrate the rights of the child’ en hij heeft dan tevens de kans om het canen - het slaan met de stok - weer onder de aandacht te brengen. De inhoud van dit artikel luidt als volgt: ‘You (as child) have the right to protection from all forms of violence, neglect, abuse and mistreatment. You should not be exploited by your parents or other guardians’.
Het is alleen maar religie dat hier de klok slaat. Zelfs op de school bij Ben werden boekjes uitgedeeld met allerlei ‘testimonies’ daarin. (Rhapsody of Realities).
Als de kleintjes op Chapel Hill moeten plassen, hoor ik altijd: ‘I want to wiwi’. Als zij moeten poepen, wordt dit aangegeven middels: ‘I want to puhpuh’. In het laatste geval wordt aan het kind dan een stukje toiletpapier meegegeven en dat is het dan. Op 8 juli was het toiletpapier waarschijnlijk op, want juf Abigil gaf het betreffende kind een stuk papier uit een schrift mee.
Ik heb de 6 uren per week die ik werkte voor twee Nursery’s 1 laten vervallen ten faveure van de twee Nursery’s 2. Daar is de werkdruk namelijk hoger.
Vorm, buitenkant, aanzien……..daar houdt Ghana van. Juf Sarah leerde de kleintjes een liedje over beroepen, d.w.z. zij beperkte zich tot: ‘A bankmanager I shall be…….A doctor I shall be’ en het grut herhaalde dit natuurlijk constant.
Ben kan zich gelukkig prijzen dat hij overdag op de school in Sekondi is, maar ik (Dees) zit 24 uur per dag opgescheept met oma Theresa. En dat is niet gemakkelijk……..Iedere dag slingert oma al haar personeelsleden vele verwijten om de oren. Ook ‘the Whites’ krijgen het regelmatig te verduren. Zo zouden wij in het verleden niets aan de Tessark school hebben gegeven. Nou ja zeg……..Toen wij in juni 2011 terugkeerden naar Nederland, konden we veel spullen niet meenemen en hebben dit allemaal aan de school gegeven: Boeken, kleding, huishoudelijke zaken, kantoorbenodigdheden, schoolspullen enz. enz. De spullen die we nu terugzagen waren veelal kapot gemaakt. Andere zaken waren verdwenen. Bovendien hebben we altijd gratis voor haar school gewerkt! Of wat te denken van de opmerking dat ik (Dees) geen Ghanese culturele liedjes aan de kinderen leer, maar slechts ‘ rare’ liedjes uit de wereld van ‘The Whites’….....hahaha! Maar uh…..oma pretendeert wel dat zij een internationale school heeft, dus daar horen dan toch ook internationale liedjes bij, nietwaar?
Wij merken heel duidelijk dat veel leerkrachten het erg interessant vinden dat die 2 Witten voor enige opschudding zorgen als het gaat om kritische noten richting oma; de meesten echter zijn bang. Sommigen zijn zó bang dat zij mij hebben gevraagd om niet meer of minder frequent in hun klas te komen. Uiteraard begrijp ik dat zij voor hun baantje vrezen en dus voorzichtig zijn, maar toch………..
Op de oude lokatie is een vijver en op een gegeven moment bleek dat alle vissen dood waren. Natuurlijk wist niemand hoe dat kwam. Het enige dat je hoorde was: ‘It’s nature; animals are just as human beings; they die’.
Vorig jaar mei toen wij een maand bij Nanaama en Stephen hadden gewoond in afwachting van onze nieuwe taak in Tamale, maakten we kennis met hun ‘houseboy’ Kojo. Deze Kojo heeft zijn schoolexamens afgerond en is in afwachting van de resultaten. Nanaama en Stephen besloten Kojo in te zetten op school. Voortdurend was hij te vinden op de nieuwe lokatie in Sekondi en Ben had hem dus al verschillende keren ontmoet. Ik (Dees) had hem dus nog niet gezien, totdat Kojo plotseling op 9 juli op de oude lokatie Chapel Hill verscheen. Het was leuk om hem terug te zien.
De graduation-juf organiseert ook zwemlessen voor de leerlingen. Daar moet uiteraard voor betaald worden, maar…….typisch Ghanees…….wel profiteren van de aangeboden diensten, maar niet betalen.
Iedere keer weer zag Ben deze juf als zij op de school in Sekondi haar geld dacht te kunnen ophalen, maar telkens weer ving zij bot. Uiteindelijk adviseerde Ben haar dan ook om tegen de kinderen te zeggen: ‘No pay, no swim’.
Als Ben een dictee geeft in P3 en vooraf aangeeft: ‘Don’t copy your neighbour’, ziet hij dat een leerling er vrolijk op los spiekt. Deze knaap bleek Wisdom te heten. Ben zette die wijsheid-naam in door te zeggen: ‘You have such a special name and you are still copying’….hahaha!
Paniek…..een muis en een rat gesignaleerd op de schoolcompound in Chapel Hill, d.w.z. vlak onder het raam waar wij onze kamer hebben…..brrrr…..Samen met enkele leerlingen toog ik (Dees) naar de plek des onheils. Niets te zien. Wel zag ik een schaaltje staan met - in mijn beleving - vergif. Ik werd hierin bevestigd, omdat de kleintjes me lieten weten: ‘It is medicine for the mouse and the rat’. Ik schrok me wezenloos, want wie zet er nu een bord vergif op de compound neer waar honderden kleine kinderen lopen? Ik meldde dit dan ook meteen aan enkele leerkrachten. Niemand werd er echter koud of warm van. Wat bleek? ‘Oh, it is not poison, it is grease’. Welnu, goed te vernemen dat het geen vergif was, doch slechts vet, maar hoe moet ik dat vet dan verklaren? Volgens juf Tio wordt er eerst vet op een bord gelegd en daarna voer. Mocht de muis of de rat gaan eten, dan blijven zij vastgeplakt zitten aan het vet. Aldus de uitleg van juf Tio.
De Ghanese Cedi daalt als een tierelier……..op 11 juli een koersval van meer dan 2%. Nu krijgen we voor 100 Euro 450 Cedis (even ter vergelijking: in 2011 kregen we 200 Cedis voor 100 Euro).
Tijdens het WK in Braziliё hebben 200 Ghanezen asiel aangevraagd in Braziliё. Volgens de insiders staan er nog 1000 Ghanezen in de startblokken om ditzelfde te doen. Waarom? De moslims in Ghana zijn van mening dat zij vanwege religieuze redenen worden vervolgd. Dit is voor ons absoluut niet herkenbaar. Wij hebben hier niets over vernomen en hebben er in al onze Ghana-jaren nooit iets van gemerkt. Moslims en Christenen in Ghana leven absoluut in harmonie met elkaar. In onze ogen gaat het hier dus om economische vluchtelingen.
Een collega van Ben op de school in Sekondi is een hoogopgeleide, serieuze, hardwerkende jonge man. Hij is inmiddels bezig met zijn tweede universitaire studie. In de discussie over de toekomst van Ghana, vertrouwde hij Ben het volgende toe: Hij had een opleiding van 2 jaar gevolgd in de olie-industrie. Deze opleiding was met een baangarantie. Toen hij het diploma op zak had, kon hij echter fluiten naar de beloofde baan. Wel kreeg hij mailtjes van onbekenden die hem een baan in het vooruitzicht stelden, maar daarvoor moest hij wel eerst een fors bedrag op tafel leggen. Desgevraagd verklaarde de opleiding dat alle privégegevens van de studenten waren zoekgeraakt en in verkeerde handen waren terechtgekomen. Een trieste gang van zaken! Met onze Ghana-ervaring in het achterhoofd zouden wij ons echter ook kunnen voorstellen dat de betreffende gegevens van de studenten door de opleiding gewoon zijn door verkocht.
Als we vanwege keelpijn/verkoudheid Dees honing kopen, staat er een leuke spreuk op het potje: Honey is health and health is wealth.
Al snel daarna is er sprake van hoofdpijn, moeheid e.d. en wordt er weer geprikt op malaria. Nee toch…..ik (Dees) heb voor de zoveelste keer malaria. Dus weer een malariakuur, aangevuld met pijnstillers enz. enz.
M.i.v. 14 juli is de benzineprijs in een keer met maar liefst 23% gestegen. De taxichauffeurs klaagden steen en been.
Het gaat sowieso niet bijster florisant met de Ghanese economie. Gedurende de eerste 6 maanden van 2014 is de Ghanese munt - de Cedi - met 30% in waarde gedaald. De inflatie over deze periode bedraagt 15%. De overheid heeft een enorm begrotingstekort. Ook is er sprake van een fiks tekort op de handelsbalans. De import is hoger dan de export. Men heeft nu eenmaal meer vertrouwen in producten die van buitenaf komen. Grote pech voor de Ghanezen is dat op dit moment de prijs van het goud en cacao (twee belangrijke export producten) laag is, maar goed….de lage Cedi schept natuurlijk ook kansen voor andere export mogelijkheden. Ghana is op dit moment goedkoop voor het buitenland. Om deze kansen te benutten moet je natuurlijk wel creatief zijn en zoals de trouwe lezer inmiddels weet ontbreekt het daar aan.
Ten gevolge van de enorme inflatie vliegen de prijzen omhoog. De salarissen blijven echter ongewijzigd. We weten inmiddels dat een Afrikaan verdraagt waar een Europeaan klaagt, maar toch…..als je de nieuwsberichten goed leest en de Ghanees een luisterend oor biedt als het gaat om dit soort zaken, dan bespeuren we dat de onvrede onder de bevolking toeneemt. Opmerkelijk is in dit verhaal dat blijkbaar steeds meer Ghanezen ook een tweede nationaliteit aanvragen als zij zich in het buitenland hebben gevestigd. Een Ghanees kan namelijk over twee nationaliteiten beschikken. Opvallend is in dit verband dat het steeds hoog-opgeleiden betreft. Binnenkort wordt er overigens door Ghanezen in de USA een protestmars georganiseerd in Washington DC met als doel een petitie aan te bieden bij de Ghanese ambassade aldaar. De Ghanezen willen hun onvrede uitspreken over de huidige situatie m.b.t. de Ghanese economie en de sociale aspecten die daarmee samenhangen. Ook hier in Takoradi vinden protestmarsen en stakingen plaats.
En dan begint het oproer in brede zin toch echt te kraaien………donderdag 24 juli wordt ‘ very hot’, zoals men dat hier noemt. Je ziet mensen in rode kleding op straat. De vakbonden hebben deze dag uitgekozen voor een nationale stakingsdag. Dit tot zeer groot ongenoegen van de overheid. In de Ghanese pers werd zelfs melding gemaakt van een revolutie. Spannend dus………..!!!
Iedere ochtend omstreeks 7.00 uur komen de leerkrachten van Chapel Hill samen om te zingen. (Religieus getinte liederen). Dit vindt plaats voordat de ochtendparade (Assembly) en de lessen beginnen. Als juf Gladys hier een keertje niet bij aanwezig is, buldert oma Theresa: ‘I didn’t see you at the prayers……are you more than the other teachers?’ Iedere ochtend wordt de hele schoolcompound geveegd. Soms wordt hier al omstreeks 5.00 uur mee gestart. Als iemand druk bezig is met deze ‘ sweeping activities’, schalt oma’s stem weer over het terrein: ‘You don’t sweep in the right way’. Nooit maar dan ook nooit doe je iets goed in haar ogen. En iedereen slikt en accepteert.
Oma Theresa smult van macht en vindt het geweldig dat iedereen voor haar vliegt. Er zijn 2 uitzonderingen en dat zijn…juist ja….…The Whites!
Als Ben in de stad loopt wordt hij aangesproken door een paar jonge meiden. Zij willen weten uit welk land die witte komt. Als het woord Nederland valt, wordt dit meteen gelinkt aan de derde plaats voor Oranje op het WK, zijnde een keurig resultaat. Aan het einde van de bekende Ghanese ‘social talk’, wordt nog gevraagd: ‘Are you a pastor?’……..hahaha!!!!
Als wij op een zaterdag enkele boodschappen doen en na afloop in een taxi willen stappen, word ik (Dees) aangesproken door een man die zegt: ‘I need a handkerchief’ . Mijn reactie is: ‘You can buy it there’ (al wijzend naar de winkel die wij een paar minuten eerder hadden verlaten). Hij probeert het opnieuw en vraagt: ‘Will you pay it for me?’, waarop mijn antwoord luidde: ‘No, I am a volunteer’. En dan druipt hij af………
Examens op de school in Sekondi…..15-16-17 en 18 juli stond alles in het teken van de ‘ schoolexams’. Voor de lokatie Sekondi is dit de voorloper op de grote vakantie; de lokatie Takoradi gaat altijd door en hier heeft men dan ook geen echte vakantie. De grote vakantie van de school in Sekondi is echter ook niet lang. Wel worden er ‘extra holiday classes’ georganiseerd. En natuurlijk wordt op de dag voordat de vakantie aanbreekt, ‘our day’ gevierd. Concreet: 24 juli: Our day voor Sekondi; 25 juli: Holiday voor Sekondi. En vanaf 4 augustus starten de ‘ holiday classes’ op beide lokaties. Dit zal gaan duren tot 9 september, de dag waarop het nieuwe schooljaar zal aanvangen of zoals men hier zegt…..the new academical year…….nou ja….
Over de ‘holiday classes’ gesproken: Het is niet verplicht om hieraan deel te nemen. Iedereen is vrij om de vakantie-lessen te volgen. Ook kinderen die op een andere school zitten, zijn welkom op de Tessark-school om deel te nemen aan de ‘extra classes’. De Tessark-leerlingen mogen dus best een vriendje of vriendinnetje meenemen. In de praktijk echter wordt hier weinig gebruik van gemaakt. Toen ik (Dees) aan een leerkracht vroeg of er ook leuke aktiviteiten zouden worden georganiseerd, leek hij even uit zijn evenwicht gebracht. Plotseling liet hij stralend weten: ‘We will repeat everything’. Nou, de kinderen worden dus tijdens de ‘ holiday classes’ gewoon weer getrakteerd op taal, rekenen, tekenen e.d. en leuke aktiviteiten zijn daarbij dus niet aan de orde. Pfff…..…vernieuwend bezig zijn en afwijken van gebruikelijke patronen blijft een Ghanese brug te ver.
De vliegtuigramp van 17 juli heeft de hele wereld geschokt. Wij hebben het nieuws hierover op de voet gevolgd. Als je er met de mensen op de Tessark-school over wilt praten, merk je dat niemand hier van op de hoogte is. Het lijkt wel of het wereldnieuws aan Ghana voorbijgaat. Men wordt nergens warm of koud van. De dood hoort bij het leven; het is God’s wil en…. let them rest in peace…. en dan ga je over tot de orde van de dag. Dat dit moeilijk voor ons kan zijn, moge duidelijk zijn.
Affectie en emoties tonen is ‘not done’ in Ghana. Als wij zelf genegenheid naar elkaar tonen, vindt men dit hier heel vreemd en men begint dan meestal te lachen. Je krijgt dan van die opmerkingen in de trant van: ‘You love each other very much, is it not?
Als je hier dan bevestigend op antwoordt middels bijvoorbeeld: ‘Of course’, begint men nog harder te lachen. Ach ja….als een Ghanees zich geen houding weet te geven, dan begint ie te lachen………
Bleaching……voor de gemiddelde Ghanees staat een blanke huid garant voor geld en geluk. Sommigen gaan hierin erg ver en doen er alles aan om het zwarte kleurtje te laten verbleken. Dat dit compleet belachelijk is en bovendien gevaarlijk kan zijn, moge duidelijk zijn. In de zalfjes en pilletjes die men gebruikt om een witte kleur te realiseren, bevinden zich chemicaliёn die zefs kanker kunnen veroorzaken. In de pers wordt hier dan ook veelvuldig voor gewaarschuwd, echter zonder resultaat. De ‘sterren’ uit de showbizz-wereld zijn vaak een voorbeeld voor de doorsnee Ghanees. Deze ‘celebrities’ gebruiken namelijk ook veelvuldig deze middeltjes, met het doel om lichter van kleur te worden.
Er zijn Ghanezen die geen vaccinatie kunnen betalen als het gaat om hepatitis B. De kosten bedragen 40 Ghanese Cedis (ongeveer 9 Euro) exclusief administratiekosten. Er worden dan ook acties georganiseerd om geld bijeen te brengen, zodat de betreffende Ghanezen toch deze vaccinatie kunnen verwezenlijken. Hierbij valt te denken aan: Auto’s wassen, fancy fairs organiseren e.d. Op zich natuurlijk een goed initiatief, maar structureel lost het natuurlijk niets op.
De kleintjes van KG 1 (ongeveer 5 jaar) werken al met boekjes die bestemd zijn voor P2. Het niveau is hoog. Dit wist ik natuurlijk al, maar toen ik door een leesboekje bladerde, genaamd: ‘Jack and Jill, a senior practical reader’, kon ik inderdaad slechts vaststellen dat het niveau hoog is.
Wij bewaren ons brood in een koelkast in de gemeenschappelijke keuken. Als wij vragen om enkele broden in de diepvries te mogen leggen, wordt dit niet begrepen door het personeel. Direktrice Nanaama moest er aan te pas komen om aan het personeel in de lokale taal Fanti uit te leggen dat het inderdaad beter is om een paar broden in de diepvries te leggen en een paar in de koelkast. Het personeel keek ons aan alsof we van een andere planeet kwamen………
Op 21 juli zag Ben Nana Carlo terug: De Ghanese vrouw die wij in 2010/2011 hadden ontmoet toen wij op de compound bij Rosamond woonden. Deze Nana Carlo verzorgde destijds de honden van Rosamond als laatstgenoemde weer eens in Australiё zat waar zij 30 jaar had gewoond. Nana Carlo was getrouwd met een Italiaan. Toen Ben haar terug zag vertelde zij dat haar man 11 maanden eerder was gestorven. Ook vertelde zij dat de broer van Rosamond (advocaat die wij destijds ook hadden ontmoet), eveneens was overleden.
De laatste tijd zijn de taxichauffeurs behoorlijke ‘ kneusjes’……de ene zit doodziek achter het stuur, de andere is aan één oog blind en bij nummer 3 heb je het gevoel dat hij nog nooit een stuur heeft vastgehouden……..we moeten er maar niet te lang bij stil staan………
De kleine Meefia (dochtertje van Nanaama en Stephen) in Nursery 2b, kwebbelt er behoorlijk op los. Juf Rose maant haar geregeld tot stilte, maar zonder resultaat.
Op een gegeven moment adviseerde Rose dat Meefia later maar bij de televisie-of radio-omroep moest gaan werken. Op die manier kan zij dan namelijk de hele dag praten. De kleine meid reageerde echter als volgt: ‘No, my daddy wants me to become a doctor’, waarop Rose liet weten: ‘If that is the case, then keep quiet!’
Niet alleen de hygiёne in de keuken op Tessark is beneden alle peil, ook de veiligheid laat veel te wensen over. Situatieschets: Een pan met vlees staat op het gasfornuis; in de pan suddert het vlees er driftig op los; de vlam van het fornuis staat hoog en niemand is aanwezig in de keuken. Er staat slechts een grote gasfles, op 20 cm. afstand van het fornuis…..Pfff!
Of wat te denken van de volgende situatie: In de buitenkeuken op de schoolcompound voert Ben een ‘social talk’ met de corpulente kokkin. Deze Alice is bezig om haar nagels te ‘knippen’, niet met een schaar, doch met een groot keukenmes, waarmee normaliter het vlees of de vis in mootjes wordt gehakt……… Enjoy your meal!
Teacher Bright kreeg de opdracht van oma om haar post te checken in de P.O. Box op het postkantoor. Hij kijkt dan meteen of er post voor ons is. Ben besloot om met Bright mee te gaan. En inderdaad er was post voor Tessark en voor ons. Ben wilde onze envelop pakken, maar Bright liet weten: ‘Grandma asked me to go for the post, so I have to give all the post to her’. Ja maar…..op deze envelop staat mijn naam, sputterde Ben tegen……Niets mee te maken; oma moet eerst alle post zien en daarna geef ik jouw post wel aan jou, aldus Bright. Typisch Ghanees: Vorm, interessant doen om niets en nooit iets praktisch oplossen. Begint behoorlijk irritant te worden!
Als we het weer vergelijken met een paar maanden geleden, dan constateren we dat het kouder is geworden. Konden we voorheen absoluut niet zonder fan slapen (en was het vaak zó warm dat we koude waterzakjes op ons lijf legden), nu zijn die waterzakjes niet meer nodig en we doen zelfs de fan ’s nachts uit, omdat we het koud hebben! Oorzaak: The rainy season; ‘s nachts koelt het behoorlijk af (een graad of 23).
Op maandag 28 juli was er een Public Holiday; dat betekende dus een vrije dag. Dit vanwege het feit dat de Ramadan weer voorbij was of te wel de Eidul Fitr, zijnde het Suikerfeest. Overigens in het zuiden van Ghana (en dus ook in Takoradi) is men over het algemeen Christen. De Moslims kun je hier bij wijze van spreken op 1 hand tellen.
En vanzelfsprekend naderde de graduation met rasse schreden: Het moment waarop de leerlingen van KG 2 naar P1 gaan. Dat is hier een belangrijk moment. Toneelstukjes, liedjes, rijmpjes, dansjes, sketches e.d. werden volop ingestudeerd. Oma Theresa liet geregeld haar gezicht zien (al was het maar om de kinderen het lied ‘showers of blessing’ te leren). Zij presteerde het bovendien om de leerlingen en de leerkrachten terug te laten komen op hun vrije dag, de Public Holiday op 28 juli. Er moest geoefend blijven worden voor de graduation…….oma Theresa wilde alle voorbereidingen zien en wilde overal bij aanwezig zijn. Gewapend met haar ‘cane’ (stok om te slaan) en haar schort (die zij vaak over haar kleding draagt), draafde zij op. Als de kinderen - in haar ogen - onder de maat presteren, schreeuwt zij: ‘As owner of this school, I have the right to cane you’ en voegt onmiddellijk de daad bij het woord. Links en rechts wordt een enkele leerling geslagen.
De oudere leerlingen van de lokatie Sekondi hebben ook een rol gespeeld in de graduation. Zij maakten deel uit van het school-koortje, of van de groep drama of de groep ‘art’. In het laatste geval werd er geschilderd en er werden fotolijstjes gemaakt. Van verschillende klassen op beide lokaties zijn enkele leerlingen uitgekozen die direkt of indirekt hun bijdrage hebben mogen leveren. Maar wanneer is de graduation nu precies? Eerst werd aangegeven dat dit zou plaatsvinden op 1 augustus; later vernamen we dat het 26 augustus zou worden; daarna hoorden we de derde variant, namelijk 29 augustus…….. ‘Postponing, postponing’ hoort nu eenmaal bij Ghana. Nou ja, we zullen wel zien..…….!
Uiteindelijk werd het niet 29 augustus, maar 29 juli. Het programma startte om 9.00 uur (met een uitloop naar 9.30 uur) op de Ghana Secondary Technical School in de Assembly Hall. De feestelingen (de leerlingen van KG 2) alsmede enkele van hun jongere schoolgenootjes van KG 1 en Nursery 2 - die ook een taak hadden die dag - moesten opdraven in stijl. De dresscode was verplicht. Voor de feestelingen betekende dit: Jongens zwarte lange broek en witte blouse met lange mouwen, zwarte schoenen en witte sokken. Meisjes zwart rokje en witte blouse met lange mouwen, zwarte schoenen en witte sokken. De niet-graduants (dus bijvoorbeeld de kleintjes van KG 1 of Nursery 2) moesten hun ‘vrijdag schooluniform’ aan, maar ook met de eerder genoemde zwarte schoentjes en witte sokjes. Ook moest er betaald worden: De feestelingen zelf moesten 65 GHc (15 Euro) betalen en de jongere schoolgenootjes 15 GHc. (3 Euro 50). Veel leerkrachten, leerlingen en ouders waren aanwezig. De lokaties Chapel Hill en Sekondi waren gesloten. Iedereen was paraat op de Ghana Secondary Technical School. Het thema van de dag luidde: ‘Obedience, key to a successful life’ en omvatte het volgende programma:
- Arrival of guests
- Procession of graduants
- Opening prayer
- Welcome song
- Introduction of Chairman
- Chairman’s response
- Chorography/Rhymes/Recitals
- Headmistress report
- Cultural display
- Guest speaker’s speech
- Sketch/Drama
- School choir
- Cultural display
- Bridal show
- Presentation of certificates and awards
- Thank you song
- Vote of thanks
- Closing prayer
En uiteraard….…refreshment and take-away rijst; photo shooting en verder……..veel show en buitenkant; te lange en onverstaanbare speeches; niet echt kind-vriendelijk; de techniek (muziek) liet het afweten tijdens de belangrijkste dans-uitvoering; een lange zit enz. enz.
Uiteraard was er ook een ‘high table’ en ja hoor…….de enige witten mochten daar plaatsnemen, nee dus……..laat ons maar liever tussen de ouders en de kinderen zitten in plaats van naast oma Theresa. De feestelingen zaten allemaal opgedirkt braaf voor zich uit te staren. Ik (Dees) ging naar de leerlingen toe en vroeg aan de ‘graduants’ of zij wel blij waren, want zij keken in mijn beleving namelijk behoorlijk sip. Zij lachten mij vriendelijk toe en lieten mij weten: ‘Madam Desirée, when do you come to our class and tell us a story?’ Tsja……zo zie je maar weer……de kinderen luisteren liever naar een verhaaltje dan opgeprikt (in toga) te moeten zitten tijdens de graduation- ceremonie. Het toppunt van het hele spektakel was de binnenkomst van enkele KG 2 bruidsparen. Deze kinderen van 5-6 jaar waren uitgedost als bruid en bruidegom. Ook het oudste zoontje van Nanaama en Stephen -Naneejo genaamd - was verkleed als een kleine bruidegom, die overigens erg beteuterd keek en zich zeer ongemakkelijk voelde in zijn rol. De bruidspaartjes werden geacht op het podium te gaan staan waar iedereen de kleintjes op de gevoelige plaat vastlegden. In onze ogen absoluut belachelijk, maar in een Ghanees kader smult men van deze opsmuk. Wij waren in ieder geval blij toen de hele poppenkast, zijnde het hele graduation-circus ten einde liep.
Twee gedichtjes die werden voorgedragen vind ik de moeite waard om hieronder te vermelden:
African
Do not care where you come from
as long as you are black
you are an African.
Do not mind your nationality
you have got the identity of an African.
Because if you come from Jamaica
if you come from America
and if you come from New Zealand,
you are an African.
Do not mind your complexion
there is no rejection
you are an African.
Because if your complexion is high, high, high
if your complexion is low, low, low
and if your complexion is in between,
you are an African.
Do not mind your religion
that is only segregation
you are an African.
Because if you are Muslim
if you are a Christian
and if you are Traditionalist,
you are still an African.
Come together
You better come together
learn to love one another
We have to come together
learn to love one another.
We have to come together
learn to love your brother
We have to come together
learn to love your sister.
One eye can not see
One ear can not hear
One hand can not clap
One foot can not run.
Where do we go from here?
Here, there, or nowhere
I said, where do we go from here?
Here, there or nowhere
You better come together.
Birds unite
Fishes unite
Animals unite
Mankind still fight
You better come together.
Na afloop werd nagepraat met o.a. de French teacher (afkomstig uit Ivoorkust) en hij liet ons weten dat hij in de schoolvakantie vanwege het ebola-virus wellicht niet zou afreizen naar zijn home country. Hoewel er nog geen ebola is geconstateerd in Ivoorkust, is dat wel aan de orde in buurland Liberia (en overigens ook in Sierra Leone en Nigeria). De leraar Frans (monsieur Georges) had een oplossing bedacht (die hij overigens vaker toepast), namelijk: Reizen tot aan de grens Ghana-Ivoorkust en vragen of de familie ook naar de betreffende grenspost wil komen (Ivoorkust-Ghana). Op deze manier kan men elkaar dan toch ontmoeten en bijvoorbeeld rijst overhandigen.
Tot zover de graduation…………..
Nog even terugkomend op het ebola-virus: In het Ghanese nieuws stond vermeld dat de WHO adviseert om geen handen meer te geven tijdens een begroetingsritueel. Als alternatief werd de zogenaamde ‘ebola-greeting’ aangeraden, namelijk: ellebogen tegen elkaar of vuisten tegen elkaar.
Het is natuurlijk logisch dat sommige leerlingen je extra bijblijven. Een voorbeeld hiervan is Loïs. Zij is 5 of 6 jaar oud en is het kleinkind van juf Tio. Toen ik een keer een gesprek voerde met deze juf Tio, liet zij mij (Dees) weten dat deze Loïs thuis altijd praat over ‘madam Desirée’.
Het kwam erop neer dat de kleine meid haar oma verweet dat madam Desirée nooit te moe was voor een spelletje, verhaaltje of liedje, maar dat juf Tio, zijnde haar oma, altijd ‘too tired’ was. Bovendien bleek Loïs het erg te kunnen waarderen dat ik altijd antwoord gaf op al haar vragen (en dat zijn er nogal wat, want zij kwebbelt behoorlijk!). Voor mij vanzelfsprekend, maar in Ghana is het serieus nemen van kinderen meestal ‘not done’.
Het verstoten 12-jarige meisje Efua dat als sloofje door oma Theresa wordt gebruikt, plast nog steeds in haar bed. Oma trommelde een personeelslid op en gilde: ‘Punish her’….! Dit straffen bestond uit het volgende: Handen met de handpalmen omhoog, vervolgens blijven staan met twee zware boeken op de handen en daarna……met de zweep erover heen, dat wil zeggen stokslagen. Als ik (Dees) met open mond en hoofd schuddend het tafereel aanschouw, wordt er weer gelachen en krijg ik te horen: ‘You White, you don’t understand’…………..
Het wordt hier steeds zwaarder. Wij hebben inmiddels besloten dat we Tessark willen verlaten. De hoofdreden hiervan is oma Theresa, ‘the iron lady’. Echter: Ook zonder die reden willen we een punt zetten achter Ghana. En de hoofdreden daarvan is de ‘hiding and covering culture’. Nog steeds vinden we het geweldig om vrijwilligerswerk in het buitenland te doen, maar niet meer in Ghana. Wij hebben onze beweegredenen op papier gezet en zullen dit aan de school geven.
De mensen hier kunnen niet omgaan met een kritische noot. Zij ervaren dat als een persoonlijke aanval. De Ghanese tenen zijn lang en met een open, kritische Nederlandse houding is het heel gemakkelijk om op die lange Ghanese tenen te trappen. Wij hebben veel en lang geslikt, maar medio juli voelden wij ons voor de eerste keer niet meer veilig. Dat was het moment waarop oma Theresa begreep dat wij een brief gaan schrijven over onze Tessark-ervaringen en deze willen verspreiden onder het personeel. Toen heeft zij ons bedreigd en geintimideerd. Aangifte doen bij de politie heeft echter geen enkele zin, want de politie is hier corrupt. Rapporteren bij de Nederlandse Ambassade in Accra zou wellicht een optie kunnen zijn, maar daar hebben we van af gezien.
Kortom: We are really managing the moment and that is not easy!
Zoals altijd……wordt vervolgd!
Groet, B&D
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley