Keerpunt (deel 1)

Op de dag dat wij onze nieuwsbrief van september wilden plaatsen (eind september of begin oktober) hadden we een hele slechte internetverbinding en voortdurend problemen met de elektriciteit. Bovendien lukte het niet om op ons weblog te werken, aangezien de vermelding verscheen: ‘String length too long’. Ook mailen naar de helpdesk schoot niet echt op. Daarom werd besloten om ons verslag in 2 gedeelten te plaatsen. Vandaar dat het even iets langer duurde.

Ook deze maand werden we geconfronteerd met bovenstaande problemen, dus wederom plaatsing verslag in 2 gedeelten.

Nog steeds bevalt onze baan in Katariga prima! (Situatie begin oktober 2013). Iedere dag lopen we langs de maïsvelden, over zandpaadjes en langs de lemen hutten richting ons werk op CPYWD. Onderweg worden we vergezeld door kippen, geiten, koeien en hordes zwarte kindertjes…….Het is altijd weer genieten van die bijzondere entourage hier in het Noorden van Ghana, maar de primitieve omstandigheden vallen uiteraard niet altijd mee. Toch weegt de passie blijkbaar nog steeds zwaarder dan de fysieke en mentale ongemakken.

Met ingang van 1 oktober gingen de prijzen omhoog: Elektriciteit werd bijna 80% duurder en de prijs van water steeg met 52%. Drinkwater werd 30% duurder.

Het was wel ‘funny’…..1 oktober werd de stroom 78% duurder en op 2 oktober hadden we wel 10x lights off en in de nacht van 2 op 3 oktober was er de hele nacht geen elektriciteit, dus geen fan, dus bloedheet…….Het meest vreemde van de zaak is dat door de prijsverhoging de service beter zou worden. Nee dus……….. Ook op 3 oktober was er lights off en tevens in de nacht van 3 op 4 oktober was er geen stroom. En zo ging het maar verder….4 oktober, 5 oktober, 6 oktober enz…..lights off, lights off, lights off…….Het was dus echt niet meer ‘ funny’.

Op donderdagavond 3 oktober was er bovendien nog noodweer en regende het gewoon bij ons naar binnen! Het dak lekte op verschillende plaatsen: Zowel in de veranda, als in onze kamers sijpelde de regen naar beneden. Overal plaatsten we emmers. Het viel ons op dat de lekkages voornamelijk aanwezig waren op de plekken waar een fan hing. Had een klusjesman van mister Jacob wellicht door de golfplaten geboord toen de fan destijds werd opgehangen? Of was het een constructiefout? In het laatste geval zou de landlady wellicht de schade kunnen verhalen op de aannemer. Wij informeerden de landlady hierover en lieten haar tevens weten dat zij zich geen zorgen hoefde te maken over ons. Voor ons was het geen probleem, aangezien wij nog maar een paar maanden in Tamale zouden zijn. Voor haar zelf echter wilden we haar wijzen op de verschillende opties.

Zij waardeerde onze betrokkenheid en ging meteen voortvarend te werk: Zij belde onze beide buren en het bleek dat er bij hen geen sprake was van lekkages. Bovendien belde zij de ‘constructor’. Wij hadden onze plicht gedaan door de landlady op de hoogte te brengen van de lekkages en voor de rest zal het onze tijd wel duren. Die bewuste avond/nacht waren wij beiden een beetje ziek en dan valt het niet mee als je je in het donker, met een lekkend dak boven je hoofd en gewapend met een zaklampje moet voortbewegen richting toilet……..

Uiteraard kwam de landlady ook zelf kijken naar de lekkages en na een paar dagen kwam ook de ‘constructor’ de zaak in ogenschouw nemen. Volgens laatstgenoemde zat het probleem op de ‘zinc roof’ en dus klom hij na een tijdje het dak op.

En dan krijgen we een nieuwe buurman……..Gideon is zijn naam. Op 1 oktober werd hij bij ons geïntroduceerd door landlady madam Paulina. Gideon is een aardige jonge knul die net zijn opleiding tot verpleegkundige heeft afgerond en nu als ‘nurse’ werkzaam is in het Tamale Teaching Hospital. De weekenden is hij niet in Tamale, aangezien hij in een andere plaats nog een cursus volgt. Uiteraard nodigden we hem uit voor een nadere kennismaking en dit geschiedde op 21 oktober.

In de maand oktober vond de Hadj weer plaats in Mekka en dit betekende dat vele moslims afreisden naar Mekka. Zo’n 1800 deelnemers waren afkomstig uit het Noorden van Ghana. Deze mensen verzamelden zich op een centrale plek in Tamale, zijnde het vliegveld. Op het vliegveld in Tamale had men gezorgd voor extra accommodatie in de vorm van een soort tentenkamp; een Hadj-village dus……Vanuit Tamale moesten die1800 mensen eerst richting Accra gaan. Die reis was per bus en geschiedde onder politiebegeleiding. Vervelende bijkomstigheid was dat op dit moment (oktober 2013) in Saoedie-Arabië de MERSS-ziekte heerst en dit zou uiteraard de feestvreugde kunnen bederven. De WHO had al gewaarschuwd. De officiële naam voor de bedevaart naar Mekka is: Id-Ui-Hadj en deze vond plaats tussen 13 en 16 oktober.

Een insektenplaag op 1 oktober op de slaapkamer…….….brrr…..!!!

Het is ongetwijfeld bekend dat religie een grote rol speelt in Ghana en zelfs het straatbeeld bepaalt. Overal zie je opschriften in de trant van: ‘To God be the glory’ e.d. Onlangs zagen we een bus rijden met daarop de vermelding: ‘Clap for Jesus’. Extra grappig, omdat wij in een schoolcontext vaak horen: ‘Clap for yourself’ (als bijvoorbeeld de hele groep goed heeft gepresteerd).

20 oktober: Hele dag lights off (van ’s morgens 7.30 uur tot ’s avonds 21.30 uur)……het bleek dat men bezig was met een upgradement in heel Tamale.

Even iets uitprinten en inscannen….…ja vergeet het maar in Tamale…….na 5 uur ploeteren op de Ghanese digitale snelweg (in een internetcafé) was de klus eindelijk geklaard.

Buurjongen Justin komt al maanden iedere zondagochtend trouw naar ons huis voor de Franse les of de computerles. Het is een leuke knaap en een prettige, leergierige leerling, die deze maand 18 jaar werd. Toen ik zijn moeder Reina liet weten: ‘ It’s a special age…..18 years’, luidde haar antwoord: ‘In another 18 years he will work’. Het is mooi om te zien dat moeder Reina haar zoon in ieder geval goed stimuleert om te gaan studeren. Het moge duidelijk zijn dat het heel bijzonder is om Franse les te geven aan een Afrikaanse jongen die slechts het Ghanese referentiekader kent.

Op 27 oktober moest Justin verstek laten gaan voor de computerles, omdat hij het te druk had met zijn school. Nou, dat is altijd een goed teken. De aankomende week zou in het teken staan van: ‘ Promotion’.
Toen we hem vroegen wat dit inhield, liet hij weten: ‘ If you fail for these exams, they don’t allow you to go to SSS (Senior Secondary School; bovenbouw middelbare school). Nou Justin, good luck!
(Gelet op de leeftijd van Justin - 18 jaar - had hij de bovenbouw van de middelbare school al af moeten hebben, maar in zijn jeugd is hij - door omstandigheden - pas op iets latere leeftijd naar school kunnen gaan). Ons kwam het in ieder geval goed uit dat hij op 27 oktober niet kwam, omdat we beiden in de ‘lappenmand’ zaten.

Buurman Augustin (zijnde de niet biologische vader van Justin) was een week in Kumasi geweest waar hij een workshop voor zijn werk moest volgen. Als geintje zeiden wij tegen buurvrouw Reina: ‘When he comes back he will give you a Kumasi box with gifts’. Wat schetste onze verbazing? Bij terugkeer van man-lief werd er op ons kippengaasdeurtje geklopt en stond buurvrouw Reina stralend voor onze deur met een plateau met daarop een brood en een stuk fruit en liet zij ons weten: ‘This is my Kumasi box’. Aanvankelijk dachten wij dat ze haar cadeautje gewoon even wilde laten zien, maar al snel werd duidelijk dat het brood en het fruit voor ons bedoeld was. Haar man had voor zowel Reina als voor zijn buren (wij dus) ‘a present’ meegebracht. Zooooooo lief! Daar werden wij wel een beetje verlegen van. Buurvrouw Reina wuifde onze bezwaren weg door te zeggen: ‘This is our culture; this is how we do here in Ghana; we share with our neighbours’.

Kort daana werd buurvrouw Reina ziek…..Zij liet ons weten: ‘I am suffering from my stomach and I feel very weak, so I have to check in the hospital’. Gewapend met medicijnen kwam ze terug en daarna begon het uitzieken. Zij verzuimt veel op haar school (zij is docent Religious and Moral Education op een middelbare school): De ene keer is zij ‘too tired’, dan moet ze naar een ‘funeral’ en dan weer is ze ‘ill’.

Als een echte Ghanese gaat buurvrouw Reina op zondag uitgedost en wel naar de kerk. Vaak met telkens een andere haardracht. (Pruiken/extensions). Ook gedurende de week als zij lesgeeft op school ziet ze er altijd netjes uit, maar eenmaal thuis gaat de werkkleding aan. Als ze doende is met haar washing and cleaning activities, dan wordt er gewerkt in gemakkelijke kledij. Aangezien het echte hoofdhaar maar weinig aanwezig is, wordt er vaak een mutsje gedragen tijdens de schoonmaakwerkzaamheden.

En de hond van de buren - Peace genaamd - fungeert als onze ‘ security’. Peace eet alles; zelfs een restje macaroni of rijst…………

En toen kregen we bericht van onze huurder in Nederland dat de wasmachine het had begeven. Dat kan natuurlijk gebeuren (13 jaar oud). Natuurlijk moet de huurder een wasmachine hebben en we gaven dan ook opdracht om een nieuwe te kopen en de rekening naar ons te sturen. Aldus geschiedde. Wij gaan hier wel verder met wassen op de hand……hahaha!!!

Toen we eens een keer post moesten versturen naar Nederland, kregen we een leuke reactie. De postzegels waren in de smaak gevallen.
Wij konden ons nog herinneren dat het inderdaad om grappige postzegels ging: Een dikke, zwarte bisschop met een groot kruis op z’n buik. Wij hadden al voorzien dat de ontvanger er content mee zou zijn.

Op 5 oktober togen we nog eens naar Lamashegu, om een bezoekje te brengen aan ons voormalige trainingscentrum, dat nu in handen is van mister Halilahi, die nog steeds met gedrevenheid de meiden lesgeeft in het sewing-vak. Als zij 3 jaar onder zijn vleugels hebben gewerkt, dan zijn zij een volleerd naaister.

6 oktober: En eindelijk wordt de baby-boy van Nanaama geboren…….Zoals bekend is zij ‘our friend’ van Takoradi en mede eigenaar van de Tessark internationale school. Voor de bevalling is zij begin augustus uitgeweken naar de Verenigde Staten (waar haar zus woont). Toen we haar eind oktober nog eens belden, liet ze weten dat het met haar en de baby goed ging, maar dat ze het erg koud vond in de States en dat zij hoopte in december terug te zijn in Ghana. Ook belden we naar haar moeder, grandma Theresa, die een reis had ondernomen naar Israel, Rome en Parijs. Zij was daar zeer van onder de indruk geweest. Haar man, grandpa Eric, is nog steeds ernstig ziek en was wederom opgenomen in het ziekenhuis in Accra.

Geregeld wordt er op ons kippengaasdeurtje geklopt en staan er een aantal schattige, kleine, zwarte kindertjes voor de deur die laten weten: ‘We come to greet you’, of ; We come for playing’ enz.

Op weg van werk naar huis stopte er plotseling een motorbike en hoorden we: ‘He, there is my old man’. Ik (Dees) kon het niet plaatsen, maar Ben herkende uiteindelijk de knaap en toen hoorde ik Ben zeggen: ‘ He, mister rasta pasta’. Wat bleek? Ben als echte Tamale-boy kennen ze overal en deze jongen had Ben ontmoet in de periode dat wij in Waterworks woonden. Deze jonge knul heeft een goede visie als het gaat om de kijk op het Westen. Voor bijna alle Ghanezen geldt dat zij Europa als het paradijs zien, maar deze jongen had enkele Europese landen bezocht en had terecht geconstateerd dat het beter is om in Ghana te blijven en in je eigen land te investeren. Hij was zo blij om mister Ben weer te zien, dat hij een vriend vroeg om een foto van hem te maken, samen met ‘the white old man’……..

Op 9 oktober belden we dokter Murphy, de oorarts van het Tamale Teaching Hospital. Een maand eerder is Ben op het ENT-department (Ear/Nose/Throat) geweest, i.v.m. vocht in het middenoor, veroorzaakt door een slepende verkoudheid. De afspraak was: Bij klachten, terugkomen. Als er geen problemen meer zijn, dan is het niet nodig om terug te gaan. Nou, gelukkig ondervindt Ben geen last meer van zijn gehoor en dus konden we dokter Murphy meedelen dat er ‘ no need was for a review’. Reactie van de oorarts: ‘That is splendid!’

Goed nieuws: Wij hebben ons visum weer kunnen verlengen met 3 maanden (tot 15 januari) en dit was ‘a normal extension’ . Daar waren we erg blij mee, want normaal gesproken moet je na 8 maanden even het land uit. Dankzij onze contactpersoon werd dus een normale verlenging gerealiseerd.

Ghana, Kenia en Zuid-Afrika krijgen er behoorlijk van langs van Fitch (een internationaal erkend macro-economisch onderzoeksbureau) als het gaat om de inflatie, begrotingstekort en staatsschuld.

Soms is de zaterdagavond zo’n moment waarop we vrienden uit ons oude Ghanese netwerk bellen. Hudu (onze voormalige compound-boy) liet weten: ‘If God permits, I will come tomorrow’ (kwam uiteindelijk op 20 oktober) en Suhayini (een naaister uit onze allereerste NFD-groep) vertelde dat 15 oktober een groot feest is voor de moslims, te weten: Eid-Al-Adha, of te wel het Offerfeest. Dit betekent een Public Holiday, een vrije dag dus. En de dag daarna (16 oktober) zou er nog een uitloop zijn van het feest. Voor de zekerheid checkten we dit maar even op maandag 14 oktober bij de headmaster van de Katariga-school en inderdaad…..In ons geval betekende dit dus 2 vrije dagen, want onze doelgroep bestaat enkel en alleen uit moslim kinderen.

Op de Public Holiday kregen we bezoek van buurjongen Gideon en de verdere vrije dag werd doorgebracht met werken achter de computer, (althans voor zover dat mogelijk was, vanwege een zeer slechte internetverbinding en regelmatige stroomuitval). Op deze ‘celebration-day’ vond er een voetbalwedstrijd plaats tussen Ghana en Egypte, met Ghana als duidelijke winnaar (6-1). Dubbel feest dus voor de moslim-fans van de Black Stars!

Op de tweede vrije dag werd er wederom veel werk verzet achter de computer en togen we nog even richting stad. Overal zagen we de mensen feestelijk uitgedost en overal werd gevraagd om een ‘gift’ of er werd een happy Eid-Al-Adha gewenst. Een dag later op het project lieten de kinderen vol trots weten: ‘We enjoyed the celebration, because we have chopped (have eaten) meat’ en vlees is iets dat de kinderen zelden of nooit krijgen.

Vele vrienden zeggen: ‘We will come to visit you; we will come to greet you; we will come to your house…..…’ Meestal blijft het bij beloftes en gebeurt er niets. Zondag 13 oktober was echter een uitzondering: We kregen onverwachts bezoek van de oom van Asia (ons voormalig weefmeisje). Hij kwam op de motorbike naar Katariga. Hij arriveerde net voordat onze buurjongen Justin kwam voor de computerles. Aangezien Justin al erg goed uit de voeten kan met een computer en onze hulp eigenlijk niet meer nodig heeft, besloten we de computerles door te laten gaan. Dat verliep prima: Wij konden praten met de oom van Asia, terwijl Justin relaxed zat te browsen.

Toen Justin weer naar huis ging, liepen wij nog even met Asia’s oom naar het project. Hij vond het prachtig en liet weten: ‘The people in the Katariga community are lucky with such a nice trainingscenter’. Hij was ook onder de indruk van de rust die heerst op onze woonplek en op onze werkplek. Hij liet ons weten dat hij privacy miste in zijn eigen community Sognaayili.

Vriend Job die in Winneba studeert belde nog eens op ‘just to greet’. Hij zit in het 3e jaar van zijn opleiding: Early childhood development.

En dan krijgen we een telefoontje van een voormalig NFD-meisje, Azara 1 genaamd: Jaren geleden naar Accra vertrokken als Kayayoo-girl, maar gelukkig inmiddels teruggekeerd naar Tamale en natuurlijk met een baby; a baby-boy. Zij liet me in haar gebrekkige Engels weten: ‘Madam Dies, I miss you, I come to your house’.

Op 23 oktober worden we gebeld door een ‘airport taxidriver’, van wiens diensten wij gebruik hadden gemaakt in mei/juni. En dan nu word je gebeld…….just to greet……..dit zou je in Nederland toch niet meemaken!

En op 14 oktober zijn wij getuigen van een ongeluk. Situatieschets: Wij zitten in een taxi en voeren een interessant gesprek met een mede-passagier, die er qua taalgebruik uit springt. Ook als hij inhoudelijk dieper ingaat op de verschillen tussen de North en de South van Ghana, is voor ons duidelijk dat deze man niet a Tamale-boy is. En inderdaad…..hij blijkt uit de Ashanti-region te komen (Kumasi) en is apotheker en onderweg naar het Tamale Teaching Hospital. Het was wel een verademing voor ons om even van gedachten te kunnen wisselen. Hij begreep heel goed dat wij als West-Europeanen moeite hebben met de ‘bad attitude to work’ in Tamale. Daarom begreep hij ook niet dat wij al die jaren in het Noorden hadden kunnen werken, want dat is toch ‘very uncomfortable for white people’. Hij gaf enorm af op het Noorden en liet zelfs weten: ‘Excuse me to say, but the people in the North behave like animals’. Het is absoluut een feit dat je hier in Tamale dikwijls het gevoel hebt dat je met halve ‘wilden’ te maken hebt………

Het verkeer is daar een prachtig voorbeeld van: Iedereen springt maar op een motorbike (met de hele familie achterop en vaak zonder helm); de meesten hebben geen rijbewijs en zijn niet verzekerd. Iedereen doet maar wat; niemand houdt zich aan de regels. Het is echt oorlog op wielen! Het recht van de sterksten geldt! Zelf merken wij ook dat we tegenwoordig vaker met angst en beven richting stad gaan. Oversteken bijvoorbeeld is echt met gevaar voor eigen leven.

Tijdens het bewuste taxiritje van 14 oktober, staan er een viertal kleine kinderen langs de kant van de weg. Het verkeer raast voorbij en het is duidelijk dat de kinderen niet kunnen oversteken. Onze taxichauffeur handelde nogal dom (weliswaar met de beste bedoelingen), maar zijn aktie liep vreselijk uit de hand. Hij stopte namelijk en wenkte de kinderen om over te steken. Hij was echter de enige die stopte. Het overige verkeer raasde links en rechts gewoon door. Het wachten was op de klap. Eén klein ventje stak over en werd gegrepen door een motorbiker, die ook ten val kwam. De motorbiker krabbelde op en scheurde weg, zonder zich om het ventje te bekommeren. Gelukkig kwam het kind er ook zonder kleerscheuren vanaf. Hij wreef met een geschrokken gezichtje over zijn pijnlijke arm en vervolgde zijn weg.

Twee dagen later zitten we in een taxi en horen we plotseling een doffe klap….tja…..onze taxichauffeur had dus een geit dood gereden. Toen we nog even omkeken, zagen we de laatste stuiptrekkingen van de geit en snelden 2 jongens toe om het dier van de weg te halen.

De contacten met de taxichauffeurs zijn heel divers……sommigen vragen een veel te hoge prijs als ze 2 blanken zien. Meestal lukt het wel om te onderhandelen.

Als het echt te gek wordt, laten we wel eens weten: ‘We have worked for 6 years for free for your country, so please a fair price’. Altijd gaat dit goed, maar op 29 oktober was men niet bereid om verder te rijden als we weigerden om het dubbele te betalen. Aan zijn verzoek gaven we geen gehoor en gaven opdracht om te stoppen.
Een andere taxichauffeur had de discussie gehoord en liet ons weten: ‘Don’t mind them; they are illiterates; it is a shame that they refuse to bring you to the hospital. You are sick, white, old and still working for free for Ghana. Let me bring you for the normal price and not the Silimingaprice!’ Wij lieten hem weten: ‘You are a good person’.

Op diezelfde dag wederom een voorbeeld van een ontzettend aardige taxichauffeur: Alvorens naar het ziekenhuis te gaan, moesten we even pinnen en tijdens het lopen ging mijn slipper stuk. Wij hadden de taxichauffeur gevraagd om even bij de bank te wachten en ons vervolgens naar het ziekenhuis te brengen. Hoewel wij in het Nederlands spraken over hoe ik (Dees) met het kapotte schoeisel het Tamale Teaching Hospital zou binnen strompelen, had de taxichauffeur het probleempje blijkbaar begrepen, want plotseling stopte hij langs de kant van de weg, waar een man onder een boom schoenen aan het repareren was. Hij vroeg mijn slipper, sprong uit de taxi en gaf opdracht aan de ‘schoenmaker’ om dit te repareren. Wat een aardige geste!

En dan stapt er een enigszins eigenaardige blanke knul in de taxi. Aan zijn outfit is te zien dat hij geen vrijwilliger of toerist is. Nauwelijks ingestapt, worden we onderworpen aan een vragenvuur: Waar we vandaan kwamen, wat voor werk we in Tamale deden en vooral naar welke kerk we gingen! Zeker van dit laatste waren wij niet gediend en lieten hem weten dat wij helemaal niets moeten hebben van de ‘praying church’.

Zo af en toe komen we nog wel eens in een internetcafe om iets uit te printen of om iets in te scannen. De tijd die je minimaal moet kopen is 30 minuten. Dit is natuurlijk veel te lang om even een printje te maken. Soms mag je even gebruik maken van de computer van de baas van het internetcafe, maar het gebeurt ook vaak dat je gewoon die 30 minuten moet kopen, die je dus helemaal niet nodig hebt. In het laatste geval geven we de resterende tijd dan maar af aan iemand die zit te browsen.

Dan krijgen we een mail van de Nederlandse Ambassade met het verzoek om ons opnieuw te laten registreren. (Voor 1 december).

Inmiddels is duidelijk dat er weer sprake is van cholera in Ghana. Binnenkort wordt hieraan aandacht besteed op de Katarigaschool door de mensen van de Health Service. En op 24 oktober kwam een team aan de deur, i.v.m. polio-vaccinatie. Dit laatste is een jaarlijks terugkerende gebeurtenis.

Hier hoor je vaak een melodietje als je iemand mobiel belt. Je krijgt van te voren bericht als de provider van de mobiele telefoon zo’n liedje op jouw toestel wil zetten, maar je hoeft geen toestemming te verlenen als je het muziekje wil hebben. In feite de omgedraaide wereld als het gaat om de toestemming. Wij hadden waarschijnlijk dat bericht gewoon gewist. Per toeval ontdekten wij dat de caller tune service een liedje had geplaatst op onze mobieltjes dat telkens wordt afgespeeld als wij een telefoontje krijgen. Inmiddels hebben we op het Vodafone-kantoor hier in Tamale de tunes laten deleten.