Keerpunt (deel 2)
Door: Dees
Blijf op de hoogte en volg bendeesonderweg
01 November 2013 | Ghana, Tamale
Je hebt hier vaak het gevoel dat men in kringetjes ronddraait…..Een voorbeeld: Op een ochtend arriveren wij op het project en is er niemand. We bellen naar collega Osman, maar horen slechts lawaai op de achtergrond. Een teken voor ons dat hij onderweg is; hij zit op zijn motorbike en kan geen telefoon beantwoorden. Even later arriveert hij inderdaad op CPYWD en vernemen we het volgende: ‘I was on my way coming, but my fuel finished, so I had to call somebody to bring me some money, so that I could go to the petrolstation and buy some fuel and that’s why I am late’. Een duidelijk voorbeeld dat planning en anticiperen op wat komen gaat (je benzine is bijna op) niet aan de orde zijn in Ghana. Je rijdt gewoon door tot de laatste druppel; tot je letterlijk stilstaat en dan wordt er pas aktie ondernomen.
Ons indoor-program in de ochtenduren op CPYWD bestond deze maand uit verschillende lessen, maar de belangrijkste items die behandeld werden, waren: Storytelling, computerlessons, basic cleanliness, career orientation. De groepen zijn groot en de kinderen zijn luidruchtig. Het zijn echte bush-children; wild, een vechtersmentaliteit, een oerkracht.
Het valt op dat iedereen dolgraag computerlessen wil volgen; dat is echt de favoriet! Nu zijn er 3 desktops op het project en daarnaast nog verschillende laptops. Echter: De laptops die we tijdens de vakantieperiode hebben gebruikt, mogen nu niet meer gebruikt worden.
Daarvoor kregen we verschillende redenen te horen: De laptops hebben onderhoud nodig (maar uh……als deze nauwelijks zijn gebruikt, waarom moet er nu dan plotseling onderhoud plaatsvinden?) Bovendien kan er pas onderhoud plaatsvinden als er geld voor is en……at this moment there is no money for maintenance. Ook kregen we te horen dat de kinderen 2 laptops kapot hadden gemaakt (viel in onze beleving best mee; enkele toetsen waren er weliswaar uitgepeuterd, maar die konden gewoon worden teruggeplaatst). Die laptops zijn nog prima te gebruiken. Onze collega’s bleven echter volharden in: ‘They spoilt it’. Wij daarentegen zullen nooit begrijpen dat onze CPYWD collega’s er de voorkeur aangeven dat de stoflaag op de laptops steeds dikker wordt! Het is echt Ghanees om dingen te bewaren en vooral niet te gebruiken voor de ontwikkeling van de kinderen. In onze beleving is dat veel meer ‘spoiling!!!!’
Uiteindelijk lieten onze Ghanese collega’s ons weten dat wij de laptops helemaal konden vergeten, omdat deze nodig zouden zijn in de andere communities, waar de facilitators van CPYWD de ‘After School Programs’ verzorgen. Met andere woorden: De kinderen uit onze Katariga community moesten het doen met de 3 desktops. Maar als meer dan 40 kinderen uit 1 klas 3 computers moeten delen, dan moge het duidelijk zijn dat er geen sprake kan zijn van kwaliteit. Als we het aantal leerlingen van P4-P5 en P6 optellen, dan zijn het er meer dan 100! Op deze manier werkte het dus niet. Als wij door wilden blijven gaan met het geven van computerlessen, dan moesten we de groepen kleiner maken: Maximaal 12 kinderen voor 3 computers.
Het valt dus op dat de kinderen erg gretig zijn, maar ook onzorgvuldig. Zij kunnen niet het geduld opbrengen om eerst bijvoorbeeld de type-vaardigheid onder de knie te krijgen. Zij willen meteen spelletjes gaan doen en realiseren zich niet dat zij ook moeten kunnen typen om de spelletjes goed te kunnen uitvoeren.
Het programma ‘Mavis Beacon Teaches Typing’ voldoet prima, maar deze kinderen missen de concentratie om het proces stap voor stap te volgen. Het is natuurlijk ook een zeer bijzondere scene: Deze bush-kinderen met hun sterke zwarte werkhanden, (voorzien van eelt vanwege de ‘farming activities’) , die nu rustig achter een beeldscherm zitten.
Wij zien heel duidelijk dat de kinderen genieten van de computerlessen. Waarom? Omdat deze op een on-Ghanese manier worden gegeven. Als kinderen in Ghana al de mogelijkheid hebben om ICT-lessen te kunnen volgen, dan leren zij slechts theorie uit een boek, maar zij hebben nog nooit achter een toetsenbord gezeten, laat staan iets aan mogen raken. En in onze lessen ervaren we dat de leerlingen de vruchten plukken van ‘learning by doing’. Zij mogen de computer aanraken, gebruiken en zelf dingen ontdekken. Zó on-Ghanees! Is het dan vreemd dat zij zó gemotiveerd en enthousiast zijn?
Begin oktober stellen wij het volgende voor aan onze Ghanese collega’s Peter en Osman: Als zij beiden aanwezig zijn (of in ieder geval 1 van beiden aanwezig is), dan gaan we de groepen in tweeën verdelen en zal Peter of Osman het onderwerp ‘basic cleanliness’ gaan verzorgen (vanwege de uitleg in het Dagbanli) en wij (Ben en Dees) zullen computerles geven aan de andere helft van de groep. Dan kan het in theorie nog voorkomen dat er meer dan 20 kinderen zijn die 3 computers moeten delen, maar goed…..dat zij dan maar zo.
In geval van afwezigheid van Peter en Osman, zullen wij (B&D) iedere keer maximaal 12 kinderen uit een klas halen (P4-P5-P6) om computerles te komen volgen op het Discovery Center van CPYWD. We moeten het nu eenmaal wel beheersbaar houden, nietwaar?
Dachten we dat we alle slechte scenario’s hadden ondervangen met bovenstaande opties, op 4 oktober loopt echt alles mis. Toen wij ‘s ochtends op CPYWD arriveerden, was er geen enkele collega aanwezig. Oké, we kunnen dus geen ‘basic cleanliness’ gaan behandelen, omdat we geen vertaler hebben. Computerles geven dan? Helaas kan dat ook niet, omdat er lights off is. Daarop besluiten we dan maar om leesboekjes te pakken uit de ‘library’ van CPYWD en naar de Katariga-school te gaan voor ‘storytelling’.
We bespreken dit met de headmaster en hij stelt voor dat de leerkracht van P5 ons maar moet helpen met de vertaling van Engels naar Dagbani. Aldus geschiedde. Wij lazen het verhaal in het Engels voor en de teacher van P5 vertaalde het verhaal over ‘ the vain monk’ in het Dagbani. De kinderen vonden het prachtig. Hierna gingen we er een beetje dieper op in en vroegen de leerlingen wat zij hadden geleerd van het verhaal. Dat werd goed verwoord (uiteraard in het Dagbani, maar vooruit…). Bovendien vroegen we of er iemand in staat was om het verhaal in eigen woorden na te vertellen. Ook dat lukte (uiteraard wederom in het Dagbani). Tenslotte werden de sleutelwoorden in het Engels op het bord genoteerd en deze werden door de leerkracht van P5 vertaald in het Dagbanli.
In de pauze praatten we met de leerkracht van P5 en na de ‘break’ stond P4 op ons programma. Nietsvermoedend liepen we dan ook naar P4, maar zagen geen leerkracht, alleen grote aantallen gillende kinderen. Toen we hen vroegen: ‘Where is your teacher’, kregen we te horen: ‘In the house’. Juist ja, de leerkracht was dus al huiswaarts gekeerd (’s morgens om 10.30 uur). Tsjonge jonge…….we moesten er wel in blijven geloven!!!
Het is algemeen bekend dat leerkrachten van een staatsschool vaak zeer ongemotiveerd zijn en dat is dus niet anders op de Katariga school. Gelukkig was de teacher van P2 een uitzondering. Toen hij zag dat wij geen vertaler hadden, bood hij spontaan zijn hulp aan.
Maar uh……wie gaf de kinderen van P2 dan les? Hierop liet de leerkracht van P5 weten dat hij klas P2 zou overnemen en dat de teacher van P2 ons zou helpen in P4. En de kinderen van P5? Nou, die werden aan het werk gezet. Opgelost!
De leerkracht van P2 was een teacher naar ons hart: Voor Ghanese begrippen enthousiast en aktief. Het is ongetwijfeld bekend dat er in Ghanese klassen geklapt wordt bij een correct antwoord. Dat klappen gebeurt altijd op dezelfde manier en in hetzelfde ritme. Deze leerkracht had echter een leuk alternatief bedacht. Hij bouwde als het ware het applaus op…..eerst werd er zachtjes geklapt (hij noemde dit shower); daarna werd er iets harder geklapt (hij noemde dit rain) en uiteindelijk volgde een oorverdovend geklap (hij noemde dit thunder). En zo kon het dus gebeuren dat we niet op het Discovery Center van CPYWD lesgaven, maar in de armoedige klaslokalen van de Katariga-school.
Als we op maandag 7 oktober op het Discovery Center het verhaal over ‘de vain monk’ behandelen voor de leerlingen van P6, constateren we niet alleen dat deze leerlingen geen Engels kunnen lezen en schrijven (dat was ons uiteraard allang bekend), maar wordt het woord monnik door deze moslimkinderen ook niet begrepen.
Situatieschets: Onze Ghanese collega’s Peter en Osman zitten op kantoor en doen helemaal niets, dat wil zeggen: Zij zijn gezellig aan het kletsen met onze ‘administrator’ Khadija (die we overigens bijna nooit bezig zien met administratie). Als je daar iets van zegt, dan begrijp je hun cultuur niet.
Ik (Dees) besluit om ‘storytelling’ te gaan doen en vraag aan de collega’s: ‘Who is willing to translate?’ Niemand loopt hier echt warm voor, maar uiteindelijk is Khadija bereid om te vertalen. Ik (Dees) lees het verhaal voor in het Engels en Khadija vertaalt in het Dagbanli. Als ik daarna vraag of de kinderen het verhaal mooi vonden (en vooral waarom) en als ik hen vraag wat zij geleerd hebben van het verhaal (moraal van het verhaal), dan merk ik aan Khadija dat zij deze manier van aanpak vreemd vindt. Als ik daarna het verhaal ga analyseren, middels het noteren van sleutelwoorden in het Engels, krijg ik te horen van Khadija: ‘This is not the African way’. Als ik haar vraag of zij misschien de woorden in het Dagbanli op het bord wil schrijven, heeft zij daar duidelijk geen zin in en vertrekt. Ook Osman heeft blijkbaar andere dingen te doen en laat ons weten: ‘ I have to clean’ Uiteindelijk is Peter bereid om de woorden in het Dagbanli te noteren, maar het gaat niet van harte. Nou…nou....van je collega’s moet je het hebben……
Aan het einde van de les laten Peter en Osman ons weten dat zij helemaal niet meer willen vertalen, want ‘our task is to go 3 times a week to the community for the after school programs in the afternoon and that is it’. Tsja…..en alle ochtenden die zij op de ‘office’ zijn, mogen zij dus gewoon van direkteur Jacob doen waar zij zin in hebben….slapen. vrienden uitnodigen, kletsen……want….they are volunteers…..pffffff……………
In onze perceptie zou het beter zijn dat zij vertalen (notabene voor hun eigen volk), dan dat zij liggen te slapen, maar goed…….wij zullen wel nooit gewend raken aan de slechte houding naar werk in het Noorden van Ghana.
Het is dus zeer storend voor ons om de Ghanese collega’s echt dagelijks slapend aan te treffen; hoofd op de tafel en snurken maar……Het went nooit! Welnu, als onze collega’s niet meer willen vertalen, dan gaan wij maar naar de leerkrachten van de Katariga-school.
Gelukkig hebben we voor het geven van computerlessen, geen vertalers nodig. En de kinderen? Zij geven de voorkeur aan computerles; de absolute nummer één. Dus opgelost! Wij laten de leerkrachten van P4-P5-en P6 weten dat wij telkens een groep van 12 leerlingen komen halen, vanwege het feit dat we slechts 3 computers kunnen gebruiken. Meer kinderen achter 1 beeldscherm werkt gewoon niet; dan gaat het ten koste van de uitleg. Iedere keer dus 12 andere leerlingen. Ook het hoofd van de school, mister Hassan, kon zich hierin vinden. En wij meldden: ‘They are very eager to learn the computer and they even continue in breaktime’.
En dan een zwarte dag op vrijdag 18 oktober. Na bijna 6 jaar Ghana zijn we uiteraard wel iets gewend, maar deze dag gebeurde er iets dat voor ons een shock opleverde. Wij wisten dat er in de week van 21 t/m. 25 oktober een workshop zou plaatsvinden op CPYWD, georganiseerd door een Nederlander. De hele week moesten de deelnemers aan deze workshop gebruik maken van het lokaal waar wij altijd lesgeven (library/conference room van het Discovery Center). Met direkteur Jacob en met het hoofd van de Katariga-school, mister Hassan, kwamen wij overeen dat wij (Ben en Dees) die hele week dan ook konden lesgeven op de school in plaats van op CPYWD. Welnu, dat was geen enkel probleem voor ons. De school is tegenover CPYWD en is ons bekend.
Wij konden gewoon ’s ochtends ons ‘ indoor-program’ uitvoeren (en hadden voor die week career orientation en basic cleanliness gepland) en we konden ook gewoon ’s middags ons ‘after school program’ uitvoeren. De deuren van de school stonden dus voor ons open. Het programma kon ongewijzigd blijven, slechts de lokatie veranderde tijdelijk. Voor ons geen enkel punt! Op deze manier hoefden we alleen maar de computerlessen een week uit te stellen, omdat de computers in de library/conference room van CPYWD staan en daar konden we dus niet terecht. So far, so good!
Een dag eerder hadden wij vernomen van Jacob dat er op vrijdag 18 oktober en zaterdag 19 oktober ‘cleaning’ zou plaatsvinden. Ja, schoonmaken is nu eenmaal onderdeel van het dagelijks leven hier en zeker als er mensen van buitenaf komen (in dit geval de Nederlander die de workshop kwam verzorgen), mag de werkplek niet vuil zijn. Behalve cleaning staat dan ook weeding op het programma.
De kinderen van de Katariga-school werden ingezet om te poetsen en onkruid te wieden. Echter: Direkteur Jacob liet ons weten dat wij (Ben en Dees) eerst onze computerlessen mochten geven van 9.00 tot 11.30 uur en dat er dus na 11.30 uur gestart zou worden met de schoonmaak-aktiviteiten. Om 11.30 uur zouden wij de sleutel van de library inleveren. Voor ons wederom prima deal! Opnieuw: So far so good!
Wij gingen er vanuit dat direkteur Jacob onze Ghanese collega’s Peter en Osman op de hoogte had gebracht van de afspraak die wij samen waren overeengekomen: Eerst computerlessen, daarna cleaning and weeding activities. Toch vroegen we ons af: Zou de boodschap bij Peter en Osman overgekomen zijn? Hoewel we twijfelden, ondernamen wij geen aktie richting Peter en Osman. Allereerst was dat de taak van Jacob en bovendien moeten wij al te vaak als sturende krachten optreden. Maar ja…..uit ervaring konden wij natuurlijk weten dat Jacob niet of onvolledig had gecommuniceerd. Communicatie is nu eenmaal zeer slecht in Ghana (en dat geldt van hoog tot laag).
En wat wij al vreesden, geschiedde: Toen wij ‘s ochtends op het project arriveerden, liet Osman ons weten dat wij geen gebruik konden maken van de library, vanwege zijn cleaning activities. Wij vertelden hem dat wij een dag eerder waren overeengekomen met direkteur Jacob dat wij eerst onze beide computerlessen konden geven en dat onze Ghanese collega’s en de kinderen van de Katariga-school daarna zoveel konden ‘cleanen en weeden’ als zij wilden. Hoewel Osman het jammer vond, begreep hij het wel en liet ons dus onze gang gaan. Tot zover nog geen probleem.
Er werd gestart met de eerste ICT groep, zijnde P5 van 9.00 tot 10.00 uur. Aangezien de kinderen ontzettend gretig zijn om achter een computer te zitten, gingen zij zelfs enthousiast door in de schoolpauze, die gepland staat van 10.00 tot 10.30 uur. De eerste 15 minuten van de pauze gingen dan ook nog op aan de computerles.
Ondertussen was collega Peter gearriveerd en vanaf toen ging het mis. Vanaf het eerste moment hadden wij duidelijk het gevoel dat hij niet wilde wachten met ‘cleaning and weeding’ tot 11.30 uur. Het leek erop dat hij de voorkeur gaf aan het spelletje: ‘2 witten pesten’, of tewel: 'Teasing the 2 Siliminga's'. Op vele manieren probeerde hij onze tweede ICT groep te saboteren. Het betrof de kinderen van P4 en zij zouden les moeten krijgen van 10.30 tot 11.30 uur. Peter liet ons weten: ‘ I have to clean; you gave already one computerlesson and besides P5 stayed too long’. De administratieve kracht Khadija vulde aan: ‘In the afternoon it is too hot for the children to do the weeding’.
Verschillende keren probeerden we onze collega’s duidelijk te maken dat wij een dag eerder met direkteur Jacob waren overeengekomen dat de prioriteit lag bij ‘teaching computerlessons’ en dat er daarna begonnen kon worden aan de ‘cleaning and the weeding activities’. Helaas……..het besluit van direkteur Jacob lapten zij gewoon aan hun laars en voor ons werd het steeds meer duidelijk dat zij niet zouden wachten tot 11.30 uur, zijnde het einde van onze computerlessen.
Plotseling kregen we te horen van Peter dat de kinderen van P4 helemaal geen computerles hadden verdiend. ‘Why not?’ was onze logische vraag. Het antwoord luidde: ‘ Because they promised me to bring their tools for weeding and they forgot’. Kortom: Gereedschap vergeten, dan geen computerles. Wat een onzin! Wij besloten dan ook om ons hier niets van aan te trekken.
Een paar minuten voordat de tweede ICT groep dus van start ging (P4 10.30-11.30 uur), liep ik (Dees) naar P4 om de kinderen op te halen die aan de beurt waren voor de computerles. Nietsvermoedend liep ik met de leerlingen terug van de school naar het CPYWD-terrein (slechts enkele meters), toen ik zomaar ‘out of the blue’ onze collega’s hoorde schreeuwen naar de kinderen. Zij riepen iets in het Dagbani naar de leerlingen.
Aangezien ik er geen enkel woord van verstond, vervolgde ik nietsvermoedend mijn weg richting library, toen de kinderen plotseling stokstijf stil stonden. Zij hadden de boodschap uiteraard wel verstaan en begrepen en die boodschap luidde: ‘Als je verder loopt naar de library voor de computerles, dan zullen we je slaan’. Ik was weliswaar overrompeld, maar liet niets merken. Wat hier gebeurde was pure intimidatie!!!!
De leerlingen waren echt heel bang en één meisje liet me weten: ‘If the people go to my parents, they will not give me the permission anymore to go to school’, waarop ik haar liet weten: ‘If that should happen, send your parents to us’. Hoewel de angst er goed in zat bij de kinderen, probeerde ik - met al mijn overredingskracht -, hen aan te moedigen om mij gewoon te volgen en samen door te lopen richting computerlokaal. De leerlingen waren erg dapper en samen arriveerden we veilig in het leslokaal en precies op dat moment…….viel de stroom uit!
In eerste instantie dachten we nog even dat we gewoon pech hadden met een normale ‘lights off’, maar nadat we enig speurwerk hadden verricht (gebeld naar de elektriciteitsmaatschappij en navraag gedaan in de omgeving), was het op zijn minst opmerkelijk dat er nergens stroomuitval was, met uitzondering dus van ons lokaal op CPYWD. Het moge duidelijk zijn dat zowel de leerlingen als wij beiden teleurgesteld waren. Nu was het ons gelukt om in het computerlokaal te geraken en nu konden de kinderen nog geen les krijgen vanwege lights off.
We wachtten allemaal hoopvol op de terugkeer van de elektriciteit, maar een ieder wist dat de computerles om 11.30 uur afgelopen zou zijn en er was inmiddels nog maar weinig tijd overgebleven. Deze resterende tijd gebruikte ik zo goed mogelijk en probeerde de kinderen uit te leggen dat zij weliswaar geen computerles hadden gehad, maar dat zij wel iets anders hadden geleerd; iets dat veel belangrijker was, namelijk: ‘Don’t be afraid of intimidation and fight for your rights’.
Het hele gebeuren had een behoorlijke impact op de jeugd, maar zij voelden zich gesterkt, omdat zij merkten dat ik opkwam voor hun belangen en dat is iets dat nooit gebeurt in het leven van een Ghanees kind. Ik merk aan mezelf dat ik heel graag voor hen opkom; ik ben al jaren erg onder de indruk van de spankracht van de Afrikaanse kinderziel.
Maar goed, op het moment dat het 11.30 uur was en de kinderen het lokaal moesten verlaten…….kwam de stroom terug. Wel erg opvallend, nietwaar? (schoot in een fractie van een seconde door mijn hoofd). Toch wilden we nog niet geloven, wat we dachten en vreesden, maar helaas…toen kwam de aap uit de mouw……
een slim, dapper meisje uit P4 (die Engels kan verstaan, begrijpen, praten) kwam naar me toe en vertrouwde mij het volgende toe: ‘ Madam Dees, I just heard that the lady (en ze wees naar de administratieve kracht Khadija) told the men (en ze wees naar de collega’s Peter/Osman): ‘Now you can switch on the lights again!!!!!!!!!!!! Pffff…….een shock, verbouwereerd, met stomheid geslagen, ik heb er geen woorden voor…..
Het werd ons dus pijnlijk duidelijk dat onze collega’s zelf de lights off hadden veroorzaakt. Het is toch niet te geloven?! Onze collega’s hadden dus de stroom uitgeschakeld om het ons onmogelijk te maken om computerles te geven. What a silly behaviour!
Toen we Peter, Osman en Khadija hiermee confronteerden, antwoordden zij: ‘Who told you that?’ (een typisch Ghanese vraag). Het moge duidelijk zijn dat wij nooit de naam van het dappere kind zullen prijsgeven. Overigens: Niet echt slim om de knop van de elektriciteit precies op het einde van onze les weer om te draaien. Dan ligt het er te dik bovenop! Tot zover deze nare gebeurtenis van 18 oktober.
In onze ogen worden de kinderen van de Katariga school en Katariga community door onze CPYWD collega’s gestraft, aangezien zij niet meer willen vertalen; aangezien zij de laptops niet beschikbaar stellen; aangezien zij de kinderen intimideren en aangezien zij middels het realiseren van lights off, het voor ons onmogelijk maken om computerles te geven. Hoort dit allemaal bij het spelletje: ‘Witten pesten?’ Zo ja, wat zullen zij dan nog meer voor ons in petto hebben?
Natuurlijk is het niet leuk dat er van samenwerking geen sprake meer is, maar op de keeper beschouwd zal het onze tijd wel duren. Wij worden er niet door geraakt. De enigen die zij hiermee treffen zijn ‘their own people’, zijnde de kinderen van Katariga en voor ons zijn deze kinderen de motor om door te gaan! Uiteraard mailden wij dit alles naar de staff in Ghana en de staff in Nederland. Vanuit de Ghanese hoek kwam er echter geen enkele reactie.
Een paar dagen later troffen we direkteur Jacob en toen we hem wederom aanspraken over het feit dat onze collega’s ons het werken bijna onmogelijk maken, wimpelde hij het af en wuifde alles weg. Nou, dat is wel gemakkelijk. Wij hebben slechts de feiten gemeld en de waarheid verteld, maar ja…..na 6 jaar Ghana weten wij ook wel dat het ‘not done’ is om de waarheid te zeggen. Vanzelfsprekend blijven we Nederlanders en bovendien is er ook nog sprake van een rechtvaardigheidsgevoel.
Uiteraard begrijpen wij dat Jacob altijd Peter en Osman de hand boven het hoofd houdt: Met hen moet hij verder; wij gaan weg. Bovendien steunen Dagomba’s (de stam hier in Tamale), altijd Dagomba’s, no matter what…….De Gonja’s daarentegen (een andere stam) doen dat niet. Wij vinden het dan ook niet eerlijk wat Jacob doet. Wij kunnen namelijk bewijzen dat de CPYWD-collega’s met opzet lights off hebben veroorzaakt om het ons onmogelijk te maken computerles te geven. Wij hebben een getuige, maar wij willen natuurlijk deze leerling uit P4 in bescherming nemen, omdat het meisje de informatie in vertrouwen tegen ons heeft gezegd. Dit meisje spreekt zowel Dagbani als Engels, maar Jacob weigert dit te geloven.
En voor wat betreft de intimidatie:12 kinderen van P4 zijn hiervan getuige. Zij hebben voor ons vertaald wat de CPYWD-collega's hen lieten weten, namelijk: 'Als je de library binnenstapt voor computerles, dan zullen we je slaan’. Als Jacob eerlijk is, zou hij die kinderen moeten vragen. En ik wil het niet opnieuw herhalen, maar laptops achterhouden en niet meer willen vertalen....pffff.......het is voor mij niet voor te stellen dat het eigen volk, het eigen volk zo benadeelt. Zij hebben hier altijd de mond vol van: ‘We are good Christians’, nou…..misschien in de kerk, maar in ieder geval niet in het dagelijks leven. En ach……misschien moeten we het advies van ‘one of our educated friends’ maar opvolgen: ‘Don’t stay in the North; the people here are not serious!’
In de week van 21 t/m. 25 oktober konden wij dus niet terecht op CPYWD, aangezien er de hele week een workshop werd gehouden, georganiseerd door de Libre Foundation. Deze Stichting bestaat eigenlijk uit 2 onderdelen: Libre in Nederland en Libre in de Wereld. In Nederland wordt professionele opleiding en training aangeboden tegen marktconforme tarieven. Dankzij de winsten worden er in ontwikkelingslanden trainingen aangeboden, bestemd voor de leiders van lokale NGO’s (zoals dus bijvoorbeeld CPYWD). Kijk maar eens op: www.librefoundation.nl
Wij weken dan ook uit naar de school, zodat we toch ons programma konden uitvoeren, (met uitzondering van de computerles). Die week werd dan ook besteed aan de ‘topics’: Career orientation en basic cleanliness.
Voor wat betreft de beroepsvoorlichting: Eerst gaven we een introduktie over het beroep ‘tailor’. Als je aan Ghanese kinderen vraagt wat zij later willen worden, dan krijg je steevast te horen: Doctor, lawyer, bankmanager, pilot, teacher, president, footballplayer e.d. Het doel van de introduktie was om duidelijk te maken dat het niet realistisch is om slechts te kiezen voor bovengenoemde beroepen. We hebben ook mensen nodig die met hun handen willen werken. Beetje bewustwording creeëren dus dat ‘a tailor/sewer/dressmaker’ niet een minderwaardige baan is. Wij lieten de kinderen weten dat de ‘tailor’ die wij hadden uitgenodigd voor 28 oktober een opleiding van verschillende jaren had afgerond op het gebied van ‘fashion and design’.
En toen was het 28 oktober en arriveerde mister Halilahi op de Katariga-school, samen met 2 ‘apprentices’ en allerlei materialen en hij verzorgde een hele boeiende les. Hoewel wij mister Halilahi niet konden introduceren bij headmaster mister Hassan, aangezien laatstgenoemde wegreed naar de office en hoewel de leerkracht van P6 niet eens de moeite nam om te komen kijken, vonden wij het een hele geslaagde les.
Eerst hield mister Halilahi een theoretisch praatje over ‘Basic Design and Technology’; over visual arts; over painting, decorating and drawing.
Daarna liet hij voorbeelden uit de praktijk zien, die hij had verzameld in een soort ‘showing book’ en tenslotte deden zijn 2 leerlingen ook nog mee. Een paar kinderen van P6 mochten naar voren komen en bij hen werden hun maten opgenomen. Dit tot grote hilariteit van de klas. Aangezien de hele les in het Dagbani werd gegeven, hebben de P6 pupils er veel van kunnen opsteken. Na afloop kwam mister Halilahi nog even mee naar ons huis, uiteraard vergezeld door zijn 2 hulpjes.
Deze mister Halilahi maakte tevens van de gelegenheid gebruik om ons om advies te vragen. Hij heeft namelijk het plan om een werkgroep op te richten van mensen die iets kunnen betekenen op het gebied van ‘sewing’ bestemd voor ‘needy girls’. Nog steeds zijn wij blij dat ons trainingscentrum van jaren geleden in handen is van onze vriend mister Halilahi.
De lessen over ‘ basic cleanliness’ stonden in het teken van de volgende onderwerpen: Food groups, a good and a bad compound, how diseases are spread, worms, malnutrition, diarrhea, dehydration, iron deficiency etc.
De eerste groep die basic cleanliness kreeg was P5 op 22 oktober. Ik (Dees) verzorgde de uitleg in het Engels en ik vroeg aan de class-teacher van P5 om te vertalen in het Dagbani. Echter: Zij liet weten niet goed Dagbani te kunnen spreken (geen native speaker). Daarom vroeg zij haar collega van P6 om in P5 te komen vertalen. Het begon heel goed. De kinderen luisterden aandachtig, stelden goede vragen en er was een leuke interactie, maar……helaas…..15 minuten voordat de les ten einde was kwam het schoolhoofd de klas binnen en liet weten dat alle leerkrachten moesten komen voor ‘a short meeting’. Een leerling zou de tolk-taak overnemen, maar dit werkte niet en vanaf dat moment was er dus geen aandacht meer.
Ik had de vertaler, zijnde de leerkracht van P6 (die dus had vertaald in P5), laten weten dat ik na de pauze dezelfde les zou geven in zijn P6 en dat hij dus 2x moest vertalen. Hij liet weten: ‘No problem’. Echter…….ik heb een uur gewacht, maar de vogel was gevlogen……..De kinderen lieten weten: ‘He left’……
Ik besloot naar het schoolhoofd te gaan en liet hem het volgende weten: ‘ Despite the fact that Ben and me are ill, we are teaching at your school. We postponed our visit to the doctor, because we had to teach. But if there is no translator, then it stops for us. We waited an hour. The class teacher of P6 had promised us to translate, but he left to a certain place. Why he didn’t use the breaktime (10.00-10.30) to go out in stead of using the lesson hour (10.30-11.30)? Why he promised to translate and he was not there? What is a promise in Ghana? Headmaster Hassan kwam niet verder dan; ‘Yes, it’s true, that is it’.
Vanwege het belang van de lessen ‘basic cleanliness’ hadden wij voorgesteld aan het schoolhoofd en aan de leerkrachten om de moeders van de kinderen uit te nodigen om de lessen bij te komen wonen. Het resultaat? Juist ja……niemand aanwezig.
Een dag later (23 oktober) volgde de les basic cleanliness in P4. Hoewel Ben en ik ons behoorlijk ziek voelden, gingen we toch naar school. En dan arriveer je op school en tref je geen leerkracht aan in P4. Op onze vraag: ‘ Where is your teacher?’, luidde het antwoord: ‘We don’t know’. Nou, als we deze les wilden geven dan moesten we dus op zoek naar een vertaler. We sjouwden alle klaslokalen af en vroegen aan verschillende teachers wie er bereid was om te vertalen. Nummer één was too busy; nummer twee had een workshop enz. enz. Ja, ja, je moest bijna een knieval doen om te mogen lesgeven.
Uiteindelijk was een vrouwelijke leerkracht (die lesgeeft aan de kleintjes) bereid om te vertalen en zij deed dit op een hele leuke manier.
Samen slaagden we er dan toch nog in om er een mooie les van te maken en van de kinderen kregen we te horen: ‘We liked it and we learned a lot’ . Nou, dat was dan tenminste nog iets………
Aangezien de leerlingen van P6 op 22 oktober de les basic cleanliness hadden gemist (vanwege het feit dat hun leerkracht en onze vertaler vertrokken was zonder ons te informeren), besloot ik (Dees) om P6 a second chance te geven op 23 oktober. De leerkracht van P6 was bereid om na de pauze te vertalen en dus kon ik toch nog mijn lesje geven. Hoewel de leerkracht van P6 niet erg gemotiveerd en enthousiast is, was ik toch blij dat ik de topic basic cleanliness in alle klassen (P4-P5-P6) van ons indoor-programma had kunnen behandelen.
Voor P5 en P4 volgde er zelfs nog een follow-up op 25 oktober. De theorie die de afgelopen dagen mondeling was uitgelegd, werd nu op het bord geschreven, zodat de kinderen dit konden overnemen. Eindelijk zag ik dan eens de leerkracht van P4 (die is namelijk meestal met de noorderzon vertrokken) en hij was zelfs nog bereid om de geschreven uitleg op het bord nog eens te vertalen voor de leerlingen. P4 heeft er in mijn beleving het meeste van opgestoken!
Onze eerste aktiviteit tijdens het ‘after school program’ in oktober was het spel: Memory. Ook hier zie je duidelijk dat deze kinderen zich niet kunnen concentreren en zich als halve wilden op de kaartjes storten. Ook kunnen zij zich moeilijk op één aktiviteit richten; zij willen én spelletjes én tekenen én voetballen én……….én…………..
Een andere keer probeerden we de kinderen het liedje do-re-mi te leren uit de musical: ‘The sound of music’, maar deze kinderen haken snel af als het te moeilijk wordt. Voor hen bekende liedjes daarentegen lukken wel en een liedje over ‘my bonny’ was favoriet.
Het ‘After school programma’ (ASP) is bedoeld voor alle kinderen uit de Katariga-gemeenschap. Je hoeft dus niet op de Katariga-school te zitten om 2x per week mee te mogen doen met ons naschoolse programma. Ook kinderen die op andere scholen zitten, maar dus wel in de Katariga-community wonen, zijn welkom! Zo kon het voorkomen dat wij kinderen van een andere school herkenden aan de kleur van het schooluniform.
Wij proberen om in het ASP-programma ook aktiviteiten in te voeren die zelden worden gedaan. Dit zijn bijvoorbeeld ‘games’ op het gebied van brain training/cooperation/coordination & physical training/ expression & self-identity etc. etc. Enkele voorbeelden van een brain training game: I am packing my bag; a rope of words.
Gedurende de week dat er een workshop werd gehouden op CPYWD, konden we - zoals eerder gemeld - niet terecht in het Discovery Center en weken dus ook voor ons naschoolse programma uit naar één van de klaslokalen van de Katarigaschool. Ook hadden we geen materialen tot onze beschikking, maar goed, als er niets is, word je vanzelf inventief. Het lukte dan ook prima om met ons eigen materiaal enkele spellen te organiseren, aangevuld met puzzels en ‘picture teaching’.
Hoofdpijn bij Dees…....…..en weer werd er gecheckt op malaria en weer was er geen sprake van malaria. Waarschijnlijk bezorgt onze doelgroep mij die hoofdpijn, want die bush-kinderen houden ons behoorlijk bezig!!! Een paar dagen later laat ook Ben even prikken op malaria en ook bij hem was er geen malaria. Tja…als je je niet echt lekker voelt en je hebt griepachtige verschijnselen, dan denken wij natuurlijk meteen aan malaria, maar dat was dus niet aan de orde.
Dit jaar laten wij voor het eerst prikken op malaria in de Rabito Clinic en dit is een prettige lokatie: Prima te combineren als je in de stad bent en geen lange wachttijden en meteen de uitslag. De mensen van het lab lieten ons weten: ‘You are always welcome; we thank you for your faith in our clinic and you can always call us, even in the night’. Nou, dat is mooi.
En dat we ons niet zo lekker voelen? ‘Well, it’s because of the change of the climate’ volgens de lokale bevolking.
Na een tijdje werd Ben opnieuw verkouden en begon zijn hoestperiode opnieuw. Het ging ook gepaard met keelpijn. Niet veel later kreeg ik (Dees) ook klachten (voornamelijk keelpijn, verkouden en hoofdpijn). Wij snakken naar de Harmattan-periode. In november breekt een iets koelere periode aan. Nu echter is het nog bloedheet. Ik (Dees) krijg steeds meer keelpijn en dan verlies ik mijn stem. ‘I lost my voice’ zeg ik maar op het project; lesgeven wordt dan een beetje lastig en het werd tijd om naar een dokter te gaan.
We besloten om een arts te raadplegen in de Rabito Clinic en hij trok meteen alle registers open. Bij ons allebei werd een volledige bloedtest afgenomen, die bij mij (Dees) nog werd uitgebreid met malaria en typhoid fever. Uitslag? Nu had ik (Dees) dus wel degelijk malaria (de 24e keer in al die jaren; het wordt nu toch echt te gortig). Met een hele lading medicijnen voor verkoudheid, keelpijn, hoofdpijn en malaria togen we huiswaarts, maar niet voordat de arts ons liet vertellen over ons werk. Hij was het met ons eens dat er een hele slechte houding naar werk heerste hier in het Noorden van Ghana en hij gaf het volgende advies:’If you are back in the Netherlands, go for a total check-up/screening and for now: If possible, leave the North; the people don’t want to develop’ (nou dat laatste was ons uiteraard bekend).
Maar oh……..wat voelen wij ons beiden ziek……….en het lijkt erop dat we beiden steeds zieker worden……de medicatie helpt niet echt…..misschien moeten we toch naar een specialist, want de langdurige keelpijn blijft aanhouden; slikken doet pijn en vooral ’s nachts heb je soms het gevoel dat je stikt. In het ziekenhuis dat wij bezocht hadden (Rabito Clinic) had men geen mogelijkheden om in de keel te kijken, dus dan moeten we wellicht uitwijken naar een ander ziekenhuis.
Op 29 oktober laten we weten aan direkteur Jacob van CPYWD en aan het schoolhoofd, mister Hassan dat we de sleutel van de library nog niet hebben teruggekregen en dat we beiden ziek zijn en teruggaan naar het ziekenhuis. Ons werk moet even op een lager pitje gezet worden.
We vragen aan de Rabito Clinic een verwijzing (d.w.z. gebruikte medicijnen noteren) naar dr. Murphy (KNO-arts in het Tamale Teaching Hospital).
Vorige maand is Ben daar geweest vanwege zijn oren en nu ben ik (Dees) aan de beurt vanwege mijn keel. Alle medicatie ten spijt (die we van de arts in de Rabito Clinic hadden gekregen), was er geen enkele vooruitgang geboekt bij Dees. De keelpijn werd steeds erger……………Oké, op naar het Tamale Teaching Hospital dus……
Nadat het hele administratieve protocol doorlopen was en wij waarschijnlijk moesten rekenen op een urenlange wachttijd, besloten we om buiten op het ziekenhuisterrein een beetje jollof rice te gaan eten. Onderweg hier naar toe, zagen we nog een oude bekende, vriend Francis, die op ons verzoek jaren geleden onze auto had gekocht in het zuiden van Ghana. Binnen een uur waren we terug bij het ENT-department (Ear/Nose/Throat) en konden meteen terecht. Nou, dat viel mee.
Uiteindelijk zagen we de oude, blanke, Amerikaanse arts dokter Murphy weer en hij onderzocht de keel, stelde een heleboel vragen, introduceerde ons bij een andere blanke arts, wilde een heleboel weten over ons werk en de stress die dat met zich meebrengt en heeft waarschijnlijk gedacht: ‘Die workaholics’ moeten er eens uit, want bij ons vertrek kreeg Ben te horen: ‘Take her out for a nice dinner’…….Nou, niet gek! Welnu hij schreef penicilline voor en verwachtte verbetering na ongeveer 5 dagen.
Werd aan het begin van dit verslag nog melding gemaakt van het feit dat onze baan prima bevalt, naarmate de tijd verstrijkt, wordt het minder leuk. Hoewel wij nog steeds gedreven zijn en hard willen werken voor de kinderen, worden die ‘Ghanese lange tenen’ voor ons steeds lastiger. De cultuurverschillen drukken steeds zwaarder op ons. Het meest moeilijke is de slechte houding naar werk hier in het Noorden van Ghana. Als we dit vergelijken met Takoradi, dan kan Tamale daar nog veel van leren!!!!!!
Wij kunnen concluderen dat we nog steeds graag in Ghana zijn, maar dat geldt niet meer voor het Noorden: Het jaar Tamale zullen we uiteraard afmaken, maar wat ons betreft is Tamale over een paar maanden passé…...........
Groet, Ben en Dees
Ons indoor-program in de ochtenduren op CPYWD bestond deze maand uit verschillende lessen, maar de belangrijkste items die behandeld werden, waren: Storytelling, computerlessons, basic cleanliness, career orientation. De groepen zijn groot en de kinderen zijn luidruchtig. Het zijn echte bush-children; wild, een vechtersmentaliteit, een oerkracht.
Het valt op dat iedereen dolgraag computerlessen wil volgen; dat is echt de favoriet! Nu zijn er 3 desktops op het project en daarnaast nog verschillende laptops. Echter: De laptops die we tijdens de vakantieperiode hebben gebruikt, mogen nu niet meer gebruikt worden.
Daarvoor kregen we verschillende redenen te horen: De laptops hebben onderhoud nodig (maar uh……als deze nauwelijks zijn gebruikt, waarom moet er nu dan plotseling onderhoud plaatsvinden?) Bovendien kan er pas onderhoud plaatsvinden als er geld voor is en……at this moment there is no money for maintenance. Ook kregen we te horen dat de kinderen 2 laptops kapot hadden gemaakt (viel in onze beleving best mee; enkele toetsen waren er weliswaar uitgepeuterd, maar die konden gewoon worden teruggeplaatst). Die laptops zijn nog prima te gebruiken. Onze collega’s bleven echter volharden in: ‘They spoilt it’. Wij daarentegen zullen nooit begrijpen dat onze CPYWD collega’s er de voorkeur aangeven dat de stoflaag op de laptops steeds dikker wordt! Het is echt Ghanees om dingen te bewaren en vooral niet te gebruiken voor de ontwikkeling van de kinderen. In onze beleving is dat veel meer ‘spoiling!!!!’
Uiteindelijk lieten onze Ghanese collega’s ons weten dat wij de laptops helemaal konden vergeten, omdat deze nodig zouden zijn in de andere communities, waar de facilitators van CPYWD de ‘After School Programs’ verzorgen. Met andere woorden: De kinderen uit onze Katariga community moesten het doen met de 3 desktops. Maar als meer dan 40 kinderen uit 1 klas 3 computers moeten delen, dan moge het duidelijk zijn dat er geen sprake kan zijn van kwaliteit. Als we het aantal leerlingen van P4-P5 en P6 optellen, dan zijn het er meer dan 100! Op deze manier werkte het dus niet. Als wij door wilden blijven gaan met het geven van computerlessen, dan moesten we de groepen kleiner maken: Maximaal 12 kinderen voor 3 computers.
Het valt dus op dat de kinderen erg gretig zijn, maar ook onzorgvuldig. Zij kunnen niet het geduld opbrengen om eerst bijvoorbeeld de type-vaardigheid onder de knie te krijgen. Zij willen meteen spelletjes gaan doen en realiseren zich niet dat zij ook moeten kunnen typen om de spelletjes goed te kunnen uitvoeren.
Het programma ‘Mavis Beacon Teaches Typing’ voldoet prima, maar deze kinderen missen de concentratie om het proces stap voor stap te volgen. Het is natuurlijk ook een zeer bijzondere scene: Deze bush-kinderen met hun sterke zwarte werkhanden, (voorzien van eelt vanwege de ‘farming activities’) , die nu rustig achter een beeldscherm zitten.
Wij zien heel duidelijk dat de kinderen genieten van de computerlessen. Waarom? Omdat deze op een on-Ghanese manier worden gegeven. Als kinderen in Ghana al de mogelijkheid hebben om ICT-lessen te kunnen volgen, dan leren zij slechts theorie uit een boek, maar zij hebben nog nooit achter een toetsenbord gezeten, laat staan iets aan mogen raken. En in onze lessen ervaren we dat de leerlingen de vruchten plukken van ‘learning by doing’. Zij mogen de computer aanraken, gebruiken en zelf dingen ontdekken. Zó on-Ghanees! Is het dan vreemd dat zij zó gemotiveerd en enthousiast zijn?
Begin oktober stellen wij het volgende voor aan onze Ghanese collega’s Peter en Osman: Als zij beiden aanwezig zijn (of in ieder geval 1 van beiden aanwezig is), dan gaan we de groepen in tweeën verdelen en zal Peter of Osman het onderwerp ‘basic cleanliness’ gaan verzorgen (vanwege de uitleg in het Dagbanli) en wij (Ben en Dees) zullen computerles geven aan de andere helft van de groep. Dan kan het in theorie nog voorkomen dat er meer dan 20 kinderen zijn die 3 computers moeten delen, maar goed…..dat zij dan maar zo.
In geval van afwezigheid van Peter en Osman, zullen wij (B&D) iedere keer maximaal 12 kinderen uit een klas halen (P4-P5-P6) om computerles te komen volgen op het Discovery Center van CPYWD. We moeten het nu eenmaal wel beheersbaar houden, nietwaar?
Dachten we dat we alle slechte scenario’s hadden ondervangen met bovenstaande opties, op 4 oktober loopt echt alles mis. Toen wij ‘s ochtends op CPYWD arriveerden, was er geen enkele collega aanwezig. Oké, we kunnen dus geen ‘basic cleanliness’ gaan behandelen, omdat we geen vertaler hebben. Computerles geven dan? Helaas kan dat ook niet, omdat er lights off is. Daarop besluiten we dan maar om leesboekjes te pakken uit de ‘library’ van CPYWD en naar de Katariga-school te gaan voor ‘storytelling’.
We bespreken dit met de headmaster en hij stelt voor dat de leerkracht van P5 ons maar moet helpen met de vertaling van Engels naar Dagbani. Aldus geschiedde. Wij lazen het verhaal in het Engels voor en de teacher van P5 vertaalde het verhaal over ‘ the vain monk’ in het Dagbani. De kinderen vonden het prachtig. Hierna gingen we er een beetje dieper op in en vroegen de leerlingen wat zij hadden geleerd van het verhaal. Dat werd goed verwoord (uiteraard in het Dagbani, maar vooruit…). Bovendien vroegen we of er iemand in staat was om het verhaal in eigen woorden na te vertellen. Ook dat lukte (uiteraard wederom in het Dagbani). Tenslotte werden de sleutelwoorden in het Engels op het bord genoteerd en deze werden door de leerkracht van P5 vertaald in het Dagbanli.
In de pauze praatten we met de leerkracht van P5 en na de ‘break’ stond P4 op ons programma. Nietsvermoedend liepen we dan ook naar P4, maar zagen geen leerkracht, alleen grote aantallen gillende kinderen. Toen we hen vroegen: ‘Where is your teacher’, kregen we te horen: ‘In the house’. Juist ja, de leerkracht was dus al huiswaarts gekeerd (’s morgens om 10.30 uur). Tsjonge jonge…….we moesten er wel in blijven geloven!!!
Het is algemeen bekend dat leerkrachten van een staatsschool vaak zeer ongemotiveerd zijn en dat is dus niet anders op de Katariga school. Gelukkig was de teacher van P2 een uitzondering. Toen hij zag dat wij geen vertaler hadden, bood hij spontaan zijn hulp aan.
Maar uh……wie gaf de kinderen van P2 dan les? Hierop liet de leerkracht van P5 weten dat hij klas P2 zou overnemen en dat de teacher van P2 ons zou helpen in P4. En de kinderen van P5? Nou, die werden aan het werk gezet. Opgelost!
De leerkracht van P2 was een teacher naar ons hart: Voor Ghanese begrippen enthousiast en aktief. Het is ongetwijfeld bekend dat er in Ghanese klassen geklapt wordt bij een correct antwoord. Dat klappen gebeurt altijd op dezelfde manier en in hetzelfde ritme. Deze leerkracht had echter een leuk alternatief bedacht. Hij bouwde als het ware het applaus op…..eerst werd er zachtjes geklapt (hij noemde dit shower); daarna werd er iets harder geklapt (hij noemde dit rain) en uiteindelijk volgde een oorverdovend geklap (hij noemde dit thunder). En zo kon het dus gebeuren dat we niet op het Discovery Center van CPYWD lesgaven, maar in de armoedige klaslokalen van de Katariga-school.
Als we op maandag 7 oktober op het Discovery Center het verhaal over ‘de vain monk’ behandelen voor de leerlingen van P6, constateren we niet alleen dat deze leerlingen geen Engels kunnen lezen en schrijven (dat was ons uiteraard allang bekend), maar wordt het woord monnik door deze moslimkinderen ook niet begrepen.
Situatieschets: Onze Ghanese collega’s Peter en Osman zitten op kantoor en doen helemaal niets, dat wil zeggen: Zij zijn gezellig aan het kletsen met onze ‘administrator’ Khadija (die we overigens bijna nooit bezig zien met administratie). Als je daar iets van zegt, dan begrijp je hun cultuur niet.
Ik (Dees) besluit om ‘storytelling’ te gaan doen en vraag aan de collega’s: ‘Who is willing to translate?’ Niemand loopt hier echt warm voor, maar uiteindelijk is Khadija bereid om te vertalen. Ik (Dees) lees het verhaal voor in het Engels en Khadija vertaalt in het Dagbanli. Als ik daarna vraag of de kinderen het verhaal mooi vonden (en vooral waarom) en als ik hen vraag wat zij geleerd hebben van het verhaal (moraal van het verhaal), dan merk ik aan Khadija dat zij deze manier van aanpak vreemd vindt. Als ik daarna het verhaal ga analyseren, middels het noteren van sleutelwoorden in het Engels, krijg ik te horen van Khadija: ‘This is not the African way’. Als ik haar vraag of zij misschien de woorden in het Dagbanli op het bord wil schrijven, heeft zij daar duidelijk geen zin in en vertrekt. Ook Osman heeft blijkbaar andere dingen te doen en laat ons weten: ‘ I have to clean’ Uiteindelijk is Peter bereid om de woorden in het Dagbanli te noteren, maar het gaat niet van harte. Nou…nou....van je collega’s moet je het hebben……
Aan het einde van de les laten Peter en Osman ons weten dat zij helemaal niet meer willen vertalen, want ‘our task is to go 3 times a week to the community for the after school programs in the afternoon and that is it’. Tsja…..en alle ochtenden die zij op de ‘office’ zijn, mogen zij dus gewoon van direkteur Jacob doen waar zij zin in hebben….slapen. vrienden uitnodigen, kletsen……want….they are volunteers…..pffffff……………
In onze perceptie zou het beter zijn dat zij vertalen (notabene voor hun eigen volk), dan dat zij liggen te slapen, maar goed…….wij zullen wel nooit gewend raken aan de slechte houding naar werk in het Noorden van Ghana.
Het is dus zeer storend voor ons om de Ghanese collega’s echt dagelijks slapend aan te treffen; hoofd op de tafel en snurken maar……Het went nooit! Welnu, als onze collega’s niet meer willen vertalen, dan gaan wij maar naar de leerkrachten van de Katariga-school.
Gelukkig hebben we voor het geven van computerlessen, geen vertalers nodig. En de kinderen? Zij geven de voorkeur aan computerles; de absolute nummer één. Dus opgelost! Wij laten de leerkrachten van P4-P5-en P6 weten dat wij telkens een groep van 12 leerlingen komen halen, vanwege het feit dat we slechts 3 computers kunnen gebruiken. Meer kinderen achter 1 beeldscherm werkt gewoon niet; dan gaat het ten koste van de uitleg. Iedere keer dus 12 andere leerlingen. Ook het hoofd van de school, mister Hassan, kon zich hierin vinden. En wij meldden: ‘They are very eager to learn the computer and they even continue in breaktime’.
En dan een zwarte dag op vrijdag 18 oktober. Na bijna 6 jaar Ghana zijn we uiteraard wel iets gewend, maar deze dag gebeurde er iets dat voor ons een shock opleverde. Wij wisten dat er in de week van 21 t/m. 25 oktober een workshop zou plaatsvinden op CPYWD, georganiseerd door een Nederlander. De hele week moesten de deelnemers aan deze workshop gebruik maken van het lokaal waar wij altijd lesgeven (library/conference room van het Discovery Center). Met direkteur Jacob en met het hoofd van de Katariga-school, mister Hassan, kwamen wij overeen dat wij (Ben en Dees) die hele week dan ook konden lesgeven op de school in plaats van op CPYWD. Welnu, dat was geen enkel probleem voor ons. De school is tegenover CPYWD en is ons bekend.
Wij konden gewoon ’s ochtends ons ‘ indoor-program’ uitvoeren (en hadden voor die week career orientation en basic cleanliness gepland) en we konden ook gewoon ’s middags ons ‘after school program’ uitvoeren. De deuren van de school stonden dus voor ons open. Het programma kon ongewijzigd blijven, slechts de lokatie veranderde tijdelijk. Voor ons geen enkel punt! Op deze manier hoefden we alleen maar de computerlessen een week uit te stellen, omdat de computers in de library/conference room van CPYWD staan en daar konden we dus niet terecht. So far, so good!
Een dag eerder hadden wij vernomen van Jacob dat er op vrijdag 18 oktober en zaterdag 19 oktober ‘cleaning’ zou plaatsvinden. Ja, schoonmaken is nu eenmaal onderdeel van het dagelijks leven hier en zeker als er mensen van buitenaf komen (in dit geval de Nederlander die de workshop kwam verzorgen), mag de werkplek niet vuil zijn. Behalve cleaning staat dan ook weeding op het programma.
De kinderen van de Katariga-school werden ingezet om te poetsen en onkruid te wieden. Echter: Direkteur Jacob liet ons weten dat wij (Ben en Dees) eerst onze computerlessen mochten geven van 9.00 tot 11.30 uur en dat er dus na 11.30 uur gestart zou worden met de schoonmaak-aktiviteiten. Om 11.30 uur zouden wij de sleutel van de library inleveren. Voor ons wederom prima deal! Opnieuw: So far so good!
Wij gingen er vanuit dat direkteur Jacob onze Ghanese collega’s Peter en Osman op de hoogte had gebracht van de afspraak die wij samen waren overeengekomen: Eerst computerlessen, daarna cleaning and weeding activities. Toch vroegen we ons af: Zou de boodschap bij Peter en Osman overgekomen zijn? Hoewel we twijfelden, ondernamen wij geen aktie richting Peter en Osman. Allereerst was dat de taak van Jacob en bovendien moeten wij al te vaak als sturende krachten optreden. Maar ja…..uit ervaring konden wij natuurlijk weten dat Jacob niet of onvolledig had gecommuniceerd. Communicatie is nu eenmaal zeer slecht in Ghana (en dat geldt van hoog tot laag).
En wat wij al vreesden, geschiedde: Toen wij ‘s ochtends op het project arriveerden, liet Osman ons weten dat wij geen gebruik konden maken van de library, vanwege zijn cleaning activities. Wij vertelden hem dat wij een dag eerder waren overeengekomen met direkteur Jacob dat wij eerst onze beide computerlessen konden geven en dat onze Ghanese collega’s en de kinderen van de Katariga-school daarna zoveel konden ‘cleanen en weeden’ als zij wilden. Hoewel Osman het jammer vond, begreep hij het wel en liet ons dus onze gang gaan. Tot zover nog geen probleem.
Er werd gestart met de eerste ICT groep, zijnde P5 van 9.00 tot 10.00 uur. Aangezien de kinderen ontzettend gretig zijn om achter een computer te zitten, gingen zij zelfs enthousiast door in de schoolpauze, die gepland staat van 10.00 tot 10.30 uur. De eerste 15 minuten van de pauze gingen dan ook nog op aan de computerles.
Ondertussen was collega Peter gearriveerd en vanaf toen ging het mis. Vanaf het eerste moment hadden wij duidelijk het gevoel dat hij niet wilde wachten met ‘cleaning and weeding’ tot 11.30 uur. Het leek erop dat hij de voorkeur gaf aan het spelletje: ‘2 witten pesten’, of tewel: 'Teasing the 2 Siliminga's'. Op vele manieren probeerde hij onze tweede ICT groep te saboteren. Het betrof de kinderen van P4 en zij zouden les moeten krijgen van 10.30 tot 11.30 uur. Peter liet ons weten: ‘ I have to clean; you gave already one computerlesson and besides P5 stayed too long’. De administratieve kracht Khadija vulde aan: ‘In the afternoon it is too hot for the children to do the weeding’.
Verschillende keren probeerden we onze collega’s duidelijk te maken dat wij een dag eerder met direkteur Jacob waren overeengekomen dat de prioriteit lag bij ‘teaching computerlessons’ en dat er daarna begonnen kon worden aan de ‘cleaning and the weeding activities’. Helaas……..het besluit van direkteur Jacob lapten zij gewoon aan hun laars en voor ons werd het steeds meer duidelijk dat zij niet zouden wachten tot 11.30 uur, zijnde het einde van onze computerlessen.
Plotseling kregen we te horen van Peter dat de kinderen van P4 helemaal geen computerles hadden verdiend. ‘Why not?’ was onze logische vraag. Het antwoord luidde: ‘ Because they promised me to bring their tools for weeding and they forgot’. Kortom: Gereedschap vergeten, dan geen computerles. Wat een onzin! Wij besloten dan ook om ons hier niets van aan te trekken.
Een paar minuten voordat de tweede ICT groep dus van start ging (P4 10.30-11.30 uur), liep ik (Dees) naar P4 om de kinderen op te halen die aan de beurt waren voor de computerles. Nietsvermoedend liep ik met de leerlingen terug van de school naar het CPYWD-terrein (slechts enkele meters), toen ik zomaar ‘out of the blue’ onze collega’s hoorde schreeuwen naar de kinderen. Zij riepen iets in het Dagbani naar de leerlingen.
Aangezien ik er geen enkel woord van verstond, vervolgde ik nietsvermoedend mijn weg richting library, toen de kinderen plotseling stokstijf stil stonden. Zij hadden de boodschap uiteraard wel verstaan en begrepen en die boodschap luidde: ‘Als je verder loopt naar de library voor de computerles, dan zullen we je slaan’. Ik was weliswaar overrompeld, maar liet niets merken. Wat hier gebeurde was pure intimidatie!!!!
De leerlingen waren echt heel bang en één meisje liet me weten: ‘If the people go to my parents, they will not give me the permission anymore to go to school’, waarop ik haar liet weten: ‘If that should happen, send your parents to us’. Hoewel de angst er goed in zat bij de kinderen, probeerde ik - met al mijn overredingskracht -, hen aan te moedigen om mij gewoon te volgen en samen door te lopen richting computerlokaal. De leerlingen waren erg dapper en samen arriveerden we veilig in het leslokaal en precies op dat moment…….viel de stroom uit!
In eerste instantie dachten we nog even dat we gewoon pech hadden met een normale ‘lights off’, maar nadat we enig speurwerk hadden verricht (gebeld naar de elektriciteitsmaatschappij en navraag gedaan in de omgeving), was het op zijn minst opmerkelijk dat er nergens stroomuitval was, met uitzondering dus van ons lokaal op CPYWD. Het moge duidelijk zijn dat zowel de leerlingen als wij beiden teleurgesteld waren. Nu was het ons gelukt om in het computerlokaal te geraken en nu konden de kinderen nog geen les krijgen vanwege lights off.
We wachtten allemaal hoopvol op de terugkeer van de elektriciteit, maar een ieder wist dat de computerles om 11.30 uur afgelopen zou zijn en er was inmiddels nog maar weinig tijd overgebleven. Deze resterende tijd gebruikte ik zo goed mogelijk en probeerde de kinderen uit te leggen dat zij weliswaar geen computerles hadden gehad, maar dat zij wel iets anders hadden geleerd; iets dat veel belangrijker was, namelijk: ‘Don’t be afraid of intimidation and fight for your rights’.
Het hele gebeuren had een behoorlijke impact op de jeugd, maar zij voelden zich gesterkt, omdat zij merkten dat ik opkwam voor hun belangen en dat is iets dat nooit gebeurt in het leven van een Ghanees kind. Ik merk aan mezelf dat ik heel graag voor hen opkom; ik ben al jaren erg onder de indruk van de spankracht van de Afrikaanse kinderziel.
Maar goed, op het moment dat het 11.30 uur was en de kinderen het lokaal moesten verlaten…….kwam de stroom terug. Wel erg opvallend, nietwaar? (schoot in een fractie van een seconde door mijn hoofd). Toch wilden we nog niet geloven, wat we dachten en vreesden, maar helaas…toen kwam de aap uit de mouw……
een slim, dapper meisje uit P4 (die Engels kan verstaan, begrijpen, praten) kwam naar me toe en vertrouwde mij het volgende toe: ‘ Madam Dees, I just heard that the lady (en ze wees naar de administratieve kracht Khadija) told the men (en ze wees naar de collega’s Peter/Osman): ‘Now you can switch on the lights again!!!!!!!!!!!! Pffff…….een shock, verbouwereerd, met stomheid geslagen, ik heb er geen woorden voor…..
Het werd ons dus pijnlijk duidelijk dat onze collega’s zelf de lights off hadden veroorzaakt. Het is toch niet te geloven?! Onze collega’s hadden dus de stroom uitgeschakeld om het ons onmogelijk te maken om computerles te geven. What a silly behaviour!
Toen we Peter, Osman en Khadija hiermee confronteerden, antwoordden zij: ‘Who told you that?’ (een typisch Ghanese vraag). Het moge duidelijk zijn dat wij nooit de naam van het dappere kind zullen prijsgeven. Overigens: Niet echt slim om de knop van de elektriciteit precies op het einde van onze les weer om te draaien. Dan ligt het er te dik bovenop! Tot zover deze nare gebeurtenis van 18 oktober.
In onze ogen worden de kinderen van de Katariga school en Katariga community door onze CPYWD collega’s gestraft, aangezien zij niet meer willen vertalen; aangezien zij de laptops niet beschikbaar stellen; aangezien zij de kinderen intimideren en aangezien zij middels het realiseren van lights off, het voor ons onmogelijk maken om computerles te geven. Hoort dit allemaal bij het spelletje: ‘Witten pesten?’ Zo ja, wat zullen zij dan nog meer voor ons in petto hebben?
Natuurlijk is het niet leuk dat er van samenwerking geen sprake meer is, maar op de keeper beschouwd zal het onze tijd wel duren. Wij worden er niet door geraakt. De enigen die zij hiermee treffen zijn ‘their own people’, zijnde de kinderen van Katariga en voor ons zijn deze kinderen de motor om door te gaan! Uiteraard mailden wij dit alles naar de staff in Ghana en de staff in Nederland. Vanuit de Ghanese hoek kwam er echter geen enkele reactie.
Een paar dagen later troffen we direkteur Jacob en toen we hem wederom aanspraken over het feit dat onze collega’s ons het werken bijna onmogelijk maken, wimpelde hij het af en wuifde alles weg. Nou, dat is wel gemakkelijk. Wij hebben slechts de feiten gemeld en de waarheid verteld, maar ja…..na 6 jaar Ghana weten wij ook wel dat het ‘not done’ is om de waarheid te zeggen. Vanzelfsprekend blijven we Nederlanders en bovendien is er ook nog sprake van een rechtvaardigheidsgevoel.
Uiteraard begrijpen wij dat Jacob altijd Peter en Osman de hand boven het hoofd houdt: Met hen moet hij verder; wij gaan weg. Bovendien steunen Dagomba’s (de stam hier in Tamale), altijd Dagomba’s, no matter what…….De Gonja’s daarentegen (een andere stam) doen dat niet. Wij vinden het dan ook niet eerlijk wat Jacob doet. Wij kunnen namelijk bewijzen dat de CPYWD-collega’s met opzet lights off hebben veroorzaakt om het ons onmogelijk te maken computerles te geven. Wij hebben een getuige, maar wij willen natuurlijk deze leerling uit P4 in bescherming nemen, omdat het meisje de informatie in vertrouwen tegen ons heeft gezegd. Dit meisje spreekt zowel Dagbani als Engels, maar Jacob weigert dit te geloven.
En voor wat betreft de intimidatie:12 kinderen van P4 zijn hiervan getuige. Zij hebben voor ons vertaald wat de CPYWD-collega's hen lieten weten, namelijk: 'Als je de library binnenstapt voor computerles, dan zullen we je slaan’. Als Jacob eerlijk is, zou hij die kinderen moeten vragen. En ik wil het niet opnieuw herhalen, maar laptops achterhouden en niet meer willen vertalen....pffff.......het is voor mij niet voor te stellen dat het eigen volk, het eigen volk zo benadeelt. Zij hebben hier altijd de mond vol van: ‘We are good Christians’, nou…..misschien in de kerk, maar in ieder geval niet in het dagelijks leven. En ach……misschien moeten we het advies van ‘one of our educated friends’ maar opvolgen: ‘Don’t stay in the North; the people here are not serious!’
In de week van 21 t/m. 25 oktober konden wij dus niet terecht op CPYWD, aangezien er de hele week een workshop werd gehouden, georganiseerd door de Libre Foundation. Deze Stichting bestaat eigenlijk uit 2 onderdelen: Libre in Nederland en Libre in de Wereld. In Nederland wordt professionele opleiding en training aangeboden tegen marktconforme tarieven. Dankzij de winsten worden er in ontwikkelingslanden trainingen aangeboden, bestemd voor de leiders van lokale NGO’s (zoals dus bijvoorbeeld CPYWD). Kijk maar eens op: www.librefoundation.nl
Wij weken dan ook uit naar de school, zodat we toch ons programma konden uitvoeren, (met uitzondering van de computerles). Die week werd dan ook besteed aan de ‘topics’: Career orientation en basic cleanliness.
Voor wat betreft de beroepsvoorlichting: Eerst gaven we een introduktie over het beroep ‘tailor’. Als je aan Ghanese kinderen vraagt wat zij later willen worden, dan krijg je steevast te horen: Doctor, lawyer, bankmanager, pilot, teacher, president, footballplayer e.d. Het doel van de introduktie was om duidelijk te maken dat het niet realistisch is om slechts te kiezen voor bovengenoemde beroepen. We hebben ook mensen nodig die met hun handen willen werken. Beetje bewustwording creeëren dus dat ‘a tailor/sewer/dressmaker’ niet een minderwaardige baan is. Wij lieten de kinderen weten dat de ‘tailor’ die wij hadden uitgenodigd voor 28 oktober een opleiding van verschillende jaren had afgerond op het gebied van ‘fashion and design’.
En toen was het 28 oktober en arriveerde mister Halilahi op de Katariga-school, samen met 2 ‘apprentices’ en allerlei materialen en hij verzorgde een hele boeiende les. Hoewel wij mister Halilahi niet konden introduceren bij headmaster mister Hassan, aangezien laatstgenoemde wegreed naar de office en hoewel de leerkracht van P6 niet eens de moeite nam om te komen kijken, vonden wij het een hele geslaagde les.
Eerst hield mister Halilahi een theoretisch praatje over ‘Basic Design and Technology’; over visual arts; over painting, decorating and drawing.
Daarna liet hij voorbeelden uit de praktijk zien, die hij had verzameld in een soort ‘showing book’ en tenslotte deden zijn 2 leerlingen ook nog mee. Een paar kinderen van P6 mochten naar voren komen en bij hen werden hun maten opgenomen. Dit tot grote hilariteit van de klas. Aangezien de hele les in het Dagbani werd gegeven, hebben de P6 pupils er veel van kunnen opsteken. Na afloop kwam mister Halilahi nog even mee naar ons huis, uiteraard vergezeld door zijn 2 hulpjes.
Deze mister Halilahi maakte tevens van de gelegenheid gebruik om ons om advies te vragen. Hij heeft namelijk het plan om een werkgroep op te richten van mensen die iets kunnen betekenen op het gebied van ‘sewing’ bestemd voor ‘needy girls’. Nog steeds zijn wij blij dat ons trainingscentrum van jaren geleden in handen is van onze vriend mister Halilahi.
De lessen over ‘ basic cleanliness’ stonden in het teken van de volgende onderwerpen: Food groups, a good and a bad compound, how diseases are spread, worms, malnutrition, diarrhea, dehydration, iron deficiency etc.
De eerste groep die basic cleanliness kreeg was P5 op 22 oktober. Ik (Dees) verzorgde de uitleg in het Engels en ik vroeg aan de class-teacher van P5 om te vertalen in het Dagbani. Echter: Zij liet weten niet goed Dagbani te kunnen spreken (geen native speaker). Daarom vroeg zij haar collega van P6 om in P5 te komen vertalen. Het begon heel goed. De kinderen luisterden aandachtig, stelden goede vragen en er was een leuke interactie, maar……helaas…..15 minuten voordat de les ten einde was kwam het schoolhoofd de klas binnen en liet weten dat alle leerkrachten moesten komen voor ‘a short meeting’. Een leerling zou de tolk-taak overnemen, maar dit werkte niet en vanaf dat moment was er dus geen aandacht meer.
Ik had de vertaler, zijnde de leerkracht van P6 (die dus had vertaald in P5), laten weten dat ik na de pauze dezelfde les zou geven in zijn P6 en dat hij dus 2x moest vertalen. Hij liet weten: ‘No problem’. Echter…….ik heb een uur gewacht, maar de vogel was gevlogen……..De kinderen lieten weten: ‘He left’……
Ik besloot naar het schoolhoofd te gaan en liet hem het volgende weten: ‘ Despite the fact that Ben and me are ill, we are teaching at your school. We postponed our visit to the doctor, because we had to teach. But if there is no translator, then it stops for us. We waited an hour. The class teacher of P6 had promised us to translate, but he left to a certain place. Why he didn’t use the breaktime (10.00-10.30) to go out in stead of using the lesson hour (10.30-11.30)? Why he promised to translate and he was not there? What is a promise in Ghana? Headmaster Hassan kwam niet verder dan; ‘Yes, it’s true, that is it’.
Vanwege het belang van de lessen ‘basic cleanliness’ hadden wij voorgesteld aan het schoolhoofd en aan de leerkrachten om de moeders van de kinderen uit te nodigen om de lessen bij te komen wonen. Het resultaat? Juist ja……niemand aanwezig.
Een dag later (23 oktober) volgde de les basic cleanliness in P4. Hoewel Ben en ik ons behoorlijk ziek voelden, gingen we toch naar school. En dan arriveer je op school en tref je geen leerkracht aan in P4. Op onze vraag: ‘ Where is your teacher?’, luidde het antwoord: ‘We don’t know’. Nou, als we deze les wilden geven dan moesten we dus op zoek naar een vertaler. We sjouwden alle klaslokalen af en vroegen aan verschillende teachers wie er bereid was om te vertalen. Nummer één was too busy; nummer twee had een workshop enz. enz. Ja, ja, je moest bijna een knieval doen om te mogen lesgeven.
Uiteindelijk was een vrouwelijke leerkracht (die lesgeeft aan de kleintjes) bereid om te vertalen en zij deed dit op een hele leuke manier.
Samen slaagden we er dan toch nog in om er een mooie les van te maken en van de kinderen kregen we te horen: ‘We liked it and we learned a lot’ . Nou, dat was dan tenminste nog iets………
Aangezien de leerlingen van P6 op 22 oktober de les basic cleanliness hadden gemist (vanwege het feit dat hun leerkracht en onze vertaler vertrokken was zonder ons te informeren), besloot ik (Dees) om P6 a second chance te geven op 23 oktober. De leerkracht van P6 was bereid om na de pauze te vertalen en dus kon ik toch nog mijn lesje geven. Hoewel de leerkracht van P6 niet erg gemotiveerd en enthousiast is, was ik toch blij dat ik de topic basic cleanliness in alle klassen (P4-P5-P6) van ons indoor-programma had kunnen behandelen.
Voor P5 en P4 volgde er zelfs nog een follow-up op 25 oktober. De theorie die de afgelopen dagen mondeling was uitgelegd, werd nu op het bord geschreven, zodat de kinderen dit konden overnemen. Eindelijk zag ik dan eens de leerkracht van P4 (die is namelijk meestal met de noorderzon vertrokken) en hij was zelfs nog bereid om de geschreven uitleg op het bord nog eens te vertalen voor de leerlingen. P4 heeft er in mijn beleving het meeste van opgestoken!
Onze eerste aktiviteit tijdens het ‘after school program’ in oktober was het spel: Memory. Ook hier zie je duidelijk dat deze kinderen zich niet kunnen concentreren en zich als halve wilden op de kaartjes storten. Ook kunnen zij zich moeilijk op één aktiviteit richten; zij willen én spelletjes én tekenen én voetballen én……….én…………..
Een andere keer probeerden we de kinderen het liedje do-re-mi te leren uit de musical: ‘The sound of music’, maar deze kinderen haken snel af als het te moeilijk wordt. Voor hen bekende liedjes daarentegen lukken wel en een liedje over ‘my bonny’ was favoriet.
Het ‘After school programma’ (ASP) is bedoeld voor alle kinderen uit de Katariga-gemeenschap. Je hoeft dus niet op de Katariga-school te zitten om 2x per week mee te mogen doen met ons naschoolse programma. Ook kinderen die op andere scholen zitten, maar dus wel in de Katariga-community wonen, zijn welkom! Zo kon het voorkomen dat wij kinderen van een andere school herkenden aan de kleur van het schooluniform.
Wij proberen om in het ASP-programma ook aktiviteiten in te voeren die zelden worden gedaan. Dit zijn bijvoorbeeld ‘games’ op het gebied van brain training/cooperation/coordination & physical training/ expression & self-identity etc. etc. Enkele voorbeelden van een brain training game: I am packing my bag; a rope of words.
Gedurende de week dat er een workshop werd gehouden op CPYWD, konden we - zoals eerder gemeld - niet terecht in het Discovery Center en weken dus ook voor ons naschoolse programma uit naar één van de klaslokalen van de Katarigaschool. Ook hadden we geen materialen tot onze beschikking, maar goed, als er niets is, word je vanzelf inventief. Het lukte dan ook prima om met ons eigen materiaal enkele spellen te organiseren, aangevuld met puzzels en ‘picture teaching’.
Hoofdpijn bij Dees…....…..en weer werd er gecheckt op malaria en weer was er geen sprake van malaria. Waarschijnlijk bezorgt onze doelgroep mij die hoofdpijn, want die bush-kinderen houden ons behoorlijk bezig!!! Een paar dagen later laat ook Ben even prikken op malaria en ook bij hem was er geen malaria. Tja…als je je niet echt lekker voelt en je hebt griepachtige verschijnselen, dan denken wij natuurlijk meteen aan malaria, maar dat was dus niet aan de orde.
Dit jaar laten wij voor het eerst prikken op malaria in de Rabito Clinic en dit is een prettige lokatie: Prima te combineren als je in de stad bent en geen lange wachttijden en meteen de uitslag. De mensen van het lab lieten ons weten: ‘You are always welcome; we thank you for your faith in our clinic and you can always call us, even in the night’. Nou, dat is mooi.
En dat we ons niet zo lekker voelen? ‘Well, it’s because of the change of the climate’ volgens de lokale bevolking.
Na een tijdje werd Ben opnieuw verkouden en begon zijn hoestperiode opnieuw. Het ging ook gepaard met keelpijn. Niet veel later kreeg ik (Dees) ook klachten (voornamelijk keelpijn, verkouden en hoofdpijn). Wij snakken naar de Harmattan-periode. In november breekt een iets koelere periode aan. Nu echter is het nog bloedheet. Ik (Dees) krijg steeds meer keelpijn en dan verlies ik mijn stem. ‘I lost my voice’ zeg ik maar op het project; lesgeven wordt dan een beetje lastig en het werd tijd om naar een dokter te gaan.
We besloten om een arts te raadplegen in de Rabito Clinic en hij trok meteen alle registers open. Bij ons allebei werd een volledige bloedtest afgenomen, die bij mij (Dees) nog werd uitgebreid met malaria en typhoid fever. Uitslag? Nu had ik (Dees) dus wel degelijk malaria (de 24e keer in al die jaren; het wordt nu toch echt te gortig). Met een hele lading medicijnen voor verkoudheid, keelpijn, hoofdpijn en malaria togen we huiswaarts, maar niet voordat de arts ons liet vertellen over ons werk. Hij was het met ons eens dat er een hele slechte houding naar werk heerste hier in het Noorden van Ghana en hij gaf het volgende advies:’If you are back in the Netherlands, go for a total check-up/screening and for now: If possible, leave the North; the people don’t want to develop’ (nou dat laatste was ons uiteraard bekend).
Maar oh……..wat voelen wij ons beiden ziek……….en het lijkt erop dat we beiden steeds zieker worden……de medicatie helpt niet echt…..misschien moeten we toch naar een specialist, want de langdurige keelpijn blijft aanhouden; slikken doet pijn en vooral ’s nachts heb je soms het gevoel dat je stikt. In het ziekenhuis dat wij bezocht hadden (Rabito Clinic) had men geen mogelijkheden om in de keel te kijken, dus dan moeten we wellicht uitwijken naar een ander ziekenhuis.
Op 29 oktober laten we weten aan direkteur Jacob van CPYWD en aan het schoolhoofd, mister Hassan dat we de sleutel van de library nog niet hebben teruggekregen en dat we beiden ziek zijn en teruggaan naar het ziekenhuis. Ons werk moet even op een lager pitje gezet worden.
We vragen aan de Rabito Clinic een verwijzing (d.w.z. gebruikte medicijnen noteren) naar dr. Murphy (KNO-arts in het Tamale Teaching Hospital).
Vorige maand is Ben daar geweest vanwege zijn oren en nu ben ik (Dees) aan de beurt vanwege mijn keel. Alle medicatie ten spijt (die we van de arts in de Rabito Clinic hadden gekregen), was er geen enkele vooruitgang geboekt bij Dees. De keelpijn werd steeds erger……………Oké, op naar het Tamale Teaching Hospital dus……
Nadat het hele administratieve protocol doorlopen was en wij waarschijnlijk moesten rekenen op een urenlange wachttijd, besloten we om buiten op het ziekenhuisterrein een beetje jollof rice te gaan eten. Onderweg hier naar toe, zagen we nog een oude bekende, vriend Francis, die op ons verzoek jaren geleden onze auto had gekocht in het zuiden van Ghana. Binnen een uur waren we terug bij het ENT-department (Ear/Nose/Throat) en konden meteen terecht. Nou, dat viel mee.
Uiteindelijk zagen we de oude, blanke, Amerikaanse arts dokter Murphy weer en hij onderzocht de keel, stelde een heleboel vragen, introduceerde ons bij een andere blanke arts, wilde een heleboel weten over ons werk en de stress die dat met zich meebrengt en heeft waarschijnlijk gedacht: ‘Die workaholics’ moeten er eens uit, want bij ons vertrek kreeg Ben te horen: ‘Take her out for a nice dinner’…….Nou, niet gek! Welnu hij schreef penicilline voor en verwachtte verbetering na ongeveer 5 dagen.
Werd aan het begin van dit verslag nog melding gemaakt van het feit dat onze baan prima bevalt, naarmate de tijd verstrijkt, wordt het minder leuk. Hoewel wij nog steeds gedreven zijn en hard willen werken voor de kinderen, worden die ‘Ghanese lange tenen’ voor ons steeds lastiger. De cultuurverschillen drukken steeds zwaarder op ons. Het meest moeilijke is de slechte houding naar werk hier in het Noorden van Ghana. Als we dit vergelijken met Takoradi, dan kan Tamale daar nog veel van leren!!!!!!
Wij kunnen concluderen dat we nog steeds graag in Ghana zijn, maar dat geldt niet meer voor het Noorden: Het jaar Tamale zullen we uiteraard afmaken, maar wat ons betreft is Tamale over een paar maanden passé…...........
Groet, Ben en Dees
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
