Tweede helft April 2008

Op 22 april startten we met kiosk nummer 5. Dit keer is Suhayini aan de beurt (sewing). Weer een dag vol teleurstellingen! We hadden afgesproken met Suhayini, haar timmerman Isaac (tevens haar oom) en Steven. Beide laatstgenoemden zijn leden van het werkgroepje 'wooden kiosks'. Toen we op het afgesproken tijdstip arriveerden, waren beiden echter niet aanwezig. Hoe kon dit nou weer? De avond ervoor nog telefonisch afgesproken en nu zijn de vogels gevlogen. Er wordt hier slecht gecommuniceerd; er wordt nooit iets uitgelegd; excuses heeft men echter altijd. Dus ook deze keer………Steven had in zijn schoolvakantie terug moeten keren naar de werkplek en Isaac moest naar een ziek familielid…………… 'Prima, maar waarom laten jullie ons dit niet weten?' Antwoord Steven: 'I couldn't call you, because my units were finished'……………..maar uh…… Waarom niet even flashen? Antwoord Isaac: 'I forgot to call you'. Maar oké uiteindelijk was dan iedereen present en kon het hout gekocht worden voor de shop van Suhayini. Toen we 's middags met Ishmel de laatste lokatie gingen bekijken (Rabbie) kregen we weer een stukje Ghana-cultuur voor de kiezen. Dat 'onze' meiden de gelegenheid krijgen om een eigen shop te starten, valt wel eens verkeerd in hun community. Men gunt elkaar het licht in de ogen niet! Of om met de woorden van Ishmel te spreken: 'They don't want them to grow'. Hierna wilden we richting Kukuomarket vertrekken, maar vernamen van de kiosk-meiden dat daar niemand meer was. Nu er geen toezicht meer is, lopen de meiden er 'de kantjes vanaf'. We vroegen Paul om in zijn schoolvakantie ook eens af en toe richting Kukuomarket te gaan. Waar zouden we toch zijn zonder Paul? Hij ziet aan ons dat we bijna aan het eind van ons Latijn zijn!

Maar……..nieuwe energie krijg je als je naar de kiosk gaat van Azara 3; de jongste van het stel. Toen we haar vroegen: 'He boss, how is your business?', straalde ze over haar hele gezicht en zei: 'Fine, thank you!' Ze is apetrots op haar shop en is 's morgens om 6.00 uur al in touw! Ja……….dat is een moment waarop je denkt: 'Daar doe ik het voor!'

Cultuurverschillen…………Cultuurverschillen…………Cultuurverschillen……….. Taiba (supervisor Kukuomarket) is al geruime tijd ziek. Natuurlijk hebben wij van onze kant telefonisch contact met haar gehad om te informeren hoe het met haar ging. Maar…………dit is niet genoeg binnen de Ghanese cultuur. Als iemand ziek is, dan behoor je hem of haar thuis te bezoeken. Drukke werkzaamheden zijn geen excuus! Je moet gewoon alles laten vallen en naar de zieke toegaan. Dit werd ons duidelijk 'onder de neus gewreven'. Ook de andere supervisor op Kukuomarket is ziek. Zij blijkt terug te zijn uit de 'village' en is opgenomen in het ziekenhuis in Tamale. (Tamale Teaching Hospital). Oké we besloten dan ook om een middagje op ziekenbezoek te gaan. Samen met enkele NFD-meiden (Feruza, Rohana en Fozia) togen we eerst naar het huis van Taiba. Nou ja huis…..een schuur is een beter woord. Armoe-troef ten top! Via een betonnen binnenplaatsje met -excusez le mot - 'pieshokken' (stank!) kwamen we uit op een compound. Het kamertje waar Taiba en haar man en kind wonen is armzalig. Toen we binnenkwamen was ze nogal down, maar gaande ons bezoek werd ze steeds vrolijker en tegen het einde leek de oude Taiba weer bijna helemaal terug te zijn. Toen we weggingen liet haar man ons weten: 'We are very grateful; may God bless you!' Taiba hoopte en verwachtte binnenkort weer te kunnen starten op Kukuomarket. Hierna gingen we richting Ayisha in het ziekenhuis. We werden begeleid door een buurvrouw. Nietsvermoedend liepen we achter haar aan. Nu zijn we inmiddels natuurlijk wel wat gewend als het gaat om west-Afrikaanse ziekenhuizen, maar toen de buurvrouw ons wees op een bed helemaal achter in de gang, konden we nauwelijks geloven dat dit Ayisha was. Het beeld deed nog het meeste denken aan een totaal uitgemergelde Afrikaanse vrouw; een beeld dat je kent van de televisie. Het was een complete shock……..niet alleen voor ons, maar ook voor de NFD-meiden. Feruza liep zelfs kokhalzend weg. Zoals bekend moet je - als iemand naar je gezondheid informeert - altijd zeggen dat het beter gaat (ook al ben je op sterven na dood). Dit komt voort uit het feit dat men nou eenmaal slechts hoopt op beterschap. Hoewel Ayisha niemand meer herkende, heeft ze volgens sommigen ons nog wel herkend. Dit zou kunnen komen vanwege onze witte huidskleur. Toen Dees haar aanraakte, rolde ze wild met haar ogen. Omstreeks 16.30 uur verlieten wij het ziekenhuis. De volgende ochtend belde Paul ons op dat Ayisha in de nacht van 24 op 25 april was overleden. Ben en Dees waren waarschijnlijk de laatste personen geweest die Ayisha gezien heeft. Een vreemde gewaarwording! Ayisha was nog jong (achter in de twintig) en is waarschijnlijk gestorven aan tuberculose. De dag van overlijden was tevens de dag van de begrafenis. We weten dat dit bij moslims normaal is, maar Ayisha was een christen. Toch werd ze dezelfde dag al begraven (25 april). Geld voor een koelcel was er namelijk niet. De uitvaart vond zo goed als anoniem plaats. Mensonwaardig; naamloos….Tsja, zo gaat dat hier……..de dood hoort hier echt bij het leven. Niemand die er koud of warm van wordt. Zij werd begraven op het 'kerkhof' van de Shekinah kliniek (Gurugu hospital). Dit ziekenhuis is voor de allerarmsten en dat zal tevens gelden voor de begraafplaats. Ben en ik besloten op een zeker moment om de cemetery te gaan bezoeken. Het was niet meer dan een knollenveld met enkele hoopjes zand links en rechts. Het was onmogelijk om het juiste graf te traceren, aangezien namen ontbraken. We hebben slechts de plek gezien waar de tien meest recente overledenen waren begraven. Daar zou zij dus ook bij moeten liggen…………Bizar!

Het Tamale Teaching Hospital is een ziekenhuis in zeer slechte staat. Het zou zinniger zijn geweest om te investeren in dit ziekenhuis dan bijvoorbeeld het gigantische nieuwe voetbalstadion te bouwen. Het Tamale Teaching Hospital beschikt niet eens over een generator. Dus in geval van stroomuitval, heeft bijvoorbeeld de patiënt op de operatietafel dikke pech. Je gaat dan gewoon dood en het enige dat men zegt is: 'I'm sorry……lights off!' Maar………….gedurende de African Cup of Nations (20 januari-10 februari 2008) was er plotseling wel een generator. Toen de CAN voorbij was, was ook de generator verdwenen. Pronken voor de bezoekers, maar de eigen bevolking mag slechts 'sufferen'!

Tijdens de bouw van de wooden kiosks hebben we te maken met verschillende timmermannen. Iedereen weet echter dat de afmeting van de kiosk 8 ft bij 8 ft moet worden en dat er 290 GHc besteed kan worden aan hout. Kiosk 1 en 2 zijn inderdaad 8ft bij 8 ft; kiosk 3 en 4 echter zijn 9 ft bij 7 ft. En kiosk 5 blijkt 10 ft bij 8 ft te zijn. Wij trekken onze handen hier vanaf. Verantwoordelijkheid van de betreffende timmerman, nietwaar? Men weet welk bedrag er uitgegeven kan worden en that's it! Het blijkt dat een kiosk hairdressing wordt uitgerust met planken. Dit om spulletjes op te kunnen zetten, zoals shampoo, conditioner e.d. Voor een sewing kiosk is echter deze 'aankleding' niet nodig. Het hout dat over is, wordt dus gebruikt om de kiosk iets groter te maken. Bovendien heb je soms ook gewoon mazzel: Dan blijkt dat de verkoper van het hout gunstig heeft afgezaagd!

Een planning in Ghana werkt niet! Het nakomen van afspraken is eveneens onmogelijk! Dat dit lastig is in ons werk moge duidelijk zijn. Toen wij de timmerman van NFD-meisje Suhayini (tevens haar oom), hiermee confronteerde, luidde zijn antwoord: 'Planning doesn't work in Ghana; the day will tell you what you have to do; the day will give you the answer!' Mooi gezegd, maar wel gemakkelijk! Dit verklaart waarom men altijd een excuus paraat heeft. Men verschuilt zich achter de feiten.

Aangezien het maar niet wil lukken om antwoord te krijgen op de vraag of onze werkvergunning nu klaar is, besloten we om wederom naar de commander van de Immigratiedienst in Tamale te gaan. We hebben namelijk verschillende keren gebeld naar de Immigratiedienst in Accra; we hebben gemaild, maar alles zonder resultaat. Wat bleek? Men had onze case verwisseld met een andere. (Een Nederlandse man die getrouwd was met een Ghanese!!!) De commander kon ons vertellen dat een officer binnenkort zou afreizen naar Accra en dan zouden we duidelijkheid krijgen. Hij verwachtte dat de werkvergunning klaar was. Helaas…….Helaas……….Helaas……….Dit bleek niet het geval te zijn. Nog steeds is onze workpermit niet klaar en liggen de papieren nog altijd in Accra. Geduld is een schone zaak!

In de schoolvakantie van Paul namen we hem een keertje mee om in een internetcafé de NFD-foto's van bijna 2 jaar te bekijken. Gebrek aan geld was de reden dat hij dit nog niet eerder zelf had gedaan. Hij genoot ervan! Aangezien Paul erg leergierig is, is het leuk om hem een beetje wegwijs te maken op het web. De laatste minuten van de tijd werden benut om even in een Nederlandse krant te kijken. Toen we hem het fileprobleem vertelden, keek hij ons ongelovig aan.

Tamale kampt met waterproblemen. Op 24 april was het echter zó erg dat bijna iedereen op pad moest met jerrycans om ergens water te halen. Eén van de waterpunten was onze compound. Het zag letterlijk 'zwart van de mensen!' Zelfs ons NFD-meisje Azara 1 wist de weg te vinden naar ons huis.

Zoals bekend is onze huisbaas Jacco projectleider op het gebied van jeugd en vrouwenontwikkeling in rurale gebieden. Net als bijna alle projecten in Ghana, heeft ook zijn project een tekort aan geld. Maar………het gaat toch wel erg ver om dan aan ons een 'bedelbrief' te overhandigen. We zijn weliswaar wit, maar werken als vrijwilligers en moeten alle zeilen bijzetten om het NFD- project te kunnen bekostigen.

Aangezien Dees al een tijdje hoofdpijnklachten had werd er op 25 april geprikt op malaria. En ja hoor…………bingo!.......malaria dus! Gelukkig voel ik (Dees) me niet ziek en heb ik goede medicatie gekregen. Verder last van uitslag op rechterarm……hittebultjes…………

Inmiddels is kiosk nummer 5 klaar. Het werd dan ook tijd om samen met sewing-girl Suhayini haar materialen te gaan kopen. De eerste sewing girl (Hawa) hadden we inmiddels kunnen voorzien van een naaimachine en materialen. Mister Halilahi (stagebegeleider sewing) had ons namelijk de eerste keer vergezeld en had ons een Singer naaimachine aanbevolen (in plaats van de hier vaak voorkomende Butterfly naaimachine). Nu we wisten wat we moesten kopen, was het niet meer nodig dat mister Halilahi meeging. Een fluitje van een cent dus, dachten we aanvankelijk. Maar de winkel waar we de naaimachine wilden kopen, kon ons slechts een 'kneusje' leveren. Tijdens het transport van de lading sewing-machines waren van alle in de winkel aanwezige naaimachines de houten frames kapot gegaan. Volgende week dus maar weer terugkomen. Men zal proberen bij andere filialen in bijvoorbeeld Accra, Tema, Kumasi een adequate machine te bemachtigen. Soms schiet het echt niet op!

Inmiddels zijn enkele meiden dus gestart met hun shop. Natuurlijk werden de hairdressing meiden Akiti en Azara 3 een keer bezocht en speelden wij even een echte betalende klant. We vroegen: 'We are looking for a good hairdresser who is able to wash our hair; do you know her?' Stralende snoeten! Zeker toen Dees haar haren liet wassen door Azara 3 en Ben dezelfde behandeling onderging, maar dan bij Akiti. Toen we de prijs vroegen, kregen we te horen: 'ten thousand'. Beide dames rekenen nog in de 'old currency'. De wasbeurt kostte dus 1 GHc per persoon (ongeveer 70 eurocent). De hele community liep uit en het was dus lachen, gieren, brullen! Zeer speciaal om twee witten in de community te zien bij de hairdresser!!!

Voor 13 meiden een eigen shop realiseren……………Het is een hele klus! Het wordt ook steeds moeilijker, aangezien we begonnen zijn met de 'sterkste' meiden. Het is dus gebeurd dat een meisje dat slechts een paar maanden op Kukuomarket was eerder in haar eigen shop begon dan een ander meisje dat inmiddels al een klein jaar op Kukuomarket is. Onderling is er dan ook een competitie gaande: 'Wanneer ben jij aan de beurt?' 'Ik ben nummer 7' enz. enz. Toch maken we ons zorgen over nummer 12 en 13 (Rohana en Feruza). De vader van deze twee meiden is een werkelijke nietsnut, die veel belooft en niets doet. Sinds juni vorig jaar wachten wij al op de eigen bijdrage van de fietsen (2x 9 GHc). Onlangs zagen we Rohana op een hele oude fiets rijden. Toen we haar vroegen waar haar eigen fiets was, liet ze ons weten dat ze deze aan haar vader had moeten geven. Pa had dus zijn eigen gammele 'karretje' aan dochter-lief afgedankt. In dit licht geplaatst, baart de toekomstige terugbetaling van de lening ons natuurlijk zorgen. Maar moet je deze 2 meiden dan een eigen shop ontzeggen? Zij kunnen er toch ook niets aan doen dat zij zo'n vader hebben?! Lastig hoor!

Verschillende mensen vinden het leuk om het eindresultaat te zien van 2 jaar ploeteren op NFD en vergezellen ons dan ook naar de eigen shops van de meiden. Zo ook Job, die het tegenwoordig druk heeft met zijn school. Om even te relaxen namen we hem dan ook eens op een zondagmiddag mee naar een spot om iets te drinken en we combineerden dit met een bezoek aan de wooden kiosks. Aangezien Job het dus erg druk heeft, zal zijn broer Steven 'furniture' maken voor de eigen shop van de meiden; Tafels, stoelen, bankjes e.d. De hele familie van onze huisbaas Jacco verstaat het timmermansvak!

We gaan voortvarend te werk. Op 28 april werd gestart met kiosk nummer 6. Azara 1 (hairdressing) is dit keer de gelukkige. Samen met haar carpenter en Steven (laatstgenoemde van het werkgroepje wooden kiosks) werd weer koers gezet naar Timbamarket om het hout te kopen. Het transport verliep niet helemaal op rolletjes. We kregen te horen: 'The car broke down'. Er moest dus ander vervoer geregeld worden en dit betekende extra kosten. De timmerman van Azara 1 is dezelfde als die de kiosk voor Akiti en Azara 3 heeft gemaakt. Na een paar dagen was ook nummer 6 een feit en kon de shop ingericht worden.

Een lamp werd ter reparatie aangeboden. Toen we deze na een paar uurtjes gingen ophalen, was aan de onderkant van de lamp een stickertje geplakt met daarop de woorden: White man. Het beestje kan maar een naam hebben…………..

Supervisor Taiba van Kukuomarket is nog steeds ziek. Het overlijden van haar collega Ayisha zit ook haar natuurlijk hoog. We gaan opnieuw bij haar op ziekenbezoek en praten samen over Ayisha. Ook de NFD-meiden worden hierin betrokken. Je merkt dat ze dit niet gewend zijn, maar dat ze het erg fijn vinden. In de sewing-container had Ayisha nog verschillende materialen/lappen stof van haar zelf liggen. We brachten dit terug naar de familie. Een gebaar dat men erg kon waarderen, evenals het feit dat wij telefonisch contact hadden opgenomen met de partner van Ayisha, dat we haar schoonmoeder hadden bezocht en dat we hadden geprobeerd om het graf te traceren. 'Funeral-bijeenkomsten' vonden echter niet plaats in Tamale, zodat we dit aan ons voorbij moesten laten gaan. In de 'village' waar Ayisha vandaan kwam werd namelijk de 'funeral' gehouden. Volgens ingewijden een afstand van 200 miles. In één week werden we niet alleen geconfronteerd met de dood, we kregen ook te horen dat Taiba zwanger is (supervisor Kukuomarket)……..en dat betekent nieuw leven. Ja…..dood en leven kunnen dicht bij elkaar liggen. Nana (het 2-jarig dochtertje van Taiba) krijgt in december een broertje of een zusje……….by His Grace!

En dan is het alweer eind april en werken we aan de maandelijkse uitgaven en inkomsten van NFD.

30 april Koninginnedag……………..Dit betekent een jaarlijkse uitnodiging van de Nederlandse Ambassade in Accra en een uitnodiging van de Nederlandse pater Martin Balemans die al meer dan 40 jaar in Ghana woont en werkt. Op zijn Pastoraal Centrum in Tamale (buiten de stad) wordt dan een party georganiseerd en worden alle Nederlanders uitgenodigd voor een drankje en een etentje. De Nederlandse Ambassade biedt dit samenzijn aan en zal dus ook de rekening betalen. Voor de liefhebbers wellicht leuk; ons kan het niet echt bekoren.

Het is weer een heel verhaal geworden! Hier willen we het dan ook bij laten………………..

Lieve groet, B [e-38] D