Third term and iron lady

Third term and iron lady Mei 2014

Ja, we zijn alweer aangeland in het derde en tevens laatste trimester van dit schooljaar. Tot begin augustus zullen we hiermee doende zijn. Hopelijk wordt het weer net zo leuk als in het begin en hebben we niet al te veel last meer van ‘the iron lady’, zijnde de 70-jarige oma Theresa (de oprichtster van de school die nog steeds geen plaats maakt voor dochter Nanaama en die nog altijd met ijzeren hand regeert en de scepter zwaait).

Via ghanaweb.com volgen wij het Ghanese nieuws en lazen een opmerkelijk berichtje: Een gevangenisstraf (inclusief hard labour) van maar liefst 45 jaar is opgelegd aan een 20-jarige jongen die een mobieltje en wat cash geld had gestolen onder bedreiging van een mes. De totale buit was 110 Cedis, of tewel zo’n 30 Euro. Tsja…..30 Euro versus een gevangenisstraf van 45 jaar……! De gedachten gaan naar Nederland…..!

Sommige leerkrachten hebben hun kinderen op de oude lokatie in Takoradi zitten (de kleintjes); andere teachers hebben hun kids op de nieuwe lokatie in Sekondi (de Primary section). Het kan voorkomen dat de leerlingen van Sekondi nog vakantie hebben terwijl de leerlingen van Takoradi al weer begonnen zijn. Sommige oudere leerlingen komen dan met hun moeder mee naar de oude lokatie en helpen dan bij hun moeder in de klas of bij een collega van hun moeder. Zo ook de dochter van Lilian (crècheleidster), zijnde Blessing.

Stapels schriften staren mij aan…..’marking and setting’ is weer begonnen…….correctiewerk en opdrachten huiswerk-klaar maken voor de kleintjes. Dit afgewisseld met in iedere klas een uurtje per week iets leuks doen: Rijmpjes, versjes, liedjes, verhaaltjes e.d. Als ik nog energie over heb, volgt er nog een naschools-programma met verschillende aktiviteiten.

Op 29 april is Ben weer begonnen na de Paasvakantie. De start stond in het teken van een presentatie over verdovende middelen. Deze presentatie was bestemd voor de leerlingen van P3, P4 en P5 en werd verzorgd door een 7-tal mensen van de ‘ Narcotics Control Board Ghana’. De leerlingen vonden het erg interessant en zij stelden vele goede vragen. Aan het einde kregen zij een boekje uitgereikt over ‘drug abuse……what everyone should know’ en daarnaast werden folders uitgedeeld over ‘cocaine & heroin’. Hierna vertelde Ben iets over Labour-Day, want 1 mei is een vrije dag; de dag van de arbeid, een public holiday dus.

Wij merken dat er een nieuw trimester is aangebroken. Wijzigingen in het lesprogramma worden doorgevoerd, waarbij de accenten verschuiven. Het rooster van Ben ging dan ook ‘op de schop’.

Soms ben je weer even helemaal terug in Nederland als Ben bijvoorbeeld een brief krijgt van de huisartsenpraktijk met daarin het verzoek om contact op te nemen met de praktijkondersteuner, i.v.m. het maken van een afspraak voor de jaarlijkse controle hypertensie/preventie hart-en vaatziekten. Toch een beetje vreemd……Tijdens ons verlof in Nederland in januari 2014 is dit reeds geschied, juist omdat de huisarts wist dat wij in maart/april (de periode om een afspraak te maken) in Ghana zouden zijn. Miscommunicatie? Wij kunnen ons ook niet voorstellen dat de huisarts vele andere patiёnten in Ghana heeft.
Hoe het ook zij: Even bellen dan maar…..en ja hoor……inderdaad miscommunicatie en slechte afstemming…….

Als Ben alleen op pad gaat wordt hij vaak aangesproken.……..Enkele voorbeelden: ‘Hé white man, there is a massage saloon at the corner’ , of: ‘What do you have in your basket?’ Als Ben meldt dat hij slechts een flesje water bij zich heeft, krijgt hij te horen: ‘Give it to me’.

Een toevallige ontmoeting met een ingenieur uit Ivoorkust. Hij vertelde dat hij destijds was gevlucht uit Ivoorkust vanwege de oorlog. Hij had toen een baan gehad op zijn niveau. Was aangenomen door een blanke die hem op zijn kwaliteiten had beoordeeld. Nu echter in Ghana moet hij genoegen nemen met een baantje als kelner aan de haven van Takoradi. Een baan vinden in zijn vakgebied is zo goed als onmogelijk in Ghana, want……hij heeft geen kruiwagens.

Blijkbaar heeft het toch geholpen dat wij tegen oma hebben gezegd dat de leerkrachten veel meer inspraak zouden moeten hebben, want tijdens een vergadering die op de gang werd gehouden, hoorden wij haar zeggen: ‘Talk and express yourself’…..en…..’Do you have any questions?’ Er gloort hoop………….

Wekelijks checken wij de post in de P.O. Box (zowel onze post als de post voor de school). Als we naar zee gaan komen wij langs het postkantoor en combineren dit dan meestal. Tot op heden (begin mei 2014) is er nog geen post voor de school gekomen. Plotseling vroeg oma de sleutel van de P.O. Box terug. Dit vonden wij niet prettig, aangezien wij onafhankelijk willen zijn. Nu kunnen we wekelijks onze post checken; als we iedere keer om de sleutel moeten vragen, dan vrezen wij het bekende scenario: ‘The key is not with me; I lost the key; unless you ask grandma’ etc. etc. Toen wij oma er van konden overtuigen dat wij haar inlichten als zij post heeft (en dus niet inlichten als er geen post voor haar is), was het gelukkig weer in orde.

De Ghanese Cedi daalt gemiddeld 0,3% per dag. Nu (situatie mei 2014) krijg je voor 100 Euro zo’n 400 Cedis. Ter vergelijking: In mei 2011 kreeg je voor 100 Euro slechts 200 Cedis.

Sommige dingen zijn zo gewoon geworden dat je deze niet meer echt hoort. Enkele voorbeelden: Als er teveel kabaal is in de klas, roept de leerkracht: ‘Put your finger on your lips’. De hele klas brult dan in koor: ‘One, two, on your lips’. Of in geval van een huilend kind, dat geslagen is door een ander kind, dan wordt dit vaak afgedaan met de woorden: ‘Don’t mind him/her’. Als je een verhaal voorleest dat begint met: ‘Once upon a time’, dan joelt de hele klas: ‘Time, time’. Honderden keren per dag vragen de kinderen: ‘I want to wiwi’ en dan willen zij dus plassen (het kleine grut op een plastic emmer). Toch kijk je vreemd op als je juf Dorothy van KG 1a (een vrouw van rond de 60) een keer plassend aantreft op zo’n emmer, die dus bestemd is voor de kleintjes.

Aangezien er nu een nieuwe verzorgster is voor baby Pikee (jongste kind van Nanaama en Stephen), heeft deze Liesbeth als naam gekregen: Mama Pikee.

Op de schoolcompound is een soort van ‘buiten keuken’.
Meestal krijg ik (Dees) al omstreeks 11.00 uur mijn lunch, aangezien kokkin Alice ook nog naar de school in Sekondi eten moet brengen. In het verleden stond mijn bord eten klaar in de huiskamer of in de keuken binnen in huis. Nu echter vind ik het handiger om het zelf op te halen in de ‘buiten keuken’. Meestal gaat Mary met Alice mee naar Sekondi en blijft Dorothy achter. Als ik mijn ochtendprogramma afgerond heb, krijg ik dus mijn bakje ‘food’ en eet dit op mijn kamer op om daarna te starten met mijn middagprogramma.

De bacteriёle infectie aan het oog van Ben is vanzelf over gegaan. Het duurde ongeveer een week. Toch vreemd: Eerst Dees malaria en een bacteriёle infectie aan het oog en een paar weken later gold hetzelfde voor Ben.

Wij hebben contact gehad met een Nederlandse organisatie die op zoek was naar projecten in De Derde Wereld die men op hun website wilde plaatsen. Deze organisatie had belangstelling voor projecten waarbij vrijwilligers nog echt vrijwilligerswerk doen dat nodig is en daarbij niet uitgebuit worden. Men werkt met zelfstandige vrijwilligers die niet van a tot z begeleid hoeven te worden en zelf initiatief nemen. Dit hoeven niet perse jongeren te zijn.Via via kwam men uit bij ons en het was natuurlijk niet zo moeilijk om een paar Ghanese projecten door te geven, die geschikt waren voor hun website en/of extra aandacht verdienden en/of voldeden aan hun werkwijze. Wij hebben 2 projecten doorgegeven, te weten: Neesim Community Children Education and Library Project (NCCELP), een educatie-project voor kansarme moslim kinderen in Tamale en Cambridge Garden Academy (CGA), een privéschool in Tamale. De andere projecten waar wij hebben gewerkt zijn niet relevant, aangezien zij hun eigen ‘toeleveranciers’ hebben van vrijwilligers.

Er is al gestart met de voorbereidingen voor de graduation in augustus. Dan gaan de kinderen van KG 2 naar P1 (groep 3). Dit is altijd een feestelijke gebeurtenis. Op dit moment wordt gewerkt aan de sketches. Ben en ik hebben al veel gevonden op internet en dit uitgewerkt en aan Nanaama gegeven. Bovendien is er ook nog een ‘graduation-teacher’ aangesteld. Deze vrouw is ingehuurd om de graduation voor te bereiden. Waarschijnlijk wordt het uiteindelijke programma een combinatie van haar en ons voorstel.

Sinds het overlijden van opa Eric in januari j.l. is er een familielid in huis en deze vrouw begint zo’n beetje bij de inboedel te behoren en al die maanden heeft zij slechts op een bank gezeten. Het is een hele dikke zwarte tante met een kaal hoofd die er niet voor schroomt om met blote borsten rond te lopen!!!!! Op zekere dag had zij een pruik opgezet, maar nog steeds waren de borsten bloot...hahaha!!! Zij spreekt geen Engels. Op een gegeven moment stond de tv aan en was er een healing bijeenkomst gaande, waarin ‘Jesus the Lord’ werd aangeroepen. De bovengenoemde dikke tante liep naar het televisietoestel en legde haar beide handen op het beeldscherm die zij vervolgens afwreef aan haar lijf. Een komisch gezicht!! Inmiddels is er een nieuwe dikke tante bijgekomen en samen met de oude dikke tante worden vele uren doorgebracht voor de tv. En vaak zijn het dus programma’s met een hoog ‘alleluja praise the Lord’ gehalte.

Orde handhaven in de klas is een vak apart. Soms is de orde dan ook niet in orde. Ben vindt echter altijd wel weer leuke manieren om hier mee om te gaan.

Tessark heeft 4 schoolbussen (1 grote en 3 kleine). Als een klein schoolbusje de oude schoolbus inhaalt, dan beginnen alle kinderen uit het kleine schoolbusje te joelen. Andersom geschiedt natuurlijk ook. Ben die altijd in een schoolbus zit, krijgt dan de vele decibellen om zijn oren. De busjes zitten té vol met kinderen en uit oogpunt van veiligheid heeft Ben dit al dikwijls aangekaart, echter……men rijdt gewoon door met tjokvolle bussen. Iedereen wordt er ingeduwd…….Tijdens een rit gebeurde het volgende: Op de school in Sekondi staat een personeelslid achter een kraampje om koekjes e.d. te verkopen. Ook zij ging mee in de bus terug naar Takoradi. Onderweg wilde zij het verdiende geld gaan tellen. Zij zat opgevouwen in de bus met op haar schoot een plastic box, waarvan de deksel fungeerde als tafeltje. Een plotselinge ongecontroleerde manoeuvre van de chauffeur zorgde ervoor dat het geld door de hele bus vloog.

En weer zien we een nieuwe ster in de keuken, Cecilia genaamd. Het personeel komt en gaat. Niemand die iets zegt. Niemand stelt zich voor bij de start; niemand zegt gedag als hij/zij weer vertrekt. Wij moeten maar niet met Nederlandse ogen kijken in de keuken……brrrr…….met de hygiёne neemt men het niet zo nauw en ja.…dan is het niet vreemd dat onze ingewanden wel eens protesteren!!!

Het valt niet altijd mee: Weinig water; weinig stroom; weinig privacy en oprichtster oma Theresa van 70 jaar die geen enkele tegenspraak duldt!!! De leerkrachten hebben ‘weinig in huis’ en draaien slechts hun lesje af en vertrekken. Zij zitten vast aan allerlei gewoonte-patronen en het schort behoorlijk aan initiatief, creatief denken en open communicatie. Meningsverschillen kunnen dan ook niet uitblijven. Als wij hierover willen praten, merken we duidelijk dat zij hier niet mee om kunnen gaan. Je krijgt dan de meest idiote excuses te horen: ‘I don’t like to talk; I am not feeling well; I am reserved; I have my personal reasons’.

Teacher Bright had één of andere ‘advanced course’ gevolgd en toen ik hem vroeg hoe zijn ‘exam’ was verlopen en wanneer hij de resultaten zou horen, liet hij weten: ‘I can’t say anything; it’s personal and private’.

Maggie (personeelslid keuken en kleuterjuf) is een nogal vreemde vrouw. Zij praat nauwelijks en als zij spreekt dan is dit op een zeer afgewogen wijze. Zij zegt echt geen woord teveel. Voor ons best lastig. Toen we haar vroegen: ‘Did we do something wrong to you?’, liet zij weten: ‘Oh no, not at all, but I only don’t like to talk, that’s’ all’…..

5 mei: Situatie in KG 1a: Terwijl ik (Dees) aan het werk ben, zie ik voortdurend dat de kinderen worden geslagen door juf Dorothy. Na 3 uur met kromme tenen dit aanschouwd te hebben, kon ik niets anders doen dan ingrijpen. Negeren vind ik namelijk erger dan reageren!!!! Ik liet de juf dan ook weten: ‘You always talk about God and religion, but I am very sure that God will not allow you to cane the children in this way’. Dat was olie op het vuur, want juf Dorothy reageerde als door een wesp gestoken, met de woorden: ‘We blacks, we cane!’ Hierop liet ik haar weten: ‘It is not a matter of black, white, yellow or brown; it is a matter of loving children’. Uiteraard besprak ik dit met Nanaama en zij begreep mijn reactie zeer goed, maar ja……this is Ghana…...en juf Dorothy maakte het nóg spannender: Ik (Dees) werd ervan beschuldigd dat ik haar les met een recorder had opgenomen, maar de ‘piepjes’ die zij hoorde kwamen vanaf mijn mobiele telefoon.
Oorzaak: Het gratis beltegoed was verbruikt en het systeem van Vodafone schrijft dan - bij het ophalen van mails - elke verbruikte MB af middels een pieptoon. Dat niet alleen ik in Takoradi, maar ook Ben in Sekondi zo gebrand waren op het ophalen van mails, had te maken met het feit dat er op 5 mei een bezichtiging had plaatsgevonden in ons appartement te Vlissingen. Uiteraard waren wij benieuwd of dit resulteerde in een nieuwe huurder. (Rowan companies). Helaas…….Maar: Op 22 mei vond er echter weer een nieuwe bezichtiging plaats (Iemand van Boskalis/Sluiskiltunnel)….…spannend!

En dan is plotseling Mercy weg; de vrouw van het kantoor……….Als ik vraag waar Mercy is gebleven (voor een Nederlander een normale vraag), zie ik dat Nanaama even van haar stuk wordt gebracht (zoiets vraag je namelijk niet; dat is veel te direkt). Zij herstelt zich echter vrij snel en zegt: ‘Her husband has been transfered’. Kan natuurlijk de waarheid zijn, maar zoals vaker gemeld wisselt het personeelsbestand hier sneller dan het licht. Oma Theresa ontslaat mensen om de haverklap. De nieuwe aanwinst op kantoor blijkt Priscilla te heten. Ook staat er weer een nieuwe ster in de keuken die tevens andere huishoudelijke klussen verzorgt. Nogmaals…..het is niet meer te volgen…..men komt en men gaat.

Oma Theresa, de oprichtster van de school, heeft na een lange afwezigheid weer eens haar gezicht laten zien op de nieuwe lokatie in Sekondi. Ben moest diep zuchten toen hij haar tegen de leerlingen hoorde zeggen: ‘If you don’t write well in your exercise-book, you go to hell’…….Ook inspecteerde zij enkele klaslokalen en gaf haar commentaar. De ene klas was niet schoon, de andere wel. Toen zij in een klas kwam (waar Ben toevallig op dat moment even was), liet zij weten: ‘This classroom is clean, so….clap for yourself’……..

Storytelling is een onderdeel van mijn lesprogramma. Deze storytelling wordt uitgebreid middels ‘retell the story’ en/of ‘draw the story’. En dan zie je weer dat dit nauwelijks lukt, omdat de leerlingen het niet gewend zijn. Het lijkt wel of er totaal geen creativiteit in het brein aanwezig is. De kinderen zijn gewend om te worden gedrild; om alles op te dreunen en uit het hoofd te leren. Ik merk duidelijk dat ze zo’n andere aanpak heel erg grappig vinden en ze lachen me dan ook zeer verlegen toe, onderwijl schuin kijkend naar de Ghanese leerkracht hoe hij/zij wel niet zal reageren op die weliswaar leuke, maar toch vreemde inbreng van ‘obruni’. Concreet werd het verhaal ‘ the princess and the frog’ uitgetekend en nadien verzorgde ik hierover een follow-up in het ‘After School Program’. Toen ik de kinderen liet weten dat zij de tekeningen ter plekke moesten afmaken en daarna mee konden nemen naar huis, was een klein meisje blij, want......’I can’t finish my drawing in the house, because we only have a torch’……..Tsja….elektriciteit blijft altijd weer een issue……..

Over storytelling gesproken: Ik heb 26 Engelstalige fabels gevonden die ik aan het bewerken ben voor het kleine grut.

Juf Tio uit KG 2a heeft natuurlijk net als de andere leerkrachten haar klas vol zitten met zwarte snuitjes. Er was me een meisje opgevallen dat ontzettend graag naar verhalen luistert. Dit kind is vaak te vinden in KG 2a (terwijl ze zelf in KG 2b zit). Achteraf werd duidelijk waarom deze Lois zo vaak in KG 2a te vinden was. Juf Tio bleek haar oma te zijn. De kleine Lois is zeer aktief, leergierig en ondernemend.
Toen ik haar een keer vroeg wat zij die dag gegeten had, antwoordde zij: ‘Jollof with sausage, but madam Desirée please don’t eat the sausage; it’s made from the puhpuh (poep) and the wiwi (plas) of a pig!!!’

In het verleden had ik eens ter gelegenheid van moederdag een versje onderwezen aan de kinders. Nu vroeg zelfs een leerling van Ben of ‘madam Desirée’ nog naar de school in Sekondi kwam om het versje van destijds nogmaals te leren.

De man van Nanaama, Stephen genaamd was jarig geweest en dit werd gevierd middels een ontbijt en/of een lunch voor al het personeel. Het was tevens nog een blijk van waardering richting de mensen die zoveel hulp hadden geboden tijdens de voorbereidingen van de uitvaart van opa Eric alsmede op de dag van de ‘funeral’ zelf. Ik (Dees) was extra blij met deze geste, omdat ik degene ben geweest die heeft uitgesproken richting schoolleiding dat een ‘appreciation’ wel op z’n plaats zou zijn, aangezien de medewerkers van Tessark zich dus behoorlijk hadden ingezet. Mijn boodschap was dus overgekomen.

Het is gebruikelijk voor de meisjes om over hun onderbroek heen een soort van ‘ wielrennersbroekje’ te dragen. Dit vanwege het feit dat een eventuele inkijk aan het oog wordt onttrokken als de meisjes wellicht ietwat te wijdbeens zitten….hahaha!!! Op 6 mei werd hier zelfs op gecontroleerd in de klas van juf Gladys. (KG 1b; kinderen van ongeveer 4 of 5 jaar oud). Vooraf werd gewaarschuwd: ‘Als je geen wielrennersbroekje aan hebt, dan gooi ik je in de visvijver’. Hierop reageerde ik (Dees) laconiek met de woorden: ‘Well, then you can start with me……!!!’

In algemene zin kun je zeggen dat het in Ghana meestal schort aan structurele oplossingen. De Tessark-school is hierop natuurlijk geen uitzondering. Vaak is het dan ook slechts een kwestie van brandjes blussen en vervolgens wordt weer naar de volgende brandhaard gegaan. In Nederland zou je zeggen: Een ad hoc-beleid.

Op de nieuwe school in Sekondi is lange tijd geen water geweest. Er is weliswaar een put geslagen, maar het is nog niet helemaal operationeel. De zwarte polytank was leeg. Inmiddels is deze weer vol. De water dispensers met drinkwater voor de kinderen waren verdwenen. Wel konden er zakjes water worden gekocht. In het kader van de hygiёne - na toiletgebruik handen wassen - (de jongens plassen namelijk tegen de muur en de meisjes plassen in het struikgewas) werd er in het verleden een plastic bak/emmer met kraantje gebruikt. Laatstgenoemde is vernield en daarna niet meer vervangen, dus was de hygiёne weer ver te zoeken. Punt van aandacht dus!

Zoals vaker gemeld worden de schoolbusjes volgepropt met kinderen…….haringen in een ton. Met een Nederlands hoofd is het gevoel van veiligheid ver te zoeken. Soms duurt de busreis wel een uur. De route wisselt bijna dagelijks. Er is geen systeem in te ontdekken. Alles gebeurt ad hoc. En dan te bedenken dat de nieuwe school op slechts zo’n 7 km. verwijderd is van de oude lokatie.

Op zekere dag werd Ben geconfronteerd met een boze vader en dat deze vader boos was, was absoluut terecht. Wat was het geval?
Zijn kind had tot 11.00 uur ’s ochtends langs de kant van de weg gestaan om opgepikt te worden door de schoolbus en dát was dus niet gebeurd. Een behoorlijke misser van de school!

Religie is en blijft zeer belangrijk in Ghana en dus ook op de Tessark-school. De leerlingen kregen een mini-versie uitgereikt van het Nieuwe Testament.

Het blijft voor de mensen hier op alle fronten moeilijk om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Leerlingen van P5 vroegen bijvoorbeeld aan Ben of zij moesten bidden alvorens aan de lunch te beginnen, maar ook de docenten kunnen er wat van: Op het moment dat een ouder een briefje van 20 GHc (5 Euro) aan een teacher overhandigt, weet deze leerkracht hier absoluut geen raad mee. Hij gaat vervolgens naar zijn collega die het ook niet weet. Niemand durft zelf iets te beslissen. Alles geschiedt onder het mom van: ‘Unless we ask……’en dan vul het maar in….

Op de oude school liggen altijd stapels schriften op de tafel en op de grond; in de nieuwe school echter zijn kasten gemaakt voor de schriften, echter zonder planken. Ook een chaos dus. Toen de leerlingen van Ben hun schriften gingen pakken, brak er paniek uit. Wat was het geval? Een mini lezard bleek de oorzaak te zijn. Reactie Ben: ‘Are you Africans?; go to Tamale… there you see the real and big lezards!!!’

Als we teacher Aboitie (P4) vergelijken met een aantal jaren geleden (2010-2011), dan is hij behoorlijk veranderd. Zijn handelswijze ervaren wij als behoorlijk arrogant en aan arrogantie hebben wij een broertje dood. Ben had enkele foto’s genomen van de nieuwe school en tot zijn grote verbazing liet Aboitie op een Gestapo-toon weten: ‘Why did you make pictures and for which purpose?’

Op de nieuwe school in Sekondi wordt nog steeds gebouwd. Daarbij lijkt veiligheid een ‘ver van mijn bed show’ te zijn. De bouwvakkers dragen bijvoorbeeld geen helm. O warempel, 1 bouwvakker draagt toch een helm, maar…..niet uit oogpunt van veiligheid, maar om aan de andere bouwvakkers te laten zien dat hij de baas is…..typisch Ghana.

Er wordt al flink geoefend op de oude lokatie voor de graduation in augustus. De kleintjes van KG2 op de oude lokatie worden al onderworpen aan het instuderen van sketches e.d. Ook horen we al vaak het trommelgeroffel. Muziek en dans kunnen natuurlijk nooit ontbreken! In het kader van de voorbereidingen is een juf van buitenaf aangetrokken en op een gegeven moment raakte ik (Dees) met haar in gesprek, aangezien zij naast mij kwam zitten toen ik buiten bezig was met correctiewerk. Zij had een frisse kijk op haar eigen Ghanese cultuur en was de mening toegedaan dat er veel te veel sprake is van vorm en buitenkant en dat de oorzaak hiervan mede gezocht kon worden in het instituut kerk. Ik kon haar hierin alleen maar gelijk geven en vond het heel fijn dat ik even met iemand kon praten die op dezelfde golflengte zat, want een goed gesprek in onze Ghanese setting is helaas meestal een brug te ver. Op een gegeven moment leek het erop dat het zou gaan regenen en stelde ik voor om in de veranda te gaan zitten. Onze lessenaartjes werden opgepakt en het gesprek ging verder. Zij vertelde mij haar droom voor de toekomst: Eigenaar worden van een school die niet de standaard vakken aanbiedt, maar meer het accent zou leggen op expressievakken in combinatie met sport.
Voor haar zouden de belangrijkste vakken worden: Zingen, zwemmen, acrobatiek en gymnastiek……. Iets doen waar je goed in bent, is goed voor het zelfvertrouwen, aldus deze jonge Ghanese dame…… Prima, want de gemiddelde Ghanees heeft geen spat zelfvertrouwen! Kortom: Blijf geloven in je dromen!

Oma Theresa maakt het erg bont. Als zij met bezoek op de veranda zit, blijft zij commanderen naar haar personeel. Een leerkracht die notabene volop aan het werk was in de klas werd verzocht om onmiddellijk op te draven en het bezoek te voorzien van drankjes.

En dan zien we het nieuwe personeelslid Cecilia (afkomstg uit Cape Coast) plotseling op een avond geknield voor oma zitten en smeekt zij om te mogen blijven. Blijkbaar was er iets voorgevallen. Het smeken geschiedt in de vorm van een gebaar: De rechterhand met de handpalm naar boven, ondersteund door de linkerhand met de handpalm naar boven. De achterkant van de rechterhand ketst dan tegen de binnenkant van de linkerhand. Oma Theresa gaf haar het voordeel van de twijfel, maar…….voor hoe lang?

Ghanezen hebben over het algemeen weinig gevoel voor humor en al helemaal niet voor cynische humor, maar goed…..velen hebben hier slechts een ‘klein lampje’ en cynisme en humor vereisen nu eenmaal enige grammen aan ‘brains’ en met een ‘coconut’ als hersenpan kom je nu eenmaal niet al te ver……..Een grappig voorbeeld: Teacher Ebenezer had een zeer gewichtige zwarte bril op z’n neus gezet. Waarschijnlijk dacht hij hiermee zijn image en IQ op te krikken. Het gaat hier namelijk altijd weer om die vorm. Ik kon het niet laten om te zeggen: ‘You look very intelligent with your glasses’ (cynische humor dus), waarop hij zeer blij reageerde met de woorden: ‘Thank you for your compliment’. Hij had het dus duidelijk niet begrepen.

Memory power….memory power……memory power……Altijd wordt er opgedreund en opgedreund…….en alles wordt nagezegd……nooit is er sprake van creatief denken. Toen ik het kleine grut van KG 1a een rijmpje had geleerd, vroeg ik: ‘Who can say it all alone in front of the class?’, waarop de hele klas dus braaf in koor schreeuwde: ‘Who can say it all alone in front of the class?’…..Pfff…..ja, je moet er wel in blijven geloven, maar goed….zelfs teacher Ebenezer moest er om lachen en dat was dus een prima moment om hier dieper op in te gaan: Lack of creativity kills the education in Ghana………….

Toen ik in diezelfde klas een verhaal had verteld en daarna de kinderen uitnodigde om voor de klas op het schoolbord onderdelen van het verhaal te tekenen (draw the story), vonden de leerlingen dit prachtig. Zij waren erg gemotiveerd en konden maar niet begrijpen dat zij niet werden afgerekend in termen van goed of fout. Hun eigen idee cq creativiteit werd geprezen. Totaal onbekend voor de leerlingen. Zij waren zo enthousiast geworden dat zij allemaal bij het schoolbord kwamen staan, totdat…….juf Dorothy plotseling bulderde: ‘If you don’t sit on your chair, I will cane you and today that means for each person 20 times’…20 stokslagen dus…..

Over ‘canen’ gesproken……Terwijl ik aan het werk ben voor Nursery 1 a en b, hoor ik plotseling een kind vreselijk tekeer gaan. Nu zitten we natuurlijk de hele dag in het kabaal, maar dit geluid klonk anders…in ieder geval wanhopig….
Ik ging dan ook kijken en zag juf Josephine van P1 met een stok achter een kind aanrennen. Dit kind vloog de buur-klas in, zijnde Nursery 1. Het betrof een kereltje van een jaar of 6 en hij werd echt voor rot geslagen. Een ander woord heb ik er echt niet voor. Toen ik mijn ongenoegen uitsprak, liet leerkracht Fausti van Nursery 1 weten: ‘It is normal, because the boy didn’t do his homework’. Ik liet weten dat dit natuurlijk geen reden is om een kind totaal af te rossen. Hierop werd gereageerd middels: ‘But it is madam Josephine’s own son’ (alsof je dus wel ‘carte blanche’ krijgt om je eigen kind zo af te tuigen). Het werd niet begrepen. Ik sloot de gebeurtenis dan ook maar af met de woorden: ‘In my country they treat the animals better’…………..

En natuurlijk zing ik ook veel met de leerlingen. Zij vinden het prachtig en hangen om me heen, totdat een leerkracht (in dit geval teacher Bernard), begon te bulderen: ‘If you don’t keep quiet I will cane you’ en voegde meteen de daad bij het woord. Soms heb ik het gevoel dat zij steeds meer gaan slaan, naarmate wij er meer van zeggen.

De kleintjes in de crèche worden ook afgesnauwd en geslagen. Als ik de ukkies tegen me aandruk, troost en op schoot zet, blijven zij allemaal om mijn stoel hangen, totdat leidster Sarah van zich laat horen…….’Go away from grandma’ (dat ben ik dus)….Vreselijk! Voor ik het goed en wel besef krijg ik een lei in m’n handen geduwd en moeten de kleintjes met een krijtje een 0 en een 1 op de lei schrijven. Als zij dit niet kunnen (zij zijn ongeveer anderhalf jaar oud), begint Sarah weer te meppen………….

Zoals eerder gemeld wordt er in de klas vaak gedreigd met de schildpad in het take-away bakje. Compleet belachelijk natuurlijk, maar de kleintjes zijn doodsbang voor die schildpad. Dus als de leerkrachten de kinderen niet meer aankunnen, halen zij dit beest tevoorschijn. Op een geven moment kwam ik in KG 2b waar op dat moment geen enkele teacher te vinden was. Voordat ik kon vragen waar de juf was, lieten de kinderen mij weten: ‘The tortoise is here’. De leerkracht had de schildpad dus maar ingezet en was zelf vertrokken!!! Om een onverwachts effect te realiseren, opende ik rustig het take-away bakje en haalde de schildpad eruit (volgens mij was ie dood!). Aangezien ik daar verder weinig woorden aan vuil maakte en de kinderen begrepen dat er verder niets gebeurde, keerde de rust weder. Een verrassend effect dus.

Tessark in Takoradi is een privéschool, net zoals Cambridge Garden Academy in Tamale een private school is. Wij kunnen dus een beetje vergelijken. In onze beleving wordt op de Tessark-school veel meer gemept dan op Cambridge Garden Academy. Als we de oprichters van de school vergelijken in combinatie met de tenaamstelling, dan wordt snel duidelijk dat we te maken hebben met verschillende stijlen van leiding geven. De naam Tessark refereert aan de naam van de oprichtster. De naam Tessark is ontstaan door samentrekking van de voor-en achternaam van oma, zijnde Theresa Arkhurst. Dit werd dus Tessark. De Tamale school daarentegen, te weten Cambridge Garden Academy, is een naam die losstaat van elke familieband. De naam is ontleend aan Cambridge University Engeland en straalt dus min of meer een tikkeltje internationale allure uit. Door de toevoeging van het woord ‘garden’, wordt het weer enigszins teruggebracht naar een gewone school, bestemd voor spelende/lerende kinderen. De oprichtster van Tessark, oma Theresa dus, is het type ‘ iron lady’.
Zij regeert met ijzeren hand; zij zwaait de scepter en de Ghanese waarden en normen zijn voor haar de bijbel. Zij duldt geen enkele tegenspraak. Iedereen vliegt voor haar en is bang voor haar. Daarentegen is de oprichter van Cambridge Garden Academy, Paul genaamd, een hele fijne vent die openstaat voor ieders mening. Suggesties zijn altijd welkom. Bovendien kan hij erg goed Westers denken.

Blijkbaar heeft de Tessark-school weer een nieuw schoolbusje; nummer 5……dus ook weer een nieuwe chauffeur……..Volgens Ben was de ‘driver’ een regelrechte ramp: Hij kon de auto niet bedienen; hij wist de weg niet; hij wist niet waar hij moest stoppen om de kinderen af te zetten; ook de weg naar school kon hij niet vinden……een Pietje Pruts dus! Ben sloot dit kort met Nanaama en hamerde voor de zoveelste keer op de veiligheid….. De veiligheid van de kinderen, maar natuurlijk ook van Ben zelf.

De werkloosheid in Ghana is hoog, maar….degenen die werken hebben echt geen 8-urige werkdag. Dagen van 16 uur zijn eerder regel dan uitzondering.

In het weekend van 9 mei is oma even weg………….heerlijk! Helaas is zij dus alweer terug op 11 mei. Dat weekend heeft Ben genoten van de zee (inclusief muziek van Bob Marley t.g.v. de sterfdag van deze poplegende) en heb ik (Dees) het weekend gebruikt om o.a. een heleboel werk te doen voor school: Lessen voorbereiden voor heel veel klassen (veel verschillende niveaus’s). Waar zouden we hier zijn zonder internet? Voor de kleintjes vind ik er liedjes, rijmpjes, versjes, verhaaltjes e.d. en voor de groteren heb ik bijvoorbeeld mooie fabels gevonden. Als ik echter de fabels zeer eenvoudig kan bewerken, dan zijn deze ook geschikt voor de kleintjes en zeker als ik hulp krijg van de teachers - middels uitleg in de lokale taal Fanti - en middels tekeningen, dan lukt dit prima. Teacher Ebenezer wist echter helemaal niet wat een fabel was!!!!!! Hij vroeg aan mij: ‘ Is a fable a video?’ Pfff……diepe zucht!

Toch wil ik een andere aanpak met Nanaama gaan bespreken. Allereerst wil ik graag stoppen in de crèches. Ik kan daar niets toevoegen en ik vind het veel te weinig voorstellen. Verder wil ik de Nursery’s 2 en de Kindergarten 1 en 2 gaan opsplitsen in bijvoorbeeld groepen van 3x20 kinderen in plaats van 1x60 kinderen. Ik wil die groepen meenemen naar buiten om 1x per week op de school-compound iets te organiseren. Zelf denk ik dat dit slechts bij 3 van de 6 klassen kan gaan lukken. Deze bevinden zich namelijk ‘downstairs’. De andere 3 klassen moeten hoge stenen trappen beklimmen en uit het oogpunt van veiligheid lijkt me dat niet echt verstandig. Ik ken de pappenheimers inmiddels; zij worden gek als ze met ‘grandma Dees’ mee mogen naar buiten en ik zie de taferelen al voor me………….Misschien kan ik iets gaan combineren met het ‘After School Program’. Ook zal ik eens voorstellen om de teachers gebruik te laten maken van internet. Waarom moet ik alle liedjes, versjes e.d. zoeken? Dat kunnen zij toch best zelf?! En als ze niet kunnen omgaan met een computer, dan kunnen zij dit toch leren? Ik geloof namelijk sterk in: ‘You have to give them the line, instead of the fish’. En voor wat betreft het slaan van de kinderen: Weglopen als er wordt geslagen heeft geen zin, want dan kun je de hele dag wegblijven, maar een hand voor je ogen slaan kan wél; een non-verbale manier om aan te geven dat je het ‘canen’ niet meer kunt aanzien; ‘creating awareness’ dus.
Soms vind ik het wel jammer dat ik niet bij de oudere leerlingen lesgeef op de nieuwe school in Sekondi, maar als Ben en ik ruilen van lokatie, dan moet Ben de kleintjes onderwijzen en dat wil ik hem niet aandoen. Allebei lesgeven in Sekondi zou misschien ook nog kunnen en dan kan ik wellicht ook weer Frans geven, maar of de schoolleiding dit een goed idee vindt, blijft vooralsnog de vraag.

Uiteindelijk wordt besloten dat ik toch op de oude lokatie blijf bij de kleintjes, maar dat ik gelukkig wel mag stoppen in de crèches. Daarvoor in de plaats kan ik les geven in P1. Er is namelijk nog één P1 op de oude school aanwezig. Nanaama kon zich helemaal vinden in het idee dat de leerkrachten zelf achter de computer moeten om lesmateriaal te vinden. Zij kunnen hiervoor zelfs terecht op kantoor. Om te beginnen vroeg zij mij om mijn hele document met versjes, rijmpjes, liedjes e.d. naar het emailadres van de school te sturen, zodat men dit kan uitprinten voor de leerkrachten. Verder zal ik de teachers enkele websites geven waarop zij lesmateriaal kunnen vinden en ik zal hen wijzen op de mogelijkheden van Google. Liedjes nodig voor de kleuters? Vraag het aan Google en type in: Songs Nursery en hup.…het komt eruit rollen. Dit soort dingen moet je hen echt vertellen, want zelf komen zij niet op het idee.

Het is best lastig dat je vaak het gevoel hebt dat je 150 jaar wordt teruggeplaatst in de tijd en zeker in een onderwijs-situatie moet je regelmatig heel erg diep zuchten……….Dingen bespreekbaar maken is soms ‘not done’; de leerkrachten zitten muurvast verankerd in strakke patronen. Als je probeert om je gedachten te delen, (want op die manier wordt alles meer werkbaar), dan stuit je op een blok beton of op akelige stilte of op een totaal nietszeggend antwoord. Wel merk je dan dat zij er onderling met elkaar over praten, maar niet rechtstreeks richting ons. Dus niet praten mét, maar praten over….jammer.….ach……niet de dingen zelf maken de mensen van streek, maar hun gedachten erover!

Juf Emma had in een weekend ‘an accident’ gehad toen zij in een auto zat en was lichtgewond aan haar kin en lip. Deze wondjes worden in Ghana altijd ingesmeerd met een paars goedje. Volgens juf Emma viel het wel mee, want…..I am feeling better now…….

Situatie in KG 1a op 12 mei: Als er een kind niest, krijgt het te horen van juf Dorothy: ‘Are you from the bush?’ De mensen hier in het Zuiden willen zich duidelijk onderscheiden van de mensen in het Noorden. In hun perceptie leeft iedereen in Noord-Ghana nog in een boom en loopt men op blote voeten rond!

Teacher Ebenezer doet zijn best om de kleintjes de beginselen van de breuken bij te brengen en hij doet dat op een leuke manier met sprekende voorbeelden. Hij tekent een pizza op het bord en verdeelt deze in stukken; hij gaat zelfs zover dat hij een klein pakje biscuits pakt en 2 van de 5 koekjes zelf opeet om de materie te verduidelijken. Ook als zij huiswerk meekrijgen worden de opgaven gevisualiseerd middels kleuren en tekeningen. Een dag later is het de beurt aan juf Gladys van de parallelklas om ook de breuken uit te leggen aan de kleintjes en zij gebruikte hiervoor partjes van een sinasappel en een appel.

3 middagen in de week werk ik voor 2 klassen als het gaat om ‘marking and setting’. Mijn tafeltje staat op de 2e verdieping. Meestal zit ik daar tussen 14.00 en 16.00 uur en in die tijd arriveren de kinderen van Sekondi weer met de schoolbus in Takoradi.
Aldaar wachten zij op hun ouders die de leerlingen komen ophalen of zij wachten op de schoolbus die hen naar huis brengt. Hoe het ook zij: Zij moeten wachten en in die wachttijd vinden zij het leuk om een beetje bij mij rond te hangen. Soms maken zij alvast hun huiswerk. Op het moment dat het om het vak Frans ging, kon ik het natuurlijk niet laten om een helpende hand toe te steken, onder vermelding van: ‘Don’t tell monsieur (hun leraar Frans) that I have helped you; it’s our secret’. De kinderen vonden dat prachtig.

En dan gaat Ben op 12 mei onderuit op de school in Sekondi. ’s Morgens om 10.30 uur valt hij van het stoepje (een paar betonnen treden) en slaat zijn voet om. De school in Sekondi is nog steeds een bouwput en dat betekent dat afstapjes e.d. ongelijk zijn, vaak glad of modderig als het heeft geregend e.d. Ben maakte dus een smak en zag zijn rechtervoet opzwellen. Pijnlijk! Leerkrachten zeggen slechts: ‘Oh sorry…..’ Eenmaal terug op lokatie Chapel Hill: Pootje omhoog; voorzien van koude zakjes water; pijnstiller enz. Mocht het over een paar dagen niet beter zijn, dan zullen we richting ziekenhuis gaan. Het is natuurlijk heel lastig als je moeilijk kunt lopen en pijn hebt en als er dan ook nog geen elektriciteit is en geen water……tsja…..dan is het zwaar!!! Gelukkig viel het achteraf mee en was een ziekenhuisbezoekje niet nodig. Na 2 dagen ‘thuis’ te zijn geweest op Chapel Hill Takoradi, startte Ben weer op zijn school in Sekondi.

Nanaama was 2 dagen afwezig. Niemand wist waar zij was. Top secret, aldus Richard van kantoor. Hij zou de enige zijn die wist dat Nanaama in Kumasi zat. Toch vertelde hij zijn top secret aan Ben……….

15 mei…..oma gaat er weer even tussenuit…..fijn! De auto wordt volgeladen; personeelsleden rennen en de chauffeur staat voor haar klaar. Terwijl zij naar de auto loopt blijft zij bevelen uitdelen naar iedereen en men vliegt…….Er zijn 2 uitzonderingen…juist ja…..die 2 witten, wij dus…..

Wij merken de afgelopen weken duidelijk dat oma helemaal van haar stuk wordt gebracht als wij een weerwoord voeren. Dat is zij namelijk niet gewend. Aangezien zij dit natuurlijk helemaal niet leuk vindt, zoekt zij de bekende ‘stok om mee te slaan’. Zomaar een paar voorbeelden: Als wij - in haar beleving - de deur iets te hard dichtmaken (slot is kapot), krijgen we te horen: ‘Is that the way the Whites close a door?’ Als Ben vertelt over de manier waarop hij gevallen is in Sekondi (ongelijke ondergrond en afstapje), krijgt hij te horen: ‘It is not true, it is because you don’t wear our slippers’…..wat een giller! Zij was er helemaal niet bij toen het gebeurde en de slippers die Ben draagt zijn nota bene in Ghana gekocht!

Wij hebben al vaker melding gemaakt van het feit dat men hier muurvast zit aan patronen en dat het schort aan eigen initiatief. Je doet gewoon wat de baas zegt en daarmee is de kous af. Het moge duidelijk zijn dat wij hier niets mee kunnen. Om hier op een goede manier mee om te gaan voor onszelf, zodat wij zelf niet gefrustreerd raken, zijn er een paar mogelijkheden: Of je speelt toneel en lacht er om en denkt: ‘ Ach, we hebben nu eenmaal te maken met ‘kleine lampjes’ of je speelt geen toneel en probeert dingen bespreekbaar te maken, gedachten te delen, een kritische noot te laten horen e.d., maar……pfff…..dan heb je het heel moeilijk hier. Je krijgt dan al snel het verwijt dat je ‘insult’, maar het is niet beledigen, het is slechts de waarheid zeggen en ja…..dan slaan we de spijker op de kop….
It is not done to tell the truth in Ghana……Ach: In theorie weet je het wel: ‘Het is de kunst om je niet te ergeren, maar om je te laten verwonderen’, maar in de praktijk is dat heel erg moeilijk…….

Een voorbeeld: Was onze voeding in het begin ietwat gevarieerder dan dat we gewend waren in Tamale, nu echter moeten we constateren dat het weer behoorlijk éénzijdig wordt. Ook in de broodmaaltijden zit geen enkele variatie. Er wordt ‘toasted bread’ gemaakt en dat is het dan. Nanaama stelde voor aan Maggie om ons eens een keertje een sandwich te geven met bijvoorbeeld tonijn of wat groente. Wij blij, maar niet voor lang…….je wilt niet weten wat er allemaal tussen dat brood zat……….bovendien veel te vet………Toen wij uitspraken richting Maggie dat wij last kregen van onze ingewanden, liet zij weten: ‘ But Nanaama told me to give this to you’……tsja….en als de baas iets zegt dan doe je dat gewoon en je denkt verder zelf nergens over na, bijvoorbeeld in de trant van: ‘Zouden Ben en Dees dit wel kunnen verdragen?’ Het is dus typisch Ghanees om daar mee door te gaan (in dit geval het maken van die vette sandwich), totdat Nanaama haar weer opdracht zou geven om hiermee te stoppen. Welnu, wij waren hier zo klaar mee en lieten Maggie weten: ‘Please, just give us the toasted bread again’. Pfff………....je wordt er zo moe van!!!

In P3 zit een tweeling en toen Ben daar een keer Voice Kids organiseerde, bleek dat de zusjes erg goed konden zingen en één van beiden was dan ook de winnaar, volgens de jury die bestond uit medeleerlingen. De kleine winnares bleek echter nog veel meer in haar mars te hebben, want zij vroeg aan Ben of zij iets tegen de klas mocht zeggen. Wauw!!!! Zeer on-Ghanees om zelf initiatief te tonen, maar zeer welkom uiteraard. Ben moedigde haar dan ook aan om haar verhaal te doen voor de klas. En zowaar……zij hield een zeer gedegen pleidooi over emancipatie: Wassen en koken zouden niet alleen taken moeten zijn voor meisjes, ook de jongens zouden dit moeten doen. Het moge duidelijk zijn dat Ben haar prees over niet alleen de keuze van het onderwerp, maar ook om haar durf om dit te vertellen voor de klas. De jongens echter waren het er niet mee eens en riepen in koor: ‘We go to court’….hahaha! Later vertelde een collega leerkracht aan Ben dat het betreffende meisje - met haar tweelingzusje en haar ouders - verschillende jaren in Engeland had gewoond en de kinderen waren daar dus ook een tijdje naar school gegaan. Dat verklaarde natuurlijk veel.

Aangezien Ben het zeer verfrissend vond dat dit meisje zo’n goed betoog kon houden, wilde hij er een ‘follow up’ aan geven. Hij deed dit in de vorm van een debat. Hij gaf het meisje 5 minuten om uit te leggen waarom zij voor emancipatie was en daarnaast mocht een jongen 5 minuten debatteren waarom hij tegen emancipatie was. De klas mocht vragen stellen.

Ben fronst vaak zijn wenkbrauwen op de school in Sekondi als het gaat om de veiligheid. Zomaar een voorbeeld: Bij het stalletje waar de leerlingen iets lekkers kunnen kopen stond een grote houten ladder. Niemand die op het idee komt om die ladder weg te zetten. Toen Ben Nanaama liet weten dat de ladder - als deze omvalt - tot gevaarlijke situaties kan leiden, luidde haar antwoord: ‘You are right’ en dan geeft zij wel meteen opdracht om die ladder te verwijderen, maar zelf komt zij niet op dat idee.

Wij zijn doende om fabels te behandelen en dat werkt erg goed: Korte verhaaltjes waarin dieren voorkomen en die ons een ‘moral lesson’ leren. Zeer interessant.(Voor zowel de school in Sekondi als in Takoradi). Wij hebben 26 fabels conform de letters van het alfabet. De serie bestaat uit: Antlers; The boy who cried wolf; The city mouse and the country mouse; The dog and his bone; Everyone agrees to peace; The fox and the crow; The girl and her bucket; The honest woodcutter; Insulting the king; Jugs in the water; Keeping the gold; The lion and the mouse; Mice in council; The north wind and the sun; The ox and the frog; The pitcher and the crow; Quarrelsome children; Running for his life; Sour grapes; The tortoise and the hare; Under the lion’s skin; Visiting the lion’s cave; The wolf and the goat; X marks the spot; You are beautiful as you are; Zig-Zag walk. Bij de kleintjes is het natuurlijk lastiger om dit te behandelen, maar als je dingen tekent dan begrijpen zij het beter. Echter: My drawing is terrible, dus dan vraag ik altijd aan de leerkracht van de betreffende klas of hij/zij bereid is om te tekenen. Opgelost!!

En dan maken we kennis met het zoveelste personeelslid; dit keer een jongen, Ivans genaamd. Het is hier net een duiventil…….ze vliegen in en uit……….

17 mei: Nanaama is jarig en ik (Dees) laat weer eens prikken op malaria bij het Citilab, omdat ik weer veel last heb van hoofdpijn, maar gelukkig geen malaria. Toch twijfel ik, omdat mijn daverende hoofdpijn aanhoudt. En de malariaparasieten zouden zich bovendien nog schuil kunnen houden in de lever (en dan zijn deze nog niet zichtbaar in de bloedbaan), op het moment dat ik laat prikken in het Citilab. Dan is het logisch dat er geconstateerd wordt dat je geen malaria hebt. Een paar dagen later kan het dus compleet anders zijn. Na nachten niet geslapen te hebben loop ik op zondag 18 mei even naar het GPHA ziekenhuis, bij ons om de hoek. Natuurlijk is het zondag, is er geen arts en is het laboratorium dicht, maar ik weet dat je wel even kunt praten met een ‘nurse’. Bovendien kan men mijn ‘file’ dan vast gaan zoeken. Aangezien wij in 2013 naar Tamale gingen, hadden wij slechts onze ziekenhuiskaarten van Tamale meegenomen en dus niet onze ‘identity card’ van de GPHA Clinic Takoradi. Gelukkig wist ik nog precies te vertellen dat ik eind december 2010/begin januari 2011 in het ziekenhuis was geweest. Het was dan ook niet moeilijk om mijn kaart te vinden en op basis daarvan werd een nieuwe ID kaart gemaakt. De verpleegkundige liet ons weten: ‘I want to be your daughter, then you have a daughter as nurse in Ghana’…..hahaha!!!!

Op 19 mei terug naar het ziekenhuis. ’s Morgens om 7.30 uur waren we al ter plekke en na bijna 4 uur gewacht te hebben waren we dan eindelijk aan de beurt! Wij maakten kennis met een vrouwelijke arts en vertelden haar o.a. over onze Ghana-jaren. Ik werd onderworpen aan een uitgebreid bloedonderzoek en er werd ook op malaria gecheckt. Resultaat: Alle uitslagen waren goed en er was ook geen sprake van malaria. En die hoofdpijn? Ja hoor..……workaholic Dees moet meer relaxen en…..don’t worry….God will intervene!!!! Nou ja zeg, daar heb je dan 4 uur op gewacht om zo’n advies te krijgen…..hahaha!!! Toen wij haar lieten weten dat wij in 2010-2011 haar collega arts Bernhard Boateng hadden bezocht, zorgde zij ervoor dat we werden doorgeleid naar hem. Een bijzondere ontmoeting!

Over bijzondere ontmoetingen gesproken……Ben raakt in gesprek met een chef-kok uit Togo, die hem vertelt dat hij graag voor zich zelf wil beginnen, maar dat zijn salaris op gaat aan het onderhouden van zijn familie: Vader ‘retired’; 2 broers geen werk en een zusje dat naar school gaat en waar de ‘schoolfees’ voor betaald moeten worden.
Zelf verdient hij 700 Cedis per maand (175 Euro) en werkt daarvoor 7 dagen per week van ’s morgens 8.00- tot ’s nachts 2.00 uur!
Blijkbaar heeft Ben een gevoelige snaar bij de knaap weten te raken, zijnde: blijf geloven in je dromen, want bij vertrek liet de jongen weten: ‘Thanks mister Ben for your empowerment!’

In de klas van juf Gladys (een hele dikke tante) kijk je je ogen uit……..zij staat voor het schoolbord zich uit te sloven om de kinderen iets uit te leggen, terwijl haar dochterje (11 maanden oud) in een doek op haar rug bungelt of Gladys kijkt schriften na, terwijl ze ondertussen de borst geeft aan haar kind.

Een weetje: …..the black skin.…er zijn gradaties in de mate van zwart-heid. Als iemand echt pikzwart is, zegt hij of zij: ‘I am dark in complexion’. Bij een iets minder pikzwart kleurtje, heb je te maken met: ‘I am chocolate in complexion’ en bij de lichtste variant meldt de persoon: ‘I am fair in complexion’.

Op 20 mei hebben wij 19 uur lang geen stroom gehad. Erg zwaar! De oorzaak was waarschijnlijk noodweer. Op 22 mei echter maakte men het wel erg bont; een absoluut record: 24 uur lang geen elektriciteit! (Van ‘s morgens 6.00 uur tot de volgende ochtend 6.00 uur!). Er is sprake van een energiecrisis in Ghana. Vandaar dat men uit oogpunt van besparingen de knop omdraait; in dit geval dus maar liefst 24 uur!

En dan een giller: Al maanden lang komt er - 5 dagen per week - geen water uit de kraan, totdat de watchman doodleuk vertelt dat de kranen op de compound waren dichtgedraaid. Probleem hier is vaak dat men de aansluitingen van de watertoevoer zo ingewikkeld construeert, dat de gemiddelde Ghanees niet meer weet of de kraan nu open of dicht staat.

Het blijft moeilijk om het papagaaiengedrag te doorbreken……..Als Ben aan de leerlingen vraagt om een samenvatting - in eigen woorden - te geven van een voorgelezen verhaal, komt men niet verder dan het opdreunen van een aangeleerd voorstellingsrondje, te weten: My name is…….I am 7 years old…….I attend Tessark international school……..enz. De plank werd dus volledig mis geslagen. Het antwoord had niets te maken met het verhaal. Ook nummer 2 verviel in dezelfde fout. Nog een lange weg te gaan………………

De hele dag zitten we in het kabaal en het lawaai……ook als we op onze kamer zijn gaat de herrie van de leerlingen door. Zij zijn dan aan het wachten om naar huis te gaan. Tegen 18.00 uur wordt het pas rustiger. Soms doe ik gewoon oordoppen in!!!!

En weer is er een nieuw personeelslid; dit keer een leerkracht, Felix genaamd. Hij moet helpen in KG 1b, de klas van Gladys.

In Kg 1b zit een meisje van een jaar of 5 dat nooit haar huiswerk maakt. Volgens juf Gladys is het kind best slim, maar doet ze gewoon niets. De leerkracht liet mij weten:’I have to talk with the father’. Welnu, dat leek me een goed idee. Toen ik reageerde met: ‘Perhaps there are problems in the house’, luidde de reactie van Gladys: ‘No that is not possible, because the parents both work’. Uh…hallo……ook al werken de beide ouders, dan kunnen er toch nog wel problemen thuis zijn? (Nederlands gedacht).
Echter: in een Ghanees referentiekader is dat niet aan de orde. Er zouden alleen maar problemen kunnen zijn als de ouders geen werk zouden hebben. Hebben de ouders werk, dan zijn er dus geen problemen thuis. Typisch Ghanees om zo ‘kort door de bocht’ te denken.

Een ander voorbeeld: In een leestekst bij de kleintjes komt ter sprake dat een gezin op zondag naar de kerk gaat. De leerlingen moeten vragen beantwoorden over die tekst. Op de vraag: ‘ Why do they go to church?’, geeft dus iedereen het antwoord: ‘Because it is Sunday’. Je denkt dus verder helemaal niet na over de vraag waarom je naar de kerk zou gaan……het is zondag, dus je gaat naar de kerk……punt uit.

Ook Ben stuit natuurlijk geregeld op situaties waarbij hij z’n hoofd schudt……Hij ventileert dit dan natuurlijk vaak richting mij en dan relativeren we maar weer……..Tsja…we hebben te maken met de eerder genoemde ‘kleine lampjes’, spaarlampjes in coconuts (ander woord voor brains).

Op de nieuwe school in Sekondi zijn sinds kort - op advies van Ben - attributen aangeschaft die een wiskundeleraar nodig heeft bij het lesgeven: De gelijkzijdige driehoek; de driehoek met de hoeken van 90, 60 en 30 graden; de passer e.d. Het betreft de zeer grote uitvoeringen, die de Nederlandse lezer zich nog ongetwijfeld zal herinneren uit zijn of haar schoolperiode. Deze attributen werden dan op het grote zwarte schoolbord gebruikt. Nu echter heeft de school in Sekondi een whiteboard en wat bleek? De aangeschafte wiskunde-attributen kunnen niet worden gebuikt op een whiteboard. Dit betekende dus concreet dat teacher Aboitie van P4 op de oude lokatie een oud zwart en kapot schoolbord moest regelen om vervolgens met dit blackboard naar de nieuwe school af te reizen. Niet echt handig dus!

Op de nieuwe school zijn kasten aanwezig voor de schriften van de leerlingen. Echter: Er zijn nog geen planken, dus het is een grote bende. Daarom heeft men een leerling aangesteld om de boel te ‘supervisen’, met andere woorden: A cupboard-manager was born!

De juf van P3 (Celestine) is een tijdje afwezig, i.v.m. de ‘funeral’ van haar vader. Ben neemt dan ook even haar klas waar en is dus voor ongeveer een weekje verlost van de andere klassen.

Op 21 mei had Ben een nare ervaring in zijn klas: Een leerling van P3 had alle namen opgeschreven van haar klasgenoten die zich misdragen hadden. Met het lijstje in haar hand ging zij naar de klasseleraar van P1 en kwam met hem terug naar P3. Dit tot grote verbazing van Ben. De leerkracht had de ‘ cane’ bij zich en dat beloofde dus niet veel goeds. En inderdaad: Alle ‘schuldigen’ werden opgeroepen om voor de klas te komen staan en kregen er vervolgens behoorlijk met de stok van langs. De kinderen krompen in elkaar van pijn en verdriet en de klas was dan ook gevuld met huilende kinderen. Voor Ben vreselijk om te zien en reden temeer om dit te rapporteren bij Nanaama. Het had er toch wel behoorlijk ingehakt bij Ben en bij thuiskomst ging hij dan ook meteen naar de kamer. Echter: Oma Theresa zat in de gang en vroeg hem iets. Hierop liet Ben weten: ‘I am not able to talk now, I need a time-out’, waarop de ‘ iron lady’ brieste: ‘Everybody obeys me and when I call them they never refuse to talk with me’, waarop Ben en ik in het Nederlands tegen elkaar zeiden: ‘ Welnu, laten wij dan de eerste mensen zijn die haar niet gehoorzamen’…..hahaha!!!

Gelukkig was er ook nog een leuke ervaring op de school van Ben: Een jarige job trakteerde en de teachers werden ook niet vergeten!

Die bewuste leerlingen uit P3 kwamen bij mij (Dees) klagen over…….mister Ben en zij lieten mij weten: ‘He punished us by giving too much homework (maths) and please madam why you don’t come to our school and then we send mister Ben to Chapel Hill…….hahaha!!! Ik liet de leerlingen weten: ‘I will talk to him; it’s a promise’.

Twee ochtenden per week zit ik buiten te werken voor 2 klassen. Op een gegeven moment begon het licht te regenen; eigenlijk te weinig om naar binnen te gaan , maar teveel om te blijven zitten. Toen Stephen (man van Nanaama) mij zag, gaf hij Richard (van kantoor) de opdracht om een parasol voor mij uit te klappen. De leerkrachten en de kinderen vonden het prachtig. Ik liet hen weten: ‘Do you like my office in the open air?’ Ja dus…….Toch resulteerde dit beetje regen al in verkoudheid en keelpijn. Niets meer gewend dus!!!

Toen Ben zijn slipper kapot had, liet een leerkracht van lokatie Chapel Hill Takoradi weten: ‘Oh you can give it to me; tomorrow morning I will give it to the man’. Uh sorry…….wat bedoel je? Het bleek dat de Tessark-school een schoenmaker ‘aan huis’ heeft. Iedere ochtend tussen 6.30 en 7.00 uur komt de schoenmaker naar school en kan men zijn of haar kapotte schoenen aan hem geven ter reparatie. Handig dus! In geval van de slipper van Ben moesten we 1 Cedi betalen oftewel 25 Eurocent.

Tijdens een after school program eind mei vond teacher Bright waarschijnlijk dat er teveel kabaal was. Hij kwam dan ook aangesneld met de stok om kinderen te slaan. Ik (Dees) sprong ertussen in en liet hem weten: ‘Here is my handpalm, cane me, but not the children’. De leerlingen keken ademloos toe en teacher Bright leek even van zijn stuk gebracht om vervolgens glimlachend te reageren met: ‘Oh Obruni’ (Oh blanke). Belangrijkste was dat hij de ‘cane’ liet vallen…..

Aangezien we dagelijks stroomuitval hebben, moesten we een nieuwe zaklamp regelen. De torch die Tessark ons had gegeven was namelijk ‘ spoilt’, maar men beloofde een nieuwe voor ons te zullen kopen. En inderdaad dat geschiedde. De zaklamp was echter afmeting lantaarnpaal……ongeveer een meter lang!!! En de elektriciteitsmaatschappij ECG bracht ons - op ons verzoek - een overzicht waarop te zien is op welke dagen en op welke uren er geen elektriciteit is. Je kunt wel zeggen dat stroomuitval bijna dagelijks aan de orde is; meestal van ’s morgens 6.00 uur tot ’s avonds 18.00 uur of van ’s avonds 18.00 uur tot ’s morgens 6.00 uur. Echter: In de dagelijkse praktijk klopt van dit overzicht helemaal niets!

Tot zover dit beeld van ‘daily life’ op de Tessark-school in
Takoradi/Ghana…

Lieve groet, Ben en Desirée