Juli 2008 (Eerste helft)

De laatste nieuwsbrief! Ik moet eerlijk bekennen dat ik dit fijn vind! Het was namelijk een hele klus om 2 jaar lang iedere maand opnieuw een exemplaar te realiseren. Toch was het ook leuk om te doen. In ieder geval hoop ik dat u ervan genoten heeft. Het was één van de lijntjes richting Nederland, nietwaar? Oké, daar gaat ie dan weer………….

Na ons weekje reizen eind juni (Ghana/Togo), was de ontvangst in Tamale weer echt hartverwarmend! De mensen op de compound, de mensen van NorGhaVo, teacher Paul, supervisor Taiba, de NFD-meiden en vele anderen lieten ons voelen dat we welkom waren.

Iedereen was blij dat we eindelijk onze verblijfsvergunning hadden. Men liet ons weten: 'Now you are really one of us'!

1 juli: Republic Day en dit is een Public Holiday; Ghana heeft een vrije dag. In een grijs verleden (1960) werd op 1 juli Ghana als republiek een feit.

Hoe gaat het met onze gezondheid?

Ben: Gezwollen voeten. Hij krijgt hiervoor medicatie. De voeten zien er na een tijdje weer normaal uit. Dan een paar dagen buikpijn, diarree, overgeven. Gelukkig is alles weer voorbij.

Dees: Malaria. Hoofdpijn en verkouden. De behandeling bestaat uit een kuurtje van 3 dagen. Na 14 dagen werd opnieuw geprikt en toen behoorde de malaria gelukkig weer tot het verleden. Maar helaas niet voor lang. Binnen een week werd opnieuw malaria geconstateerd. De symptomen waren volgens het boekje: Hoofdpijn, overgeven, diarree, koorts, rillingen.

Reactie in het ziekenhuis: 'I'm sorry, what is Ghana doing to you?!'

Inmiddels weer opgeknapt en hopelijk blijft dat ook zo.

Men kent ons inmiddels op het NewLife Lab (waar wij meestal laten checken op malaria). Ook de gang naar de privékliniek Kabsad Scientific Hospital is een regelmatig terugkerend ritueel. De mensen zijn alleraardigst. De watchman staat iedere keer uitbundig te zwaaien en vraagt: 'How are you?' 'How is your day?' Als je zegt dat het goed met je gaat, luidt steevast zijn antwoord:'We thank God!' Dokter Kabir zelf is een corpulente aardige man. Ook zijn vrouw is een gezellige dikkerd, die vaak te vinden is in het ziekenhuis. Elke keer wordt naar onze gezondheid geïnformeerd……'How is your health?' Als wij meedelen dat alles in orde is, klinkt weer het bekende antwoord: 'Oh, we thank God!'

We zitten in het regenseizoen. Als het hier regent ligt het hele leven stil. Regen is een algemeen aanvaard excuus om thuis te blijven. Taiba was dan ook een paar dagen niet op Kukuomarket. We besloten haar thuis te bezoeken. Zoals eerder gemeld is haar onderkomen erbarmelijk armoedig. De eerste keer na onze week afwezigheid (Togo), viel ze ons letterlijk in de armen. Zó blij was ze dat we weer terug waren in Tamale. We hadden onze komst bewust niet aangekondigd en wilden haar verrassen. Nou, dat was gelukt! Ze slaakte een gilletje, sprong omhoog en wij werden uitgebreid omhelsd. Die Ghanese hartelijkheid voelt als een warme deken! Toen we haar ook nog haar salaris gaven (25 GHc per maand; ongeveer 17 euro) én een verse mango, kon haar dag niet meer stuk! Ze bleef maar herhalen: 'I am so happy; I am blessed!' Niet te geloven! Ja, Taiba is werkelijk een schat!

Haar man die voor zijn werk een weekje naar Burkina Faso had moeten gaan, was ook weer teruggekeerd op de basis en was daar erg blij om. Hij had het Ghanese voedsel gemist en Frans praten was een probleem geweest. We waren het er allemaal over eens: 'Tamale is the place to be!'

Natuurlijk lieten we ons gezicht ook zien bij Paul. Samen met Taiba behoort hij tot onze beste Ghanese vrienden. Zijn zoontje (kleine Ausbert) groeit als kool en is alweer 4 maanden oud. Het is een heerlijke dikke knuffelbaby. Vele keren per week zien we Paul en overleggen en brainstormen met hem. Meestal zijn het bliksembezoekjes, die gecombineerd worden met andere dingen. Aangezien zijn compound op de weg ligt naar ons huis, stoppen we vaak. Die plek hebben we dan ook maar omgedoopt tot 'Paul's junction'.

Op de compound van Paul wonen nog een heleboel familieleden. Onder de mangoboom zitten dan ook altijd wel mensen te kletsen. Meestal hebben wij geen tijd en beperken we ons tot een snelle babbel met Paul. Maar in Ghana kun je nou eenmaal niet voorbijgaan aan de ceremonie van 'just to say hello'. Het werd dan ook weer eens hoog tijd om de familieleden (en zeker de vader van Paul) te begroeten. 'Just to greet you'………………Wij knoopten dus een gesprek aan met de vader van Paul. Op zo'n moment zie je dat Paul (letterlijk) gepaste afstand bewaart. Dit wordt gedaan uit respect voor zijn vader.

Toen we Taiba en Paul weer hadden ontmoet, werd het tijd om de meiden te bezoeken. Ook zij waren blij dat we weer terug waren uit Togo. Het feit dat we een verblijfsvergunning hadden, deed één meisje het volgende opmerken: 'Can you stay now forever in Ghana?'

Op de malaria van Dees werd gereageerd met: 'I am sorry'. Het is grappig om te constateren dat er op ongeacht welk slecht nieuws gereageerd wordt met: 'Sorry'. Ook als er iemand sterft, is het antwoord: 'I am sorry' en dan ga je weer gewoon over tot de orde van de dag. Zo simpel kan het leven (en de dood) zijn!

We lieten de meiden weten dat we binnenkort met mister Ishmel (microfinancierings-deskundige) zouden komen. Hij zal de dames namelijk de terugbetalingen van de leningen uitleggen. We zijn bezig om een beeld te krijgen van de eerste resultaten van de eigen business. Maar……dit is Ghana en dat betekent dat het lang duurt voordat er resultaten zijn.

Bovendien worden de meiden totaal niet gestimuleerd door hun omgeving. De ouders/verzorgers handelen slechts uit eigenbelang. De meiden moeten dan ook geregeld verzuimen, omdat ze moeten helpen met koken, kleding wassen e.d.

Fozia (naaister) heeft nog maar één klant gehad. Voor deze klant mocht zij een schooluniform maken. Fozia is zwak; niet alleen qua gezondheid, maar ook als naaister. Ze vroeg ons om terug te kunnen keren naar haar stageplek, zodat ze het sewing-vak beter kon leren. De stagebegeleider mister Halilahi zou gezegd hebben dat ze terug mocht komen. Toen we haar vroegen wie dat dan zou moeten gaan betalen, luidde het antwoord: 'I don't know'. Hoewel we absoluut van mening zijn dat het bij velen schort aan capaciteiten en een langere stageperiode beter zou zijn geweest, kunnen wij echter de klok niet meer terugdraaien. Wellicht een idee: Sewing-collega Feruza is - net als Fozia - geen ster op het gebied van sewing. Feruza echter heeft het geluk dat zij een oudere zus heeft (Ayisha) die al enkele jaren een eigen sewing-shop heeft. In deze kiosk lopen ook enkele meisjes stage. Deze Ayisha zal dan ook haar eigen zus Feruza nog enigszins bijschaven. Aangezien Fozia vlakbij Feruza woont, vroegen we ons af of deze Ayisha wellicht ook de kleine Fozia nog een beetje zou kunnen coachen. Maar ongetwijfeld zouden we Ayisha dan moeten betalen. Als we in de community van Fozia arriveren, stuift er altijd een hele horde zwarte kindertjes op ons af…… Mister Ben…..madam Dies……..tsja ze weten dat er altijd wel snoepjes in het dashboardkastje liggen…………Op deze manier 'spoilen'we natuurlijk wel dit grut, maar eerlijk gezegd interesseert ons dat helemaal niets. Deze kinderen moeten al zóveel ontberen…………..! Met jaloerse blikken kijken ze in de auto, waar kleine Hamdja (zusje van 2 NFD-meiden) zich prinsheerlijk heeft geïnstalleerd.

Toen we Feruza een sewing-opdracht gaven, dachten we dat haar zus wel een oogje in het zeil zou houden. Dat was ons namelijk beloofd. Feruza mocht 2 shirts maken voor Dees en haar zus zou een beetje helpen. Als je dan het resultaat bekijkt, moet je constateren dat de zus in ieder geval niet heeft 'gestuurd'. Stof verknipt, zakken ongelijk aangebracht enz. enz.

Salamatu (weefster) heeft nog geen klanten gehad, hoewel………….voor Dees mag zij een 'cloth' maken. Heel erg mooi! Toen ik (Dees) aan haar vroeg: 'He boss, what do I have to pay?', straalde ze over haar hele gezicht en zei: '26 GHc'.

De oom van Salamatu is een geslepen vent, maar op de één of andere manier mag hij ons wel. Met humor, zelfspot en relativeringsvermogen, laten we hem vaak lachen. Het duurt altijd even 'voordat het kwartje valt', maar áls het valt……dan schatert hij het uit en zegt: 'Oh mister Ben, you are funny…..but please mister Ben when you go to the Netherlands, you give your car to me…..your big friend…..Salamatu's uncle!!!'

Adam Rafia (kapster) had de laatste 2 weken van juni ook nog geen klant gezien. Onze eigen haren laten wassen zet natuurlijk ook niet echt zoden aan de dijk! Dat de meiden blij zijn met hun kiosk moge duidelijk zijn, maar de start is erg moeilijk. Iedereen laat ons weten: 'As time goes on it will be better'. Tsja.........die 2 witten willen weer te snel resultaat zien en moeten nóg meer geduld opbrengen. Voor de kiosk van Adam Rafia staat geregeld een tafeltje met daarop snoepjes uitgestald. Dit is de business van haar buurvrouw.

Asia (weefster) was nog steeds in afwachting van 6 kleine houten sticks. Door miscommunicatie bleken deze niet geleverd te zijn door het bedrijf waar wij vele weefspullen hadden gekocht (ITTU). Teacher Paul had zijn best gedaan om via een medewerker die bij hem in de buurt woont (Atti) de sticks te bemachtigen. Toen het resultaat uitbleef, besloten wij zelf maar eens naar ITTU te gaan. Middels een leuke 'social talk' slaagden we erin de 6 sticks te verkrijgen en konden we Asia blij maken. Zij was weliswaar begonnen met haar werk, maar ook hier was het nog veel te vroeg om resultaten te zien. Voordat er klanten kunnen komen, moet er eerst iets geproduceerd worden. Aangezien Asia slechts Dagbani spreekt, fungeert een oom vaak als vertaler. Hij liet ons weten dat Asia enkele 'yarns' (verschillende kleuren garen) wilde ruilen. Wat bleek? Ze had een tekort aan de kleur gebroken wit en ze wilde zwart gaan ruilen voor wit. Toen we naar 'het waarom' vroegen, kregen we de volgende uitleg van de oom: In hun moslimcultuur worden mensen begraven in een soort omslagdoek, die absoluut van de kleur gebroken wit moet zijn. Volgens de oom zou er markt voor zijn………….aan dode mensen was namelijk geen gebrek in deze community!!

Een paar dagen later moesten we constateren dat Asia nog niet echt veel was opgeschoten met haar werk. Reden: Een 'senior father' was gestorven en dat betekent gewoon een halve week 'funeral'.

Bij een van onze volgende bezoekjes aan Asia was zij absent.

'Oh, ze is water halen'was de reactie van één van de jongens die altijd in grote getale tegenover Asia's kiosk rondhangen. Wij met ons westerse hoofd begrijpen dan niet dat Asia niet wordt ontzien als het gaat om het halen van water. Zij heeft nota bene een job, aangezien ze haar eigen kiosk heeft. De bewuste jongens hangen maar verveeld rond en hebben niets om handen. Maar ja…. in de Ghanese cultuur zijn de vrouwen nu eenmaal de werkpaarden en de mannen de luxe paarden.

Overigens waren de handen en de armen van Asia rijkelijk voorzien van zwarte stippen en versieringen. Wij dachten dat dit een betekenis had in de moslimcultuur. Gevraagd naar de reden van deze versieringen: 'Just to beautify'. Deze meid wilde er dus gewoon mooi uitzien.

Hawa (naaister) had gelukkig al een aardige opdracht binnen weten te slepen. Zij had zo'n 15 schooluniformen mogen maken.

Hadidja (weefster) is inmiddels al enkele weken niet meer in Tamale. Ze blijkt naar haar echte vader in Yendi te zijn vertrokken. Hoe lang ze wegblijft is voor iedereen een raadsel. Inmiddels staat haar shop ongebruikt in de community. Maar dan duikt ze plotseling weer op en wordt de 'weef-draad' weer opgepakt.

Akiti (kapster) zat als eerste in de eigen shop en beweerde vanaf april geen klanten te hebben gehad. Maar uh…..hoe komt het dan dat de shampoo slinkt? Gebruikt voor eigen familie? We krijgen de indruk dat dit tactiek is…….Als je niets verdient, kun je ook niets terugbetalen……….Oftewel: Van een kale kip kun je niet plukken! De vader van Akiti is echter niet verkeerd en ziet er op toe dat Akiti iedere dag haar shop opent. Een tijdje later was Akiti geveld door malaria, maar haar shop was toch open. Dat deed ons deugd, want dat getuigt van een goede mentaliteit! Hoewel…..op een keer troffen we haar elders in de community aan. Toen ze ons zag liet ze weten: 'I was not feeling well today, so I closed my shop!' De malaria bleef haar achtervolgen.

Azara 1(kapster) is nog echt een kind. De hele dag in de shop aanwezig zijn is teveel gevraagd! Zij is een echt zwerfkind. Ook tijdens haar stageperiode was de vogel vaak gevlogen! We spraken iemand in de community en deze persoon liet weten: 'She likes too much dancing and roaming!' Als Dees echter de shop binnenstapt, komt ze al aanlopen met een bak water en zegt: 'Madam Dies, washing 10.000' (1 GHc). Dát is zo ongeveer het enige dat ze in het Engels kan zeggen. En natuurlijk gaat Dees weer kopje onder en loopt de hele community uit. Op het moment dat er wordt afgerekend, kijkt iedereen vol bewondering naar de kleine Azara 1 die een biljet van 1 GHc in ontvangst neemt. (Ongeveer 70 eurocent). Kleine Hamdja is weer van de partij en lijkt het normaal te vinden om met die 2 witte mensen op stap te gaan. Op een gegeven moment was Azara 1 een klant aan het helpen. Toen wij opgetogen reageerden met: 'You have a customer!', keek ze ons een beetje verdrietig aan en zei: 'It's not a customer, it's a friend'. Toen we eens goed keken naar de 'klant' bleek het inderdaad een NFD-meisje te zijn van stap 1 (educatiefase). Logisch dat dit kind geen betalende klant kan zijn. Een tijdje later was de shop gesloten. Reden: Azara 1 had malaria.

Maar dan is er plotseling toch een klant en kan Azara 1 haar hart ophalen aan een echt rasta-kapsel.

Ook Azara 3 (kapster) is nog erg jong. Ook zij is blij met de shop, maar - het wordt afgezaagd - ook zij heeft te weinig klanten. Haar jonge leeftijd zou een rol kunnen spelen. Per toeval ontmoetten we een jonge vrouw die ook kapster was en in de community bij Azara 3 woonde. Zou zij Azara niet een beetje kunnen coachen? We gaven haar dit idee ter overweging mee. Feit blijft wel dat er teveel 'hairdressers' op een kluitje zitten! De tante van Azara 3 is een gezellige dikkerd die slechts Dagbani brabbelt, maar haar mimiek spreekt boekdelen. Ze pakt ons altijd stevig vast en lacht haar tanden (die er nog over zijn) bloot. Azara 3 zelf is ondernemend van aard. Ze was naar Kukuomarket gefietst en had gesproken met Taiba. Strekking van haar verhaal was: 'Toen de hairdressing-meiden Kukuomarket verlieten om zich te installeren in hun eigen shops, hadden haar collega's enkele materialen uit de container achterover gedrukt. De kleine Azara 3 vond dan ook dat zij nog wel recht had op 2 posters met daarop voorbeelden van haardrachten. Bovendien kon ze een streng kunsthaar ook nog wel gebruiken. Taiba liet haar weten dit te zullen bespreken met Ben en Dees en laatstgenoemden gaven de kleine Azara natuurlijk het voordeel van de twijfel. We proberen de meiden gaande de rit toch nog enige hints te geven. Toen Dees moest betalen voor een wasbeurt, lokten we haar uit de tent door te zeggen: 'We will pay tomorrow next!' In Ghana kent men namelijk niet het principe 'boter bij de vis'. Aanvankelijk was de kleine Azara even uit het lood geslagen, maar toch snel reageerde ze adequaat: 'No, you have to pay now!' Prima, dát wilden we horen…….boter bij de vis dus! Aangezien we in de 'rainy season' zitten, valt de regen soms met bakken de lucht uit. In de shop van Azara 3 was het dan ook behoorlijk binnen geregend. Op zo'n moment zie je weer dat de ene timmerman niet de andere is: Sommige shops waren droog gebleven. Azara 3 had nog meer pech. Door de wind was de grote spiegel gevallen en gebroken. Wij besloten de spiegel uit de container te pakken op Kukuomarket en deze aan onze kleine Azara 3 te geven. Voordat de volgende groep op Kukuomarket arriveert, zijn we namelijk een jaar verder!

Bovendien staat er nog een spiegel op Kukuomarket. Het was een complete verrassing voor haar en ze bleef maar herhalen: 'Ben and Dies thank you!'

Suhayini (naaister) lacht altijd. Toen we haar een keer bezochten, troffen we de shop gesloten aan. Dan maar naar haar huis………Navraag leerde dat zij met een zusje naar het ziekenhuis had moeten gaan. Een andere keer was ze volop aan het werk en had zelfs assistentie gekregen. Ze had haar shop 'aangekleed' met de NFD-certificaten. Ook hing er een klok en enkele posters met voorbeelden van modellen van kleding. Suhayini is degene die de meeste klanten heeft. Haar shop staat op een drukke lokatie en Suhayini zelf is een vrolijke 'master' die er in haar 'tailor-schortje' echt professioneel uitziet!

Rohana (weefster) liet weten dat zij 1 klant had gehad. Een tijdje later zat zij niet in de shop, maar was het potje aan het koken voor de familie.

Feruza (naaister) was niet aanwezig. Zij moest haar zieke oma gaan verzorgen (2 uur

reizen vanuit Tamale).

Rohana en Feruza zijn gewoon erg lui. Deze luiheid lijkt in de genen te zitten van de familie.

De caretakers ondernemen dan ook geen enkele actie om de luiheid te bestrijden.

Ook voor wat betreft het jongere zusje Hamdja kun je nu al constateren dat het de verkeerde

kant opgaat.

Naast het ouderlijk huis (hutje) bevindt zich een klein schooltje met super gemotiveerde

leerkrachten. Het schooltje zelf bestaat uit twee lokalen die gescheiden worden door enkele

gevlochten rieten matten. De verdere entourage bestaat uit houten palen met een dak van zink.

Het is allemaal zeer basaal en armoedig.

De betreffende leerkrachten doen echter goed werk en hebben een uitstekende visie.

Kleine Hamdja vindt de school echter drie keer niks en toen Ben haar gewoon op een bankje

in de klas neerzette ontlokte dat een geweldig protest.

En dan zie je maar weer dat de ouders schoolbezoek van hun kinderen gewoon niet

stimuleren. Ook deze nog zeer kleine Hamdja heeft geen enkele steun van haar ouders.

Rabbie (kapster) had nog nooit een klant gehad (behalve Dees dan).

Volgens haar was dit te wijten aan het feit dat ze geen elektriciteit in de kiosk heeft.

Geen stroom…….geen droogkap……..niets!

Tsja………..hier word je niet echt vrolijk van!

Het is leuk om met de 2 jonge nieuwe vrijwilligers die op onze compound wonen en werken, van gedachten te wisselen. Maria uit Colombia (woonachtig in Nederland) is 18 jaar en Bada uit Korea (ook woonachtig in Nederland) is zelfs pas 17 jaar! Toch knap om op die leeftijd al richting Ghana te komen om op een project als dat van mister Jacco te gaan werken. (Project op het gebied van vrouwen en jeugdontwikkeling in rurale gebieden). Aangezien er nu twee vrijwilligers bivakkeren in het huis van Jacco en Suzy, moest Job elders een slaapplek zoeken en dat werd……het rommelhok.

Het kan natuurlijk best moeilijk zijn om zo jong in Ghana te vertoeven, inclusief de zware omstandigheden en lastige cultuurverschillen. Als je dan ook nog ziek wordt (Maria), dan valt dat niet mee. Op dat moment probeerden wij, zowel als Jacco, om iets te kunnen betekenen.

Maar…………helaas moest Maria vanwege gezondheidsredenen vroegtijdig afhaken. Drie weken eerder dan de bedoeling was keerde zij terug naar Nederland.

We merken vaak dat mensen hier geen verantwoordelijkheid durven te nemen en zich verschuilen achter de hiërarchie. Wij vroegen aan NorGhaVo Ghana om even een paar copieën te mogen maken van de 3 extra documenten die nog nodig waren geweest, i.v.m. het verkrijgen van onze verblijfsvergunning. Oei….dat was moeilijk, moeilijk, moeilijk! Belangrijke documenten konden niet zomaar gekopieerd worden. Eerst moest dit besproken worden in de staf. Jeetje……kom op zeg…..eerst een bespreking om slechts een copie te maken! Toen we merkten dat men dit toch wel een lastige hobbel vond, zeiden we dan ook maar: 'Oh, forget it, we will make prints in the internetcafé'. En dat laatste hadden we nou net willen vermijden, aangezien het uitprinten van zware bestanden uren tijd kost. Het zij zo…..

Inmiddels is het concept van de MOU (Memorandum of Understanding) klaar. Ook dit gaat erg moeizaam. We hebben gevraagd om het ons per mail toe te zenden, aangezien we het willen laten toetsen door NorGhaVo Nederland. Het eerste gedeelte op papier kregen we vast mee om thuis door te nemen. Toen we de rest per mail ontvingen en de inhoud lazen, moesten we constateren dat het veel te wensen overliet. Informatie die achterhaald en niet meer up-to-date was enz. We bestudeerden de materie en voorzagen het van commentaar. Deze feedback stuurden we terug naar NorGhaVo Ghana. Tevens verzonden we een exemplaar van het concept naar NorGhaVo Nederland. We wilden graag dat zij het zouden toetsen. Om niet op 'lange tenen' te gaan staan, werd dit laatste niet verteld aan NorGhaVo Ghana. Toen we het commentaar van NorGhaVo Nederland ontvingen, verwerkten wij deze op-en aanmerkingen wederom in de versie voor NorGhaVo Ghana. Er is ons toegezegd dat de MOU klaar zou zijn voor ons verlof. Wij weten inmiddels wel beter en kunnen niets anders doen dan wachten…..wachten….wachten.

Uiteraard was iedereen van NorGhaVo Ghana erg blij met het feit dat het gelukt was om een verblijfsvergunning te verkrijgen. Ze wilden dan ook absoluut de stempel in het paspoort met eigen ogen zien!

In de nieuwsbrief van juni werd melding gemaakt van het feit dat Taiba (supervisor sewing op Kukuomarket) een grote sewing-opdracht had gekregen: Binnen enkele dagen 40 schooluniformen maken (later bleken het er maar liefst 50 te zijn). Het materiaal dat overbleef (restjes afval/lapjes stof) mochten wij meenemen voor een projekt hier bij ons in de buurt. Bij dit projekt zijn blinden betrokken, die felgekleurde deurmatten maken van restjes stof en deze deurmatten vervolgens proberen te verkopen in de stad. Wij dachten even snel lapjes stof af te geven, maar dat werkt niet in Ghana. De hiërarchie begint al aan de poort.

De watchman bracht ons naar een ruimte, waar we zijn baas te spreken kregen. Deze man liet vervolgens zijn 'senior manager' opdraven (die blijkbaar voor dit soort klussen verantwoordelijk was).

Deze mocht dan uiteindelijk de plastic tas in ontvangst nemen. Het liefst had men gezien dat we ook nog de hele ochtend waren gebleven, zodat een leuke interactie had kunnen ontstaan met de blinden. O, ongetwijfeld, maar we wilden alleen maar even een zak met lapjes afgeven……….Ghana werkt vaak op onze lachspieren!