Op onderzoek uit.......

Excursies in Kampot en ervaringen in Kampong Chhnang………Vanaf 9 januari 2025

Vandaag (9 januari) stond een excursie gepland, te weten: Bokor Mountains. Dit was zeer de moeite waard. Vanaf Kampot is het ongeveer een kwartier rijden tot de ingang van het Bokor Nationaal Park. (PreahMonivong National Park). Een enorme poort markeert de ingang van het park. Vanaf de ingang naar de top is het ongeveer een uurtje rijden. Het grootste deel van het park ligt ongeveer 1000 meter boven zeeniveau en de hoogste top, Bokor Mountain (Phnom Bokor), is 1081 meter. Bokor Mountain maakt deel uit van het grotere Elephant Mountains-gebergte, dat zich uitstrekt over het zuiden van Cambodja. De rit per taxi naar de top was prachtig, maar er werd wel veel gebouwd en dat ging ten koste van de natuur. Echter: De oude gebouwen gaven wel een inkijkje in wat zich hier in het verleden allemaal heeft afgespeeld. Na de Franse tijd en de Cambodjaanse burgeroorlog is het nu gedeeltelijk ingenomen door Chinese projecten, inclusief hotels, casino’s en appartementencomplexen. Het is een behoorlijk lange weg ernaar toe, maar dan heb je wel een mooi uitzicht. Indrukwekkende vergezichten op bos en oceaan (als het niet te mistig is). Het is een bijzondere plek. Je ziet gebouwen die helemaal leeg staan. Wij hadden gekozen voor een taxi en daar waren we erg blij om, aangezien je op de weg naar boven vergezeld wordt door vele apen. (En die kunnen wel in een open tuktuk springen, maar niet in een taxi). Je hebt echt vervoer nodig om tussen de verschillende gebouwen te geraken in het grote nationale park (scooter, tuktuk, taxi).

Toen we Bokor National Park binnenkwamen was de eerste stop bij het Lok Yeay Mao Monument. (29 meter hoog). Dit standbeeld is een eerbetoon aan de gerespecteerde godheid waarvan wordt aangenomen dat zij de lokale bevolking beschermt. (Soort godin/beschermvrouwe van de bergen en de zee). Vele andere stops volgden. Enkele voorbeelden: Een historische koloniale katholieke kerk. Het is een verlaten kerk op de top van de Bokor Mountain. Het was bijzonder om daar rond te lopen, vooral met het idee dat dit een plek was waar de Rode Khmer zich in de oorlog schuil hield. Verder de charmante Popokvil Waterval (waar nu in het droge seizoen geen water te bekennen was). Vervolgens aanschouwden we Bokor Hill Station (was eerst een oud casino en is nu een hotel). Bokor Hill Station is een verlaten stad. Het is in 1921 gebouwd door de Franse kolonisten. De Fransen wilden graag een plek (resort) om te ontkomen aan de immense hitte en drukte in Cambodja. Deze vonden ze in het Damrei gebergte in Bokor.Dan is er Bokor Palace en dit is het hoofdgebouw van het Bokor Hill Station. Bovendien zagen we Bokor King’s house/office (is nu hotel) en Bokor Old Casino (is nu een hotel). De namen waren soms onduidelijk, omdat oude en nieuwe namen door elkaar werden gebruikt. Tevens ontdekten we een buddha statue en Wat Sampov Pram, een boeddhistische tempel op een heuveltop. Het is een klein tempelcomplex in de buurt van nieuwbouw. (Betekenis Sampov: Boten, betekenis Pram: Vijf). Overigens: Wij genoten ook van de koelere temperaturen.

Onze Cambodjaanse driver Pu Long was zeer attent, reed voorzichtig en voorzag ons van water. Aangezien hij zeer gebrekkig Engels spreekt en hij ons toch veel wilde vertellen, gebruikte hij constant de translator. Hij vroeg voortdurend naar ons welbevinden (oudere mensen en respect zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden in de Cambodjaanse cultuur). Zijn taxi was weliswaar 21 jaar oud, maar zag er nog heel goed uit. Voordat hij ons kwam ophalen had hij nog de accu vervangen. Hij vertelde dat zijn taxi uit Japan kwam en aldaar 3000 dollar kost. Echter: In Cambodja moet je er dan 18.000 dollar voor betalen, vanwege de belasting op tweedehands auto’s. Hij liet weten dat zijn vrouw hem op het hart had gedrukt om langzaam te rijden voor de oudere Europese mensen (wij dus). Zijn vrouw had zelfs 2 kokosnoten meegegeven. Aan het einde van de excursie sloeg onze chauffeur met een groot mes het kapje van de kokosnoot, overhandigde ons een rietje en wij konden genieten van het heerlijke kokosnoot sap. In de tussentijd ging onze driver enkele friends bezoeken, want hij bleek veel mensen te kennen. Hij was namelijk 9 jaar security man geweest in Bokor Mountains, alvorens hij was geswitcht naar taxi en tuktukdriver. Kortom: Een geslaagde excursie op alle fronten!

In Kampot starten we iedere dag met een klein uurtje zwemmen en dat werkt goed voor lichaam en geest.

In bijna twee jaar Cambodja hebben we nooit eerder ‘kouder’ weer gehad dan nu in Kampot. Het is soms beneden de dertig graden (tussen 25 en 30 graden) en dat is een verademing.Het is zó heerlijk om een koele wind te voelen. Dit komt gedeeltelijk door het feit dat het de koudste maand van het jaar is (januari), maar ook omdat je in Kampot de frisse zeewind voelt vanuit Kep. Kampot is een gemoedelijk rivierstadje met Franse invloeden, maar ligt ietwat verwijderd van de zee terwijl kustplaatsje Kep echt aan zee ligt. Vanaf februari gaat het crescendo qua temperatuur. In februari begint het namelijk langzaam op te warmen en in maart/april is het wederom bloedheet met temperaturen die boven de 40 graden kunnen uitkomen.

Gelukkig hebben we de afgelopen jaren (Peru en Cambodja) nooit een buitenlandse tandarts hoeven te bezoeken. De tandarts werd altijd in Nederland geregeld. De laatste keer was kort voor ons vertrek naar Cambodja in maart 2023. Soms echter ervaar ik (Dees) een beetje zeurende pijn en dan ga ik richting markt om munt te kopen. In de Khmer taal is munt: chi angkeam. Munt werkt prima. Even kauwen op de muntblaadjes en al snel is het leed geleden.Je toevlucht nemen tot hele basale oplossingen is voor ons gaande de tijd gewoon geworden. Echter: De munt blijft hooguit 5 dagen goed en dan kun je deze alweer weggooien, dus werd mondwater gekocht en dit werkt ook effectief.

Op 15 januari stond er weer een highlight gepland, te weten: The Provincial Museum. Dit Provinciaal Museum in Kampot is een klein maar fascinerend museum dat de geschiedenis en de cultuur van de regio laat zien. Het museum is gevestigd in een prachtig gerestaureerd Frans koloniaal gebouw en is een mooi voorbeeld van architectuur die moderniteit combineert met historische charme. Helaas konden we alleen de mooie buitenkant aanschouwen, aangezien het museum al sinds september 2024 gesloten is voor publiek.

Cambodja staat bol van het respect met name richting ouderen. Daar kan Nederland nog een puntje aan zuigen. Voorbeeld: Als wij bij de Smart shop ons beltegoed/internet opwaarderen en daarna buiten staan te wachten op de tuktuk die we hebben opgeroepen via de Passapp, snelt de securityman van de Smart shop naar ons toe om Ben (oudere man) een stoel aan te bieden. Ik (Dees) zijnde een vrouw mag blijven staan….hahaha!

En dan moeten we even enkele dingen regelen aangaande ons onderkomen in CT Family apartment. Dan is het handig dat we even naar het kantoor van de owner kunnen gaan. Deze jonge vrouw, Cheam Srey Aun genaamd (in het Engels: Sandy), werkt en woont in CT Family apartment. Wij wonen op de derde verdieping en Sandy woont op de second floor. Geregeld is ook een vriendin, Melody geheten, aanwezig. Zij is een soort co-worker en verkoopt dingen vanuit het kantoor van Sandy. Dit kantoor bevindt zich op floor L, gelegen tussen de begane grond en de eerste verdieping. Zou de L de beginletter zijn van het woord office in het Khmer? Nee dus…..Navraag leerde dat Sandy ook niet wist waarom de man van de elevator die verdieping had aangeduid met L….Strange, maar goed……..Zo gingen we bijvoorbeeld de rekening van de elektriciteit betalen. Het hondje van Sandy wordt dan even ‘geparkeerd’ in een hok op haar kantoor (omdat zij weet dat honden niet aan ons zijn besteed). Via de mail krijg je dan de bevestiging dat je hebt betaald. Hoe het ook zij: Onze deur aan de achterzijde moest nodig bijgesteld worden. Als we de deur openden en weer dicht maakten, ging dat gepaard met een oorverdovend lawaai. Dit bijstellen gebeurde door twee manusjes van alles en deze jongens gingen te werk op de Cambodjaanse manier, te weten: Met de slijptol, met grof geschut, maar het euvel werd uiteindelijk verholpen en dat telde. Ook kwamen we erachter dat wij geen sms-berichten meer konden versturen naar Sandy. Wat bleek? Sandy had haar berichten via een niet Smart sim-card naar ons verzonden. Zij liet weten dat haar twee verschillende sim kaarten soms automatisch van digitale positie wisselden. Ook dat werd weer opgelost. Aangezien wij veel last hebben van insecten en van de zon in onze studio beloofde Sandy een hor en een gordijn te regelen en dit geschiedde na enkele weken. Tot die tijd drapeerden wij zelf maar een laken over de deur. Overigens: Naast de twee jonge jongens is er ook nog een vrouw werkzaam in en om het appartementencomplex. Zij is vaak te vinden met haar zoontje in een soort ‘boy quarters’ dat zich op het terrein bevindt.

Sinds vorige maand hebben wij een nieuwe ‘intermediair’ moeten zoeken die fungeert als schakel tussen ons en degene die onze post bewaart in Vlissingen. Jarenlang fungeerde onze vriend Co als deze schakel, maar inmiddels hebben onze lieve buren die taak overgenomen. Over Vlissingen gesproken: Fijn te weten dat onze aardige huurders het nog steeds prima naar hun zin hebben.

Voor wat betreft het eten: Naast de Khmer keuken eten we de laatste tijd ook geregeld Mexicaans en Indisch. Voor wat betreft dit laatste leerde ik nog dat chickpeas (kikkererwten) in het Hindi, Chana betekent. In ieder geval smaakte de Chana Curry heerlijk! Of wat te denken van: Arhar (schrijfwijze wellicht niet correct) Dal Masala, waarbij lentils onderdeel uitmaken van het gerecht. Ook de butter chicken (Murg Makhani) is lekker. Of: Aloo mutter (een vegetarisch gerecht gemaakt van aardappelen, erwten in een mild gekruide, romige tomatensaus) of Aloo gobhi (een vegetarisch gerecht met aardappelen, bloemkool en Indiase kruiden, kurkuma, komijn-en kerrieblaadjes). En voor wat betreft het Mexicaanse eten: Burrito, enchilada, quesadilla, fajita. Te veel om op te noemen…….

Sinds wij in Kampot zijn, wassen we weer op de hand….Dat was alweer een tijdje geleden, aangezien we zowel in Phnom Penh als ook in Battambang een eigen wasmachine in ons onderkomen hadden. Hier in ons appartement in Kampot kunnen we weliswaar tegen betaling gebruik maken van laundry services, maar vooralsnog begeven we ons weer in Ghana sferen….op de hand wassen dus….. Ook leven we weer (gedeeltelijk) uit de koffers…...Oude tijden herleven….hahaha!

Op 19 januari stond er weer een hightlight op de rol, zijnde La Plantation…...La Plantation is een sociaal en duurzaam familieproject, opgericht door een Frans-Belgisch echtpaar Nathalie en Guy. Het is de perfecte combinatie van traditionele landbouw en moderne verwerking. Bij La Plantation produceert men zwarte, rode, witte Kampot peper en de exclusieve verse gezouten Kampot peper, rode lange peper, kurkuma, vogelchili en lokaal fruit. De kruiden worden op traditionele wijze geteeld en met de hand geoogst, worden verwerkt met inachtneming van hoge normen op het gebied van kwaliteit en hygiëne en zijn biologisch gecertificeerd door Ecocert. En verder? Presentatie, proeverij en gratis rondleiding in het Engels, Frans of Khmer. Het doel is om te begrijpen waarom Kampot peper is verkozen tot de beste peper ter wereld. La Plantation heeft ook een sociale dimensie door de levensomstandigheden te verbeteren van veel mensen in dit landelijke gebied (o.a. zorgdragen voor een basisschool). Bovendien kun je in twee restaurants genieten van de kruiden, of deelnemen aan een Khmer kookles. Je kunt zelfs een tour maken door het landschap in een kar die getrokken wordt door waterbuffels.

Welnu, wij kozen voor de rondleiding en de proeverij. De laatste paar kilometers richting La Plantation werden we behoorlijk door elkaar geschud in de tuktuk. Het is een ‘rough road’ en het is ‘very dusty’. Begrijpelijk dus dat de tuktuk driver ons voorzag van mond/neus maskers. Tijdens de excursie (tour and taste) bleef onze tuktuk chauffeur wachten. Er was een shop, een restaurant, een bar, een botanische tuin e.d. (Overigens: Ook is er een La Plantation winkel in de stad). Via een wenteltrap klommen we allereerst naar boven naar de spice bar en daar hadden we een mooi uitzicht over de pepervelden. Daarna meldden we ons in de shop alwaar onze gids klaar stond om ons een uitleg en rondleiding te geven. Onze ‘tour guide’ was een Fransman die een Engelstalige rondleiding verzorgde. Hij vertelde veel en was erg enthousiast. Hij liet weten: ‘Als je mijn spraakwaterval niet stopt, dan staan we hier met zonsondergang nog’…..hahaha! Onze groep bestond uit voornamelijk jongelui afkomstig uit Duitsland, Frankrijk, Nederland en Canada. Niet alleen met de gids, maar ook met een Frans meisje kregen wij een leuk contact. Zij wilde alles weten van ons vrijwilligerswerk wereldwijd. Zelf had zij haar bachelor biologie afgerond en was doende met een gap year alvorens te starten met haar master.

Na de rondleiding door de pepervelden en de uitleg door onze gids, werd het tijd om de theorie in de praktijk te brengen. Wij namen plaats in de shop en konden de verschillende soorten pepers proeven. Middels ondersteuning van een uitleg op papier in de vorm van de diverse ‘aromas and flavours’ kon je aangeven welke peper jouw favoriet was. Daar kon je tevens de culinaire toepassingen lezen. En waarom behoort de Kampot peper nu tot de beste pepers in de wereld? Dat heeft te maken met het PGI keurmerk. Dit staat voor: Protected Geographical Indication. Het is een garantie voor de perfecte kwaliteit. Ook het feit dat de peper niet te spicy is doch voornamelijk een goede flavour heeft, draagt hieraan bij. De proeverij beperkte zich tot de Kampot pepers, zijnde wit, zwart, groen, rood en verse gezouten Kampot pepers. Het voert hier te ver om alle andere soorten te benoemen. In ieder geval was deze ‘highlight’ de moeite waard geweest en is het een absolute aanrader!

In onze studio hebben we last van hele kleine insecten, inclusief de voor ons bekende lézards…..

En toen was het alweer 20 januari. Een nieuwe week met van alles en nog wat, maar ook met een bezoekje aan de apotheek voor nieuwe medicatie (voor ons beiden), we gingen bloeddruk meten (Ben), naar de pedicure (Dees) en we namen een massage (beiden). Overigens: Voor de bloeddruk hoeven we niet meer naar kliniek Khemra, aangezien de UCare apotheek ook bloeddruk meet. En deze zeer goed geoutilleerde UCare apotheek had ook alle medicatie op voorraad en dat is wel een uitzondering. Dat maken we niet vaak mee in Derde Wereldlanden. Chapeau dus! Op 23 januari hadden we een lekkage in onze studio: a broken pipe and a broken tap, maar goed….het euvel werd dezelfde dag opgelost. Wel lastig communiceren als de ‘klus-jongens’ van CT Family apartment geen spat Engels spreken. Eigenaar Sandy moest dus voortdurend optreden als vertaler Engels-Khmer. Wat dan opvalt is dat zij vaak geen concreet antwoord geeft op een vraag van ons en alles afdoet met: ‘I am not sure’. Dat is natuurlijk gemakkelijk, omdat je op die manier alles openlaat. Een dag na de lekkage was er plotseling even geen water meer….uh? Oh sorry, I forgot to inform you….het bleek dat er aan de waterleiding werd gewerkt. Dat is natuurlijk prima, maar communiceer dat dan…..tsja…dit is Cambodja, er wordt nooit gecommuniceerd.

De wegen in Kampot zijn stukken beter dan de wegen in Battambang. In de tuktuk worden we niet meer zo door elkaar geschud. De Google translator hebben we echter overal nodig (of we nu in Phnom Penh, in Battambang of in Kampot zijn). Bijna niemand spreekt Engels.

25,26,27 januari: Wij gaan op reis naar een oud koloniaal stadje in het midden van Cambodja, te weten: Kampong Chhnang! Het is één van de centrale provincies (khaet) van Cambodja. Aangrenzende provincies zijn: Kampong Thom, Kampong Cham, Kandal, Kampong Speu en Pursat. De hoofdstad van de provincie Kampong Chhnang is de plaats Kampong Chhnang. Het is ongeveer 215 km. verwijderd van onze woonplaats Kampot en vanaf hier ruim 3 uur rijden per taxi. Kampong Chhnang ligt ongeveer 91 km. van de hoofdstad Phnom Penh. Kampong Chhnang is de belangrijkste vissershaven voor Phnom Penh. Kampong Chhnang telt ongeveer 87.000 inwoners en staat bekend om het pottenbakken. De Khmer naam Kampong Chhnang betekent in het Engels: ‘Port of Pottery’, haven van aardewerk dus. In Kampong Chhnang bevindt zich ook een dependance van de boeddhistische universiteit. Er zijn er dus 3: In Phnom Penh, in Battambang en in Kampong Chhnang.

Ons onderkomen was in Garden Guesthouse.Een ‘cozy’, authentiek en rustig onderkomen voor met name backpackers. Wij zagen ook diverse oudere hippies. Mooie tuin en aardige, behulpzame mensen, maar helaas…..veel katten. Overal in de tuin hingen spreuken. Navraag bij de eigenaresse maakte duidelijk dat haar jongste dochter van schrijven hield en ook van mooie ‘sayings’. Uiteraard liet ik (Dees) weten dat schrijven ook een hobby van mij is en dat ik bereid was om meerdere spreuken op te sturen. Dat werd op prijs gesteld. De eigenaresse (die een tante bleek te zijn van het meisje achter de receptie) liet weten: ‘We will add your sayings to our sayings in the garden and if you mention your name, we will put your name on it’.

In het vorige verslag hebben wij melding gemaakt van het feit dat wij begin april Cambodja gaan verlaten. Toch bleef de laatste dependance van de boeddhistische universiteit, die zich in Kampong Chhnang bevindt, door ons hoofd spoken. Zullen wij die tóch nog gaan bezoeken? Zullen wij daar tóch nog les gaan geven? En hoe zit het dan met huisvesting? En is Kampong Chnnang überhaupt de moeite waard? Allemaal vragen die in onze drie dagen Kampong Chhnang konden worden beantwoord.

Welnu, hierbij een samenvatting van onze ervaringen: De eerste stap was natuurlijk accommodatie voor een langere termijn. Ons idee was ongeveer 9 maanden. Dan zouden we dus niet stoppen met ons vrijwilligerswerk op 1 april 2025, doch ongeveer op 31 december 2025. Oké, op pad dus….Toen de mensen van Garden Guesthouse in de gaten kregen dat wij eventueel een onderkomen zochten voor een langere periode, werden ons allerlei alternatieven aangeboden. Dit in de trant van: ‘I have a friend and maybe you can rent a room in his house….of….I have an auntie….blablabla….Nee dus, die tijd hebben we wel gehad….Wij vonden slechts één accommodatie, Moon Residence geheten. De eerste keer troffen we slechts een security man die ons de buitenkant liet zien.

Via onze tuktuk driver van Garden Guesthouse (die Engels en Khmer spreekt) werd telefonisch contact opgenomen met de eigenaresse die op dat moment in Thailand verbleef. Er werd een afspraak gemaakt voor 2 dagen later en wij kregen te horen dat de eigenaresse er dan voor zou zorgen dat haar moeder aanwezig zou zijn, zodat wij de binnenkant konden zien. Aldus geschiedde. De moeder van de eigenaresse liet ons twee appartementen zien. Het was een aardige vrouw die slechts gebrekkig Engels sprak. Echter: Voor ons werd al snel duidelijk dat dit geen geschikte plek zou zijn: Er was geen keuken en het lag te ver verwijderd van het centrum.

Dachten wij nog even dat alleen accommodatie een probleem zou zijn, niet bleek minder waar te zijn. Wij ontdekten dat vervoer voor een tuktuk via de pass app niet mogelijk was. Tsja….wij waren inmiddels zó gewend aan het feit dat wij bijna dagelijks de pass app raadpleegden als wij een tuktuk nodig hadden, dat we er geen moment aan hadden gedacht dat er geen pass app beschikbaar zou kunnen zijn in Kampong Chhnang. In Phnom Penh, Battambang en Kampot is vervoer geen enkel probleem, maar in Kampong Chhnang is no pass app available. Hoe moeten wij dan ons transport regelen? Toen wij dit voorlegden aan de mensen van Garden Guesthouse, werd het idee geopperd om een private tuktuk driver te arrangeren, die we dan maandelijks zouden kunnen betalen. Dat zou uiteraard geen enkele moeilijkheid opleveren, aangezien iedereen hier geld nodig heeft, maar wij zouden niet meer onafhankelijk zijn. Wij zouden dan constant een chauffeur in onze nek hebben. Overal waar wij naar toe zouden gaan, zouden wij die persoon op sleeptouw moeten nemen. Een absolute beknotting van onze vrijheid.

En verder stond de boeddhistische universiteit op de rol. Dat werd de volgende domper. In het weekend - toen er geen lessen werden gegeven - maakten we alvast een wandeling over het terrein. Aan het begin van de campus bevond zich een basisschool en verder naar achteren ontdekten we de boeddhistische universiteit en de pagoden. De mensen die wij zagen en die door ons werden benaderd spraken werkelijk geen woord Engels. Men boog als een knipmes met gevouwen handen, men lachte zeer vriendelijk, maar er kwam geen woord Engels uit hun monden.

Plotseling nam iemand ons mee aan de arm en bracht ons naar een schitterende pagode. Door onze ervaring konden wij wel inschatten dat hier een belangrijk persoon zou wonen en jawel hoor…..Eerst kwamen wij in een mooie ruimte waar boeddha kon worden vereerd (compleet met kitscherige kleurrijke lampjes) en daarna kwam er een zeer oude monnik op een stok (90 plus) uit een kamer en hij keek ons argwanend aan. Aangezien duidelijk werd door de omstanders dat ook hij geen woord Engels noch Frans sprak, lieten wij de namen vallen van de boeddhistische universiteit in Phnom Penh en in Battambang, te weten: Preah Sihanouk Raja Buddhist University en dit lieten wij vergezeld gaan van de plaatsnamen Phnom Penh en Battambang. Dan zou hij toch een soort ‘aha-erlebnis’ moeten krijgen? Maar nee hoor….Ook de namen van de staff (rector/president, vice-president enz.) aldaar deed bij hem geen lampje branden. Sterker nog, hij wees met zijn stok op ons richting deur. Nou, de boodschap was duidelijk….wegwezen jullie…..hahaha!

Toen wij op maandag terugkeerden en de boeddhistische universiteit weer operationeel was, troffen we gelukkig enkele studenten. Eén van hen bracht ons naar de enige docent Engels, een hele aardige jongeman. Hé hé…eindelijk konden wij ons verhaal doen. Wij vertelden over het feit dat wij Engelse conversatie hadden gegeven aan de boeddhistische monniken en andere studenten op zowel de boeddhistische universiteit in Phnom Penh als ook in Battambang en dat wij hadden overwogen om ook op de dependance in Kampong Chhnang les te geven, maar dat accommodatie en vervoersproblemen roet in het eten hadden gegooid.

Al snel werd duidelijk dat wij op dezelfde golflengte zaten. Deze jonge docent zag het helemaal voor zich. Samen zouden wij de focus gaan leggen op spreekvaardigheid, werken in groepjes, presentaties houden voor de klas, praten over verschillende onderwerpen en cultuurverschillen. Er zou een leuke interactie kunnen ontstaan tussen de studenten, ideeën zouden kunnen worden gedeeld, men zou deelnemen aan discussies en men zou de ander kunnen voorzien van feedback enz. enz. Echter: Hij liet weten dat de staff van deze boeddhistische universiteit geen Engels spreekt. Hoe is het mogelijk? Deze bevlogen docent was private ingehuurd om de studenten Engels te leren. Hij probeerde ook om nieuwe methodieken te introduceren, maar stuitte op onbegrip.

Kortom: Voor ons werd het duidelijk dat wij ons idee moesten laten varen. Er waren te veel difficulties: Moeilijkheden op het gebied van accommodatie, transport en universiteit lieten ons inzien dat Kampong Chhnang geen optie voor ons was. Oké, it is like it is. Geen probleem voor ons. Het positieve van het hele verhaal was dat wij een ontzettend fijn gesprek hadden gevoerd met de betrokken docent Engels en hem een hart onder de riem hadden kunnen steken.

En wat deden we verder in Kampong Chhnang? Wij bezochten enkele highlights. Allereerst gingen we naar de mountains. De extreme hitte maakte het onmogelijk om veel te klimmen, maar de mooie pagoden waren de moeite waard.

Vervolgens togen we naar twee pottenbakkerijen en zagen het hele proces. Ook werd verteld hoe palmsuiker werd bereid. Middels een hele lange bamboestok voorzien van klimsteunen klommen de mensen naar de top van de palmboom om aldaar de bloem te plukken waar vervolgens suiker uit onttrokken werd en dit geschiedde in een grote ketel op het vuur. Alles gebeurde op de ‘manual’ wijze. Echt handwerk in de open lucht. Wij mochten de zoete substantie proeven. Voor wij afscheid namen van de eerste pottenbakkerij, had de eigenaresse nog een verrassing in petto en onze tuktuk driver deed enthousiast mee. De pottenbakster hulde zich in een sarong, hing een sjaal om en zette een pot op haar hoofd. Men vond dat Dees niet achter kon blijven, dus kreeg ik ook een sjaal om, men zette een hoed op mijn hoofd en een pot werd onder mijn arm geklemd. Erg toeristisch, maar vooruit maar…..Bij de tweede pottenbakkerij ging het er gelukkig minder overdreven aan toe.

En de derde highlight betrof de floating village op de Tonlé Sap rivier. Tonlé Sap betekent letterlijk: Groot meer.Al in 2015 hadden wij in Siem Reap per boot de floating villages bezocht.Nu wilden we niet opnieuw in een gammel klein bootje stappen, dus bleven we vanaf de kant kijken. Normaal gesproken neemt een lokale boot-man je mee naar de drijvende dorpen aan de rivieroever en helpt je om in een kleine boot te stappen. Daar zaten wij nu - 10 jaar later - dus niet meer op te wachten, maar goed…..Het is absoluut een bijzondere ervaring.

Er worden gewassen verbouwd in het water, er wordt vis gevangen en kinderen gaan er naar school. Deze dorpen hebben ook drijvende markten. Zo’n drijvend dorp bestaat uit woonboten die aan elkaar zijn vastgesjord en op hun plaats zijn verankerd. Je ervaart de echte ‘rural lifestyle’. Het bijzondere aan een drijvend dorp is dat het aan de ene kant heel vrolijk en kleurrijk is, maar tegelijkertijd zie je ook hoe hard het leven is op het water. De zon heeft vrij spel en de voorzieningen zijn heel beperkt. Mensen wassen zich met water uit de rivier (waar wellicht ook alle ontlasting in terecht komt). Wij kunnen ons voorstellen dat je je als westerling een beetje ongemakkelijk voelt als je de primitieve leefomstandigheden ziet, maar de lokale bevolking blijft naar je zwaaien en is blij met je komst en met deze inkomsten uit toerisme. De inwoners leven van de visserij en de landbouw en een groot deel leeft onder de armoedegrens. Goede sanitaire voorzieningen, onderwijs en gezondheidszorg ontbreken.

Inmiddels zijn echter veel floating villages verdwenen. De overheid heeft - o.a. vanuit het oogpunt van milieu - veel drijvende dorpen opgeheven. Vanaf de zijlijn aanschouwden wij heel veel armoede en heel veel rommel en afval. De mensen wonen hier in paalwoningen die wel meer dan 10 meter hoog zijn. Tijdens het droge seizoen heeft het meer een oppervlakte van zo’n 2600 vierkante kilometer. Tijdens het regenseizoen zwelt het meer aan naar een oppervlakte van zo’n 13.000 vierkante kilometer. Voor wat betreft die drijvende dorpen: Kampong Chhnang is - zoals eerder gemeld - de belangrijkste vissershaven voor Phnom Penh. Het hele jaar door wordt de verse vis, verpakt in ijs, op vrachtwagens geladen om al druipend op weg te gaan naar de hoofdstad Phnom Penh.

Op 27 januari aanvaardden we de terugweg naar Kampot. In ieder geval was duidelijk geworden dat wij niet naar Kampong Chhnang zullen gaan na 1 april, vanwege de issues op het gebied van accommodatie, universiteit en vervoer. Wij zijn blij met deze duidelijkheid. Veel mensen die wij spraken lieten weten: ‘Everything is difficult in Kampong Chhnang’.

En na onze dagen in Kampong Chhnang was daar alweer het Chinees Nieuwjaar. (2025: Het jaar van de slang). Voor wat betreft Cambodja werd het dit jaar gevierd tussen 28 en 31 januari 2025. Elders duurt het maar liefst tot 12 februari. Wij merkten er eigenlijk niets van, op een beetje muziek na.

Om onze hoge kosten van elektriciteit enigszins te reduceren vroegen wij aan Sandy van CT Family apartment een fan, zodat we deze staande ventilator vaker kunnen gebruiken en de airco minder vaak.

Op het terrein van ons appartementencomplex bevinden zich veel fruitbomen (bananen, mango’s en doerian/durian, the tropical fruit).

In Kampot ontdekten wij een reisbureau en wij dachten nog even om hier onze vliegtickets binnenkort te gaan regelen. Echter: Het voelde uiteindelijk niet goed. Soort van onderbuikgevoel. Online regelen is ook niet echt onze favoriet. Dus kiezen we er toch voor om een keer af te reizen naar Phnom Penh.

En dan is het alweer 1 februari en beginnen wij aan onze laatste 2 maanden in Cambodja. Een heel vreemd idee…...2 jaar Cambodja bijna voorbij…..20 jaar vrijwilligerswerk wereldwijd bijna voorbij…

Oh Cambodja is grappig……Hadden wij net besloten dat wij op 1 april gaan vertrekken, krijgen we een app van de boeddhistische universiteit in Phnom Penh. De rector en onze contactpersoon Vutha, te weten the executive director van the Center of English training, lieten weten dat wij wederom van harte welkom zijn om les te geven. Heel erg attent, maar dat gaan we dus niet meer doen……

Op 5 februari zouden wij via AnyDesk even hulp op afstand krijgen van onze computerzaak in Vlissingen. Het ging o.a. over de virusscan ESet en over een update van de foto-app. Vanuit Nederland/Vlissingen zou de computershop dan de laptop even ‘overnemen’ om de update te installeren. De afgesproken tijd was 17.00 uur Cambodjaanse tijd (11.00 uur Nederlandse tijd). Echter: Wij zijn nog steeds in een ontwikkelingsland en dat betekent dat je niet kunt plannen, want…..…Om 16.00 uur viel de stroom uit en was er geen internet meer, maar…..hoera….om 16.30 uur was alles weer terug. Just in time dus om alles naar behoren af te ronden.

Het blijft bijzonder….Situatieschets 10 februari: Wij raken in gesprek met een vrouw uit Frankrijk (Parijs) met ouders afkomstig uit Algerije en Marokko. Dan zit je te praten in Kampot in het zuiden van Cambodja en voer je een gesprek over Frankrijk, Nederland en de wereld.

12 februari: Vandaag is het Magha Puja. Dit is één van de voornaamste gedenkdagen in het boeddhisme. Wij konden het ons nog herinneren van een jaar eerder, toen er slechts 1 monnik in de klas zat. Met Magha Puja wordt een spontane samenkomst herdacht van 1250 discipelen van de Boeddha. In de Khmer Lunar Calendar wordt dit aangegeven middels Meak Bochea. Het is een jaarlijks boeddhistisch festival dat wordt gevierd door volgelingen in Cambodja en over de hele wereld. Zoals gezegd herdenkt het de spontane bijeenkomst van monniken om onderricht van de Boeddha te ontvangen.

En middels veelvuldig app contact met een reisbureau in Phnom Penh werd ook duidelijk dat onze vertrekdatum is verschoven van 1 naar 2 april.

In het volgende verslag zal melding gemaakt worden van highlights en van onze ervaringen op de NGO’s.

Cambodja groet Nederland!

Blessings!!! Namasté!!!

Ben en Dees