Van Nederland naar Cambodja

Van Nederland naar CambodjaVanaf 9 maart 2023

De laatste dagen in Nederland….vreemd en vertrouwd tegelijk…..in ieder geval mixed feelings…..

Aan het begin van dit reisverslag even enkele weetjes over Cambodja…..

Koninkrijk Cambodja grenst aan Thailand, Laos en Vietnam. De hoofdstad van Cambodja is Phnom Penh; de valuta is de Cambodjaanse Riel; de officiële taal is Khmer; de religie is het Boeddhisme en het staatshoofd is Koning Norodom Sihamoni.

In de Nederlandse wintertijd is het tijdsverschil met Nederland 6 uur. In Cambodja is het 6 uur later dan in Nederland.

Cambodja is een land met een zeer heftige geschiedenis en nog altijd is het één van de armste landen ter wereld. Er is nog steeds veel schade door de Rode Khmer periode. Zo’n 40 jaar geleden speelde er een ontzettend heftige burgeroorlog in Cambodja waarbij één derde van de bevolking is omgekomen of vermoord. De communistische Rode Khmer is verantwoordelijk voor de dood van ongeveer 2 miljoen mensen. Pol Pot, de leider van de Rode Khmer, wilde van Cambodja een zelfvoorzienende agrarische staat maken. Iedereen die gestudeerd had, Engels sprak of ook maar een bril droeg, werd vermoord. Hierdoor heeft Cambodja nog steeds een enorme achterstand in kennis en ontwikkeling. Vriend en vijand wonen nu naast elkaar, maar spreken over deze tijd is taboe. Niet alleen de mensen die deze tijd hebben meegemaakt lijden hieronder, maar ook hun kinderen die vaak opgevoed zijn door ouders met een posttraumatische stressstoornis. Deze cyclus van armoede en misbruik is iets wat tot op de dag van vandaag voortduurt. De meerderheid van de Cambodjanen leeft in armoede en 40% van de kinderen is ondervoed. Het gemiddelde inkomen is minder dan $3 per dag en veel mensen leven van minder. Je kunt een groot verschil maken door het kopen van locale produkten en diensten bij de bevolking in plaats van in de grotere supermarkten. Het is nog maar zo’n 40 jaar geleden en alle oudere mensen hebben de meest verschrikkelijke dingen meegemaakt.

In Phnom Penh zijn twee plekken die deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis heel goed laten zien. Allereerst is dit het Tuol Sleng-museum, beter bekend als Genocide Museum. Het is gevestigd in een oude school die door de Rode Khmer werd omgebouwd tot de beruchte ‘gevangenis S-21’ en waar duizenden gevangenenwerden ondervraagd, gemarteld en vermoord. De tweede plek is Choeung Ek, ook wel de Killing Fields of Velden des Doods geheten. Het is een agrarisch gebied in een boomgaard, ongeveer 14 km. ten zuiden van Phnom Penh. Gevangenen van o.a. Tuol Sleng werden hiernaar toe gebracht en vermoord. Iedereen was geboeid en geblindoekt.

Cambodja heeft een tropisch moessonklimaat met een gemiddelde temperatuur die gedurende het hele jaar rond de dertig graden ligt en het klimaat kent twee seizoenen: Het regenseizoen van mei tot november en het droge seizoen van december tot april. De eerste helft van het droge seizoen is redelijk koel (december-januari).

De tempels van Angkor zijn heilig. Dit vraagt uiteraard om respect. Als vrouw moet je dan zeker kleding dragen tot over je schouders en knieën.

De meeste weeshuizen zijn geen echte weeshuizen, maar zijn puur opgezet om geld te verdienen aan westerse vrijwilligers. De kinderen worden van het platteland gehaald en zijn vaak helemaal geen wees. Op deze manier worden kinderen gebruikt om winst te maken.

Het wordt aangeraden om niets van kinderen te kopen, zoals armbandjes, boeken, water, ansichtkaarten. Er zit namelijk een heel netwerk van criminelen achter deze ‘straatkinderen’. Door iets van de kinderen te kopen, zou je er indirect voor zorgen dat deze kinderen niet mogen spelen of op school zitten. Het grootste deel van de inkomsten gaat namelijk zeker niet naar de kinderen of naar onderwijs.

En dan de beruchte melkpoeder scam…….Een jonge moeder benadert een toerist en vraagt om melkpoeder voor de baby in haar armen. De toerist weet meestal wel dat geld geven niet goed is, maar ziet geen kwaad in het kopen van melkpoeder.

Echter: Zodra de toerist weg is, brengt de moeder de melkpoeder terug naar de winkel. De baby die ligt te slapen in de armen van de moeder is vaak gedrogeerd, zodat het kind stil is en de moeder er de hele dag mee op pad kan. Het komt ook vaak voor dat kinderen je vragen om pennen of boeken voor ze te kopen. Deze spullen brengen ze allemaal terug naar de winkel en het geld gaat naar de criminele organisaties die de kinderen op pad sturen. Toeristen zijn niet de enige slachtoffers van scams. Vaak is de oplichter zelf ook een slachtoffer in dit soort landen.

Wijzen is in de Cambodjaanse cultuur erg onbeleefd. Wijs nooit naar iemand of naar een product, maar gebruik je hele hand. Ook hand in hand lopen op straat is iets wat je de Cambodjanen nooit ziet doen. Dit zijn dingen die je achter gesloten deuren doet in deze cultuur. Hetzelfde geldt natuurlijk voor kussen in het openbaar.

Welnu, op naar onze eigen ervaringen…..15 maart de dag van vertrek…In alle vroegte (4.00 uur ’s morgens) arriveerde de taxi en bracht ons naar Schiphol. Al omstreeks 5.45 uur waren we terplekke. De vlucht Amsterdam-Singapore stond gepland om 10.25 uur (Singapore Airlines) en een lange zit volgde van maar liefst 12 en een half uur. In Singapore aangekomen was het inmiddels 16 maart geworden om 5.55 uur en wij verbleven in de transitruimte. Op 16 maart om 7.40 uur vertrokken we uit Singapore en toen was het nog zo’n kleine 2 uur naar Phnom Penh, zijnde de hoofdstad van Cambodja. De aankomsttijd was 8.35 uur.

Na alle formaliteiten doorlopen te hebben, namen we een taxi naar ons onderkomen, te weten Hotel Prantara Heritage Suites (klinkt mooier dan het is…hahaha!) (Prantara betekent ‘forest’). Voor ons is dit basic hotelletje prima voor 3 nachten (later zou blijken dat we hier langer zouden moeten bivakkeren). De hotelmanager was Bruce en hij wordt bijgestaan door David en Sophea. De locatie was vlakbij de Britse Ambassade in de wijk Chaktomuk, Duan Penh. Het moge duidelijk zijn dat wij doodop waren en we wilden maar 1 ding en dat was een bed opzoeken. Helaas werd er behoorlijk getimmerd en dit veroorzaakte behoorlijke overlast.

Mister Bruce bracht ons dan ook de eerste uren onder in een aparte kamer waar we even konden bijkomen, alvorens onze eigen kamer te kunnen betrekken. Wij regelden telefoonkaartjes Smart. Je hebt hier twee companies die telefoon/internet aanbieden en wel CellCard en Smart. Wij togen per Tuktuk naar Smart en daar werden de telefoons voorzien van data, belminuten enz.

Over de Tuktuk gesproken: Het is een veelvoorkomend openbaarvervoermiddel in o.a. Aziatische landen. Het is een gemotoriseerde riksja waarin een aantal passagiers kan worden vervoerd. Nu is de Tuktuk uit het verleden ons uiteraard wel bekend, maar anno 2023 zijn er twee zeer handige apps in gebruik: Grab en PassApp (Cambodia Taxi Booking). De werkwijze is zeer praktisch. Je geeft aan waar je naar toe wilt, je clickt op ‘show the map’ en je clickt op ‘confirm drop off’. De Tuktuk driver ziet op zijn telefoon display waar de klant zich bevindt en waar de klant naar toe moet. Als je clickt op ‘confirm booking’ dan zie je op je eigen telefoon dat de Tuktuk driver onderweg is, waar hij zich bevindt en het duurt meestal maximaal 300 seconden voordat de driver bij jou is. Het registratienummer van de Tuktuk komt overeen met het nummer in jouw display op je telefoon. Het systeem is snel, veilig, efficiënt en de prijs wordt meteen vastgesteld en is zichtbaar in jouw app. Het is een perfect en praktisch systeem waar wij bijna dagelijks gebruik van maken. Zouden we in Nederland moeten hebben!!!

De eerste dagen werden we in beslag genomen door diverse zaken: Hoewel wij ons huurcontract van ons appartement in Vlissingen al getekend hadden, wachtten wij nog steeds op de handtekeningen van onze aspirant huurders. Zij hadden bijvoorbeeld verschillende vragen die afdoende werden beantwoord door de verhuurmakelaar van 123Wonen. Bovendien werden zij gehinderd door drukte. Deze combinatie van factoren had ertoe geleid dat zij nog niet hadden ondertekend. Wij daarentegen in Cambodja wilden natuurlijk graag de zaak afronden, temeer omdat wij zelf hier in Phnom Penh ook op zoek moesten gaan naar woonruimte.

Onze contactpersoon van Cambodia Visa Services (een zekere John uit Canada) had ons doorverwezen naar een andere ‘local agent’, te weten Vitale (van oorsprong afkomstig uit Italië). Houdt John zich voornamelijk bezig met alle soorten visa, Vitale daarentegen is de persoon die met je op pad gaat om woonruimte te zoeken. Ook fungeert hij als gids. Hij woont al 6 jaar in Cambodja en spreekt zelfs Khmer.

Samen met Vitale gingen we dan ook op 17 en 18 maart enkele opties bezoeken: Van een condo op de 21^e verdieping in de wijk BKK1 tot twee appartementen (waarvan één in dezelfde buurt). Uiteindelijk kozen we voor appartementencomplex Nine East in de wijk Sangkat Stras Chork, Khan Daun Penh. Een veilige plek op 1,5 km. van het centrum en wel op de tweede verdieping (van in totaal 9 verdiepingen). Er werd besloten om op 19 maart dit appartement even ‘on hold’ te zetten. Een soort reservering maken leek ons wel wijs, mede gelet op het feit dat wij nog in afwachting waren van de handtekeningen van onze huurders in Vlissingen en tevens ons E-visum nog moesten laten wijzigen in een ER-visum (retirement). Wel bleek dat je zelfs op basis van een E-visum een appartement kunt huren (zolang het maar geen toeristenvisum is). Echter: Wij gaven er de voorkeur aan om met een retirement visum op zak pas over te gaan tot het huren van het appartement. En natuurlijk zou het fijn zijn als onze huurders in Vlissingen eens zouden ondertekenen, maar mocht het om één of andere reden niet doorgaan van hun kant, dan zal de verhuurmakelaar wederom op zoek gaan naar een nieuwe kandidaat. Wij hoopten in ieder geval op korte termijn het hotel te kunnen gaan verlaten om onze intrek te kunnen gaan nemen op onze nieuwe stek.

Toen wij op 19 maart ons appartement in Phnom Penh ‘on hold’ hadden gezet, tegen betaling van 100 dollars, kregen wij meteen het huurcontract mee alsmede de algemene bepalingen (beduidend minder papierwerk dan het huurcontract met algemene bepalingen in Nederland….hahaha!). Wij brainstormden heel wat af met Vitale, maar ook met Bruce: Is de huurtermijn onderhandelbaar? Iedereen lijkt iets anders te verstaan onder long term rental. Wie doet voor ons de FPCS? John? Vitale?

De eigenaar van het appartement waar wij van gaan huren? FPCS betekent: Foreigners Present in Cambodia System. Het is een registratiesysteem voor buitenlanders die in Cambodja wonen.

En hier tussendoor speelde vanzelfsprekend nog het omzetten van ons E-visum in een ER-visum. Wij consulteerden John van Cambodia Visa Services die al 11 jaar ervaring heeft met het regelen van alle soorten visa. Ook al is hij geregeld buiten Cambodja (Filipijnen, Canada), hij blijft de visa-zaken op afstand coördineren en stuurt zijn mensen op pad. Via Whatsapp was er veelvuldig contact en op 19 maart werden we in ons hotel bezocht door de echtgenoot van een Immigration officer (aangestuurd dus door John van Cambodia Visa Services). Aangeleverd moest worden: 680 dollars (340 dollars per persoon), 2 paspoorten en 2 pasfoto’s. Ja, je moet wel even schakelen om je paspoorten aan een wildvreemd iemand mee te geven, maar dat is de enige en meest effectieve manier. ‘That’s the way we do it in Cambodia’……Ter vergelijking: Je kunt wel zelf naar het Immigratiekantoor gaan tegenover het vliegveld, maar dat geeft geen garantie op succes. Wij volgden dus de normale procedure en dan zal het 7 tot 9 dagen duren voordat we ons felbegeerde retirement visum in ons bezit hebben. Op dát moment (waarschijnlijk eind maart) zullen we dan gaan overhuizen. Het appartement in Phnom Penh wordt in ieder geval voor ons ‘vastgehouden’. Ook in het verkrijgen van het retirement visum hebben wij alle vertrouwen. Nu nog de handtekening van onze huurders in Vlissingen……

Mister Bruce van hotel Prantara is erg belangstellend in onze ‘stappen’: Verhuur appartement Nederland, huur appartement Phnom Penh, retirement visa e.d. Tussen zijn drukke werkzaamheden door geeft hij ons advies over allerlei zaken, doet suggesties als het gaat om veilige buurten, is bereid om een huis voor ons te zoeken via zijn huisbaas, heeft ook wel ‘a friend’ die ons retirement visum kan regelen enz.enz. Wij bedankten hem vriendelijk. Voor ons is het voldoende om Italiaan Vitale achter de hand te hebben voor wat betreft het appartement en Canadees John voor ons retirement visum. Dit neemt niet weg dat wij graag met Bruce praten.

Hij zit op onze golflengte als het gaat om het helpen van mensen: ‘You have to give them the line instead of the fish’. Hij is er vast van overtuigd dat wij erin zullen slagen om passend vrijwilligerswerk te vinden. Zijn Boeddhistische inslag spreekt ons aan.

Uiteraard gaan wij op zoek naar vrijwilligerswerk. Wij zien de boeddhistische monniken in hun oranje gewaden over straat lopen en fantaseren al dat zij bij ons in de klas zitten…..hahaha! Overigens: Oranje wordt gezien als de kleur van de verlichting, de rijzende zon en het geestelijk en spiritueel ontwaken. De oranje gewaden staan symbool voor het achterlaten van het normale wereldse leven. Wat ons wel opvalt in gesprekken is het feit dat sommigen bewondering voor de monniken hebben waar anderen juist minachting cq scepsis ervaren.

Voor het zover is, moet echter eerst onze accommodatie geregeld zijn en moeten we ons retirement visum op zak hebben en dan gaan we aan het werk. Engels onderwijzen is in ieder geval geen overbodige luxe. Het valt tegen hoe weinig mensen Engels spreken. Het Khmer klinkt ons als tingel-tangel-liedjes in de oren. Wij hadden verwacht dat in de hoofdstad Phnom Penh de mensen Engels zouden spreken, maar het is eerder een uitzondering als je iemand tegenkomt die redelijk Engels spreekt. Men blijft echter alleraardigst en is bijna overdreven vriendelijk en onderdanig en men blijft glimlachen (met zo’n schattige Conimex lach). Ook het vouwen van de handen (namasté gebaar / ik buig voor jou) maakt onderdeel uit van de dagelijkse begroetingen. Er is echter 1 woord dat iedereen kent en dat is…..dollar…Bij een betaling geeft men de voorkeur aan dollars, wisselgeld krijg je meestal terug in de Cambodjaanse Riel. Alles draait om geld. Iedereen probeert zijn kostje bij elkaar te schrapen. Overigens: De naam Riel komt uit het Khmer en betekent ‘datgene dat glanst’. Voor de duidelijkheid: 4100 Riel is 1 Dollar.

Als Ben naar de kapper gaat is gebarentaal taal de manier van communiceren. De beste kapper spreekt ook geen woord Engels.

Op 20 maart brachten we een bezoek aan de Central Market. Dit is de grootste en drukste markt van Phnom Penh. Dit gebouw is donkergeel van kleur en gebouwd in 1937 en ontworpen door Franse architectenin de art-deco stijl. Het gebouw is zó ontworpen dat het zelfs in het warmste deel van de dag koel blijft. En dat laatste is wel prettig, want het is echt snikheet!!!

Hoera!!!! Op 21 maart krijgen we het huurcontract van Vlissingen opgestuurd met daarop de handtekeningen van onze huurders. Het is formeel: Michael en Thomas gaan huren met ingang van 1 april 2023 (om te beginnen voor 1 jaar).

Er zijn een paar woorden in het Khmer die wij ons nog kunnen herinneren van 8 jaar geleden (in 2015 waren wij in Siem Reap/Cambodja) en dat zijn: Arkoun (klinkt als: auwkoen). Dit betekent bedankt; of Wat (tempel); Angkor (heilige stad); Apsara (in de boeddhistische en hindoeïstische mythologie is dit een onsterfelijke, hemelse nimf). Apsara’s zijn mooie jonge vrouwen, hemelse danseressen en onweerstaanbare verleidsters. Ook zien we een woord terug dat we jaren geleden in Vietnam veelvuldig tegenkwamen en wel Bò (rundvlees/beef).

Aangezien het Koninklijk Paleis en de Zilveren Pagode bij ons om de hoek liggen, besloten we op 21 maart richting the Royal Palace te gaan. Het Koninklijk Paleis is een gebouwencomplex dat dienst doet als koninklijke residentie van de koning van Cambodja. De volledige naam in het Khmer is: de Preah BaromReacheaveang Chaktomuk Serey Mongkol. Het paleis glinstert in de zon, geeft een interessante kijk in de geschiedenis en is omringd door prachtige tuinen. Een stukje grandeur gelegen pal aan de Mekong. Wel een schril contrast met de armoede in het land.

Stukje geschiedenis: In 1865 verplaatste koning Norodom de toenmalige hoofdstad naar Phnom Penh en liet er in 1866 het koninklijk paleis en de zilveren pagode bouwen. Andere koningen bouwden het paleis verder uit met nieuwe gebouwen.

Zo werd het paleis ommuurd met de opvallende gele muur in 1873 en kreeg het paleis het Napoleon paviljoen van de Franse koninklijke familie. Dit paviljoen staat er nog steeds.

Na 1900 werd het terrein verder uitgebreid met enkele prachtige zalen waaronder de hedendaagse troonzaal.

Eén van de belangrijkste veranderingen vond verder plaats aan de zilveren pagode. Deze pagode, die oorspronkelijk in 1866 gemaakt was van hout, kreeg in 1962 een belangrijke make-over. Koning Sihanouk liet de vloer inleggen met niet minder dan 5329 massief zilveren tegels. Vandaar de naam Zilveren Pagode.

De huidige koning woont nog steeds in het paleis en er vinden regelmatig belangrijke ceremonies plaats.

Niet alle ingangen van het complex zijn open voor het publiek. Het is voor bezoekers alleen toegestaan om de troonzaal, de zilveren pagode en enkele gebouwen eromheen te bezoeken. Dit is echter geen probleem. Je kunt volop genieten van de prachtig aangelegde tuinen en de glimmende gebouwen.

De trekpleister is de centraal op het terrein gelegen troonzaal. De zaal wordt gebruikt voor kroningen en andere ceremonies. De muren, trappen en pilaren zijn geel en wit geschilderd. Geel staat voor het Boeddhisme, het dominante geloof in Cambodja. Wit staat voor het Hindoeïsme, het meest belangrijke geloof ten tijde van Angkor. Veel objecten uit de troonzaal zijn helaas vernietigd door de Rode Khmer.

Vlakbij vind je het Napoleon paviljoen, een apart bouwwerk dat niet bepaald matched met de andere gebouwen. Het paviljoen is in Egypte gebouwd en naar Cambodja gestuurd als geschenk van Napoleon de Derde.

De mooiste tempel op het terrein is die van de Zilveren Pagode, ook wel bekend als Wat Preah Keo of tempel van de smaragden boeddha. Niet te verwarren met Wat Phra Kaew in Bangkok, maar je kunt duidelijk zien dat de Zilveren Pagode sterk door deze bouwstijl is geïnspireerd.

Via de trap, die is gemaakt van prachtig marmer, ga je naar de ingang van de tempel (schoenen uit!), alwaar je de glimmende zilveren vloer zou moeten kunnen zien (deze is ter bescherming echter afgedekt). Binnen in de tempel zie je een enorm gouden Boeddhabeeld dat is ingelegd met meer dan 2000 diamanten. Verder zie je op de muren indrukwekkende schilderingen die verhalen uit de geschiedenis afbeelden.

De Zilveren Pagode is één van de weinige tempels die het regime van de Rode Khmer heeft doorstaan zonder ernstig beschadigd te zijn. Wel is tijdens deze zwarte bladzijde in de geschiedenis veel van het interieur geplunderd of beschadigd.

Het koninklijk paleis is niet alleen een heilige plek, het is ook nog steeds het huis van de koning. Niet alle plekken zijn dan ook te bezoeken. Gepaste kleding is verplicht en dit betekent dat de schouders en knieën bedekt moeten zijn. Het is mogelijk om een soort sarong te huren bij binnenkomst in geval je onbedekte schouders en/of knieën hebt.

Toen we the Royal Palace verlieten, kregen we een flesje water met daarop de tekst: With compliment, Natural Mineral Water, Royal Palace, Phnom Penh, Cambodia.

Op 22 maart maakten we met een local guy die geen woord Engels sprak een soort tour van een uur per Tuktuk. Wij kwamen o.a. langs een boeddhistisch centrum/instituut en langs de Preah Sihanouk Raja Buddhist University. Deze universiteit is een openbare instelling voor hoger onderwijs zonder winstoogmerk in de metropool Phnom Penh. Wij zagen veel jongelui uitgedost in mooie kledij en met bloemen die op de foto vastgelegd werden. Waarschijnlijk waren dit afgestudeerden. Diezelfde dag togen we ook naar de Mekong rivier. Het is 36 graden, doch de gevoelstemperatuur is maar liefst 41 graden!

De Russian Market werd bezocht op 23 maart. Hier zijn de kraampjes gevuld met alles wat je kunt bedenken. Het is echter bloedheet in de smalle paadjes. Het is er goedkoper dan in de Central Market. Op alle koopwaar kun je afdingen.

Aan de buitenkant en de overkant van de markt zijn heerlijke eettentjes. Deze vlooienmarkt is niet zo mooi als de Central Market. De Russian Market is overdekt en heeft nauwe paadjes. De markt dankt zijn naam aan de Russen, die hier in de jaren 80 kwamen winkelen. Waarschijnlijk waren er toen veel Russen in Phnom Penh en er waren toen veel Russische goederen. Sommige winkeliers spreken nog steeds een beetje Russisch. De lokale naam voor de Russische markt is: Psar Tuol Tompoung Market.

Toen we ‘thuis’ kwamen in het hotel van mister Bruce stond het personeel bij ons in de kamer, omdat er op een toilet in de gang een verstopping aan de orde was en dit bleek in verbinding te staan met onze kamer. Zij stonden met de voeten in het water, maar bleven vriendelijk lachen. Sinds die tijd is er af en toe een watertekort.

Hadden we deze week een tocht per Tuktuk gemaakt met een driver die slechts Khmer sprak, op 24 maart deden we dit nog even dunnetjes over met een Engelssprekende driver. Dit met het doel om een beter beeld te krijgen. En dat is gelukt. Via het National Museum voerde de tocht naar Wat Phnom, Silk Island (Koh Dach), Golden Temple (Wat Kean Kleang) en Independence Monument. Om op Silk Island te geraken (een local community waar mensen katoenen en zijden sjaals fabriceren) moesten we per ferry de Mekong rivier oversteken. Op de terugweg klapte plotseling het voorwiel van de Tuktuk om, maar gelukkig schoten behulpzame omstanders onze Tuktuk driver te hulp en samen werd de Tuktuk weer de weg op getrokken.

Iets meer achtergrondinformatie: Het Nationaal Museum van Cambodja in Phnom Penh is Cambodja’s grootste museum voor culturele geschiedenis en het belangrijkste historische en archeologische museum van het land. Het werd gebouwd tussen 1917 en 1920 in de traditionele Khmerstijl.

Wat Phnom is een tempel en ligt op een door mensen gemaakte heuvel (Phnom) van 27 meter hoog in Phnom Penh. Wat Phnom werd gebouwd in 1373 om vier Boeddhabeelden te huisvesten die volgens de overlevering hier door de Mekong aangespoeld waren en gevonden werden door een vrouw, genaamd Penh.

Het Onafhankelijkheidsmonument in Phnom Penh werd in 1958 gebouwd ter herdenking van de onafhankelijkheid van Frankrijk in 1953. Het staat op een rotonde op de kruising van Norodom Boulevard en Sihanouk Boulevard in het centrum van de stad.

En dan de Night Market van Phnom Penh, of tewel Phsar Reatrey. Deze Night Market is te bezoeken van 17.00- tot 0.00 uur. Het is een ‘riverfront open air market with a cozy atmosphere’. Op 25 maart werd deze Night Market door ons bezocht. Wij vonden het niet de moeite waard, het was verre van authentiek, maar goed….no problem….

Als de Nederlandse zomertijd ingaat op 26 maart (klok 1 uur vooruit), dan is het tijdsverschil met Cambodja nog 5 uur. (In Cambodja is het vanaf nu 5 uur later dan in Nederland). Op die dag werd er - net als bij onze aankomst - behoorlijk geboord en getimmerd in hotel Prantara. Dus vluchtten wij maar even naar de Russian Market. Ook de dag daarna was het van hetzelfde laken een pak qua boren en timmeren. Tevens was er wederom geen water…..Je wordt niet ingelicht. Communicatie en planning zijn - zoals altijd in ontwikkelingslanden - ver te zoeken. De manager van Prantara hotel, mister Bruce liet weten: ‘It is very stressful today’, om vervolgens op bed te gaan liggen…….hahaha!!!

Al vaker melding gemaakt van het feit dat bijna niemand Engels spreekt. Als we ergens een hapje gaan eten, word je allerliefst begroet middels de Namasté groet, je krijgt de menukaart in je handen geduwd (soms alleen maar in het Khmer), men zet de fan aan en wacht af……Het komt voor dat er maar liefst 5 meisjes aanwezig zijn als personeel, die vervolgens helemaal niets doen.

Dan denken wij: ‘Ga iets doen, ga schoonmaken, ga de gerechten in het Engels leren of onverschillig wat, maar ga iets doen. Echter: Initiatief tonen is niet aan de orde.

In de nieuwe week van 27 maart, gaan wij hopelijk verhuizen naar ons nieuwe onderkomen en krijgen we ons retirement visa. Om de wachttijd te overbruggen togen we op 28 maart nog maar eens naar deRussian Market en op 29 maart naar de Central Market. In ieder geval krijg je daar een erg goed beeld van het dagelijks leven in Phnom Penh. Op de Central Market ging ik (Dees) naar de kapper. Handig!

Op 28 maart verhuisden wij naar een andere kamer in het hotel van Bruce. Er zijn niet alleen airco en waterproblemen, het werd ook duidelijk dat een muis (of erger een rat) zich in onze kamer bevond. Het bleek dat er een heel gangenstelsel aanwezig was rondom onze kamer….brrr…Reeds twee keer was er een prullenbak op onze kamer omgevallen en dit gebeurde plotseling midden in de nacht. Waarschijnlijk was dus een muis of rat de boosdoener. Wij namen onze intrek dan ook in een andere kamer. Het waterprobleem bleef echter van kracht. Wij zagen dat mister Bruce niet goed kon omgaan met de klagende gasten. Dit leidde tot stress bij hem en wel in die mate dat hij midden in de nacht - toen hij de waterdruk wilde checken - van de trap viel.

Wij voerden een leuk gesprek met drie mensen uit Duitsland….ja, ja, unsere Freunde sind immer da…..hahaha!

Wachten….wachten….wachten….op ons retirement visa. Onze Canadese contactpersoon John van de Cambodian Visa Services had ons laten weten dat de Immigration 7 tot 9 werkdagen nodig zou hebben om het ER-visum te realiseren. Er bestaat weliswaar een duurdere express optie, waarin het binnen een dag geregeld zou kunnen worden, maar wij hadden gekozen voor de normale werkwijze. Plotseling kregen we te horen dat het ook wel 10 werkdagen zou kunnen duren. Dit zou betekenen dat we onze paspoorten uiterlijk op vrijdag 31 maart zouden terugkrijgen.

Op de 7^e werkdag (28 maart) vernamen we dat de Immigration very busy was en dat er ook een mogelijkheid zou bestaan dat we het retirement visum pas op maandag 3 april zouden krijgen. Nee toch…….

Nog steeds zitten we in het hotel bij mister Bruce en daar hebben we het inmiddels wel gezien. Echter: Het één staat in verbinding met het ander. Het kunnen vertrekken uit het hotel kan pas plaatsvinden als wij het huurcontract van 1 jaar van ons appartement hebben ondertekend, maar dan willen we ook ons retirement visum van 1 jaar hebben. Wij willen dat beiden als het ware gelijk opgaan. Hoewel John van de Cambodian Visa Services ons herhaaldelijk heeft laten weten dat wij het huurcontract absoluut al kunnen ondertekenen zonder in het bezit te zijn van het ER visum, voelt Ben niets voor deze optie. Ben wil eerst het ER-visum hebben alvorens de huurovereenkomst van het appartement te gaan ondertekenen. Hij wil niet het risico lopen dat straks het huurcontract is ondertekend voor 1 jaar en dat er nog geen ER-visum voor 1 jaar is afgegeven. Hij riskeert dan namelijk een verlies van een borg van 2 maanden huur en de eerste huur. Er wordt ons verzekerd dat wij al met ons E-visum een appartement kunnen huren, maar zoals gezegd willen wij wachten op het ER-visum. Vitale (de Italiaan die met ons op huizenjacht is geweest) had ons laten weten dat de eigenaar van het appartement dat wij gaan huren ongeduldig begint te worden. Ook Vitale zelf wordt onrustig. Dit heeft te maken met het feit dat Vitale een provisie krijgt als wij het contract ondertekenen. Er wordt dus een zekere druk op ons gelegd, maar daar zijn wij ongevoelig voor. Uiteraard zouden wij graag het appartement gaan huren, maar als de verhuurder niet meer kan wachten, dan gaat het appartement maar aan onze neus voorbij. Gelukkig zijn er nog heel veel appartementen beschikbaar in Phnom Penh.

Zijn wij weer terug in West-Afrika? Sinds jaren zien wij hier weer de lezards (hagedisachtigen) en de kevers. Gelukkig wel vele maatjes kleiner dan in Ghana….hahaha!!!

Uiteraard is het ons bekend dat het hier in Cambodja ‘not done’ is om over politiek in algemene zin te praten. Ook kritiek uiten op de koning is verboden. Echter: In zijn leergierigheid en enthousiasme wilde Ben even brainstormen met Bruce van ons hotel over het feit dat de leider van de oppositie is veroordeeld tot 27 jaar huisarrest.

Hardop vroeg Ben zich even af wat de gevolgen zouden kunnen zijn voor de verkiezingen in Cambodja in juli a.s. Hoewel mister Bruce weliswaar even inging op de vraag van Ben (je kunt nu alleen maar stemmen op de zittende premier), haakte hij toch snel af onder het mom van: ‘Don’t talk more about it’ en hij gaf Ben het dringende advies om zeker niet op straat over politiek te praten. Men zou dan kunnen denken dat je een spion bent (met alle gevolgen van dien). Niet voor te stellen voor ons Nederlanders. Dit moeten we dus goed in ons achterhoofd houden als we les gaan geven.

HOERA!!!! Op 30 maart ontvingen wij bericht van Canadees John van de Cambodian Visa Services dat het ER-visum in onze paspoorten staat. Die avond kregen wij van de ‘local agent’ onze paspoorten retour met daarin de felbegeerde stempel! Wij mogen nu een jaar in Cambodja blijven!!!!!! (En wel tot 14 april 2024). Daarna kunnen we het visum gewoon verlengen. Wij kunnen nu altijd in-en uitreizen. Heel fijn en heel bijzonder! En een dag later, op 31 maart konden wij dan ook verhuizen naar ons appartement in Nine East en dus het hotel van Bruce verlaten. Op onze nieuwe locatie troffen we ‘local agent’ Vitale (samen met zijn Cambodjaanse vriendin Ana) en toen werd het tijd om niet alleen Vitale te betalen voor zijn diensten, maar ook het huurcontract te ondertekenen. Dit geschiedde middels een duimafdruk!!!! Even ter vergelijking: Voor het huurcontract voor ons appartement in Nederland tekenden we digitaal.

Welnu, wij zitten dus op onze nieuwe stek in de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh. Het appartementencomplex heet Nine East. Dit vanwege het feit dat het gericht is op het Oosten en tevens is 9 East de dag van de volle maan en de Khmer mensen beschouwen dit gegeven als een goede dag. Welnu, Nine East bestaat uit 11 verdiepingen. Er zijn 9 woonlagen met in totaal 40 appartementen. Op de 10^e verdieping bevindt zich ‘a gym’ en op de 11^e verdieping (rooftop) ‘a pool’. Wij wonen op de 2^e verdieping. (2^E). Verder is er 24 uur per dag bewaking. Het is dus een veilige plek. Twee keer per week wordt het appartement schoongemaakt. Er wonen veel expats. Inmiddels staan we ook geregistreerd in het FPCS systeem: Foreigners Present in Cambodia System. Hoewel het appartement fully furnished is, is het niet fully equipped. Wij moesten dan ook nog even op pad om dagelijkse huishoudelijke spullen te kopen.

De Italiaan Vitale met zijn vriendin Ana boden aan om ons even te vergezellen. Zij weten namelijk de weg en kennen de plekken waar we dit soort dingen konden kopen. (Zij op de scooter, wij in de Tuktuk).

De eerste dagen waren nodig om veel praktische dingen te regelen, ons te installeren, spullen uit te pakken, omgeving te verkennen enz. Ook maakten we kennis met de zonen van de eigenaar van appartementencomplex Nine East, te weten de broers Piseth en Pitou. Toen wij stonden te wachten op een Tuktuk om naar een supermarkt te gaan, bood Pitou ons een lift aan. Hij vond het heel bijzonder om twee Nederlanders te mogen begroeten in Nine East. Zelf woonde hij op de 7^e verdieping van het appartementencomplex.

Op 4 april aten we Lok Lak, te weten het bekendste nationale gerecht van Cambodja. Hiervoor wordt rundvlees gemarineerd, gebakken en vervolgens geserveerd op wat sla, met rijst en een peper-limoendip. Twee dagen later waren we in een eetgelegenheid en hier was de menukaart 100% in Khmer. Daar konden we dus helemaal niets van bakken……….Echter: Op iedere tafel stond een brander en al snel werd duidelijk dat het ging om een soort ‘gourmetten’ in de open lucht. In Vietnam noemden we dit ‘hotpot’.

Toen we een keer naar de ‘riverside’ liepen, troffen we onderweg een aardige Amerikaan aan, die samen met zijn vrouw, vrijwilligerswerk deed in een community, zijnde lesgeven aan kinderen die normaal gesproken niet naar school konden gaan. Aangezien zij dezelfde achtergrond hadden als wij (sociaal-educatief) en vrijwilligerswerk in de Derde Wereld ook hun passie was, waren er maar enkele woorden nodig om op dezelfde golflengte te zitten.

Zou de sleuteloverdracht en inspectie voor onze huurders in Vlissingen op 1 april plaatsvinden, dit werd verschoven naar 7 april, i.v.m. een examen dat op de rol stond voor Michael en Thomas. Op 7 april stuurden wij dan ook een mail ter welkom en ter introductie naar onze huurders in De Fonteyne. Sinds 10 april verblijven beiden feitelijk in ons appartement.

Op 10 april stonden we even stil bij de vreselijke gruwelijkheden uit het Cambodjaanse verleden, te weten de Rode Khmer periode onder leiding van Pol Pot, de heftige burgeroorlog van 1975 tot 1979 waarbij 2 miljoen Cambodjanen zijn vermoord. Zoals eerder vermeld in dit verslag is dit de zwarte bladzijde uit de Cambodjaanse geschiedenis.Wij togen dan ook naar het Tuol Sleng-museum of tewel het Genocide Museum. De Rode Khmer had dit voormalige schoolgebouw omgebouwd tot gevangenis. Het was zeer indrukwekkend! Eigenlijk zijn er geen woorden voor om de gruwelijkheden te beschrijven! Hadden wij vernomen dat je hier een uur of anderhalf uur voor uit zou moeten trekken, wij bleven hier maar liefst 4 uur! Hierna bezochten we Choeung Ek, ook wel de Killing Fields of Velden des Doods geheten. Gevangenen van onder andere Tuol Sleng werden hiernaar toe gebracht en vermoord. Kippenvel!

Hoewel wij in 2016 in Peru het museum hebben bezocht m.b.t. de verschrikkingen van guerillabeweging Het Lichtend Pad in Ayacucho, overtrof het Tuol Sleng museum in Phnom Penh/Cambodja dit alles in negatieve zin.

Aangezien de indrukken ons niet loslaten, toch nog even meer achtergrondinformatie: Het Tuol Sleng Genocide Museum is gehuisvest in een voormalig schoolgebouw in het centrum van Phnom Penh. De gevangenis stond bekend als S21, een verschrikkelijke plek waar gevangenen verhoord, gemarteld en vermoord werden.

Het is een plek die de tragische geschiedenis van Cambodja tussen 1975 en 1979 op indrukwekkende wijze in beeld brengt. In onze beleving verplichte kost voor iedere bezoeker aan de stad.

Wat nu het Tuol Sleng Genocide Museum is stond tijdens het regime van de Rode Khmer bekend als ‘Security Office 21’(S21). De gevangenis was gelegen in het centrum van Phnom Penh, de stad die op dat moment al helemaal verlaten was.

In S21 werden mensen gevangen gehouden die volgens het regime een ‘gevaar’ waren voor de nieuwe agrarische staat.

Leraren, wetenschappers, zakenmensen, journalisten en zo’n beetje ieder ander opgeleid persoon werd gezien als de vijand. Zelfs het dragen van een bril was al aanleiding om gevangen genomen te worden.

En niet alleen de zogenaamde ‘verdachten’ werden gevangen genomen. Ook de directe familieleden en kennissen moesten eraan geloven onder het mom van ‘associatie met de vijand’.

De meeste mensen die tussen 1975 en 1979 in S21 gevangen zaten werden na verloop van tijd naar de Killing Fields van Choeung Ek gestuurd voor executie.

Phnom Penh werd in 1979 bevrijd door het Vietnamese leger. Het was een Vietnamese oorlogsfotograaf die S21 ontdekte. De fotograaf en zijn collega’s volgden de stank van rottende lichamen naar het schoolgebouw. Zijn foto’s van die dag zijn te zien in het museum.

Slechts 12 mensen hebben de gevangenis overleefd waaronder 4 kinderen.

S21 was gehuisvest in de gebouwen van een middelbare school en een basisschool. Het terrein was hermetisch afgesloten met prikkeldraad en binnen werden de klaslokalen verbouwd tot cellen en martelkamers. Naar schatting hebben hier tussen 1975 en 1979 15.000 tot 20.000 mensen gevangen gezeten.

Bij aankomst in S21 werden de gevangenen gefotografeerd en verhoord. Gevangenen hadden meestal geen idee waarom zij opgepakt werden. De meesten werden beschuldigd van verraad van de partij en de revolutie.

De ondervragers gebruikten marteltechnieken om een bekentenis af te dwingen. Zo werden gevangenen geëlektrocuteerd of vastgebonden waarna er heet water over het gezicht werd gegoten. Of mensen werden in een bak met uitwerpselen gegooid of aan een touw gehangen. En dit is nog maar een kleine greep uit de brute marteltechnieken die gebruikt werden.

In het museum is nog meer informatie beschikbaar over de verschrikkelijke praktijken die hier plaatsvonden.

Na bekentenis werden de gevangenen veroordeeld tot executie. In het begin gebeurde dit vlakbij, maar later werden mensen naar Choeung Ek gestuurd, zo’n 10 km. buiten de stad.

De Rode Khmer waren niet alleen gewetenloze massamoordenaars, zij documenteerden ook al hun praktijken. Dit zou later tegen hun gebruikt worden tijdens het tribunaal tegen de leiders en deelnemers aan de genocide. Echter, paspoorten en identiteitsbewijzen van de gevangenen werden niet bewaard. De foto’s van de gevangenenbleken dan ook cruciaal voor nabestaanden bij een zoektocht naar hun geliefden.

Het Tuol Sleng Museum is een neerslachtige plek, maar het is wel één van de bezienswaardigheden in Phnom Penh die je bezocht móet hebben. Dat gewone mensen in staat zijn om te veranderen in zulke gewetenloze moordenaars is iets om bij stil te staan. Dit soort praktijken kunnen altijd ergens anders op de wereld weer plaatsvinden.

In het museum kun je de barre omstandigheden van de cellen met eigen ogen zien. Een ander gedeelte is gewijd aan de verschrikkelijke marteltechnieken en weer een ander gedeelte heeft duizenden foto’s van slachtoffers.

In 2015 is op het terrein een herdenkingsmonument gebouwd: ‘The memorial stupa for victims of S21’. Het monument is voor een groot deel gefinancierd door Duitsland.

Tijdens de openingsceremonie sprak o.a.de Duitse ambassadeur. Hij deed een beroep op de jongere generatie om minder terughoudend te zijn in het bespreken van het verleden. Hij verwees daarmee naar de Duitse jeugd die in de 70-er jaren oncomfortabele vragen begon te stellen over het Holocaust verleden.

Hij voegde daaraan toe dat het gevolg van terughoudendheid om over het verleden te praten zal leiden tot het feit dat de jongere generatie de last van de erfenis van hun ouders en grootouders zal dragen.

Audiotours zijn beschikbaar in meerdere talen waaronder zelfs Nederlands. Dit was een goede manier voor ons om door het museum geleid te worden en de informatie te begrijpen.

En dan de Killing Fields van Choeung Ek……Tussen 1975 en 1979 werden in Cambodja zo’n 2 tot 3 miljoen mensen vermoord onder het brute regime van de Rode Khmer onder leiding van Pol Pot. Dit kwam neer op ongeveer een kwart van de bevolking.

Veel van de moorden vonden plaats in zogeheten Killing Fields. Naar schatting zijn er 20.000 van deze massagraven verspreid over Cambodja.

Eén van de grootste massagraven was de Killing Fields van Choeung Ek, op kleine afstand van Phnom Penh.

Choeung Ek is tegenwoordig een gedenkplaats en educatiecentrum over de verschrikkingen die hier hebben plaatsgevonden.

Iedereen die Cambodja bezoekt zou ook de Killing Fields van Choeung Ek moeten bezoeken.

De audiotour die je ook hier kunt volgen geeft een indrukwekkende weergave van wat hier is gebeurd en herinnert de bezoeker eraan om altijd alert te zijn dat de geschiedenis zich niet herhaalt waar dan ook ter wereld.

Choeung Ek is de plaats waar gevangenen uit de S21 Tuol Sleng gevangenis naar toe werden gestuurd voor executie.

Gevangenen moesten hun eigen graf graven waarna zij op brute wijze met een schep of stok vermoord werden. Dit om kogels te besparen.

De mensen waren vaak al zo vermoeid dat zij niet meer de kracht hadden om een diep graf te graven wat ervoor zorgde dat de lichamen amper bedekt werden.

De killing tree is een boom die de Rode Khmer gebruikte om kinderen te vermoorden. Op brute wijze werden kinderen tegen de boom gegooid tot zij dood waren. Dit opnieuw om kogels te besparen.

De boom is nu een belangrijke gedenkplaats op het terrein van Choeung Ek.

In het begin werden gevangenen met vuurwapens vermoord, maar later werden meer brute wapens gebruikt om de dure kogels te sparen.Stokken, scheppen, bijlen, kapmessen of vlijmscherpe delen van palmbomen werden gebruikt.

Op het terrein van Choeung Ek liggen verschillende massagraven. Duizenden mensen werden hier op een klein oppervlak begraven. Nog steeds liggen er stukken kleding en komen er botten boven de grond tevoorschijn.

De audiotour is een uitstekende manier om op een respectvolle wijze over het terrein van de Killing Fields te wandelen.

Ter nagedachtenis aan de slachtoffers is een Boeddhistische Stupa, een herdenkingstoren gebouwd. In de toren worden de schedels van zo’n 5000 slachtoffers bewaard. (Ingedeeld in mannen en vrouwen, leeftijdscategorieën e.d.).

Na anderhalf uur hier rond gewandeld te hebben zetten wij een punt achter deze zeer beladen plek. No more words……………

Op 11 april gingen we even pinnen, medicatie kopen in een apotheek en ergens de bloeddruk laten meten. Nou, laat dat ‘even’ maar achterwege. Alles geschiedt per Tuktuk en het verkeer raast langs je heen in miljoenenstad Phnom Penh. Hoewel ik (Dees) best hou van de reuring in een stad, is dit wel een beetje teveel van het goede. Veel te veel prikkels voor mij! Ben daarentegen geniet van de heksenketel op straat! Hoe het ook zij: Bij de bank moesten we zoals altijd hoeden/petten afzetten en bij weggaan word je begroet middels de Namasté groet.

Vervolgens naar een apotheek. Er zit veel kaf onder het koren. Er zijn nepmedicijnen in omloop.

Voor zover wij het konden beoordelen en afgaande op ons gezond verstand, arriveerden we bij een betrouwbare apotheek alwaar wij alle medicijnen voor Ben in één keer konden kopen. Dat is wel eens anders geweest in ontwikkelingslanden.

Vaak werden we geconfronteerd met het feit dat we niet alles in één apotheek konden kopen. Wonder boven wonder lukte dat nu wel. Merknaam kan afwijken, maar stofnaam is hetzelfde. Toen wij de behulpzame apotheker (die Engels sprak) vroegen waar wij bloeddruk konden laten meten, moest hij in eerste instantie het antwoord schuldig blijven en uiteindelijk adviseerde hij kleine kliniekjes. Wij hadden ook al enig voorwerk gedaan (zeker als het gaat om het laten prikken op PSA en cholesterol) en lieten de namen vallen van een ziekenhuis bij ons in de buurt (Calmete Hospital) en het Pasteur Instituut. Daarop knikte hij goedkeurend. Zelf had hij slechts de mogelijkheid om ons een bloeddrukmeter te verkopen, maar dat is het laatste dat wij willen. Wij bedankten hem vriendelijk en verlieten de apotheek. Nauwelijks buiten of een medewerker van de apotheek kwam aanrennen en liet weten dat de apotheker bereid was om voor ons, zijnde Nederlandse vrijwilligers in zijn land Cambodja, een voor de verkoop bestemde bloeddrukmeter voor ons uit de verpakking te halen en te gebruiken. Een aardige geste! Ach, liet de apotheker weten: ‘Cambodia is a small country, but we have a big heart!’

Hierna begon de honger te knagen en belandden we op de Olympic Market (In Khmer heet deze markt Psah Olympic). Dit is een echte markt voor de lokale bevolking. Je ziet geen enkele toerist. Het is gebouwd in 1962 en er bevinden zich meer dan 4000 shops op deze markt. Er zijn maar liefst 3 verdiepingen. Tussen de lokale mensen op een klein plastic krukje nuttigden we een soort noodle soup (eten met stokjes). Iemand noemde Olympic Market ‘huge and overwhelming’ en dat is absoluut waar.

Ook in Cambodja worden microkredieten verstrekt om de arme bevolking te helpen met het opzetten van een kleine eigen onderneming. Helaas is de microfinanciering in Cambodja volledig uit de hand gelopen en mislukt.

Banken hebben te hoge kredieten verstrekt en tevens faalden de banken in hun toezicht. Bovendien wisten de vaak laaggeletterden niet waarvoor zij tekenden.

Mensen worden nu gedwongen om hun bezittingen te verkopen om daarmee hun bankschulden af te kunnen lossen. Het schaamtegevoel overheerst.

Khmer Nieuwjaar(Choul Chnam Thmey) werd gevierd op 13,14, 15 en 16 april. It’s the year of the Rabbit. Overal hoorden we: Rikreay chhna thmei of sok Sabay Chnam Thmey of zoiets dergelijks (Gelukkig Nieuwjaar) en overal waren de kleine huisaltaartjes opgetuigd met bloemen, geurig water, kaarsjes, fruit, wierookstokjes e.d. In miljoenenstad Phnom Penh was het zeer rustig. Het voelde akelig stil aan. De meeste mensen gaan naar familie op het platteland.

De mensen pakken dus massaal hun biezen en vertrekken naar hun geboorteplaats voor het feest. Gedurende het Khmer New Year, oftewel Cambodjaans nieuwjaar wordt de overgang van het oogstseizoen naar het regenseizoen gevierd. De boeren genieten van wat hun oogst heeft opgebracht. Tijdens het nieuwjaarsfeest worden huizen versierd en tafels gedekt met fruit en drankjes om de goden te verwelkomen. Ook worden er cadeautjes gegeven. Op de verschillende dagen brengen de Cambodjanen bezoeken aan tempels om offers te brengen aan monniken, ouderen en Boeddha beelden. Ook vragen de Cambodjanen om vergiffenis voor fouten die zij in het afgelopen jaar hebben gemaakt.

De dagen voorafgaand aan Nieuwjaar zijn de Cambodjanen heel druk bezig. Men maakt het hele huis schoon, overal prijkt de Cambodjaanse vlag, men kookt lekker eten en men koopt nieuwe kleren. Alles moet er spic en span uitzien, want de Nieuwjaarsengel zou eens langs kunnen komen!!!

Cambodja volgt de Boeddhistische jaarkalender, waarbij de maankalender wordt gehanteerd.

Wellicht leuk om enkele Khmer Nieuwjaar tradities te vermelden: Elke dag bezoeken de mensen de tempel om daar de zegen te krijgen van de monniken en de priesters. Zij bouwen een zandheuvel op het grondgebied van de tempel en versieren deze met godsdienstige vlaggetjes.

Zij plaatsen er eentje op de top en vier rond de kanten van de zandheuvel. Deze vlaggetjes symboliseren de vijf discipelen van Boeddha.

De bevolking van Cambodja heeft de traditie om ’s morgens wijwater te besprenkelen op elkaars gezichten, ’s middags op de borst en ’s avonds op de voeten. Tegenwoordig hebben mensen ook de gewoonteom gekleurd water over hun vrienden en familieleden te gieten. Gekleurd water symboliseert de verschillende kleuren van het leven, die in de toekomst verborgen liggen. De traditie van het gooien van poeder op elkaar met Nieuwjaar komt tegenwoordig steeds meer in opgang.

Bij de viering van het Khmer Nieuwjaar, volgt men in Cambodja verschillende regels. Elke dag kent een andere traditie. Enkele voorbeelden: De eerste dag van de viering heet Moha Sangkran. Men gelooft dat op deze dag Gods engelen naar de aarde komen, om te kijken hoe de schepping ervoor staat. Om deze heilige engelen te verwelkomen, maken de mensen hun huizen schoon en steken lampjes aan. De leden van de familie plaatsen hun geliefde afbeelding van Boeddha op een huisaltaar. Hierop worden dan - zoals eerder gemeld - bloemen, kaarsen, wierookstokjes, een kommetje geurig water, etenswaren en dranken uitgestald op bananenbladeren. Het voedsel dat op deze dag van Moha Sangkran is klaargemaakt, wordt aan de monniken en priesters van de tempel aangeboden.

Op de tweede dag van de Khmer Nieuwjaarviering (Vanabot), geeft de bevolking geld en hulp aan de armsten in de samenleving. Het is dan tevens de gewoonte om cadeautjes te geven aan familie en vrienden. Bij sommige bedrijven is het al de gewoonte om personeel een cadeau of geld te geven, om de arbeidsproductiviteit te stimuleren.

Op de derde dag van de Nieuwjaarsviering (Leung Sakk), wassen de mensen hun Boeddhabeelden met geurend water. Men gelooft dat er dan het hele jaar regelmatig regen zal vallen. Kinderen tonen hun respect voor de ouderen door hun voeten te wassen.

Wij bleven met Khmer Nieuwjaar in Phnom Penh en constateerden dat sommige plekken gesloten waren en andere plekken waren open of gedeeltelijk open. De Tuktuks bleven weliswaar rijden, maar het waren er beduidend minder dan normaal. Wij deden ‘exploring the city’ en kwamen terecht op allerlei onbekende plekken. Een gebruik met Khmer Nieuwjaar is om mensen nat te spuiten. Velen liepen met waterpistolen rond. Ook wij - zittende in de Tuktuk - liepen een nat pak op.

16 april: Vandaag stond Diamond Island (Koh Pich) op de rol. Dit is een satellietstad in Phnom Penh aan de rivieren Mekong en Bassac. Dit gebied was tot het jaar 2000 een moeras, maar het wordt nu verder ontwikkeld als woon-en handelsgebied en zou een aparte gemeente in Phnom Penh kunnen worden. Een wijk met de naam ‘Elysée’ heeft een stijl geïnspireerd door Parijs. Het was een vreemde ervaring: Gloednieuwe winkels en gloednieuwe appartementen - in een stijlvol Frans jasje - stonden leeg. Alles was ‘for rent or for sale’.

Wij spraken met een Chinees, de eigenaar van een supermarkt. Hij vertelde ons dat alle gebouwen aan de buitenkant klaar waren, maar aan de binnenkant moest er nog veel gebeuren. Hij had de enige zaak in dit vrijwel lege stadsdeel. Wij vroegen ons hardop af hoe hij als ondernemer kon overleven in deze spookwijk. Volgens hem was het een kwestie van geduld, een lange adem hebben en vertrouwen hebben in de plaatselijke overheid alsmede de focus leggen op een lange termijn visie. Buiten voor zijn winkel stond een soort elektrisch aangedreven ‘pausmobiel’. Deze Chinese ondernemer nodigde ons uit om een ritje door de wijk te maken. Wij stapten in en werden onderworpen aan een ‘sightseeing’. Wij passeerden o.a. ook een Canadese internationale school en een Franse school. Toen het hem duidelijk werd dat wij op zoek waren naar vrijwilligerswerk, stelde hij voor om gratis les te geven in ruil voor gratis accommodatie.

Boven zijn zaak werd namelijk Chinese les aangeboden en volgens hem zouden wij daar dan Engels kunnen geven. Tsja….laten wij nu net een jaarcontract hebben getekend voor ons huur appartement Nine East. Hoe het ook zij: Wonen in deze spookwijk kan ons niet bekoren.

Je hebt daar totaal niet het idee dat je in Cambodja woont. Nee dus…wij gaan verder op onze ingeslagen weg…….

En dus gaan we op zoek naar vrijwilligerswerk. Op 17 april werd er gestart met een bezoek aan een pagode vlakbij ons appartementencomplex Nine East. Wij legden onze bedoeling uit: Engelse conversatie geven aan de Buddhist monks en deelnemen aan hun meditatielessen. Dat laatste bleek geen probleem te zijn, maar toch waren onze eerste bevindingen teleurstellend: Wij kregen te horen van de ‘driver’ dat alle monniken sliepen. Het verzoek was dan ook om over een uur terug te keren. Tweede poging dus….De ‘driver’ was inmiddels verdwenen. Wel zagen we een meisje dat nauwelijks Engels sprak, maar toch een jonge knaap liet optrommelen. Ook van hem werden we niet veel wijzer. Vervolgens kwam er weer een man opdraven. En voor iedereen gold: Zij konden ons niet verder helpen, spraken nauwelijks Engels, maar we begrepen dat de monnik die ons te woord kon staan nog steeds in zijn ‘hometown’ was vanwege de uitloop van het Khmer Nieuwjaar. Dit schoot dus niet op…..

Op 19 april togen wij dan ook - op advies van Piseth (één van de bazen van appartementencomplex Nine East) - naar het Boeddhistisch Instituut.

Of moeten we naar het Boeddhistisch Centrum en gaan praten met de Chief monk?

Welnu, wij besloten om eerst naar het Boeddhistisch Instituut te gaan. Hoewel dit niet de juiste plek bleek te zijn, werden we wel heel vriendelijk ontvangen door een aardige man. Toen wij onze bedoeling uitlegden (deze Nederlandse wereldwijde vrijwilligers willen graag lesgeven aan de boeddhistische monniken), liet hij weten dat het Boeddhistisch Instituut slechts een bibliotheek cq documentatiecentrum betrof. Wij zouden naar de afdeling educatie moeten gaan van de Boeddhistische universiteit. Dat klonk logisch.

Hij gaf ons een naam en een telefoonnummer van een vice-rector of vice-director van de universiteit en maakte een foto van ons die hij terplekke naar deze contactpersoon stuurde. Voordat wij wilden vertrekken nodigde hij ons uit om de bibliotheek te bekijken en even plaats te nemen voor een nadere kennismaking. Zo gezegd zo gedaan. Tijd lijkt hier geen rol te spelen, menselijke aandacht des te meer. Uiteindelijk bood hij aan om ons in zijn auto even naar de universiteit te brengen. Zó ontzettend aardig! In de auto vertelde hij dat hij een keer naar Frankrijk en/of Nederland wilde gaan, i.v.m. het opsporen van documenten. Deze zouden namelijk in Cambodja zoekgeraakt zijn tijdens de burgeroorlog tussen 1975 en 1979 en zouden zich bevinden in Frankrijk cq Nederland.

Wij reden dan ook naar de universiteit, voluit geheten: Preah Sihanouk Raja Buddhist University (SBU). Een hele mond vol…. Zoals eerder in dit verslag gemeld, is dit een openbare instelling voor hoger onderwijs zonder winstoogmerk in de metropool Phnom Penh in het koninkrijk Cambodja. De betreffende ‘vice’ was echter afwezig. Deze bleek die ochtend voor enkele dagen te zijn vertrokken naar India voor het bijwonen van een congres, maar de aardige heer van de bibliotheek van het Boeddhistisch Instituut zorgde er wel voor dat wij werden doorgeleid naar iemand anders. En dit bleek de boeddhistische monnik te zijn, Bet Vutha geheten.

Deze Vutha nodigde ons uit in een kantoor, waar wij ook kennismaakten met een andere Boeddhistische monnik die 9 jaar had gestudeerd in Thailand/Bangkok. Al snel werd duidelijk dat Vutha de ‘executive director’ was van het Center for English Training (CET). Dit valt onder de ‘Foreign Languages’. Eigenlijk een soort hoofd dus van de sectie Engels. Beide personen waren enthousiast over ons voorstel (Engelse conversatie geven aan de Boeddhistische monniken) en het werd duidelijk dat zij graag met ons in zee wilden gaan. Wat ons erg aansprak was het feit dat de meeste studenten van deze public university afkomstig zijn uit arme gezinnen op het platteland en geen collegegeld hoeven te betalen. Voor deze doelgroep willen wij ons graag inzetten.

Een hele Nederlandse vraag was dan ook: ‘Wanneer kunnen we beginnen?’ Zo’n direkte vraag is natuurlijk niet aan de orde….hahaha….eerst moeten we nog kennismaken met de grote baas die in India is vanwege een congres en op 25 april terug zal keren en daarna zal Cambodja in de greep zijn van de SEA Games, een South East Asian sportfestijn dat tot medio mei zal duren.

Wel werden er alvast foto’s gemaakt van ons beiden en van onze paspoorten. Toen we afscheid namen van de twee boeddhistische monniken, dacht ik (Dees) er nog net op tijd aan dat ik - als vrouw - deze heren geen hand mocht geven. Ik checkte dit even voor de zekerheid en dit werd inderdaad beaamd door beiden. Hoe het ook zij: Wij kunnen nu wel zeggen dat we de baan hebben en we zijn daar heel blij mee.

Nu Khmer Nieuwjaar voorbij is, komt alles weer langzaam op gang en gingen we even naar de pedicure en de tailor. De scholen zijn echter nog gesloten tot half mei en dit heeft te maken met de SEA Games (The Southeast Asian Games). Dit is een tweejaarlijks multi-sport event waar deelnemers vanuit 11 landen in Zuidoost Azië aan meedoen. Nu betreft het de 32^e editie en deze zal gehouden worden tussen 5 en 17 mei in o.a. Phnom Penh/Cambodja. Dit is de eerste keer dat Cambodja dit event organiseert.

Wellicht eerder melding gemaakt van het feit dat de mensen hier zeer onderdanig zijn. In onze beleving tegen het absurde af. In hun ogen is de standaard van de Westerlingen zeer hoog, terwijl wij juist zeer down to earth zijn. Miscommunicatie kan dan het gevolg zijn. Het kan dan ook voorkomen dat zij op een eenvoudig verzoek gewoon nee zeggen, omdat zij niet kunnen begrijpen dat een Westerling zoiets simpels vraagt. In hun perceptie spelen zij dan maar op zeker en antwoorden nee. Op die manier kunnen zij zich geen buil vallen. Jammer toch, onnodig, maar dat is de cultuur…..

In de nacht van 20 op 21 april kreeg ik (Dees) een migraine-aanval en dit resulteerde niet alleen in knallende hoofdpijn, maar ook in overgeven. Gelukkig was het snel weer voorbij.

Op 25 april bekeken we het station van Phnom Penh. Wij vinden het altijd leuk om ‘daily life’ te ondergaan. Het treinstation ligt midden in de stad en is gevestigd in een historisch gebouw uit de Franse koloniale tijd. Het is goed bewaard gebleven en vakkundig gerenoveerd.

De treinen in Cambodja rijden niet hard en bovendien rijden zij slechts op specifieke dagen per week vanuit Phnom Penh naar andere plaatsen, maar toch wordt er veel gebruik van gemaakt door bijvoorbeeld forenzen en toeristen. Creatieve geesten hebben een rijtuig van een trein op een emplacement gezet en omgetoverd tot een soort restauratiewagen. Hier genoten we dan ook even van een versnapering. Overigens: De eerste belangrijke vergadering van de Rode Khmer onder leiding van Pol Pot vond in april 1975 plaats op dit treinstation. Aldaar werd beslist om de steden te evacueren.

Met 38 graden en een gevoelstemperatuur van 44 graden is het behoorlijk afzien………

Een warme groet uit een bloedheet Phnom Penh van Dees en Ben (rijmt ook nog).