Exploring Battambang and White Elephant

Sightseeing Battambang en Damrey SorVanaf 21 april 2024

21 april: ’s Avonds hadden we ‘our Cambodian friend’ Sophal samen met zijn gezin uitgenodigd voor een etentje. Het is toch heel bijzonder dat wij deze mensen in 2015 hebben ontmoet in Siem Reap tijdens onze eerste keer Cambodja en nu dus terugzien in Battambang, alwaar zij naar toe zijn verhuisd. Alles was gepland, doch in een ontwikkelingsland loopt altijd alles anders. Uiteindelijk komt dan toch alles weer goed en is het zelfs leuker dan van te voren gepland was. Wat gebeurde er? Wij, twee Europeanen, stonden ruim van tevoren al op de afgesproken plek. Zij, 4 Cambodjanen (vader, moeder, 2 zonen), kwamen te laat. Hoewel op internet stond dat het restaurant geopend was, stonden we voor een gesloten deur. Wij wilden het eenvoudig oplossen, door naar een restaurant aan de overkant van de weg te gaan. Zij vonden alles goed. Toen wij echter aandrongen op het feit dat zij iets mochten kiezen, begonnen zij te stralen en opperden om ‘op straat’ te eten in één van de vele straattentjes. Prima voor ons. Dachten wij nog even dat het vlak in de buurt zou zijn, niets was minder waar. Een lange voettocht volgde. De twee zonen (die alleen maar Khmer spreken) gingen alvast vooruit op ieder een motorbike en de vier volwassenen begonnen te lopen. Telkens weer vroegen zij of wij (die twee Nederlandse oudjes) niet te moe werden. Na verloop van tijd arriveerden we dan in ons ‘buitenrestaurantje’. Bestelden wij (Ben en Dees) fried rice en fried noodles, onze Cambodjaanse vrienden bestelden slechts een schaaltje met daarin een soort rijstepap met fruit. Wij waren nog even in de veronderstelling dat dit ‘a kind of’ voorgerecht was, maar al gauw werd duidelijk dat dit een dessert was en tevens het enige dat zij graag wilden eten. Uh waarom? ‘Because we had dinner already at 5.00 pm, so we are full’. Oh, zo grappig….word je uitgenodigd voor een etentje en dan ga je van te voren thuis eten…….hahaha…….Toch kwam er nog een schaaltje Khmer noodles tevoorschijn, want die Nederlanders moesten toch ook de Khmer noedels proeven. Dat wij dit al lang eerder hadden gedaan, lieten we maar in het midden. Hoe het ook zij: Het was ontzettend leuk en iedereen genoot! Na afloop liet ons gezelschap weten: ‘Let’s sit at another place with a bit more fresh air, so that we can talk more’. Prima voor ons. Wij gingen er dus van uit dat we nu naar een soort cafeetje zouden gaan om nog iets te drinken, maar nee hoor……men nam gewoon plaats op een muurtje op een middenberm en aldaar werd de conversatie voortgezet. Kortom: Zó eenvoudig en zó liefdevol….en juist dát kunnen wij altijd zo enorm waarderen in de Derde Wereld…..

Aangezien we in Battambang zijn, bezoeken we ook enkele ‘highlights’. Het Nationaal Museum hadden we al bezocht, maar nu werd het tijd voor de Bat Cave. Op 22 april gingen we op pad. De vleermuizen vliegen rond schemertijd (17.30-18.00 uur) uit hun grotten. Indrukwekkend om miljoenen vleermuizen (6,5 miljoen) op hetzelfde moment in een lange zwerm te zien vertrekken. Het enige minpunt is dat er allemaal plastic stoeltjes klaarstaan voor de toeristen en het wemelt er van de verkopers. Erg toeristisch dus, maar toch de moeite waard om dit indrukwekkende natuurspektakel te aanschouwen. (Wel handig om een hoed of pet mee te nemen vanwege de vleermuizenpoep). De Bat Cave ligt bij de Killing Cave. Deze Killing Cave was vroeger een executieplaats bovenop de Phnom Sampeau berg. De Rode Khmer dreef slachtoffers eerst naar de top van de berg waar ze mishandeld of vermoord werden en vervolgens in deze grote Killing Cave werden gegooid, alwaar overgebleven botten en kledingstukken liggen. Aangezien wij in Phnom Penh de Killing Fields al hadden bezocht (Tuol Sleng en Choeung Ek) had een bezoek aan de Killing Cave voor ons geen meerwaarde meer. Bovendien kan de klimpartij naar boven te vermoeiend zijn, te gevaarlijk per truck, temperatuurverschillen enz. dus dat gaan we niet onnodig opzoeken. Wij beperkten ons dus tot de Bat Cave, zijnde het vleermuizenspektakel……… en we namen plaats naast…..juist ja Nederlanders…die een maand een groepsreis maakten door Vietnam en Cambodja en aan hun laatste dagen bezig waren in Zuidoost-Azië.

Als wij op 23 april in de tuktuk zitten krijgen wij de schrik van ons leven. De driver reed over de enige spoorlijn in Battambang op het moment dat er een trein naderde. Hoewel de trein misschien nog zo’n 200 meter van ons verwijderd was, klonk al wel de indringende ‘toeter’ van de aanstormende trein.

En dan te weten dat er slechts 2 treinen per dag rijden. De tuktuk driver werd er niet koud of warm van, maar wij moesten even bekomen van de schrik.

Al vaker melding gemaakt van het feit dat er veel ongeldigedollarbiljetten in omloop zijn: Te oud, te beschadigd e.d. Bij een geldopname door ons laten wij dan ook altijd het geld checken door een bankmedewerker, vaak in combinatie met het wisselen in kleinere coupures. En ja hoor…..op 24 april was het weer raak…..2 bankbiljetten van 100 dollar waren foutief. Gelukkig hadden we nog het bewijsstukje dat deze biljetten net waren gepind, zodat men welwillend was om deze te ruilen tegen geldige bankbiljetten. Ons advies blijft dan ook: Pin altijd in een bankgebouw en niet buiten op straat.

En dan….op naar een kapper in Battambang…Gewoon simpel op de markt…..Voor een vrouw (Dees) geen enkel probleem en prima te doen met de Google translator, maar men weigert een man te knippen. Dan maar buiten de markt, maar dat was ook nog een dingetje. Vlakbij ons onderkomen vonden we maar liefst 3 kappers op een rij, maar niemand wilde een man knippen. Wij werden weer op pad gestuurd en dat bij 41 graden. Echter: Met veel overredingskracht slaagden wij er uiteindelijk toch in om in het Khmer (handen-en voetenwerk) een kapster te bewegen om Ben te knippen. En met prima resultaat. Toen wij haar complimenten gaven, lachte zij over haar hele gezicht. Voor haar was het een overwinning geweest.

Lekker nieuw recept gegeten: Veggie curry with rice.

Cambodia is funny…..Toen wij op een avond ergens koffie wilden gaan drinken, hadden wij van te voren even gecheckt op internet en lazen dat de ‘tent’ om 20.30 uur dicht zou gaan. Oké, geen probleem. Toen wij terplekke arriveerden stond op de deur vermeld dat men ging sluiten om 21.00 uur. Echter: Nadat wij daar ongeveer een half uur-drie kwartier hadden gezeten, liet men weten dat men om 19.30 uur de deuren zou gaan sluiten. Ja, ja, drie verschillende sluitingstijden dus…..Als je dit meldt wordt er slechts heel vriendelijk gelachen……

Als wij op 25 april een tofu gerecht eten, vernemen wij dat het betreffende restaurantje cooking classes organiseert. In het kader van ‘exploring Battambang’ en ‘supporting the local people’ gaan we dat zeker een keer doen. Toen we weggingen werden we uitvoerig bedankt middels: ‘Thank you for supporting our family’.

Op 25 april stond ook een bezoek aan SOS Children’s Villages Battambang op de rol. Wij hebben dit ook in Phnom Penh/Cambodja bezocht alsmede in het verleden in Tamale/Ghana. In Ayacucho/Peru hebben wij zelfs vrijwilligerswerk gedaan bij SOS Children’s Villages. Deze internationale organisatie heeft altijd als doel om de kinderen terug te laten keren naar de familie en pas als dit écht onmogelijk is op te vangen in SOS Kinderdorpen, waar de zorg wordt gegeven door een SOS ‘moeder’, soms geholpen door een ‘auntie’. Het is een gedegen, krachtige aanpak en dit is uiteraard niet te vergelijken met lokale weeshuizen, waar kinderen verblijven die vaak helemaal geen wees zijn. Dit soort kindertehuizen - vaak te vinden in toeristische plaatsen - blijken vaak een verdienmodel te zijn. Er wordt niet voor niets gewaarschuwd voor het zogenaamde ‘weeshuistoerisme’. Gelukkig is dit allemaal niet aan de orde bij SOS Children’s Villages.

Welnu, SOS Kinderdorpen Battambang dus…..De naam is ‘Odd Fellow Village’. Het dorp bestaat uit 15 gezinswoningen, een sociaal centrum, een medische ruimte en een kleuterschool waar ongeveer 150 weeskinderen en door aids getroffen kinderen van 0 tot 12 jaar verblijven. Het dorp is een gezamenlijk project in samenwerking met SOS Children’s Villages International in Battambang/Cambodja.

‘Odd Fellow Village’ werd in April 2007 ingewijd. In 2008 lanceerde SOS Kinderdorpen haar eerste gezinsversterkingsprogramma in Battambang. In samenwerking met lokale instanties worden gezinnen ondersteund die het risico lopen hun kinderen in de steek te laten, met andere woorden: Men wordt aangemoedigd om bij elkaar te blijven.

De programma’s zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat kinderen toegang hebben tot essentiële diensten, zoals onderwijs en gezondheidszorg. Gezinnen krijgen training en worden geholpen met regelingen voor het genereren van inkomsten.

Voor kinderen van wie de familie écht niet meer voor hen kan zorgen biedt SOS Kinderdorpen een liefdevol thuis in één van de vijftien SOS-gezinnen, waar ze samen met hun SOS broertjes en zusjes opgroeien en verzorgd worden door een SOS-moeder.

Veel kinderen die daar terechtkomen lijden aan vitaminetekorten en huidziekten. Naast het behandelen van hun ondervoeding en het geven van vaccinaties, wordt liefdevolle zorg geboden. Deze kinderen zijn vaak niet of nauwelijks naar school gegaan en daarom worden zij voorbereid op deelname aan het reguliere onderwijs.

De kinderen gaan naar de SOS Kindergarten, waar ze samen met kinderen uit lokale gezinnen les krijgen. Voor ouders die de kost moeten verdienen is het van groot belang dat er professionele kinderopvang voor hun kinderen is, zodat ze niet gedwongen worden hen onbeheerd achter te laten terwijl ze aan het werk zijn. Oudere kinderen gaan naar de SOS Hermann Gmeiner basisschool en middelbare school. De school volgt het nationale onderwijssysteem, maar biedt ook aanvullende vakken aan. Kinderen uit kwetsbare gezinnen ontvangen studiebeurzen om ervoor te zorgen dat ze onderwijs krijgen.

Als jongeren er klaar voor zijn om uit de SOS-families te verhuizen, sluiten ze zich aan bij het SOS jeugdprogramma als ze aan een beroepsopleiding beginnen of doorstromen naar het hoger onderwijs. Met de steun van gekwalificeerde professionals ontwikkelen de jongeren perspectieven voor hun toekomst, leren ze verantwoordelijkheid te nemen en steeds meer hun eigen beslissingen te nemen.

Het district Battambang staat ook wel bekend als de ‘rijstkom van Cambodja’, maar er worden ook andere gewassen verbouwd, zoals zoete aardappelen, sojabonen of aardnoten. Een toenemend aantal mensen is werkzaam in de dienstensector en de industrie en de overheid heeft de infrastructuur verbeterd om meer bedrijven naar het gebied te trekken.

Het district Battambang is één van de armste districten van Cambodja: Naar schatting 40% van de bevolking leeft van minder dan één dollar per dag. De armoede is vooral opvallend in de plattelandsgebieden. Veel huishoudens hebben geen toegang tot eigen landbouwgrond; zij werken als seizoenarbeiders. Zij leven vaak in hutten die in elkaar zijn gezet met stukjes hout en plastic. Veel gezinnen komen in de verleiding om naar buurland Thailand te gaan (niet ver van Battambang) op zoek naar een beter leven. Echter: Mensenhandelaren zijn actief in het gebied en beloven banen - met een fatsoenlijk salaris - aan kwetsbare mensen. Deze beloften zijn echter vals en alle leden van het gezin, inclusief kinderen, kunnen in omstandigheden terechtkomen die lijken op slavernij.

Ruim 43% van de bevolking in deze regio is jonger dan 18 jaar. Kinderen lijden het meest onder de barre sociale en economische omstandigheden. Het sterftecijfer onder de vijf jaar is hoger dan gemiddeld in Cambodja en het aantal kinderen dat aan ondervoeding lijdt is alarmerend. Kinderen moeten vaak op het land werken, omdat ze het gezin van voedsel moeten voorzien. Door hun betrokkenheid in het veld gaan ze vaak niet naar school. Het is daarom moeilijk om hun vooruitzichten voor de toekomst te verbeteren. Bovendien hebben deze stressvolle omstandigheden een enorme impact op het gezinsleven en veel ervan vallen uit elkaar, waardoor talloze kinderen zonder ouderlijke zorg achterblijven. Gelukkig is daar dan SOS……

Toen wij ons doel kenbaar maakten bij de security aan de poort (wij zijn bezoekers die een donatie willen geven), werden wij doorgeleid naar de directeur, Sin Kosal geheten. Hij is de zogenaamde village director en trok maar liefst 2 uur voor ons uit om met ons te praten en ons rond te leiden over het terrein. Wij zagen de 15 ‘familyhouses,’ waar we over gelezen hadden, nu met eigen ogen. De omgeving zag er verzorgd, mooi in het groen en vredig uit.Verder zagen we een soort sociaal/cultureel centrum, een ruimte waar gasten ondergebracht konden worden, speel-en gymtoestellen, de kleuterschool e.d. Ook zagen we verschillende kinderen, van kleuters tot tieners.

De directeur wees ons op een meisje dat goed Engels sprak en hij moedigde haar aan om met ons te praten. Dit resulteerde in een mooi gesprek. Deze jongedame was slim, serieus, deed het goed op school en droomde ervan om straks een ‘scholarship’ te krijgen voor een universiteit in Amerika of Zwitserland. Met het oog op vrijwilligerswerk wereldwijd en met het oog op het leren van talen, gaven wij zowel de directeur als dit bevlogen meisje de websites van workaway en van duolingo. Dit werd gekoesterd als een kostbaar bezit.

Wij werden uitgenodigd om een dag later - 26 april - aanwezig te zijn bij een viering ter ere van de sterfdag van de oprichter van SOS Kinderdorpen, Hermann Gmeiner genaamd. (Overleden op 26 april 1986 op 66-jarige leeftijd). Niet alleen werd stilgestaan bij het overlijden van de ‘SOS founder’, maar ook werd in dezelfde viering aandacht geschonken aan het recente overlijden van Helmut Kutin, te weten the president of SOS Children’s Villages en de opvolger van Hermann Gmeiner. Wij gaven graag gehoor aan dit verzoek en zagen op het terrein dat de voorbereidingen hiervoor al in volle gang waren. Directeur Sin Kosal liet weten dat er ook monniken aanwezig zouden zijn.

Dus 26 april om 9.30 uur waren wij wederom present bij SOS Kinderdorpen en dit keer voor de viering van de levens van Hermann Gmeiner en Helmut Kutin en het rouwen om hun dood. Wat is het toch bijzonder dat wij ook dit weer mee mogen maken! Het was een respectvolle ceremonie. Wij zagen personeelsleden (niet alleen de directeur, maar ook een youth leader en iemand die verantwoordelijk was voor de educatie), verder waren de SOS moeders aanwezig, alsmede de kinderen en de monniken. Nadat de gebeden en het officiële gedeelte achter de rug waren, werden de almen voor de monniken gerealiseerd. Op een tafel stonden hun ’potten’ en deze konden worden gevuld met rijst. Zij haalden dus eigenlijk hun eten voor die dag op. In een lange rij schuifelden de SOS mensen langs de tafels en een ieder deed een schep rijst in de ‘almen-pot’. Op schalen werden kleine geldbedragen achtergelaten voor de monniken. Het was uiteraard weer geweldig om hier deelgenoot van te mogen zijn!

Aan het einde spraken we nog even met Sokun, een christen in deze boeddhistische scene die ‘general management’ had gestudeerd en werkzaam is op de afdeling educatie. Samen met hem en met directeur Sin Kosalwerd er gebrainstormd. Wij hebben namelijk aangeboden om eventueel als gastsprekers te fungeren. Dit uiteraard nadat wij gestart zijn op de boeddhistische universiteit. Men mag dus een beroep op ons doen, maar de boeddhistische universiteit heeft uiteraard prioriteit. Als aanvullend vrijwilligerswerk kan SOS echter prima voor ons een mogelijkheid zijn. O, puur enthousiasme! De drive en de passie zijn er nog steeds! De combinatie van jeugd en de Derde Wereld is nog steeds een gouden combinatie voor ons! Er werd afgesproken dat zij contact met ons op zullen nemen. En toen wij de tuktuk wilden oproepen via het boekingssysteem PassApp, liet de directeur weten dat wij die rit maar moesten cancelen, aangezien hij ons naar ‘huis’ wilde brengen in zijn eigen auto. Erg attent! Surprise! Surprise!

Als wij ’s middags gaan eten in een vegetarisch restaurant en dit combineren met boodschappen doen, komt er een jongen zeer enthousiast op ons afrennen. Hij begrijpt onze verbaasde gezichten niet. Hij weet zeker dat hij ons kent. Hij ratelt maar door. Ben is toch Abdel uit Frankrijk? Hij heeft ons vanmorgen toch opgehaald met de tuktuk? Hij heeft ons zojuist nog een app gestuurd, omdat hij ons toch naar een toeristisch gebeuren moet brengen? enz.enz. Als zijn waterval dan eindelijk stopt, vertellen we dat wij hem echt niet kennen, dat Ben geen Abdel heet, dat wij uit Nederland komen en geen toeristen zijn, doch vrijwilligers, dat wij geen app hebben ontvangen e.d. Hij blijft ons stomverbaasd aankijken en stamelt dan uiteindelijk: ‘You Europeans, you look all the same’……hahaha!

Wij hebben een polikliniek gevonden waar wij zowel bloeddruk kunnen meten als ook medicatie kunnen kopen. (Sovann Polyclinic). Eén van de weinigen die daar Engels spreekt is een mannelijke verpleegkundige. Als wij binnenkomen wijst iedereen dan ook meteen naar hem. Het bleek dat één bloeddruk medicatie niet voorhanden was.

Volgens een medewerkster in de apotheek (een moslima! Nog nooit gezien in het boeddhistische Cambodja), was de betreffende medicatie in heel Cambodja niet te verkrijgen. Wij lieten haar echter weten dat wij een jaar in Phnom Penh hadden gewoond en aldaar in de apotheek altijd de bedoelde medicijnen konden kopen. Wij wendden ons dan ook tot de mannelijke verpleegkundige en deze ging in gesprek met de apothekersassistente. Lang verhaal kort: Als wij tijd hadden om te wachten, dan kon het wel besteld worden. Aldus geschiedde en dus konden wij opgelucht huiswaarts keren met de volledige bestelling.

Er is hier zóveel respect……mensen worden nooit boos……men blijft lachen, men blijft buigen met gevouwen handen……..daar kan Nederland nog veel van leren!

Eind april is het maar liefst 43 graden, met een gevoelstemperatuur van 48 graden!!! Zelfs de ‘locals’ klagen over de hitte. Echter: Niet alleen Cambodja, ook Thailand, de Filippijnen e.d. gaan gebukt onder deze extreme temperaturen. Zuidoost-Azië krijgt het behoorlijk voor de kiezen.

Even Dahl eten (India) vanwege het hoge vezelgehalte en het hoge eiwitgehalte.

27 april: Koningsdag in Nederland en wij bezochten het circus, te weten the Phare Ponleu Selpak Battambang Circus. Het is niet zomaar een circus, nee…….de filosofie sprak ons enorm aan..…...Deze NGO geeft namelijk Cambodjaanse kinderen uit kansarme gezinnen de kans om toegang te krijgen tot cultuur via verschillende artistieke activiteiten, waaronder muziek, tekenen, drama, dans en dus ook circus in de vorm van acrobatiek. Rondleidingen (campus visits) zijn beschikbaar in de ochtend en middag. (Dat gaan we zeker nog een keertje doen). Regelmatig geplande traditionele Cambodjaanse circusvoorstellingen worden aangeboden in de avonduren. Voorafgaande aan de show kun je een tentoonstelling bezoeken. 3x per week vindt er een circusvoorstelling plaats en wel op maandag, donderdag en zaterdag en er zijn diverse thema’s gekoppeld aan de voorstellingen. Zo stond onze voorstelling op zaterdag 27 april in het teken van de Khmer Rouge. (De Rode Khmer oorlog).

Het was heel bijzonder om deze voorstelling bij te wonen, temeer omdat wij de ‘Killing fields’ (Choeung Ek) en de Tuol Sleng gevangenis met alle martelingen, moord-en doodslag hadden gezien in Phnom Penh.Het was zeerindrukwekkend om al deze ellende uitgebeeld te zien in deze voorstelling.

Overigens: Bij aankomst spraken wij met verschillende mensen en toen duidelijk werd dat wij vrijwilligers waren, vroeg men aan mij (Dees) om Franse les te komen geven. Tsja…..Ik ben naar Battambang gekomen om verder te gaan met de Engelse conversatie op de boeddhistische universiteit; vervolgens leeft het plan om iets te gaan doen voor SOS Kinderdorpen en dan nu zou ik nog Franse les kunnen gaan geven op het circus…..Waarschijnlijk was het puur enthousiasme van de vrager, want het wordt natuurlijk wel een tikkeltje lastig om Franse les te gaan geven zonder dat er sprake is van een instructietaal. Is wellicht niet onmogelijk, maar toch is het moeilijk als ik (Dees) geen Khmer spreek en de leerlingen geen Engels.

Op het terrein was een soort cafeetje waar je iets kon drinken of eten en verder was er een winkeltje (boutique) waar spullen verkocht worden, die door de leerlingen van het circus zijn gemaakt. Toen was het tijd om de acrobatiek voorstelling bij te wonen en deze overtrof al onze verwachtingen. Wat een klasse! Deze jongelui zouden internationaal moeten kunnen doorbreken………By the way: Dit circus heeft een plaats veroverd in het Guinness Book of Records oftewel in de Guinness World Records, omdat deze kanjers een 24-uurs non-stop voorstelling hebben gegeven. Na afloop kon je met deze artiesten - ware performers - op de foto. Wij troffen nog een Franse jonge vrouw die op een Frans instituut in Battambang stage liep, i.v.m. het voltooien van haar proefschrift. Zij en wij waren het erover eens dat we alle - of in ieder geval meerdere - voorstellingen van dit bijzondere circus willen gaan bijwonen.

Nog even iets meer achtergrondinformatie over dit circus in Battambang:

Phare Ponleu Selpak is een Cambodjaanse non-profit kunstschool, die steun biedt aan kinderen, jongeren en de omliggende gemeenschappen door middel van artistieke, educatieve en sociale ondersteuningsprogramma’s. (Education; Visual and Applied Arts School; Performing Arts School; Student Social Support [e-38] Development; Community Outreach [e-38] Engagement).

Het idee van Phare Ponleu Selpak, - dat ‘de helderheid van de kunst’ betekent in het Khmer -, ontstond in 1986 in een vluchtelingenkamp op de grens van Cambodja en Thailand op initiatief van een Franse tekendocent. Op deze manier werden kinderen geholpen om hun problemen te overwinnen: Trauma’s uit de oorlog (Rode Khmer) via de kunst. Zó mooi! Nadat het kamp gesloten was werd besloten om een kunstencentrum op te richten in Battambang om de meest kwetsbare kinderen uit de omliggende gemeenschappen te helpen. In 1995, na een paar jaar hard werken en bouwen, opende Phare Ponleu Selpak de deuren voor de eerste studenten. Na tientallen jaren, evoluties en inspanningen straalt de passie voor kunst en onderwijs meer dan ooit en men gelooft nog steeds vurig in kunst als instrument voor menselijke ontwikkeling en sociale verandering. Kort gezegd: Levens veranderen door middel van kunst!!!

Elk jaar krijgen meer dan 1000 studenten de kans om hun creativiteit, communicatie, concentratie en levensvaardigheden te ontwikkelen en toegang te krijgen tot een duurzame artistieke carrière. Op deze manier wordt Cambodjaanse kunst, erfgoed en cultuur bevorderd. Zo’n project verdient alle steun!

Op 29 april bezochten wij Wat Ek Phnom. Dit is een Angkoriaanse tempel aan de linkerkant van de Sangker rivier, ongeveer 9 km. ten noorden van de stad Battambang. Het is een hindoetempel gebouwd in de 11^e eeuw. Hoewel het gedeeltelijk is ingestort en geplunderd, staat het bekend om zijn frontons. Een enorm zittend Boeddhabeeld van witte steen leidt naar de moderne boeddhistische pagode Ek Phnom, omringd door 18 bodhibomen. De plek wordt tijdens festiviteiten beschouwd als een populaire picknickplaats cq pelgrimsbestemming voor Khmers (Cambodjanen).

De pagode opent de weg naar de ruïnes van de oude hindoeïstische tempel. Eigenlijk is Wat Ek Phnom dus een geheel van een nieuwe tempel, een enorm groot boeddhabeeld en een oude tempel en dit alles in een groene plattelandsomgeving. Uiteraard is het geen Angkor Wat in Siem Reap (dat wij in 2015 hebben bezocht), maar Wat Ek Phnom is absoluut een bezoekje waard!

Op 30 april waren we alweer een maand in Battambang (uitgesproken met o’s in plaats van a’s) en we kunnen alleen maar constateren dat de tijd is omgevlogen. Battambang is de perfecte plek om het echte Cambodjaanse leven en de bevolking te leren kennen.

Al vaker melding gemaakt van het feit dat wij de Khmer/Cambodjaanse keuken lekker vinden. Dat geldt echter ook voor de Thaise, Koreaanse, Japanse, Indische keuken en sinds kort is daar bovendien nog de Cantonese keuken bijgekomen. Alles even heerlijk!

1 mei: Vandaag bezochten we de Chinese tempel. Dit was te voet te bereiken. Al vaker langs gelopen, maar nu naar binnen gegaan. Een 83-jarige Cambodjaan had aldaar de taak als vrijwilliger om belangstellenden rond te leiden. Deze oude baas had zich de Chinese taal eigen gemaakt. Hij vond het leuk om met ons, zijnde geen toeristen, doch ook vrijwilligers te praten en hij liet weten dat hij vroeger in 5 dagen tijd 5 Europese landen had bezocht, te weten Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk en Duitsland. Hij vertelde enthousiast over de Chinese cultuur, waarbij de naam Fude Zhengshen viel, the God of Virtue and Blessing, the God of Prosperity. Ook generaal Guan Yu kwam voorbij, die later werd vereerd als oorlogsgod. De 83-jarige vrijwilliger gaf ons water en zwaaide ons uit. Toen wij hem een kleine bijdrage wilden geven, werd dit pertinent geweigerd.

Hierna gingen we naar Wat Piphithearam. Ook vlakbij en ook voorbij gelopen, tot vandaag 1 mei. Deze boeddhistische tempel/pagode was tevens de moeite waard. Het is gebouwd in de traditionele Battambang-stijl van halverwege de 20^e eeuw.

Het beschikt over een sierlijke en opvallende toegangspoort, die glanst als de ondergaande zon erop schijnt. Vaak moet je net even om het hoekje kijken voor de meest verborgen ‘schatten’.

2 mei: Een middagje toeren door de ‘province’, de ‘country side’, de ‘rural area’, de ‘community’, ‘the village’ of hoe je het ook maar wilt noemen. Dus: Het echte Cambodjaanse leven proeven. Onze ‘driver’ mister Nith geheten liet ons het platteland zien en stopte geregeld voor een uitleg van zijn kant. Zo zagen we een plek waar alle moslims bij elkaar wonen (slechts zo’n 3% is islamitisch). Ook liet hij ons de ‘killing fields’ zien waar de mensen tijdens de Rode Khmer oorlog werden vermoord (1975-1979). Wij staken een dam over en aldaar vertelde mister Nith dat het gehele waterproject was aangelegd met behulp van financiële ondersteuning door de Chinezen. Echter: Er was duidelijk sprake van eigenbelang. De Chinezen exploiteren namelijk ook de rijstvelden die in de buurt liggen en daar is heel veel water voor nodig. Ook bezochten we een werkplaatsje waar ‘rice paper’ werd ingezet om ‘springrolls’ van te maken voor de verkoop. Mister Nith had in zijn tour ook Wat Ek Phnom ingelast, maar aangezien wij dit 3 dagen eerder al hadden bezocht op eigen initiatief, werd hier geen stop meer gemaakt. In z’n algemeenheid bestond de huisvesting van de mensen uit golfplaten, bamboe e.d. Onder ‘a zinc roof’ hing een hangmat en daar werd een uiltje geknapt. Kinderen speelden er tussen door….zij hebben niets maar zijn blij met elkaar……twee kleintjes hadden het grootste plezier: In hun blootje zaten zij samen in een kruiwagen die gevuld was met water….het mooiste zwembad ever…..Al met al was het weer een bijzondere ervaring.

En toen was ik (Dees) ziek op 3 mei……Door de hitte bevangen? Iets verkeerds gegeten? In ieder geval resulteerde het in overgeven en diarree. Deze buikklachten gingen vooraf aan migraine. Pas op de plaats maken dus….! Toch was ik snel weer opgeknapt.

Wij wonen tegenover de centrale markt en dat is erg handig. Deze markt heet: Psar Nat. Een andere markt die werd bezocht luistert naar de naam: Boeung Chhouk Market.

Nog steeds is het bloedheet, maar….er gloort hoop….er is meestal geen 4 meer te vinden in het aantal graden…….wanneer komt die regen? En die regen kwam….hoera…..op 9 mei!

Een week voor onze start op de boeddhistische universiteit, gaan we de boel toch maar eens aanzwengelen, want we horen niets. Wij stuurden dus een mail naar onze tijdelijke contactpersoon, Venerable Vanda geheten, aangezien wij hem eerder telefonisch niet konden bereiken. Ach ja, we zijn het wel gewend….het initiatief moet altijd van ons komen….Een halve week voor onze start, nog steeds geen teken van leven cq een bevestiging m.b.t. de aanvang op de boeddhistische universiteit….pfff…Wij checkten de website en belden naar het telefoonnummer dat vermeld stond op die website. Lijkt logisch, nietwaar? Echter: De persoon aan de andere kant van de lijn sprak niet alleen gebrekkig Engels, maar begreep ook nauwelijks iets van ons verhaal. Het bleek dat hij in het verleden weliswaar connecties had gehad met de boeddhistische universiteit in Battambang, maar daar was hij al lang geleden vertrokken. Hij kon ons dus niet verder helpen. Dat schoot dus niet op! Zullen we 13 mei maar gewoon op de stoep gaan staan? Of gaan we een dagje eerder eens poolshoogte nemen? Zo ga je toch niet om met vrijwilligers?

6 mei: Wij hadden ons aangemeld om deel te nemen aan een cooking class georganiseerd door een eettentje dat luistert naar de naam Coconut Lily. Je kon je opgeven voor de ochtend of voor de middag. Wij kozen voor de middaggroep van 15.30-tot 18.30 uur. Bij minimaal 2 deelnemers gaat het door (maximaal 8). Welnu, in ons groepje zaten behalve Ben en ik (Dees), nog 2 jongelui uit Engeland die een reis maakten door Azië. Het kookprogramma zag er leuk uit. In de prijs zat inbegrepen: Een bezoek aan de markt, ontvangst recepten boekje, de daadwerkelijke kookles en aan het einde kon alles opgepeuzeld worden. Aangezien de verse ingrediënten ’s morgens op de markt gekocht moeten worden (en dit dus al was geschied voor onze middaggroep), werd er voor ons weliswaar niets meer gekocht (op kokosmelk na), maar we kregen wel een uitleg over de verschillende soorten fruit, kruiden e.d.

Na het bezoek aan de markt begon de daadwerkelijke kookles. Op ons menu prijkten: Springrolls, green mango salad, chicken amok en als toetje Coconut Lily. Alles verliep goed, totdat…..Ben plotseling ziek werd en richting toilet holde om over te geven. Wat ik (Dees) 3 dagen eerder had, kreeg Ben tijdens de kookles. Hij probeerde zich nog bij elkaar te rapen, maar het ging slechter en slechter met hem. Halverwege moest hij afhaken en ging naar huis. Er werd voorgesteld dat ik (Dees) zou blijven en zou mee-eten en dat er een takeaway voor Ben geregeld zou worden. Alles was tenslotte betaald. Het advies was om de takeaway dezelfde avond nog op te eten, aangezien de verse ingrediënten niet lang houdbaar waren. Ik (Dees) had ook nog voorgesteld dat ik de kookles zou bijwonen tot het einde, doch niet mee zou eten. Misschien konden Ben en ik dan de volgende dag samen terugkomen om onze maaltijd te verorberen. Dit was echter niet mogelijk, omdat - zoals gezegd - het verse eten niet lang goed blijft. Natuurlijk was het jammer dat Ben moest vertrekken, maar goed….hij kreeg toch niet veel mee van de kookles, aangezien de toiletbezoeken de meeste tijd opslokten. Ik (Dees) bleef dus alleen achter en at aan het einde van de sessie samen met de jongelui uit Engeland de maaltijd op. Bij mijn vertrek kreeg ik de takeaway van Ben mee, maar wat ik al verwachtte geschiedde……Ben kon geen hap door zijn keel krijgen en aangezien bewaren geen optie was, besloten we om onze watchman/receptionist Tola te verrassen met the Khmer food. Tola was erg blij en toen kwam de sharing culture weer om de hoek kijken. Hij liet namelijk weten: ‘I will share it with my colleague’ (waarschijnlijk een andere watchman). Nou, dat was mooi. Ik liet Tola dan ook weten: ‘We (Ben and Dees) share it with you and you Tola share it with your colleague and together we make the world a better place’………Dus: Allebei kort na elkaar ziek geworden en wij geven vooralsnog de extreme hitte de schuld. Wonder boven wonder was Ben slechts een halve dag ziek (eigenlijk alleen tijdens de cooking class), de volgende dag voelde hij zich alweer kiplekker.

De straten en de rioleringen zijn in Battambang zeer slecht onderhouden. Er is nu echter sprake van een zogenaamd ‘masterplan’, dat een periode behelst van 4 jaar.

Tussen 2022 en 2026 moet de klus geklaard zijn. Men is nu dus halverwege. Dat zal een hele verbetering zijn, want in de tuktuk word je door de ‘driver’ heen en weer geslingerd om alle gaten in de wegen te omzeilen. En als het regent staan de straten/zandwegen blank.

Op 27 april j.l. hadden wij ’s avonds een circusvoorstelling bijgewoond, zoals eerder in dit reisverslag vermeld. Wij hadden toen begrepen dat je op werkdagen zowel ’s ochtends als ’s middags ook deel kon nemen aan een rondleiding over het terrein. Dit idee hadden we even ‘geparkeerd’, maar op 7 mei besloten we om alsnog invulling te geven aan deze ‘campus visit’. En dat was zeer de moeite waard! Allereerst werd een video getoond en daarna begon de rondleiding. Wij zagen o.a. een public school, een art school, een bibliotheek, een keuken, ruimtes waar geoefend werd voor acrobatiek of muziek, een soort galerij waar tekeningen waren tentoongesteld e.d. Wij vernamen dat ongeveer 35% van de leerlingen die de public school bezochten, verder gingen in de richting van de art school cq het circus. Het hele instituut ademt laagdrempeligheid uit en is veelzijdig van opzet.

Er zijn verschillende programma’s: * Education: Kindergarten; Child Development Center; Complementary classes. Over 150 toddlers in the Kindergarten. Around 90 children in the Child Development Center. Around 100 youth in complementary and computer classes. Supporting integrated arts education for around 200 students at the Phare Public School. * Visual and Applied Arts School: Fine Arts; Graphic Design and Animation. 63 students in leisure classes. 42 students in vocational training. Supported by 10 teachers and staff. * Performing Arts School: Music; Circus; Dance; Theatre. 76 students in leisure classes. 61 students in vocational training. Supported by 19 teachers and staff. * Student Social Support [e-38] Development: Providing living scholarships including: Lunch on school days, monthly allowances, school kits and bicycles. Providing Social Support through: Individual follow-up, counselling, emotional support and health services. Around 3000 visits by students and community members in our library every year. * Community Outreach [e-38] Engagement: Arts and Culture promotion in Cambodia and abroad. Alumni Relations and Arts Incubation Program. Close collaboration with local and international NGO’s. Community Child Protection.

8 mei: Vandaag stond de Peace Gallery op ons programma. Dit is een klein museum met drie ruimtes voor reflectie. Het is geopend in oktober 2018. Deze Cambodjaanse Vredesgalerij neemt je mee op de reis van oorlog naar vrede en verzoening, waarbij de gecompliceerde Cambodjaanse geschiedenis wordt gepresenteerd. Deze Cambodjaanse geschiedenis wordt gekenmerkt door geweld dat voortkomt uit de wreedheden uit het verleden. Aan de andere kant wordt juist ook het werk van Cambodjaanse vredesopbouwers gevierd. Zij hebben namelijk geholpen om het land voorbij de oorlog te brengen. De nadruk wordt dan ook gelegd op positieve verhalen over veerkracht en het overwinnen van tegenslagen.

Het verhaal van Cambodja wordt vaak gedomineerd door de Rode Khmer. De gruwel van deze tijd overschaduwt vaak de ongelooflijke veerkracht van Cambodjanen bij het overwinnen van dergelijk geweld en het werken aan het brengen van vrede in hun land. Eén zaal toont bijvoorbeeld de tientallen jaren van inspanningen van Cambodja om te herstellen van de oorlog en hun gemeenschappen weer op te bouwen, inclusief een campagne om landmijnen te verbieden en verder een ontwapeningsprogramma en initiatieven voor vredeseducatie. Toen het land oorlog en politieke instabiliteit achter zich begon te laten, ondernamen de Cambodjanen veel inspanningen om vrede en verzoening in hun gemeenschappen te bevorderen. In een andere tentoonstellingsruimte werd niet alleen de Dhammayietra Peace Walk belicht (de jaarlijkse vredeswandeling in Cambodja), maar ook de veerkracht en toewijding van Cambodjaanse vredesbouwers.

Iedere bezoeker kon zijn of haar handtekening plaatsen in een ‘vredesboek’ en je mocht je gedachten laten gaan over de vraag; ‘What does peace mean for you?’ Op een grote wand kon je dan vervolgens jouw ‘vredesgedachte’ bevestigen.

Was het bezoek aan deze Peace Gallery al de moeite waard, een bijzondere ontmoeting deed daar nog een schepje bovenop.

Wij raakten in gesprek met een Cambodjaanse medewerker, Chhork Sophat geheten. (Eerst achternaam, dan voornaam). Hij begon te vertellen over de ‘ins and outs’ van het museum en toen hij vernam dat wij uit Nederland kwamen, liet hij glunderend weten dat de directeur van deze Peace Gallery een Nederlander is. Leuk, maar dat was voor ons niet meer dan een feit. Belangrijker voor ons was het volgende: Op een gegeven moment vroeg Sophat wat ons naar Cambodja had gebracht. Toen wij vertelden dat wij maandag 13 mei gaan starten op de boeddhistische universiteit, sloeg hij beide handen voor zijn gezicht. Uh hoezo? Zijn antwoord luidde: ‘Then we will be colleagues’……. Het blijkt dat Sophat niet alleen werkzaam is in het museum van de Peace Gallery, doch ook Engelse les geeft op de boeddhistische universiteit alsmede op een school die openstaat voor iedereen die maar Engels wil leren en deze school bevindt zich ook op het terrein van de boeddhistische universiteit. Nu hadden wij laatstgenoemde school nog niet eerder gezien, of hadden wij het niet helemaal goed begrepen? Hoe het ook zij…..dit was toch wel heel erg toevallig…..je gaat in Cambodja naar een museum en ontmoet een toekomstige collega! Sophat was in het verleden een boeddhistische monnik geweest, maar sinds 2 jaar was hij geen monnik meer, doch een ‘layman’. Wij maakten natuurlijk meteen van deze gelegenheid gebruik om te vragen of hij onze tijdelijke contactpersoon Vanda kon activeren om ons te benaderen. Wij lieten Sophat weten dat Vanda niet reageert en het zou toch normaal zijn als we nog even contact zouden hebben voordat onze lessen van start gaan? Wij hebben ook nog veel vragen die we bovendien gesteld hebben in een mail blablabla……Sophat beloofde om Vanda te activeren, because he is my friend……Tsja, hopelijk komt er schot in de zaak!

En…hoera….Sophat had woord gehouden. Op 9 mei kregen we dan eindelijk bericht van Vanda (zowel via app als via mail). Als je dan zijn berichten begint te lezen, moet je óf glimlachen óf diep zuchten…..Hij stuurde ons de afspraken die wij waren overeengekomen op onze meeting van 9 april. Uh, dat was ons dus allemaal al bekend, maar ach…..de vorm is hier vaak belangrijker dan de inhoud….hahaha!

En altijd excuses is ons ook niet vreemd, want daar kwamen ze weer….I was not in Battambang, my phone broke…blablabla…maar….hoera….count your blessings….hij gaf weliswaar een paar antwoorden op onze vragen. Verder vroeg hij ons om op 16 mei te beginnen in plaats van 13 mei, zodat hij nog een paar dagen extra tijd had om meer studenten te activeren naar onze lessen te komen. Deze studenten komen dan van buitenaf of worden verkregen via social media. Het blijkt namelijk dat tijdens onze lesuren (van 14.00-tot 16.00 of 17.00 uur) studenten ook andere lessen moeten volgen. Men had eigenlijk liever gehad dat wij ’s ochtends konden opdraven, maar gelet op de incontinentieproblemen van Ben (vooral in de ochtend) geven wij de voorkeur aan de middag.

Bovendien liet Vanda doorschemeren dat de meeste studenten geen intermediate level hebben (en dat is absoluut nodig voor een English conversation club). Hij was van mening dat het niveau Engels in de hoofdstad Phnom Penh beter was dan in Battambang, maar zo zwart-wit kun je dat echt niet stellen. Wij hebben ook in Phnom Penh te maken gehad met behoorlijke niveauverschillen, dus dat konden wij weerleggen. Natuurlijk zijn wij bereid om een paar dagen later te starten, maar in onze beleving zet dat geen zoden aan de dijk. Wij stelden dan ook voor om weliswaar op 16 mei echt te starten met lesgeven, maar wij wilden toch ook al op 13 mei komen, i.v.m. een soort opstart. Er moesten in onze beleving nog teveel dingen geregeld worden. Overigens: Wat wij van Sophat hadden begrepen is dat er op het terrein van de universiteit nog een instituut is dat openstaat voor mensen die Engels willen leren. Hoewel wij deze school nog nooit hebben gezien, leek het ons wel een goed idee om deze school te gaan bezoeken, aangezien het onderdeel is van de campus. Wij lieten Vanda weten dat wij best bereid zijn om ook op deze school les te geven, weliswaar geen Engelse conversatieclub, maar we zouden er als gastsprekers kunnen fungeren. Kortom: Engelse conversatieclub, intermediate level op de boeddhistische universiteit en gastsprekers, beginnersniveau op de school van de campus. Wat gaat het worden?

9 mei: Massage.

En zo komt er dan - in ieder geval voorlopig - een einde aan ‘exploring Battambang’, aangezien we weer gaan lesgeven en daar hebben we heel veel zin in!!!

13 mei: Opstart op SBUBB (Sihanouk Buddhist University Battambang). In de volksmond: Damrey Sor (Witte Olifant) geheten. 16 mei: Daadwerkelijke start.

Op 13 mei ontvingen we per mail de namenlijst van de studenten. De Engelse conversatieclub bestaat uit 36 studenten: 18 mannen en 18 vrouwen. Mooi verdeeld dus! Van de 18 mannen zijn er 12 monnik. De namen zijn zoals altijd niet te onthouden en niet uit te spreken. Daar komen ze dan: Rong Keiry; Phat Vannak; Ken Socheat; Vet Sievyiek; Vann Phors; Dorn Daro; Yoeurn Sopheara; Kheng Ratanak; Oeurn Sokla; Phat Sorika; Rors Kai; Sin Sophea; Long Rothpisey; Heng Sokha; Som Vanvathana; Vat David; Khorn Sochy; Phan Pharen; Yeth Heng; Sun Reaksa; Kroy Chhai; Tann Monirath; Ban Minea; Chork Sreydoeurr; Bunthoeurn Sreyp; Houng Vin; Suy Chnentpanha; Phann Sophal Vis; Chhoeng Chhat; Sorn Piseth; Heng Bopha; Soy Sreynet; Sun Lisang; Chormnan Sanai; Tha Chhianghai; Roeun Dynan…..Oké, duidelijk…..hahaha!!!

Toen we ’s middags 13 mei om 14.00 uur op de stoep stonden van de boeddhistische universiteit begonnen we met foto’s maken van de buitenkant. Dit op verzoek van onze oud student Seng in Phnom Penh. Wij werden daarbij onaangenaam verrast door maar liefst vier honden die op ons afvlogen. Later werd duidelijk dat deze honden zich altijd in en om de boeddhistische universiteit ophouden (en soms zelfs de studenten vergezellen richting klaslokaal). Pfff….dát kan ons niet bekoren, maar goed…Wij hadden geen tijd om hier lang bij stil te staan, want plotseling verscheen onze contactpersoon Vanda die ons meenam voor een gesprek in een hele mooie grote ruimte waar studenten altijd samenkomen. Hij gaf ons wederom een nieuw Whatsapp nummer, want Vanda heeft geregeld problemen met zijn Whatsapp.

Tijdens deze ‘meeting’ werd nog eens teruggekomen op diverse ‘ins and outs’ m.b.t. ons lesprogramma, maar gelukkig…miscommunicatie werd bovendien opgelost en dat was het meest belangrijke. Dachten wij dus dat er zich op het terrein van de boeddhistische universiteit nog een aparte school bevond waar belangstellenden Engels konden leren (en waar wij guestspeakers wilden zijn), niets bleek minder waar te zijn. Het blijkt te gaan om ‘parttime classes’ en dit is onderdeel van de boeddhistische universiteit. Deze parttime classes vinden op werkdagen plaats tussen 17.00-en 19.00 uur en deze lessen staan open voor een ieder die Engels wil leren. Er zijn 7 verschillende niveau’s. Voor deze lessen worden dus gewoon de klaslokalen/gebouwen van de boeddhistische universiteit gebruikt. (En er is dus geen aparte school). Eindelijk is het duidelijk voor ons. Tsja, Vanda blinkt nu eenmaal niet uit in helder communiceren (en wij moesten maar weer gissen en raden). Wij lieten weten dat wij dus ook bereid zijn om iets te betekenen voor de parttime classes. Concreet: Engelse conversatieclub van 14.00- tot 16.00 uur (intermediate level, boeddhistische universiteit) en guestspeakers van 17.00-tot 19.00 uur (hoogste niveau’s van de parttime classes in dezelfde klaslokalen van de boeddhistische universiteit). Er wordt gestart met 2x per week op maandag en donderdag voor zowel de Engelse conversatieclub alsmede voor gastsprekers zijn voor de parttime classes. Hé, hé….everything solved!

Overigens: Om zieltjes te winnen voor de English conversation club heeft Vanda gevist in diverse vijvers, te weten: Studenten van de boeddhistische universiteit, studenten uit de parttime classes en studenten verworven via social media. Zoals eerder gemeld is Vanda onze tijdelijke contactpersoon. Tola is ons daadwerkelijke aanspreekpunt, maar hij is ongeveer 5 maanden voor een studie in Rome en komt eind juni terug. Vanda liet weten dat Tola ‘homesick’ is en dat hij last heeft van ‘the European food’. Voor ons niet voor te stellen: Wij hebben in 20 jaar nog nooit heimwee gehad (eerder het tegenovergestelde, zijnde reiswee) en wij zijn echte ‘global eaters’. Voor ons maakt het niets uit of we eten in Afrika, Latijns-Amerika, Zuidoost Azië of Europa, maar goed….

Tola heeft de laatste tijd veel veranderingen doorstaan: Sinds februari 2023 is hij geen monnik meer, in december 2023 is hij getrouwd, in februari 2024 moest hij voor een studie naar Europa (Italië), dus hij snakt naar huis, naar Cambodja….

Toen dit alles was afgerond, Vanda was vertrokken en wij verder wilden gaan met het verkennen van het terrein, stond plotseling de vice president Pok Pan voor onze neus die ons nog een hele rondleiding gaf: Kantoor, bibliotheek, klaslokalen, ontmoetingsruimte/activiteitenruimte enz.enz.

By the way: De boeddhistische universiteit Battambang bestaat sinds 2009 en heeft 1000 studenten. Momenteel worden er ‘dorms’ (slaapplekken) gebouwd voor kansarme vrouwelijke studenten, die afkomstig zijn uit de ‘rural area’ en geen kamer in Battambang kunnen betalen.

14 mei: De koning van Cambodja, Norodom Sihamoni, is jarig.

Ik stuitte op een Chinese spreuk: Wie naar de sterren grijpt, zal nooit in de modder landen…..

In het appartementencomplex waar wij wonen (Chhaya), hadden wij onze overburen nog niet ontmoet, tot 16 mei. Toen liepen we de overbuurvrouw tegen het lijf. In de gang maakten we nader kennis. Zij en haar man zijn afkomstig uit Zuid-Korea en wonen al 5 jaar in Chhaya. Zij werken als vrijwilligers als een soort opticiën/optometrist voor een NGO. Toen zij haar naam noemde konden wij dit totaal niet onthouden, maar gelukkig gaf zij de Engelse variant en stelde zich voor als Grace. Het was een leuke kennismaking en er werd voorgesteld om over een tijdje verder te praten, aangezien zij beiden zo’n 3 weken niet in Battambang zouden zijn. Altijd leuk natuurlijk!

16 mei: En dan nu onze eerste lessen op de boeddhistische universiteit in Battambang! Wij zijn er weliswaar al een paar keer geweest, maar nu gaan we dan echt lesgeven! En het was weer geweldig!!!! De vice president Pok Pan bracht ons naar ons lokaal op de eerste verdieping; een mooi lokaal met daarin onze twee grootste Cambodjaanse vrienden: airco en fans.

Onze contactpersoon Vanda stond ook paraat met een fototoestel in de aanslag. De studenten druppelden binnen en het wachten was op de rector die hier president wordt genoemd. Laatstgenoemde liet lang op zich wachten, maar eindelijk verscheen hij dan toch. Niet echt een toegankelijk type. Hij keurde ons nauwelijks een blik waardig en vroeg ons alleen maar uit welk land wij kwamen en of wij in Phnom Penh hadden lesgegeven. Hij sprak de studenten toe in het Khmer, maar nam niet de moeite om dit voor ons te vertalen in het Engels. Nou ja, het zij zo….Toen hij weer vertrokken was konden wij dan eindelijk beginnen en we genoten als vanouds weer volop van onze studenten! Zo’n eerste les staat meestal in het teken van een introductie over Nederland en over ons vrijwilligerswerk wereldwijd. Óf onze contactpersoon Vanda zal tevens fungeren als co-class teacher óf een studente, Reaksa genaamd (qua uitspraak klinkt het als Ress). Echter: In de praktijk is Reaksa onze co-class teacher, een lief en serieus meisje. Zij is verantwoordelijk voor o.a. het bijhouden van de presentielijst.

En opnieuw hadden wij Vanda verkeerd begrepen. Communicatie is niet zijn sterkste kant, maar goed….Wij dachten dat wij vandaag 16 mei niet alleen zouden starten met onze Engelse conversatieclub van 14.00-tot 16.00 uur, doch ook met onze parttime classes van 17.00-tot 19.00 uur. Dat laatste bleek echter niet het geval te zijn. Onze parttime classes waarin wij zullen gaan fungeren als ‘guestspeakers’ gaan pas van start op 10 juni. (Twee verschillende klassen van elk een uur). Ook zal het wellicht niet alleen openstaan voor de hoogste niveau’s, maar ook voor de lagere niveau’s. Prima voor ons (als er in dat geval maar een vertaler Engels-Khmer aanwezig kan zijn).

Bruggenbouwers….die taak ligt ons wel….Zomaar een voorbeeld: Er is veel contact met mensen uit ons wereldwijde netwerk, zo ook uit Peru. Our Peruvian friend Angel (naast leerkracht, ook o.a. werkzaam in de IT en andere jobs), die alleen maar Spaans spreekt, was verschillende keren in 2022 bij ons op bezoek geweest toen wij in Ayacucho woonden.Hij bracht dan altijd zijn 3 kinderen mee, door ons omgedoopt als ‘the three little angels’.

Om de gesprekken goed op gang te houden, nodigden wij dan vaak our Peruvian friend Alí uit (IT, was destijds bezig met zijn thesis, gaf bijlessen), die naast Spaans ook Engels spreekt. Alí fungeerde dan als vertaler Engels-Spaans. Dat was prettiger dan constant met de google translator en met mijn (Dees) zeer basic Spanish te moeten converseren. Grappig detail: Angel en Alí, beiden woonachtig in Ayacucho, kenden elkaar niet en werden dus door ons aan elkaar voorgesteld. Nu ontvingen wij een bericht dat Angel wellicht een job had voor Alí. Heel bijzonder om beiden dan weer samen te brengen middels het uitwisselen van contactgegevens. Uiteindelijk ging het weliswaar niet door (van de kant van Alí), maar dat terzijde….

Op 20 mei stond er weer een nieuwe English conversation club op de rol. Het is echt enorm boeiend om te doen en we hebben een hele leuke groep studenten en zij blijven vaak wel van 14.00-tot 16.30 uur i.p.v. 16.00 uur. Het klikt heel erg goed en dat is natuurlijk fijn. Iedere les wordt gestart met een ‘saying’. Ook werden de studenten voorzien van websites die wellicht interessant kunnen zijn. Vandaag werden listening skills (verhalen over West-Afrika) afgewisseld met speaking skills, zoals: Do you fear change? Would you be happy in a world where nothing ever changed? If you could go back in time and give yourself some advice, what would it be? Why? Er werd gewerkt in groepjes en in ieder groepje werd een spokesman of spokeslady gekozen, die aan het eind namens zijn of haar groepje de bevindingen‘en public’ moest vertellen. En dat ging uitermate goed. In de tweede les stonden er dus al een paar studenten voor de klas om hun mini presentatie te geven. Anderen gaven acte de présence staande in hun groepje en dat is uiteraard ook prima. Kortom: Chapeau!

Overigens: Toen ik tussen de groepjes door liep om te luisteren naar hun spreekvaardigheid, zag ik een monnik met een tatoeage. Tsja…vreemde combinatie…een monnik met een tattoo…hahaha! Wel was het bloedheet in het lokaal. Er zijn weliswaar 5 fans en 1 airco, doch de remote control van de airco ontbreekt, dus zou dat een teken zijn dat de airco niet gebruikt mag worden? Klopt inderdaad, is te duur, maar…..hoera…..voor ons gaat men een uitzondering maken!

Onze contactpersoon Vanda was 20 mei afwezig, omdat hij aanwezig moest zijn bij het Annual Cambodia STEM Festival (ACSF). Dit heeft te maken met ‘Green Innovation’ en duurzaamheid.

Hadden wij in Phnom Penh 3 x 3 maanden Engelse conversatielessen verzorgd, hier in Battambang is het 1 x 6 maanden (en wellicht nog een extra maand). Voor ons geen probleem.

Vesak wordt dit jaar gevierd op 22 mei. Op deze dag herdenken de boeddhisten de geboorte, Verlichting en dood van Boeddha, die allemaal op dezelfde dag zouden hebben plaatsgevonden. Het wordt gehouden rond de maand mei, gebaseerd op de maankalender. Vieringen omvatten dansen, gedichten, optochten, processies, diepe meditatie, theatervoorstellingen en poppenspelen. Vorig jaar in Phnom Penh waren wij deelgenoot geweest van deze ceremonie, nu in Battambang merkten wij er niets van. Een dag later vertelden onze studenten: ‘We just sat in the pagoda, we lit candles and read from the Dharma’.

In Cambodja is de prijs van de elektriciteit gerelateerd aan het verbruik. Een hoog verbruik betekent een hoge prijs, een laag verbruik een lage prijs. In Vietnam, Laos en Thailand is dat net andersom. Met enige argwaan wordt dan ook door de Cambodjanen naar deze buurlanden gekeken. Als de mensen hier in Cambodja klagen over de hoge stroomrekening en hun ongenoegen daarover ventileren op bijvoorbeeld Facebook, dan kan het gebeuren dat de klant abrupt wordt afgesloten van de stroom door het elektriciteitsbedrijf, dat hier een staatsbedrijf is en dus een monopolie positie heeft.

De les van 23 mei was weer geweldig. Allereerst listening skills in combinatie met cultural exchange. Wij kunnen putten uit een schat aan informatie en ook vandaag stonden twee verhalen uit Ghana centraal. Dit wordt dan vergeleken met situaties in Cambodja. Dus: Zijn er overeenkomsten cq verschillen tussen de West-Afrikaanse cultuur en de Zuidoost-Aziatische cultuur? Zoooooo interessant! Hierna kwam spreekvaardigheid aan bod, in de vorm van de volgende topics: Why do men and women sometimes have such difficulty communicating with one another?

Would you sacrifice happiness for the opportunity to be successful? Ook nu werd er in groepjes gewerkt en uit iedere groep trad één persoon naar voren om een presentatie te geven. Complimenten voor onze studenten!

Vreemd verschijnsel: Bijna dagelijks ondervinden wij een stroomonderbreking van enkele minuten. Nu is dat geen ramp natuurlijk (wij zijn erger gewend in Ghana), maar opvallend is wél dat niemand ‘het waarom’ weet.

In Ghana wonen moslims in het noorden en christenen in het zuiden. Voor onze Ghanese vriend Paul is dat uiteraard zijn referentiekader. Toen wij hem foto’s stuurden van onze boeddhistische monniken, vroeg hij: ‘May I know whether the Monks believe in Jesus Christ or Mohammed? Thus Christianity and Islam’. Oh, oh…..de Ghanese religie heeft dus geen enkele notie van het boeddhisme.

In de les van 27 mei spraken wij over de Europese Unie en over de Brexit. Er ging een wereld open voor ons publiek. Zij hadden er geen idee van. Hierna stonden de volgende topics centraal: Who is the most successful person you know? What makes him/her successful? (Namen als Angelina Jolie, Cristiano Ronaldo en Steve Jobs passeerden de revue). If someone was married, had three healthy children, a comfortable house and secure job, would you consider that person to be successful? Would you consider a ninety-years old person who is physically and mentally very healthy a success? Why? Volgens onze studenten komt het niet voor in Cambodja dat iemand 90 jaar wordt; 80 zou het maximaal haalbare zijn. (Terwijl wij ook hebben vernomen dat de levensverwachting van de gemiddelde Cambodjaan rond de 59 jaar ligt). Hoe het ook zij: De studenten stelden voor om niet 1 spokesman of spokeslady naar voren te laten komen, maar in dit geval drie verschillende personen die ieder één vraag voor zijn of haar rekening kon nemen. Uiteraard is dit een goed idee. Op deze manier zijn er meer mensen aan het woord en hebben zij ook een beetje steun aan elkaar als zij met meerderen voor de klas staan.

En dan krijgen we een uitnodiging van onze Ghanese vriend Halilahi om naar de ‘graduation’ te komen.

Wij hebben destijds ons trainingscentrum overgedragen aan deze mister Halilahi die dus nog steeds de ‘sewing girls’ klaarstoomt voor hun toekomst. Nadat de meiden hun opleiding bij hem hebben voltooid volgt altijd de feestelijke ‘graduation’ en daar kregen wij dus een invitatie voor. Zo attent, zo grappig, maar natuurlijk niet realistisch (vanuit Cambodja).

In z’n algemeenheid zijn de mensen hier klein van stuk. Dit betekent dan ook dat de deurposten (tevens in onze accommodatie) laag zijn.

Op 30 mei werden onze studenten getrakteerd op ‘picture language’. Na afloop van de les kwam er een studente naar ons toe die liet weten niet altijd aanwezig te kunnen zijn vanwege haar drukke studie. In haar telefoon liet zij ons een strak dagschema zien dat ’s morgens om 6.00 uur begon. Zij vertelde dat ze haar studie ‘civil engineering’ weliswaar had afgerond, maar dat zij achteraf gezien spijt had van deze keuze. Nu was zij gestart met een nieuwe studie, te weten ‘law’, waarbij haar belangstelling met name uitging naar criminologie. Ja, zo voer je niet alleen tijdens de lessen mooie gesprekken, maar ook daarna.

Sinds wij weer in de flow van lesgeven zitten, lijkt de tijd nóg sneller te gaan. Als we dit reisverslag afronden is het alweer het weekend van 1 en 2 juni.

Tot zover dit kijkje achter de Cambodjaanse schermen………

Blessings en Namasté!

Ben en Desirée