Ons leven in Phnom Penh

Wonen in miljoenenstad Phnom Penh Vanaf 27 april 2023

27 april: Een belangrijke dag! Wij gingen naar de universiteit, genaamd: Preah Sihanouk Raja Buddhist University. Dit i.v.m. het opstarten van ons vrijwilligerswerk, zijnde een English conversation club voor de boeddhistische monniken. Op 19 april hadden wij al een gesprek gehad met o.a. de ‘executive director’, te weten Bet Vutha, die fungeert als hoofd ‘Center for English Training’. Hij had ons toen laten weten dat wij nog op gesprek zouden moeten bij de hoogste baas, zijnde een soort rector. Aangezien laatstgenoemde tot 25 april op een congres in India zou zijn, hadden wij besloten om op 27 april maar eens terplekke te gaan informeren. Vroeg in de middag werden wij ontvangen door iemand die filosofie onderwees, vervolgens kwam er een docent Engels bijzitten. Wederom legden wij onze bedoeling uit: Deze Nederlandse wereldwijde vrijwilligers bieden hun gratis diensten aan als het gaat om het organiseren van Engelse conversatielessen voor de studenten.

Wij lieten weten dat wij enkele vragen hadden aangaande het lesrooster dat wij op 19 april al een beetje hadden besproken met Vutha. Er werd ons medegedeeld dat Vutha waarschijnlijk sliep, maar wij zouden hem wel kunnen bellen. Aldus geschiedde. Wij stelden voor om in plaats van 4x per week minder uren, liever 2x per week meer uren te werken. Dit om transportkosten te besparen. (Afhankelijk van de drukte op de weg zitten we ongeveer 10 minuten in de Tuktuk). Bovendien geven wij er de voorkeur aan om overdag les te geven in plaats van ’s avonds, gelet op duisternis en het naderende regenseizoen. Tevens vroegen wij hem wanneer wij op gesprek konden komen bij de hoogste baas. Vutha gaf weliswaar telefonisch antwoord, maar verscheen toch plotseling in de deuropening. Had Vutha op 19 april het plan gehad om ons in te delen in een zogenaamde ‘free class’, een ‘extra class’ voor parttime studenten, nu kwam hij daarop terug. Het niveau van deze studenten zou namelijk te laag zijn. Zij zouden slechts ‘a basic level’ Engels hebben en hij weet dat wij voor onze conversatieclub toch een ‘intermediate or advanced level’ nodig hebben.

Hij wilde dan ook graag dat wij onderdeel zouden gaan uitmaken van het fulltime standaard lesrooster en dan zouden onze lessen kunnen passen in zijn ‘English communication’ dat weer een onderdeel was van de ’English literature’. Is het nog te volgen?

Verder liet hij weten dat de rector ons graag wilde ontmoeten om 16.00 uur. Prima! De tussenliggende uren werden o.a. benut om ergens te lunchen en ons voor te bereiden op het gesprek. Dus voor de tweede keer die dag richting universiteit. De Tuktuk driver had zeer veel moeite om de locatie te vinden (ondanks ‘the map’ op de smartphone), dus belden we even met Vutha die in het Khmer de Tuktuk driver op het goede spoor zette. Met een vertraging van een tiental minuten arriveerden we dan toch. Dit was niet erg, aangezien wij nog niet meteen terecht konden. Even wachten dus.

De schoenen moesten uit en tenslotte werden we ontvangen in een hele grote ruimte waar wij werden begroet door een autoriteit, zijnde de rector. De scene was behoorlijk ‘overwhelming’. Niet alleen de rector en Vutha waren aanwezig, doch ook de ‘dean’ (soort decaan, soort van hoofd universiteit) en de ‘international coordinator foreign languages’. Aan ceremonie geen gebrek! Toen wij op een bank wilden plaatsnemen, werden wij geacht om op twee aparte stoelen te gaan zitten. De stoelen waren voor de gasten, de bank was bestemd voor de rector en voor Vutha. Echter: Tussen Vutha en de rector moest wel ruimte worden vrijgelaten. De rector verontschuldigde zich richting mij (Dees) dat hij een vrouw geen hand mocht geven. Inmiddels weet ik dat de boeddhistische monniken die gekleed zijn in de oranje gewaden (zoals Vutha) geen handen schudden met vrouwen. De andere aanwezigen, zijnde de ‘dean’ en de ‘international coordinator foreign languages’ konden mij (Dees) wel een hand geven. Verder zagen we enkele mensen die foto’s maakten van ons en thee brachten. Overigens: Alleen wij beiden (Ben en Dees) kregen thee. Deze personen waren zeer onderdanig en bogenniet alleen voor de rector en Vutha, maar knielden zelfs voor beiden neer. Hoewel wij dit kenden uit andere Derde Wereldlanden, was het toch weer even schakelen voor ons….

Wij vroegen dan ook maar hoe wij bijvoorbeeld Vutha moesten aanspreken. Daarop liet de rector weten dat dit middels ‘reverend’ kon geschieden. (Eerwaarde dus, een soort priester). Echter: Inmiddels hebben wij met Vutha een min of meer informeel contact opgebouwd en mogen wij de officiële aanspreektitel achterwege laten. Voor ons is het dus gewoon Vutha. Wel zo fijn….De rector liet ons weten erg blij te zijn met onze hulp. Hij kon het zeer waarderen dat wij al zovele jaren belangeloos actief waren voor ‘humanity’.

Zoals in ontwikkelingslanden altijd het geval is, worden de aanwezigen niet alleen geacht om zich voor te stellen, maar ook om dit vergezeld te laten gaan van de nodige égards. Wij van onze kant zijn van nature erg ‘down to earth’ en wij merkten dat onze informele open houding op prijs werd gesteld. Het ijs was gebroken, er werd gelachen, het werkte ontwapenend. Het gevoel van: Arriveren als vreemden en vertrekken als vrienden.

Er werd o.a. voorgesteld dat men wel kan zorgen voor een vertaler Khmer-Engels in onze lessen. Dit zou bijvoorbeeld een optie kunnen zijn als wij toch ook ‘basic level’ zouden toelaten. Wij kunnen in dat geval namelijk niet de Khmer taal als instructietaal gebruiken. In deze situatie zou dan ook een vertaler Engels-Khmer een uitkomst kunnen zijn. Ook afgesproken werd dat de ‘international coordinator foreign languages’ de belangstelling onder de studenten gaat peilen om vervolgens groepen te gaan formeren. Hij gaat dus inventariseren en zal ons op de hoogte houden. Feit is wel dat wij na de SEA games gaan starten. Van 5 tot 17 mei vinden namelijk de Zuidoost-Aziatische Spelen plaats. Dit is een tweejaarlijks sportevenement met deelnemers uit de elf landen in Zuidoost-Azië. Dit jaar is het de beurt aan Cambodja om de South East Asian (SEA) games te organiseren. Kortom: Een zeer bijzondere dag en over niet al te lange tijd gaan wij dus gewoon beginnen op de Preah Sihanouk Raja Buddhist University in Phnom Penh. In Peru al bedacht en nu gaat het dan werkelijkheid worden. Te gek!!!

Grappig was dat wij op diezelfde dag bericht kregen van onze huurders in Vlissingen over enkele klusjes in het appartement die nog verholpen moesten worden. Het is dan even schakelen van boeddhistische monniken in Phnom Penh naar technische zaken in Vlissingen..…hahaha! Wij gaven even aansturing om deze issues op te lossen cq te laten herstellen door professionals van 123Wonen. Technisch Beheer schakelt dan een klusbedrijf in. Erg praktisch!

Eind april werden we geconfronteerd met het feit dat de muziek op onze smartphone plotseling was verdwenen. Nu had zich ditzelfde euvel al eens eerder voorgedaan en wel eind januari toen we in Nederland waren. Destijds werd dit keurig verholpen door de medewerkers van Digidesk (onderdeel bibliotheek Vlissingen), doch nu stuitten we op hetzelfde probleem. De muziek is verdwenen en wij hebben niets verwijderd. Er werd dan ook besloten om een mail te sturen naar de bibliotheek cq de Digidesk in Vlissingen en hopelijk kunnen zij ons op afstand een uitleg geven als het gaat om de stappen die doorlopen moeten worden om de muziek weer terug te krijgen. Natuurlijk hadden wij zelf op Google al voorwerk verricht, maar daar krijg je alleen maar hoofdpijn van! Hoewel wij verschillende adviezen kregen van de Digidesk, bleef het voor ons moeilijk om het daadwerkelijk uit te voeren, totdat….de smartphone plotseling aangaf dat de SD kaart niet was ingevoegd. Echter: De SD kaart is altijd ingevoegd geweest, want alle muziek staat op de SD kaart. Wij vroegen ons dan ook af of de SD kaart misschien haperde (door bijvoorbeeld stof e.d.). Dus: SD kaart uit telefoon gehaald, even schoongemaakt en weer teruggeplaatst. Toen was de muziek er weer….Heel fijn! Soms is de oplossing heel eenvoudig…………

Wij hebben in ons appartementencomplex Nine East hier in Phnom Penh contact gekregen met enkele jonge mensen uit de Oekraïne. Zij zijn gevlucht voor de oorlog in hun land en zij hebben een veilig heenkomen gevonden in Cambodja. Zij hebben middels een ‘scholarship’ de mogelijkheid om te studeren aan een universiteit in Phnom Penh.

Naast hun studie (o.a. finance and accountancy and computer science), heeft een enkeling al een baan of doet vrijwilligerswerk. Uiteindelijk wil iedereen terugkeren naar de Oekraïne. Mocht de oorlog dan nog niet voorbij zijn, dan zullen de jongens het leger in moeten. Het is heel bijzonder om met deze jongelui te praten over de situatie in hun thuisland. Op deze manier krijgt de oorlog voor ons echt een gezicht……….

1 mei: Labour Day en wij namen een originele Khmer massage. Een weldaad voor het oude lijf! Na afloop werd elders vers kokosnoot sap gedronken.

Ongetwijfeld al vaker melding gemaakt van het feit dat bijna niemand redelijk Engels spreekt. Eerlijk gezegd hadden wij dit niet verwacht, temeer omdat je toch in de hoofdstad bent, maar goed….Soms is het komisch…..Als we ergens een vraag stellen in de trant van: ‘Heeft u dit of dat?’, dan is het standaard antwoord bijna altijd: ‘No have’. Een zin maken als: ‘We don’t have it’, is dus al te moeilijk. Soms zeggen wij zelf al van te voren voor de grap: ‘No have’….Wij moeten er voor waken dat we het niet gaan overnemen…..hahaha!

Bijna dagelijks maken wij gebruik van de Tuktuk. In miljoenenstad Phnom Penh is dit dé manier om je te verplaatsen. De Tuktuk’s scheuren de hele dag op volle snelheid links en rechts dwars door de stad. Je hebt het gevoel alsof je in de botsauto’s zit. Tot op heden is het gelukkig nog steeds goed gegaan.

Betalingen vinden vaak nog cash plaats. Dit betekent in de praktijk van alle dag dat we moeten pinnen. Inmiddels weten we dat dollarbiljetten bij betalingen streng gecontroleerd worden, maar onlangs hadden we toch twee aparte ervaringen. Nadat we in het bankgebouw hadden gepind en aan de balie vroegen om kleinere coupures, kregen we te horen dat een zojuist gepind bankbiljet niet in orde was. De kleur zou namelijk een beetje afwijken. Uh….ja hallo….wij hebben het bankbiljet zojuist uit jullie geldautomaat gehaald…..Wij lieten dus het bewijsbonnetje van de opname zien. Toen was het oké en kregen we kleinere coupures.

Hierna wilden we boodschappen afrekenen en gebruikten daarvoor een grotere coupure. Aanvankelijk werd dit biljet door de caissière geweigerd, omdat er een minuscuul scheurtje in zat. Met het blote oog nauwelijks zichtbaar. Ook dit biljet hadden wij op de bank gekregen. Natuurlijk weten we dat dollarbiljetten in perfecte staat dienen te zijn, maar je kunt het ook overdrijven.

Over smaak valt niet te twisten…..veel producten hier zijn echter flauw van smaak.

ATM-fraude komt vaak voor in Cambodja middels de zogenaamde ‘skimming method’...

4 mei: Visak Bochea Day of Buddha Day. Een National Holiday. Op Boeddha dag wordt de geboorte, de verlichting (Nirvana) en de dood van Boeddha herdacht. De volledige naam van Boeddha luidt: Siddharta Gautama Shakyamuni Boeddha. Dit festival wordt gevierd door boeddhisten over de hele wereld. Het is het belangrijkste festival in de boeddhistische maankalender. Veel boeddhisten zien dit festival als een tijd van vreugde. De lokale gemeenschap gebruikt dit als een gelegenheid om elkaar te ontmoeten en samen te zijn en meer te leren over de leer van Boeddha. Gezinnen brengen eten, kaarsen en bloemen naar de monniken in de kloosters. Andere veel voorkomende rituelen zijn: Het baden van een Boeddhabeeld, het delen van vegetarische maaltijden en het luisteren naar de lessen van de monniken. In ruil daarvoor zingen de monniken de geschriften, leiden ze een periode van meditatie en geven ze lessen over de thema’s van het festival. Er heerst een absoluut feestgevoel. Huizen en straten worden schoongemaakt en versierd met boeddhistische vlaggen en bloemen. In dorpen verzamelen boeddhisten zich rond beelden van de Boeddha als het donker is. Zij lopen rond het beeld met kaarsen tot alles in het licht is gehuld. Boeddhisten gebruiken licht om Visak te vieren om eraan te herinneren dat de Boeddha mensen liet zien hoe ze ‘verlicht’ konden worden. De boeddhistische vlag symboliseert de eenheid van de boeddhisten. Het wordt wereldwijd in bijna zestig landen gebruikt tijdens boeddhistische festivals, met name tijdens de Visak-feesten.

Het is gebaseerd op de kleuren van de aura, waarvan wordt aangenomen dat ze rond het hoofd van de Boeddha hebben geschenen na zijn Verlichting: Blauw (compassie), geel (middenweg), rood (zegeningen), wit (zuiverheid) en oranje (wijsheid). Het is een mooie traditie en de tempels lijken op deze feestelijke dag nog specialer.

Overigens: De idealen in het hart van het boeddhisme staan bekend als de ‘Drie juwelen’ of de ‘Drie schatten’. Dit zijn de Boeddha (het gele juweel), de Dharma (het blauwe juweel) en de Sangha (het rode juweel). Door deze tot de centrale principes van je leven te maken, word je een boeddhist. Het fundamentele doel van het boeddhisme is ‘Verlichting’ in het belang van alle wezens. Traditioneel drukken boeddhisten dit streven uit door op ‘Toevlucht te gaan’ tot de Boeddha, zijn Dharma (lering) en de Sangha (spirituele gemeenschap) of de ‘Drie juwelen’ zoals ze worden genoemd. De Boeddha wordt gezien als een toevluchtsoord, niet omdat hij ons zal helpen ontsnappen aan het leven en zijn moeilijkheden, maar omdat zijn voorbeeld en leer praktische en betrouwbare antwoorden zijn op ons verdriet in het aangezicht van het leven. Ze kunnen ons helpen ons te bevrijden van gehechtheid aan ‘valse toevluchtsoorden’. De visie en het voorbeeld van Boeddha zijn fundamenteel. In hun poging om het pad van de Boeddha naar de Verlichting te volgen, proberen boeddhisten alle lezingen te begrijpen die zijn wijsheid uitdrukken, uit de hele boeddhistische traditie door de eeuwen heen. Deze staan gezamenlijk bekend als de Dharma en worden vereerd als de beste gids voor de werkelijkheid die er is.

Wij gingen die dag naar een pagode/boeddhistische tempel/klooster bij ons in de buurt, Wat Ounalom Monastery geheten en zagen met eigen ogen een gedeelte zoals we hierboven hebben beschreven: Mensen die eten, kaarsen en bloemen naar de monniken brachten. Ook aanschouwden we een processie waar niet alleen de monniken in meeliepen, doch ook gewone burgers. De vlaggen met de kleuren blauw, geel, rood, wit, oranje werden met trots gedragen.

In de tussentijd dat de processie plaatsvond, bekeken wij de tempel aan de binnenkant (schoenen uit) en de buitenkant en spraken met diverse mensen en herkenden een boeddhistische monnik van de universiteit, die ons niet zag. Toen de stoet weer was teruggekeerd, werd beneden in de tempel door de monniken het geld geteld dat zij die dag hadden gekregen en op de tweede verdieping werd gereciteerd (schoenen uit). Zowel monniken als burgers zaten allemaal op de grond en er werd gebeden, gezongen en gesproken.

Op een gegeven moment hielden we het voor gezien en liepen de trappen af naar beneden. Dat was het moment waarop we Vutha zagen, de boeddhistische monnik die bij ons gesprek op de universiteit aanwezig was geweest in het kader van ons lesgeven. Hij liet weten dat er al 40 studenten willen deelnemen aan onze conversatielessen en dat er inmiddels groepen zijn gevormd voor een beginners-en intermediate niveau. Hierna wilde Vutha met ons op de foto. Hij vertelde dat hij de hele dag in de tempel aanwezig moest zijn en wel van 6.00 uur ’s ochtends tot 0.00 uur ’s nachts en dat het zijn beurt was om te reciteren van 20.00-tot 22.00 uur. Al met al was het zeer bijzonder om deze Boeddha-dag mee te maken.

5 mei: Start SEA Games. Deze 32^e editie van de Zuidoost Aziatische Spelen vindt plaats tussen 5 en 17 mei 2023. Aan dit tweejaarlijks sportfestijn doen 11 South East Asian (SEA) landen mee. Dit jaar wordt het georganiseerd door Cambodja. De opening van de Spelen geschiedt door de Prime Minister en het motto luidt: Sports Live in Peace.

Op die dag maakten we kennis met een nieuwe bewoner van appartementencomplex Nine East. Het bleek te gaan om een ‘university lecturer’ en wel uit…..Nigeria. Hij keek behoorlijk op van het feit dat wij lang geleden vrijwilligerswerk hadden gedaan in Nigeria en op zo ontzettend veel plekken in zijn land waren geweest. Nigeria was destijds onze vuurdoop geweest in de Derde Wereld. De betreffende Nigeriaan gaf al 6 jaar les op een universiteit in Phnom Penh en was op 5 mei weer teruggekeerd naar Cambodja, om wederom te starten met doceren.

Hij was in gezelschap van zijn vrouw. Het wonen in Nine East bleek echter van korte duur te zijn. Ook zou hij begin juni alweer teruggaan naar Nigeria, om vervolgens in juli weer terug te keren naar Cambodja. Aangezien zijn vrouw hem dan niet meer zou vergezellen, had hij besloten om dan een ander appartement te gaan huren.

Als wij buiten worden aangesproken door iemand die vraagt waar wij vandaan komen en het woord The Netherlands valt, vertelt hij vol trots dat hij twee keer in Nederland is geweest en wel in Breda en in Amsterdam. Als wij vragen naar zijn Nederlandse ervaringen, begint hij te lachen….….the country of the soft drugs…….tsja….als dát de eerste associatie met Nederland is…..tsjonge…jonge…!!!! Overigens: Wij merken vaak dat het kwartje niet valt als wij ‘The Netherlands’ melden als zijnde onze home country. Echter: Als we dan Holland zeggen, dan krijgt men een ‘Aha-Erlebnis’.

8 mei: Ploegfestival Cambodja. Het Feest van de Heilige Ploeg. Op deze dag wordt het begin van het rijstseizoen gevierd met een officiële vrije dag. In het park bij het Koninklijk Paleis in Phnom Penh vindt een traditionele ceremonie plaats waarbij twee ossen een vore in een rijstveld ploegen en priesters rijst zaaien. De ceremonie wordt bijgewoond door de koning en de premier van Cambodja. Soms neemt de koning zelf deel aan de ceremonie door achter de ploeg te lopen. Na de ceremonie worden de heilige ossen bevrijd van hun juk en krijgen de ossen verschillende soorten voedsel aangeboden: Rijst, sesamzaad, maïs, vers gemaaid gras, bonen, water en wijn. Afhankelijk van wat ze eten worden er door boeren voorspellingen gedaan m.b.t. de komende landbouwomstandigheden en oogst. Aan deze voorspellingen wordt door de Cambodjanen veel waarde gehecht. De toeschouwers zijn op deze dag vaak gekleed in traditionele Khmer kostuums.

Welnu, wij besloten om te gaan kijken. Echter: Toen we arriveerden was er niets te zien. Waren we wellicht te laat? Wij zagen slechts een paar dranghekken en meer niet. De eerste de beste Tuktuk driver die Engels sprak liet weten dat dit festival ieder jaar in een andere plaats in Cambodja plaatsvindt.

Dit jaar werd het dus niet in Phnom Penh gehouden, doch ‘in the province’. Slechts de koning was die ochtend een uurtje aanwezig geweest (vandaar de dranghekken) en dat was alles. De viering van het festival vond dus niet plaats in Phnom Penh. Wij liepen langs ‘the riverside’, gingen lunchen en raakten in gesprek met een Australiër die al 12 jaar in Cambodja woont. Ook interessant………

Op 10 mei togen we even naar één van de postkantoren om aldaar enkele kaartjes te versturen naar mensen op hoge leeftijd in onze kring die niet beschikken over mail of app. Het postkantoor is best mooi aan buiten-en binnenkant en dat werd dan ook op de gevoelige plaat vastgelegd.

Hierna richting Olympic Market, een echte markt voor de locals, maar immens groot. Op deze markt gebruikten wij een soort noodle lunch. En natuurlijk ontbraken de stokjes ook niet. Het moet gezegd worden….Ben kan beter omgaan met deze stokjes dan ik (Dees). Bij mij valt alles tussen wal en schip, maar…..geen probleem…..De vrouw achter het stalletje nam een schaar ter hand en knipte de noodels in kleinere stukjes. Wij kochten op de markt witte azijn. Dit gaan we aanlengen met water ter behandeling van een schimmelinfectie tussen de tenen (Dees). Witte azijn, maar ook appel cider azijn zou effectief moeten zijn. Tsja….terug in Zuidoost Azië betekent dat je vaak je schoenen uit moet doen als je ergens naar binnen stapt (in tempels, huizen, op de universiteit e.d.) en aangezien ik (Dees) in z’n algemeenheid nooit op blote voeten loop, is het lastig dat dit hier wél van je wordt verlangd….met als gevolg….infecties……..…Een andere hobbel voor mij zijn de vele katten….Wij zijn nu eenmaal geen animal-lovers, dus honden en katten zijn niet aan ons besteed.

En dan is er weer contact met onze beste Ghanese vriend Paul, die ons o.a. liet weten dat zijn vader was overleden. Onze gedachten gingen terug naar die aardige man die zich altijd zo betrokken had getoond bij ons project en ons leven in Tamale. Dus werd er per mail stilgestaan bij dit overlijden en haalden we samen herinneringen op.

Maandelijks laten wij de bloeddruk van Ben checken. In onze buurt onderzochten we de mogelijkheden: Het Calmete Hospital? Pasteur Instituut? Op 11 mei gingen we maar eens op onderzoek uit. Hoewel beide lokaties vlakbij zijn, is het onmogelijk om een drukke weg veilig over te steken. Het verkeer raast continu voorbij, er is geen ‘gaatje’ te vinden. Als je leven je lief is, steek de rijweg niet over in Phnom Penh!

Dus met de Tuktuk op pad richting Calmete Hospital. Een gigantisch groot ziekenhuis. Plotseling kregen wij een flash-back inclusief shock toen wij honderden mensen buiten op de grond voor het ziekenhuis zagen liggen. Zijn wij terug in Nigeria, alwaar die beelden ook nog altijd op ons netvlies staan? Tel daarbij op dat eigenlijk niemand Engels spreekt en dan heb je de cocktail al klaar die zorgt voor een stijging van de bloeddruk van Ben. Na heel veel zoeken en vragen kwamen we uiteindelijk terecht bij een student geneeskunde die én Engels sprak én bereid was om de bloeddruk van Ben op te meten. Het kon niet uitblijven dat die te hoog was. Toen wij lieten weten dat Ben ’s morgens en ’s avonds bloeddruk medicatie slikt, was het goed. Ook informeerden wij nog even of we t.z.t. terecht zouden kunnen voor het laten checken op PSA of cholesterol en dat was mogelijk. Hij legde uit waar wij ons dan zouden moeten melden, zodat we niet zouden verdwalen. Oké, toch togen we ook nog even naar het Pasteur Instituut (ons bekend van vaccinaties in Marokko) en daar voelde de hele kleinschalige scene voor Ben al 1000 keer prettiger. Het bleek dat bloeddruk meten weliswaar niet mogelijk is, maar laten checken op PSA en/of cholesterol is geen probleem.

Ons appartement is zeker fully furnished, maar niet fully equipped. Verschillende spullen hebben we dan ook zelf aangeschaft. Een strijkijzer echter dachten we wel ergens in het gebouw te kunnen lenen/gebruiken. Nee, dus…..in het grote appartementencomplex Nine East is geen strijkijzer aanwezig……

Plotseling krijgen we een telefoontje dat we niet kunnen thuisbrengen. De persoon aan de andere kant van de lijn spreekt alleen maar Khmer en geen woord Engels. Beiden werden wij op ons eigen Cambodjaanse telefoonnummer gebeld. In onze beleving heeft niemand onze beide nummers. Navraag doen bij de receptie dus en vragen of men het bewuste telefoonnummer - vanwege het taalprobleem - even voor ons wil bellen om te vragen wat er aan de hand is. Duidelijk werd dat de beller zijn verontschuldigingen aanbood. Toch waarschuwde de receptie ons: ‘Take care; there are bad guys in Cambodia’….tsja….overal op de hele wereld zijn bad guys, maar goed….een gewaarschuwd mens telt voor twee……

King’s birthday op 14 mei. De huidige koning van Cambodja, Norodom Sihamoni genaamd, is geboren in 1953 en is sinds 29 oktober 2004 koning van Cambodja. De verjaardag van de koning werd gevierd op 13, 14 en 15 mei.

Als Ben een bezoekje wil brengen aan een herenkapper, komen we uiteindelijk terecht bij Mr. Barber (toepasselijke naam). Uiteraard zijn we inmiddels wel gewend aan het feit dat je al blij kunt zijn als je iemand treft die Engels spreekt (en dát in de hoofdstad!), deze Mr. Barber heeft de hele knipbeurt écht geen woord kunnen wisselen in het Engels, maar zelfs een woord in het Khmer kwam er niet uit. Het was écht een kwestie van zitten-knippen-wegwezen. En het resultaat? Ben is helemaal klaar om te beginnen bij de boeddhistische monniken….hahaha! Spraken we in Ghana over de ‘bush-cut’, hier noemen wij het de ‘Boeddha-cut’….hahaha!

Hier in Phnom Penh zijn enkele telefoonmaatschappijen, zoals Smart en Cellcard. Wij hebben Smart. Vreemd is dat iemand met Smart niet kan bellen met iemand die Cellcard gebruikt en andersom. In de praktijk van alledag is dit dus niet echt handig. Overigens: De meeste mensen gebruiken hier Telegram in plaats van Whatsapp.

Het is jammer dat wij hier buiten niet fijn kunnen lopen. Met voetgangers wordt geen rekening gehouden. Als er al trottoirs zijn, dan staan deze óf vol met auto’s en motoren óf de trottoirs zijn helemaal kapot gereden. Bovendien is de hitte van dien aard dat je lopen wel uit je hoofd laat. Wandelen is dan ook niet echt uitnodigend.

Ben keek even vreemd op toen hij op 17 mei in alle vroegte uit het slaapkamerraam keek. Op een hele grote bundel van elektriciteitskabels (boven de grond) wandelde rustig een….eekhoorn en wel een reuze exemplaar! Op diezelfde dag was ik (Dees) ziek.

Vrijwilligerswerk op een boeddhistische universiteit…..Niet te geloven, maar waar…..Wij gaan lesgeven aan de boeddhistische monniken! Het idee borrelde al veel langer, maar nu is het dan toch werkelijkheid geworden!!!!

Uiteraard gingen we ons ook even inlezen in hun manier van leven. Een bhikkhu is een boeddhistische monnik. Een bhikkhuni is een boeddhistische non. Hun leven is door de Boeddha zó opgezet dat het de optimale levensstijl is voor het behalenvan het nirwana (de verlichting). Bhikkhus dragen vaak bordeauxrode of oranjebruine gewaden en scheren het hoofd kaal. Monniken hebben een centrale functie in het boeddhistische openbare religieuze leven, wat gedeeltelijk verklaarbaar is doordat in veel boeddhistische landen en tradities er geen specifiek geestelijke ‘zielzorg’ functies voor de bevolking zijn, een rol die in het (katholieke) Westen door priesters of pastors vervuld wordt. De algemene gedragsregels zijn voor iedereen goed: Niet bewust doden, stelen, jezelf domweg verdoven, anderen seksueel leed aandoen of nutteloos met hun gevoelens spelen. Ze herinneren de mens eraan zich minder door de voorwaardelijke wereld te laten vangen. Boeddhistische monniken wijden hun leven aan de boeddhistische religie. Zij leiden een eenvoudig leven en wonen bij elkaar in kloosters en hebben een speciale dagindeling.

Wat Boeddha zegt over vrouwen is niet vrouwvriendelijk: Vrouwen werden beschouwd als materialistisch en emotioneel, minder bereid tot wereldverzaking en minder goed in staat om vooruitgang te boeken op het boeddhistische pad. Een wedergeboorte als man was in deze visie het beste wat een vrouw kon overkomen. Tsjonge…jonge…..dat past uiteraard niet in ons gedachtegoed, maar goed….

Boeddhisten geloven dat men bevrijd kan worden uit de cirkel van wedergeboortes door het volgen van de door de Boeddha onderwezen middenweg. De belangrijkste aspecten van deze middenweg zijn: Het uitbannen van alle materiële verlangens, het zich ethisch gedragen en het ontwikkelen van de geest.

Boeddhisten eten geen prikkelende kruiden. Groenten van de uienfamilie mogen niet gegeten worden, omdat deze verondersteld worden lust te creëren en een slechte geur veroorzaken wanneer ze rauw gegeten worden, zoals knoflook, uien, sjalotten, prei en bieslook. Onder Boeddhisten zijn veel vegetariërs. Het Boeddhisme vertelt dat alle wezens gelijk zijn, dus kan een mens niet bepalen wat er met een dier moet gebeuren. Ze mogen niemand pijn doen en kunnen daarom ook geen dieren slachten om op te eten.

Bij Boeddhisten betekent de dood niet het einde, maar juist het begin van de overgang van het ene leven naar een nieuw leven. Zij geloven namelijk in reïncarnatie. Dit speelt o.a. ook een belangrijke rol tijdens een boeddhistische uitvaart. Een Boeddha beeld mag nooit op de grond of in een lage kast staan. Dat is een teken van disrespect. Voor studenten kan het fijn zijn om een boeddha op hun bureau te plaatsen. Een boeddha beeld stimuleert als het gaat om het behalen van doelen en kan dus wellicht helpen bij het studeren. Een vrouwelijke Boeddha heet Tara.

Toen Boeddha de Verlichting bereikte, raakte hij met zijn rechterhand de aarde aan, waarbij de aarde fungeerde als getuige. Het meest boeddhistische land is Sri Lanka. Het symbool van het Boeddhisme is een wiel met 8 spaken. In het Boeddhisme gaat het minder om wat je eet en veel meer om hoe je eet. Je eet met respect voor de ingrediënten en de mensen die ervoor gezorgd hebben dat het eten van zaadje tot aan eindproduct bij jou op tafel komt. Boeddhistische monniken zijn kaal. Door hun hoofd te scheren geven monniken zichzelf meer tijd voor de dingen die echt belangrijk zijn. Een geschoren hoofd symboliseert het idee van meer aandacht voor innerlijke verandering dan uiterlijke verschijning.

Behalve hun visie op de dood, hebben boeddhisten ook een bijzondere visie op het leven. Zo zouden mensen in het Westen op de automatische piloot leven. Boeddhisten noemen dat luiheid, maar die gaat niet over niks doen. Het gaat juist om veel te veel doen; om zóveel te doen dat we onszelf vermijden….ja, daar kunnen we ons absoluut in vinden.

De onverstoorbaarheidvan boeddhisten komt niet voort uit een verkregen rust, maar uit het besef dat rust en onrust elkaar opvolgen zoals de dag en de nacht elkaar opvolgen. Er wordt wel eens gezegd dat het ongeluk brengt als je een Boeddhabeeld voor jezelf koopt. Dit is echter een fabel die in het Westen is verzonnen. Een Boeddha staat voor geluk, voorspoed, goede gezondheid, liefde, bescherming en genezing. Zen is een vorm van boeddhisme. Volgens het boeddhisme vinden we het echte geluk in het heden, leef in het nu. De priester van het boeddhisme heet lama. Een stoepa of stupa is een boeddhistisch bouwwerk dat de relikwieën van een boeddhistische heilige bevat. Heilige dieren in het boeddhisme zijn: De koe, de slang, de olifant, de tijger en de aap.

Een krachtige uitspraak van Boeddha is: Er is geen weg naar geluk, geluk is de weg…..Met die uitspraak zijn wij het helemaal eens….Hoe het ook zij: Tot zover deze achtergrondinformatie.

Terug naar ‘onze’ Preah Sihanouk Raja Buddhist University. Deze universiteit werd opgericht in 1954 ten tijde van de voormalige koning Norodom Sihanouk. Gelegen in de nabijheid van het Koninklijk Paleis in Phnom Penh, was het de eerste en enige boeddhistische instelling voor hoger onderwijs in Cambodja. De universiteit begon met boeddhistisch hoger secundair onderwijs en ging daarna verder met het geven van ‘degree courses’. Voor elk academisch jaar kon de universiteit slechts 40 monnik-studenten toelaten. In 1972 werd het gesloten toen het land na de staatsgreep van 1970 in een burgeroorlog belandde. Tijdens het regime van de Rode Khmer (1975-1979) leed de universiteit zware verliezen en werd het verwoest.

In 1996 werd de Boeddhistische Universiteit heropend om monnik- studenten hoger secundair onderwijs te bieden en bleef in 1999 bacheloropleidingen aanbieden, met een selectie van 50 studenten per jaar. In 2004 stond de universiteit het hoger secundair onderwijs af aan de Suramrith Buddhist High School. In 2006 werd Preah Sihanouk Raja Buddhist University opgewaardeerd door een subdecreet van de koninklijke regering van Cambodja om een volwaardige universiteit te zijn en tussen 2012 en 2018 werd ook een Master Degree programma mogelijk. Preah Sihanouk Raja Buddhist University zet zich in om studenten diepgaande kennis van het boeddhisme en aanverwante gebieden aan te bieden.

Doelstellingen: 1: Om de leer van de Boeddha in Cambodja en in het buitenland te promoten. 2: Om Cambodjaanse boeddhistische monniken te voorzien van diepgaande kennis van het boeddhisme, Pali en aanverwante gebieden. 3: Om Cambodjaanse monniken op te leiden tot gekwalificeerde leraren en leiders, die wijsheid en vaardigheden hebben om mensen te begeleiden. 4: Om Cambodjaanse monniken op te leiden tot geleerden, die de leer van Boeddha correct kunnen interpreteren. 5: Om moraliteit en vrede tussen mensen en naties te verheffen.

Structuur: Momenteel bestaat de Boeddhistische Universiteit uit vier Faculteiten (en een centrum): 1. Faculteit der Filosofie en Religies (met een afdeling Boeddhistische Filosofie; een afdeling Sociologie en een afdeling Recht). 2. Faculteit Onderwijswetenschappen en Informatietechnologie (met een afdeling Onderwijsadministratie en een afdeling Management). 3. Faculteit Literatuur (met een afdeling Khmer-taal en een afdeling Milieu) 4. Faculteit Pali-Sanskriet en Vreemde Talen (met een afdeling Pali en Sanskriet en een afdeling Engelse taal). 5. Centrum voor lerarenopleiding.

Aangezien het aantal monniken dat de boeddhistische bovenbouw van het secundair onderwijs afrondt elk jaar aanzienlijk toeneemt - met als doel het boeddhistisch hoger onderwijs in plattelandsgebieden uit te breiden en te versterken - hebben de algemene inspectie van het nationale boeddhistische onderwijs en het ministerie van culten en religies nu drie hogescholen opgericht als takken van de Preah Sihanouk Raja Buddhist University en wel in de provincie Battambang, één in de provincie Kompong Chhnang en één in de provincie Kompong Cham. Eind 2011 werd de Kompong Cham-tak opgewaardeerd tot universiteit. Tussen 2002 en 2018 zijn er 2831 Bachelor studenten afgestudeerd en 38 Master studenten. Vanaf 2009 voert de hoofdcampus van de Preah Sihanouk Raja Buddhist University in Phnom Penh elk jaar een toelatingsexamen uit om 480 studenten te selecteren. In 2012 studeerden er 1512 studenten op de hoofdcampus, 3163 studenten (inclusief de drie takken), waren al afgestudeerd met een Bachelor graad.

Cursussen aangeboden door de universiteit zijn als volgt: 1. Eénjarige certificaatcursus: Certificaat Pedagogiek. 2. Eénjarige diplomacursus: Diploma in het Boeddhisme. 3. Vierjarige opleiding Bachelor of Arts (B.A.) met als hoofdvakken: Boeddhistische filosofie; Sociologie; Rechten; Onderwijsadministratie; Management; Pali taal; Engelse taal; Khmer literatuur; Milieu. 4. Tweejarige Master of Arts (M.A.) Degree: Master in boeddhistische studies; in filosofie; in Khmer taal-en letterkunde; in onderwijsadministratie en in onderwijsmanagement.

Faciliteiten voor de studenten: Bibliotheek en gratis internet.

Na al deze achtergrondinformatie, is het nu tijd voor onze eigen bevindingen……………………Op 18 mei was het dan eindelijk zover….Onze eerste les op de Preah Sihanouk Raja Buddhist University. Wij moeten ons even in de arm knijpen…..Gebeurt dit echt?....

Allereerst gingen we even naar het kantoor van onze contactpersoon Vutha, die nog bezig was met de namenlijsten van de studenten. Het werd duidelijk dat er meer studenten deelnemen met een intermediate level dan met een basic level. Terplekke werd dan ook besloten om toch de twee niveau’s samen te voegen in één klas. Als ondersteuning kregen wij dan een zogenaamde class co-teacher, (Eang Seng genaamd) en deze jonge knaap kan eventueel vertalen van Engels naar Khmer. De tijd (van 14.00-tot 17.00 uur) zou wel hetzelfde blijven. Niet vergeten om een break te nemen! Ook gingen we samen met Vutha nog even naar het kantoor van de international coordinator foreign languages. Dit was slechts een formaliteit. Zij bespraken inhoudelijk bepaalde kwesties, zoals bijvoorbeeld: Liever niet praten over de politiek of de koning. Mochten wij copieën nodig hebben, dan konden we dit via Vutha regelen. Wij ventileerden onze aanpak: Geen frontal-teaching, doch interactie, learning by doing, werken in groepjes enz.enz. Er werden foto’s gemaakt en toen werden we naar ons lokaal gebracht waar de studenten al zaten te wachten. Er was meteen een klik-gevoel.

De namen van de studenten zullen wij wellicht nooit kunnen onthouden. Een greep hieruit: Soy Kimhong; Hemnn David; Vat Sivan; Prom Phy; Chea Sding; Phorn Chanpheng; Pech Phat; Sok Sreyniroth; Kong Sinin; Ban Soksam; Run Ra; Choeun Koy; Sum Hong; Poun Chanthea; Tock Yort; Toem Yhy…..Is het nog te volgen?....hahaha!

Wij hielden een introduktie over Nederland en ons vrijwilligerswerk wereldwijd. De studenten vroegen ons het hemd van het lijf. Wat een leuke groep! Iedereen voelde zich erg prettig. Na 3 uur werden de studenten toch wel moe, dus terplekke werd voorgesteld om in het vervolg om 16.30 uur te stoppen en dat is natuurlijk prima.

Aangezien wij al een tijdje doende zijn om deel te nemen aan een meditatie klas en wij tot dusver nog geen geschikte plek hadden gevonden, leek het ons wel een goed idee om ons verzoek te droppen op deze boeddhistische universiteit. Dát moet toch dé uitgesproken plek zijn waar zoiets te realiseren is, nietwaar? Eén studente liet weten navraag te zullen doen bij een teacher. Mooi, wordt vervolgd.

Het is ons bekend dat er van je wordt verwacht om op blote voeten een lokaal te betreden. Uiteraard deden we dit, doch wij vinden het gewoon niet fijn om blootsvoets te lopen, maar goed….het zij zo….Totdat de co-teacher ons liet weten dat dit absoluut geen ‘must’ is. Volgens hem kunnen wij gewoon onze schoenen aanhouden. Nou, dat zou prettig zijn.

Het regenseizoen is nu echt goed op gang gekomen en gaat geregeld gepaard met fikse onweersbuien en bliksem.

En dan krijgen we bericht dat een oom van Ben (broer Ben’s vader) is overleden (92 jaar). In onze beleving mag er dan voornamelijk slechts sprake zijn van grote dankbaarheid. (Ben’s vader stierf op 50-jarige leeftijd; die van mij Dees op 52-jarige leeftijd). Als wij een kaartje willen versturen en op zoek gaan naar een condoleancekaart is dat nog een hele onderneming en dit kost je gewoon een halve dag! In de Tuktuk dwars door miljoenenstad Phnom Penh met de google translator in de aanslag. Deze staat bijna permanent op de vertaling Engels-Khmer. Al vaker gemeld dat best weinig mensen Engels spreken in Phnom Penh.

Welnu, er werd begonnen op de Central Market…misschien in een bookstore….nee dus….Echter: Men deed er alles aan om ons te helpen: Er werd over en weer naar elkaar geschreeuwd, er werd volop in het Khmer gekwebbeld en uiteindelijk werd de juiste plek op een papiertje geschreven. Het bleek te gaan om een straat met allemaal kleine stalletjes met kaarten, maar helaas….geen condoleancekaart te bekennen, slechts kaarten voor ‘a wedding’ en aan zoetsappigheid, glitter en glamour was uiteraard geen gebrek. Dát hoort gewoon bij een ontwikkelingsland. Hoe meer glitter, hoe liever. Dat wij dit juist vreselijk vinden en opteren voor een basic exemplaar, wordt niet begrepen. Oké, de tuktuk driver startte zijn karretje weer (wij hadden hem gevraagd om even te wachten) en we gingen verder op pad. Vervolgens arriveerden we bij een soort drukkerij, waar weliswaar ook kaarten werden verkocht, maar ook daar vonden we niet wat we zochten: Glitter en glamour en alles in het Khmer geschreven. Je weet dan dus helemaal niet wat voor tekst je zou versturen. Nee dus…..

Tenslotte togen we naar het postkantoor en daar vonden we een ansichtkaart met de Lotusbloem erop. Perfect! Lotus is de nationale bloem van Cambodja en het symbool van de leer van het boeddhisme. De Lotusbloem staat o.a. symbool voor de transformatie van duisternis naar licht, maar het staat ook voor zuiverheid, puurheid en bescherming. Prachtig! Toen we gingen informeren hoe lang een kaart er over zou doen om van Cambodja naar Nederland te geraken, kregen we zeer tegenstrijdige antwoorden te horen, variërend van 1 week tot 8 weken. Nou ja, het zij zo….Een bericht achterlaten op Mensenlinq was natuurlijk ook wel een optie geweest, maar het betreffende overlijdensbericht was niet te vinden op Mensenlinq. Dus vandaar een kaart die dan lang onderweg zal zijn. Wel kunnen we online de uitvaart volgen via een livestream met inlogcode. Op die manier zijn we er dan toch een beetje bij……Echter: Hoewel we enkele beelden konden zien, liet de verbinding dusdanig te wensen over dat we de dienst niet helemaal konden volgen.

Hoera…..Onze contactpersoon Vutha van de boeddhistische universiteit gaf ons uiteindelijk ook toestemming om onze schoenen aan te houden in het klaslokaal. Heel fijn! (Dit geldt dus niet voor de studenten, hoewel een enkeling toch schoeisel draagt).

In onze tweede les werden allereerst de doelstellingen van onze English conversation club uitgelegd: ‘We focus on speaking skills. It’s about all kind of topics, debates and cultural exchange. The goal is to create interaction between the students, to share ideas, to participate in discussions and to give each other feedback’. Deze tweede les stond verder in het teken van vrijwilligerswerk wereldwijd met vele ‘ins and outs’. Cultural exchange dus! Op een gegeven moment viel de uitdrukking: ‘No pain, no gain’ en dit ontlokte de reactie bij een humoristische monnik, te weten: ‘But if you have too much pain, you will die’. Overigens: Het blijkt dat wij één jongen in de klas hebben die slecht horend is. In ieder geval: Zowel wij als de studenten genieten volop!

De afgelopen tijd werden wij veelvuldig verblijd met berichten van onze studenten en collega teachers uit Ayacucho/Peru. Het is fijn om te horen dat wij er blijkbaar in zijn geslaagd om hen te inspireren. (Althans dat kregen wij teruggekoppeld). Het is zó waardevol om te ervaren dat die drive, die passie er nog steeds is (zelfs na al die jaren in de Derde Wereld). Het is zó bij ons gaan horen, het is gewoon een jas die heel lekker zit……….

24 mei: Algemene Ledenvergadering De Fonteyne Vlissingen. De stukken werden ons zoals altijd per mail aangeleverd. Echter: Dit keer was het wel erg veel leesvoer, namelijk zo’n 140 bladzijden, verdeeld over 14 bijlagen. Als je dit allemaal leest in een Cambodjaans referentiekader, dan kun je alleen maar diep zuchten, maar het zal ook niet anders kunnen, gelet op de strakke wet-en regelgeving in Nederland, maar toch…………Tot onze verbazing kregen we op 12 mei zomaar ‘out of the blue’ te horen dat de vergadering niet door zou gaan en verplaatst was naar 20 juni, aangezien het bestuur was afgetreden…..Wederom dus een uitnodiging voor 20 juni en dit keer met maar liefst 28 bijlagen. Nou, die gaan we in ieder geval niet meer lezen. Wel zullen we ons opnieuw afmelden.

Muggen, muggen, muggen…..Ik (Dees) word weer volop gestoken door muggen. (Ben nooit). Uiteraard zijn de muskieten nu in het regenseizoen aan de orde van de dag. Binnenkort sprayen dus (en vanuit onze Afrikaanse ervaringen weten we nog dat je voornamelijk op de grond moet richten). Gelukkig verblijven wij in de hoofdstad en daar komt eigenlijk geen malaria voor (wel in de country side).

Als wij op 24 mei buiten op straat lopen en in de buurt van een pagode zijn, zien we plotseling een aap over elektriciteitsdraden lopen die hoog boven de grond hangen. Binnen no time verschijnen er meer apen, zeker een stuk of 5. Wij zijn daar niet echt van gecharmeerd, aangezien ik (Dees) in Ghana een keer ben gebeten door een aap en wel in mijn knieholte. Navraag leerde dat er vaak apen te vinden zijn bij een boeddhistische tempel cq pagode. De aap wordt net als de koe, de slang, de olifant en de tijger gezien als een heilig dier in het Boeddhisme. In de boeddhistische verhalen en afbeeldingen komt de aap regelmatig voor. Bijvoorbeeld in de bhava-cakka, het wiel van wording, het levenswiel, waar je in de buitenste ring een aap kunt zien die van de ene tak naar de andere slingert.

Het is natuurlijk erg interessant om bovenstaand apen verhaal voor te leggen in onze klas, tijdens onze conversatieclub op de boeddhistische universiteit. De studenten lieten weten dat de apen meestal op zoek zijn naar voedsel. Sommige apen zouden wel agressief kunnen reageren, anderen helemaal niet. Devies was:Met rust laten, geen aandacht aan schenken. In onze klas zitten uiteraard boeddhistische monniken, maar ook ‘gewone’ studenten. Deze laatste groep heeft dus geen oranje kledij aan. Deze studenten komen van andere universiteiten of van ‘onze’ universiteit of het zijn reeds afgestudeerden die al een baan hebben.

Op 25 mei kregen wij van Vutha (onze contactpersoon) de correcte en volledige namenlijst. Daar gaan we dan: Kong Sinin, Chea Soliny, Sok Sreyniroth, Suong Sothun, Pech Phat, Toem Thy, Toch Yort, Hemrin David, Soy Davan, Torn Navy, Sam Veary, Choeun Koy, Vat Sivan, Poun Chanthea, Champheng Phorn, Sum Hong, Run Ra, Von Chaly, Soy Kimhong, Prom Phy, Sak Posda, Ban Soksan, Krouch Phanith, Thach Visal…..

Contactpersoon Vutha woonde een les van ons bij en wij lieten hem enkele topics zien, zoals: Do you fear change? Would you be happy in a world where nothing ever changed? If you could go back in time and give yourself some advice, what would it be? Er werden groepjes gevormd en in ieder groepje werd een leider aangesteld (spokesman) die aan het einde van de sessie namens het subgroepje moest spreken. Er waren 5 groepjes, dus 5 leiders, die allen hun bevindingen ‘in front of the class’ presenteerden. Dit ging goed. Na de pauze was er nog ruimte voor een extra topic: Why do men and women sometimes have such difficulty communicating with one another?

Zomaar een situatie in de klas: Eén monnik vertelde dat hij al op 9-jarige leeftijd zijn ouders, broers en zussen had verlaten om mini-monnik te worden….’I was a mini monk’…. Hij had dus eigenlijk nauwelijks deelgenomen aan een gezinssituatie. De monniken wonen in een klooster en moeten zelf koken, wassen, schoonmaken e.d. Dit deed de humoristische monnik de opmerking maken: ‘When I - who knows - marry in the future, I will be the perfect husband’….hahaha!

Bij het werken in groepjes vielen een paar dingen op: De jongelui beginnen allemaal driftig te schrijven, aangezien zij de vragen willen beantwoorden. Echter: Wij hebben geen writingclub, doch een conversationclub, dus adviseerden wij om slechts keywords te noteren. Ook moesten we uitleggen dat een antwoord niet goed of fout was; het is jouw mening, dus dat is altijd goed. Op een gegeven moment hoorden we een groepje gezellig in het Khmer kletsen. Zolang Khmer gebruikt wordt om anderen te helpen de opdrachten te begrijpen, is het natuurlijk prima om Khmer toe te passen als instructietaal, maar het is natuurlijk niet de bedoeling om Khmer voorrang te geven boven het Engels (in een Engelse conversatieclub)….hahaha!

Overigens: Vutha introduceerde ook een presentielijst. Het bleek namelijk dat de studenten na afloop van 3 maanden conversatieclub een certificaat zouden krijgen bij voldoende aanwezigheid. Wij vroegen aan Vutha of er na de eerste 3 maanden een nieuwe groep gaat starten van wederom 3 maanden of gaan wij verder met deze eerste groep? Het antwoord luidde: ‘Everything is open, I have to discuss it…’

Aan het einde van de les blijven sommige studenten nog even hangen. Zij willen dan iets ‘entre nous’ bespreken en dat kan van alles zijn: Variërend van: ‘Can I come one hour later next time?’ tot: ‘I understand your English, but I can’t speak’. Ik adviseerde de betreffende student om heel veel Engels te luisteren in combinatie met lezen (bijvoorbeeld Engelse songs met lyrics) enz. Ook kregen we de terugkoppeling van een studente op onze vraag waar wij konden deelnemen aan een meditatieclub. Zij had werkelijk haar best voor ons gedaan, maar op de universiteit bleken geen mogelijkheden te zijn. Volgens haar had zij een perfecte plek gevonden, alleen bevond deze zich op maar liefst 42 km. afstand. Nee dus…laat maar….….Iemand anders adviseerde ons om gewoon thuis te mediteren…wel zo handig……en dat gaan we dan ook doen. Deze simpele oplossing kwam van iemand die een jaar in Duitsland vrijwilligerswerk had gedaan inzake het opvangen van vluchtelingen. Deze knaap was dol op het leren van talen en zijn droom was om later een talenschool te beginnen.

Situatie in de klas: Als er in groepjes wordt gebrainstormd over de vraag: Would you sacrifice happiness for the opportunity to be successful?, was - gelukkig - iedereen het erover eens dat geluk belangrijker is dan succes. Echter: Eén monnik zag het anders: Voor hem was succes belangrijker dan geluk. Toch een beetje vreemd in een setting van boeddhistische monniken, nietwaar? Op de vraag: Who is the most successful person you know? gaf bovenstaande bedoelde monnik dus een voor hem logisch antwoord, namelijk: Mark Zuckerberg….hahaha….pfff….

Aangezien er ook niet-monniken in de klas zitten, waren de volgende stellingen ook wel interessant om over te discussiëren: If someone was married, had three healthy children, a comfortable house and secure job, would you consider that persoon to be successful? Yes/No/Why? en Would you consider a ninety years old person who is physically and mentally very healthy a success? Why? Tijdens het laatste gedeelte van de les (als er bijvoorbeeld tijd over is), is het wel eens leuk om verhalen te vertellen uit onze schat aan ervaringen wereldwijd, bijvoorbeeld een verhaal uit Ghana waarbij je er met je West-Europese hoofd helemaal naast kunt zitten.

Eén studente studeert filosofie en zij zit te smullen van onze onderwerpen en draait haar hand er niet voor om, om voor de klas een heel betoog te houden……en wij genieten…..genieten…! Grappig detail: De filosofie studente wilde voor mij het bord uitvegen. Ik liet haar weten: ‘It is not necessary, I am not yet that 90 year old one from the topic’…hahaha, waarop zij serieus meldde: ‘’I am your student, I have to help my teacher’. Oh, de mensen zijn zo nederig…….

Hoewel het qua niveau van de cursisten wel een beetje schort aan hun spreekvaardigheid Engels en zij vaak vast zitten aan bepaalde patronen en aan het feit dat hun enige referentiekader - voor de meesten uiteraard - slechts Cambodja is, zijn de cursisten wel gemotiveerd en voelen zij zich op hun gemak in onze lessen en dat is voor ons erg belangrijk. Ook de lesstof spreekt aan. Men vindt de topics boeiend. Tevens is de sfeer erg fijn. Leren van elkaar is de rode draad. Kortom: Wij voelen ons als een vis in het water!!!

Het is mooi dat wij zelfs op afstand iets mogen betekenen voor de mensen die wij wereldwijd hebben ontmoet. Zomaar een voorbeeld: In Ayacucho/Peru hebben we een paar maanden samengewoond met een aardige knul uit Madrid/Spanje, die werkzaam was voor universiteit UNSCH. Hij liet ons weten dat universiteit UNSCH hem had gevraagd deel te nemen aan een ‘online conference about the state of university social responsability’ en hij liet doorschemeren naar woorden te zoeken die zowel ‘improvements’ zouden laten zien, maar tevens moest het op een manier gebeuren die niet ‘too direct’ zou zijn. Nou, laat dat maar aan ons over….met onze wereldwijde ervaringen konden wij hem wel ‘tools’ aanreiken. De jas van ‘being a foreign coach’ past ons wel…..

Het leven zit vol verrassingen……Acht jaar geleden (2015) waren wij ook in Cambodja en wel in Siem Reap en nu kregen we wederom contact met ‘a friend’ van destijds, Sophal genaamd. Hij bleek Siem Reap in de coronatijd te hebben verlaten en nu in Battambang te wonen met zijn vrouw en twee zoontjes. Wellicht kunnen we elkaar nog eens ontmoeten…..The time will tell……..

31 mei: Wij waren uitgenodigd door een Nigeriaans moslim echtpaar, dat sinds begin mei in ons appartementencomplex Nine East woont. De man is universitair docent op een universiteit/business school hier in Phnom Penh. Zijn vakgebied is: ‘Finance’. Op 2 juni gingen zij weer vertrekken uit Cambodja en gingen terug naar Nigeria, maar niet voor lang. In juli zal de man weer terugkeren naar Cambodja/Phnom Penh om les te geven, maar dan zal zijn vrouw hem niet vergezellen. Ook zal hij dan een ander appartement gaan huren. Hoe het ook zij: Hij blijft op-en neer vliegen tussen Nigeria en Cambodja. Voor ons was het in ieder geval een mooie gelegenheid om samen de lunch te gebruiken en tevens gedag te zeggen.Het was heel erg gezellig. Op het menu stond jollof rice (de Nigeriaanse variant en niet de Ghanese variant), kip, salade en als dessert mango en watermeloen. Sap van de hibiscus was ons drankje. Het was overheerlijk.

De gesprekken waren heel bijzonder: Nigeria-Nederland-Cambodja-cultuurverschillen, wereldeconomie, alles passeerde de revue. Dat de universitair docent zo’n 2x per jaar vanuit Nigeria overkomt naar Cambodja, is niet om daar zelf financieel beter van te worden, maar om het verkregen salaris te delen met zijn familie. Hij is de oudste van 9 kinderen en zorgt voor jongere broers en zussen. Twee van hen zijn inmiddels arts en ook zij zorgen voor de jongere siblings. De vrouw van deze Nigeriaan heeft de dagen in Cambodja afgeteld. Nigeria werd door haar ontzettend gemist. Begrijpelijk, want het was de eerste keer dat zij buiten Nigeria kwam. Zij studeert psychologie. Het is hun long term planning om in Nigeria een soort medisch centrum op te richten, waar dan niet alleen broer en zus van de universitair docent als arts gaan werken, maar waar hijzelf de financiële man zal worden en zijn vrouw werkzaam zal zijn als psychologe. Mooie plannen! Het bleek dat zij pas onlangs waren getrouwd en wel in december 2022. Wij moesten dan ook de trouwfoto’s bekijken. Dat herkenden wij wel vanuit het verleden in andere ontwikkelingslanden. Je krijgt dan altijd het fotoboek van het huwelijk op je schoot gelegd.

Wij werden ontzettend vaak bedankt voor het feit dat wij hun uitnodiging voor de lunch hadden aangenomen. Het was slechts de tweede keer geweest dat zij bezoek hadden gehad in hun appartement in Phnom Penh. En samenzijn met mensen hoort nu eenmaal bij Afrikanen. Alleen zijn is niet hun ding. Oh, wat hebben wij hier weer van genoten…..de Afrikaanse warmte werd op en top gevoeld hier in Azië…..

Zullen we vragen aan de universitair docent uit Nigeria of hij voor zijn vertrek nog een gastles wil en kan verzorgen over de Islam op onze boeddhistische universiteit? Zou dat niet bijzonder zijn? Leren van elkaar staat bij ons hoog in het vaandel. Even toestemming vragen natuurlijk aan Vutha. Echter: Toen wij hier beter over nadachten, besloten wij tóch om dit niet voor te stellen. Aan de ene kant lijkt het ons absoluut heel erg interessant, maar aan de andere kant kunnen wij niet inschatten hoe dit valt binnen deze boeddhistische setting.

Ook al zou Vutha toestemming verlenen, dan nog zal hij het moeten bespreken met de rector en ook al zou de rector akkoord gaan, dan nog weet je niet wat dit voor gevolgen kan hebben voor ons. Zouden wij dan binnenkort wellicht moeten vertrekken? In onze openheid en goedheid zouden wij dan onze eigen ruiten ingooien. Uiteraard vinden wij het best jammer dat ons enthousiasme op deze manier teniet wordt gedaan, maar toch kiezen we deze keer maar eens voor onszelf.

Onze gedachten gingen ook even terug naar Ghana, waar wij een keer op een christelijke internationale school een Imam hadden uitgenodigd om de leerlingen te vertellen over de Islam. Dit was destijds een groot succes geweest, voor zowel de schoolleiding, de docenten, de kinderen en voor ons. Dat dit de normaalste zaak van de wereld was, had waarschijnlijk tevens te maken met het feit dat ongeveer 60% van de Ghanezen christen is en ongeveer 40% is moslim. Bovendien leven de christenen en de moslims in Ghana in perfecte harmonie samen. Nu echter zitten we in een scene waar maar liefst zo’n 96% boeddhist is. Dus ja, wij kunnen niet inschatten wat dit losmaakt en dus kiezen we voor ‘pas op de plaats’. Bovendien was de tijd te kort: De Nigeriaan stond op punt van vertrek en onze contactpersoon op de universiteit was afwezig.

Fototaal bij de boeddhistische monniken…..een schot in de roos….! Zoveel interpretaties, zoveel inzichten, ook levensbeschouwelijk. Dit laatste vooral door een studente filosofie (zijnde geen monnik). Zó waardevol! Overigens: Dachten wij nog even: Eens een monnik, altijd een monnik, niets bleek minder waar te zijn. Mocht je het leven als monnik beu zijn en bijvoorbeeld een gezin willen stichten dan is dat geen enkel probleem (als je de pagode maar verlaat). De sfeer in de klas is geweldig. De studenten doen actief mee, stellen goede vragen en zijn gemotiveerd. Wijzelf genieten volop en we hebben zóveel te geven. Zij hangen aan onze lippen.

Onze contactpersoon van de universiteit, zijnde Vutha, bleek vanaf 1 juni 3 dagen naar Thailand te zijn i.v.m. een conferentie. Op 5 juni zagen wij Vutha weer. Na onze les was er tijd om even bij te praten. Vutha liet weten dat de rector al verschillende keren had geïnformeerd naar de ‘foreigners’. Are they doing well? En daar had Vutha bevestigend op kunnen antwoorden.

Onze les was weer heel speciaal. Bijzondere verhalen uit Ghana werden getoetst aan Cambodja. Culturele uitwisselingen blijven machtig interessant. Foto’s van Ghana werden gebruikt om situaties te verduidelijken. Een mooie opstap om aan de studenten te vragen om voor een volgende keer zelf een eigen foto te kiezen en deze te beschrijven.

Ben heeft altijd een grote belangstelling voor economie (overblijfsel van zijn HEAO achtergrond) en dit zowel op micro, meso als macro niveau. Ook luistert hij graag naar podcasts over economie. Dit gebruikt hij dan weer in de klas. En hij geniet van de vrijheid om dit te kunnen en te mogen doen.

Er wordt gewerkt aan lichaam en geest middels massages, gym, stoombad, zwemmen, meditaties enz. enz.

Hittebultjes en muskieten zorgen voor jeuk, jeuk, jeuk…..

Tot zover dit kijkje achter de schermen van de afgelopen tijd……

Een warme groet uit Phnom Penh van Dees en Ben (rijmt ook nog).