Mei 2008

1 mei: 'Labour Day'en dit is een Public Holiday…….maar niet voor de timmerman die kiosk nummer 6 maakt. Ja, er wordt gewerkt aan de shop van de kleine Azara 1 (hairdressing). We hebben inmiddels de ervaring dat je niet te vaak je gezicht moet laten zien, omdat er dan altijd wel 'a problem' is: Tekort aan spijkers, hout e.d. Men is inventief als het gaat om het verkrijgen van geld. Steven (de broer van onze huisbaas, die ons helpt bij het monitoren van de bouw van de shops) is bezig om 'furniture' te maken. Ieder meisje krijgt een bankje en een krukje in haar shop. Bovendien krijgen de sewing-meiden nog een tafel en de weaving-meiden enkele boxen. Hoewel de sewing-meiden nog graag een kledingrek zouden hebben, moeten we dit cancelen. Te duur en niet begroot, of tewel: wenselijk, doch niet noodzakelijk! Ze kunnen natuurlijk ook een touw spannen om hun materialen over heen te hangen. (Of op z'n Venloos: 'Prakkezere komt van de erme luu'!!!)

De 'furniture' die Steven heeft gemaakt ziet er solide uit. Op zaterdag 10 mei was alles klaar en werd de hele vracht naar ons huis gebracht: tafels, krukjes en bankjes. Het geheel werd opgeslagen in ons huis. Teacher Paul ging de community in om alle meiden te vertellen dat ze naar het huis van Ben en Dees konden gaan om daar hun spullen op te halen. De meeste meiden kwamen op zondag. Akiti echter maakte het wel erg spannend. Maandagmorgen om 6.15 uur stond zij al bij ons op de stoep! Om verdere transportkosten te besparen, moesten de meiden zelf alles vervoeren en dat gebeurde natuurlijk op de Ghanese manier…………juist ja………….op je hoofd!!! Volgens onze huisbaas Jacco woog de tafel zeker 46 kg………….! Een enkeling kwam met de fiets. Bank en krukje werden achterop gebonden. Als snelbinder fungeerde een kapotte binnenband van een fiets.

Aangezien de helft van de meiden nu een eigen shop heeft, komt het natuurlijk niet meer voor dat ze allemaal op Kukuomarket zijn. We wilden de dames echter nog 1 keer bij elkaar hebben om een foto te maken, maar tevens om het systeem van microfinanciering nog eens uit te leggen:………. 'Als jullie terugbetalen, help je de meiden van stap 1'………..En we konden meteen de meiden een bedankje laten schrijven voor een sponsor in Nederland. Wij zouden deze drie dingen binnen een klein uurtje gerealiseerd hebben, maar………niet in Ghana! Hier kosten de meest normale dingen enorm veel tijd! Op advies van Paul hadden we verzwegen dat er een foto gemaakt zou worden. Voor slechts het maken van een foto zouden ze namelijk niet komen. Een dag voor de bewuste datum had Paul alle meiden in de community bezocht en had de dames op het hart gedrukt om op 2 mei om 9.00 uur aanwezig te zijn op Kukuomarket. Dit i.v.m. een 'meeting' waarin het o.a. zou gaan om 'money'. Volgens Paul zou iedereen dan present zijn. Misschien niet om 9.00 uur, maar dan toch om 10.00 uur. 'African time…..you know!' Om 10.00 uur waren er inderdaad 11 meiden. Maar 11 is geen 13. En we wilden nu eenmaal een foto van alle 13! Kleine Azara 1 en Hadidja ontbraken. Paul en Ben besloten de dames op te sporen in de community. En wat bleek? Azara 1 werd gevonden. De reden van haar absentie?..........Ach…..Haar zus was bestolen en de hele community had geholpen om de dief te vangen. Toen dat gelukt was, werd de pechvogel naar de 'chief'gebracht, die zijn straf moest uitspreken. Nou…..dát wilde 'onze' Azara 1 niet missen! Zij was gewoon meegelopen met de hele stoet mensen richting chief. Ja, kleine Azara 1 is een echt zwerfkind. Al tijdens haar stageperiode bij attachment hairdressing, liet madam Mariam (stagebegeleider) al altijd weten: 'She likes roaming!' Goed……….toen waren er dus 12. Maar waar zat Hadidja? Ze was niet op Kukuomarket, maar ze bleek ook niet thuis te zijn. Tsja………toen hield het op! Er werd dus besloten om niet langer meer te wachten. Inmiddels was het 11.00 uur en concreet was er nog niets gedaan. Eerst werd een bedankje gemaakt voor de sponsor in Nederland. Aangezien de meiden niet of nauwelijks kunnen schrijven, moest teacher Paul een handje helpen. Ook dit kostte veel tijd. Je ziet dan dat iedereen hetzelfde schrijft……kuddegedrag………..geen creativiteit……..God bless you………Thank you……Naatuma pam………Naawun diecemi suhigu (God bless you / Thank you)………Naawuni pahininya (God should continue to add your wealth)……enz. Hierna hielden wij een peptalk richting de dames. Eerst Paul, toen Ben en tenslotte Dees. Paul vertaalde in het Dagbani. De terugbetaling werd weer eens uit de doeken gedaan. Er werd uitgelegd dat het geld voor bike, kiosk, materials en furniture een lening is. Deze lening bestaat dus uit 4 componenten, die inmiddels behoorlijk is opgelopen als je het relateert aan een Ghanees straatkind. De moraal van het verhaal was: 'Als jullie terugbetalen, dan help je de meiden van stap 1, zodat zij volgend jaar hun eigen shop kunnen realiseren'. Tenslotte vertelden we de meiden dat we in augustus stoppen met NFD en op verlof gaan naar Nederland, maar dat we hoopten om eind september weer terug te keren naar Tamale (weliswaar met een andere job). Dees wilde graag een foto maken waar alle 13 meiden op zouden staan, maar helaas…..Hadidja ontbrak. Toch werd besloten om dan maar 12 dames op de gevoelige plaat vast te leggen. Toen we beloofden dat zij allemaal een print kregen, waren ze blij. Het zou zeker een plaatsje krijgen in hun nieuwe shop. We staken de meiden een hart onder de riem door de sponsoren in Nederland aan te halen met de woorden: 'Heel veel groeten, maar vooral succes met jullie 'own business' en heel veel doorzettingsvermogen gewenst!' Nou en toen was het 'picture-time!' 12 giebelende meiden op de foto! Nauwelijks waren we klaar en we hadden nét de containers afgesloten om huiswaarts te keren of……….daar kwam Hadidja aan! Het was inmiddels 13.00 uur!!! Alle meiden begonnen tegen haar te foeteren. Akiti zei zelfs: 'Time is money; I have to go to my shop; I have to work!'...... 'Nou Akiti......je kunt merken dat je met 'white people' te maken hebt gehad!!!' Het enige excuus dat Hadidja had was: 'I had to go to Timbamarket to collect some money......I'm sorry!' Aangezien er nu dus wél 13 meiden waren, vroegen we de dames om nog één keer te poseren. Maar Akiti reed weg op haar fiets,.....maar…. kwam weer terug. Ze zat in dubio: 'Moet ik Hadidja laten voelen dat zij fout zat of zal ik Ben en Dees een plezier doen?' Ze koos voor het laatste. En zo kon er dan toch nog een foto gemaakt worden waar alle 13 meiden op stonden. Maar vraag niet hoe………………!

Zoals in de vorige nieuwsbrief vermeld, hadden wij het advies gekregen van mister Halilahi (stagebegeleider naai-atelier), om voor de sewing-meiden in hun kiosk een Singer-naaimachine te kopen. Nadat we echter het eerste exemplaar hadden aangeschaft voor sewing-meisje Hawa, bleek de rest van de lading niet in orde te zijn. (Het houten frame was kapot). Men had ons beloofd om contact op te nemen met andere filialen in bijvoorbeeld Kumasi, Accra of Tema. Dus een tweede poging gewaagd! En ja hoor….we hadden geluk! De Singer-naaimachines waren gearriveerd. Sewing-girl nummer 2 (Suhayini) was dan ook erg blij! Hoewel je misschien zou verwachten dat we dan ook maar meteen de derde en de vierde naaimachine zouden kopen, deden we dit niet. We werken namelijk shop voor shop af en zijn van mening dat het betreffende meisje erbij moet zijn als we haar materialen kopen. Met eigen ogen moet zij zien hoe wij het geld spenderen. Sterker nog…..hoe wij háár geld besteden. Zij zal de lening namelijk terug moeten betalen.

Straffen in Ghana…………..soms Middeleeuwse taferelen……..zoals uit het volgende voorbeeld blijkt: De meiden uit stap 1 werden onderworpen aan een test. De teachers sewing, weaving en hairdressing wilden weten in hoeverre de girls al vorderingen hadden gemaakt. Blijkbaar hadden 5 sewing-meisjes en 2 hairdressing-meisjes het er slecht van afgebracht en de 'masters' hadden een 'punishment' bedacht, die in onze beleving krankzinnig was. De 7 meisjes moesten in een rij langs de kant van de weg gaan staan. De sewing-meisjes moesten de naaimachine op hun hoofd zetten en de hairdressing-meisjes moesten de oefenkop op hun hoofd zetten. Ruim een uur moesten zij zo in de brandende zon blijven staan en onderwijl moesten zij zwaaien naar het verkeer dat voorbij kwam. Bij één meisje rolde de tranen over de wangen. Ja, je zult maar zo open en bloot aan de schandpaal worden genageld! Toen wij dit zagen, zijn we uit de auto gestapt en samen met Paul hebben we de teachers apart genomen om dit te bespreken. Straffen kan ook op een andere manier……Een veel voorkomende straf hier is om de compound te vegen of onkruid te wieden. De teachers beloofden om de straffen ietwat milder en menselijker te maken, doch niet meteen……….anders zouden de meiden doorhebben dat wij het niet eens waren met hun manier van straffen en dan zouden de meiden geen respect meer voor de teachers tonen. Oké, het belangrijkste was in ieder geval dat gestopt werd met bovenstaande Middeleeuwse taferelen!

Zusjes en broertjes van 'onze' meiden zien natuurlijk dat 'onze' meiden een kans krijgen en dus mazzel hebben. Dat willen zij natuurlijk ook! Maar het is dan wel erg grappig als een klein meisje tegen het autoraampje tikt en zegt: 'I am Azara's sister and I want to come in your shop!'

En toen namen we Taiba mee om de eerste 6 shops te gaan bekijken. Taiba genoot hiervan! Onze supervisor van Kukuomarket is bijna de hele maand april ziek geweest.Gelukkig gaat het nu beter met haar en de vrolijke Taiba kwam weer helemaal terug. Zoals in de vorige nieuwsbrief vermeld is haar onderkomen ontzettend armoedig. Als Ben of ik door haar community lopen, hebben wij veel bekijks. Dat alle kleine kindertjes je naroepen zijn we natuurlijk wel gewend, maar de volwassenen kijken met jaloerse blikken richting Taiba als zij bij ons in de auto stapt (samen met haar 2-jarig dochtertje Nana). Je ziet de mensen denken: 'Nou die Taiba heeft het voor elkaar bij die 2 witten!'

We zitten in het regenseizoen en dat betekent méér muskieten dan normaal. De keren dat vooral Dees wordt gestoken zijn niet meer te tellen! 2x per week sprayen we in ons hele huis. Dit laatste op advies van Taiba (supervisor Kukuomarket).

De 'government'scholen hier hebben altijd lange vakanties. Aangezien teacher Paul ook op zo'n governmentschool lesgeeft, had hij vrij van maar liefst 10 april tot 6 mei. Dit kwam voor ons perfekt uit. We hebben zijn schoolvakantie dan ook optimaal benut om te werken voor NFD. Bijna iedere dag ging Paul met ons op pad: Van hout kopen op Timbamarket tot bezoekjes brengen aan de community; van het monitoren van de bouw van de shops tot het kopen van materialen om de shops in te richten; van het checken van de bouwlocaties tot het organiseren van een peptalk richting meiden enz. enz. enz. Niets was te veel en we konden altijd een beroep op hem doen. Toen we onze waardering hierover uitspraken richting hem, was zijn antwoord heel eenvoudig: 'The work has to be done!' Ja…..Paul is een geweldige knul!

Onze auto is aardig in de revisie: Nieuwe benzinepomp, nieuwe distributieriem en nu dan ook nog nieuwe remschijven en nieuwe schokbrekers. Behalve automonteur Francis, hebben we nu ook een tweede automonteur gevonden. Deze Babs blijkt volgens de kenners nog deskundiger te zijn. Aangezien hij weet dat we de auto gedurende de week eigenlijk niet kunnen missen, was hij bereid om op zondag aan onze auto te gaan sleutelen. We kregen zelfs zijn pick-up te leen. Een attent gebaar, nietwaar?

Tot voor kort gebruikte NFD altijd P.O. Box 112. Dit was de postbus van de oma van Hawa die in Tamale een kindertehuis leidde. Zowel oma als Hawa maakten dus gebruik van dezelfde postbus. Nu oma echter is overleden (nou ja…oma bleek de tante te zijn), moest Hawa een eigen postbus aanschaffen. De nieuwe P.O. Box van NFD is nu 472.

We zijn blij dat Taiba (supervisor Kukuomarket) na bijna een kleine maand ziek te zijn geweest, op 5 mei de draad weer oppakte. Hopelijk is zij nu dagelijks weer te vinden op Kukuomarket. In ieder geval voeren we samen altijd leuke gesprekken. Zoals die ene keer…..Afrika als verloren continent was weer eens onderwerp van gesprek. Zoals bekend wil iedere Ghanees zijn geluk 'abroad' zoeken. Europa en de Verenigde Staten zijn natuurlijk favoriet! De enkeling die in Europa cq de Verenigde Staten is geweest en terug is gekeerd naar Ghana, noemt men hier een Buga: iemand die erin geslaagd is om over de horizon te kijken.

Ben voelt zich niet lekker: Buikpijn, overgeven, diarree, misselijk enz. Malaria??? We laten even checken, maar gelukkig geen malaria. Waarschijnlijk iets verkeerds gegeten (salade).

Op 6 mei werd gestart met kiosk 7. Dit keer was Adam Rafia aan de beurt (hairdressing). Samen met de NFD-girl en haar eigen timmerman gingen we weer op pad, om op Timbamarket het hout te kopen. Meestal worden we vergezeld door Steven (broer van onze huisbaas en lid van het werkgroepje 'wooden kiosks'). Dit keer echter moest Steven verstek laten gaan, aangezien hij 'on travelling' was cq een workshop had. Zijn 'stand-in' is dan de oom van NFD-meisje Suhayini (ook een 'carpenter' en tevens lid van het werkgroepje 'wooden kiosks'). Gelukkig was het project-geld min of meer op tijd overgemaakt door NorGhaVo Nederland naar NorGhaVo Ghana, want het bouwen van 13 shops kost geld. Voor kiosk 7 moeten we alweer meer betalen dan voor bijvoorbeeld kiosk 1. Vaak krijgen we te horen: 'They increased the price'……..wood; zinc roof……alles wordt duurder! De timmerman begon op 7 mei met zijn klus. Maar wat schetste onze verbazing? De kiosk werd geplaatst op een andere lokatie dan was afgesproken! Je denkt vaak: 'Gekker kan het niet worden, maar iedere dag blijft vol verrassingen zitten!' Toen we naar de reden vroegen, kregen we natuurlijk weer legio prachtige verhalen te horen. We besloten het maar zo te laten. De nieuwe en de oude lokatie liggen vlak bij elkaar. Een dag later gingen we op pad om de 'hairdressing materials' voor Adam Rafia te kopen. Haar collega-kapstertje Rabbie hielp mee om alle spullen te dragen. Hoewel we Taiba hadden gevraagd om ons te vergezellen, moest zij verstek laten gaan, omdat ze zich niet lekker voelde. Tsja…..Taiba ziek en teacher Paul weer gestart op school. Aangezien wij niet meegaan naar de markt, (vanwege onze witte kleur stijgen de prijzen), besloten we om Adam Rafia zelf verantwoordelijk te laten zijn voor het budget. Nou, ze had het er prima van af gebracht en was ons vertrouwen waard. Eén van de attributen die de hairdressing-girls aanschaffen, is een 'towel-standard'. Voor deze meiden is zo'n plastic handdoeken-rekje het absolute summum! Hoewel Paul en wij hadden geadviseerd om dit te laten maken door een lasser, wilden de dames hier niets van horen. Het zou en moest een plastic droogrekje worden, dat gekocht werd in een échte winkel. Echter……….na de eerste de beste windhoos, was het exemplaar van Azara 3 al weggewaaid en kapot gegaan. Tsja…..en de reparatiekosten waren voor haar zelf. Aangezien Adam Rafia dit ter ore was gekomen, besloot zij om toch maar te kiezen voor een steviger exemplaar via een lasser uit haar community. Het monitoren van het bouwproces is leuk. Niet alleen de timmerman, ook de mensen uit de community vinden het fijn als je komt. Toen Adam Rafia haar shop ging inrichten, gebeurde dat op de echte 'Adam Rafia manier': Zij wil altijd de beste zijn en dit kwam weer tot uitdrukking in haar shop. Op de vloer had ze zeil neergelegd.

Zoals wellicht bekend proberen we 1 kiosk per week te realiseren. In onze planning zou dat betekenen dat deze klus omstreeks 20 juni geklaard zou moeten zijn. Maar ja…..we zijn wel in Ghana en daar werkt een planning niet! Toch proberen we om alles goed 'aan te sturen': Op maandagavond alle betrokkenen per telefoon optrommelen, zodat er op dinsdag hout gekocht kan worden op Timbamarket. Woensdag de community in om het bouwproces te checken en donderdag de materialen kopen voor in de shop. Vrijdag kan het eindresultaat dan op foto vastgelegd worden. Klinkt mooi, maar de praktijk is zó anders. Dat valt niet uit te leggen. Er is altijd wel 'a problem'.

Het is leuk om af en toe onverwachts je gezicht te laten zien bij de 6 meiden die nu al gestart zijn in hun eigen shop. Kapster Azara 3 probeert ons elke keer over te halen om onze haren te laten wassen. Ze spreekt slechts Dagbani, maar als ze ons ziet is steevast haar vraag: 'Please mister Ben and madam Dees…….washing……10 thousand!' (ongeveer 70 eurocent). Als we Azara 3 bezoeken treffen we vaak haar tante aan, die ons altijd uitbundig begroet. Op zo'n momenten is het echt jammer dat we geen Dagbani spreken. Misschien moeten we ons toch eens gaan vastbijten in dat taaltje! Ook de man op wiens grond de shop van Azara 3 staat, begint altijd te stralen als hij ons ziet. Ook voor hem geldt dat hij slechts Dagbani spreekt. Hij is echter zó enthousiast dat hij ons wel 10 keer een hand geeft, ons op de schouder klopt en verder brabbelt in het Dagbani. Die oude,rimpelige gezichten zijn werkelijk een plaatje! Op een keer liet hij weten een boodschap voor ons te hebben, die absoluut vertaald moest worden in het Engels. De 'message' luidde: 'Als we in Nederland waren geweest, moesten we snel terugkomen naar Ghana. Voor het geld dat we dan ongetwijfeld bij ons zouden hebben, zou de hele community ingezet worden om voor ons een huis te bouwen!'……………………'Oh, I love Ghana!!!!'

Ook bij de shop van Akiti (hairdressing) is het altijd erg gezellig. We hebben een goed contact met haar vader. (Hij is lid van het werkgroepje 'wooden kiosks' en heeft zich erg betrokken getoond). Je begeeft je echt in de community. Hordes kleine zwarte kindertjes rennen achter je aan, houden je vast, raken je aan en blijven roepen: 'Siliminga hello!' 'Siliminga, buy me a ball!' 'Siliminga, buy me a baby!' Met dit laatste wordt een pop bedoeld. Tussen alle hutjes door arriveren we dan bij de kiosk van Akiti. Community-life ten top!..... Een vrouw gehuld in slechts een omslagdoek, is bezig om haar tweeling te voeden. Zittend op een boomstam, worden de beide baby's aan haar borsten 'geslingerd'. Als deze taak is volbracht wordt de omslagdoek weer vastgeknoopt en that's it. Het leven kan zó simpel zijn! Op een bankje onder een boom wordt gepraat met de mensen. Ik kan me echt niets fijners meer voorstellen! Ik blijf hier enorm van genieten en merk aan mezelf dat ik daar ook erg rustig van word. Het leven is heel erg basaal; er is een ontzettende armoede, maar de mensen blijven lachen! Op zo'n momenten gaan mijn gedachten naar Nederland en dan kan ik slechts denken: 'Laat me nog een tijd in Ghana mogen blijven!' De vader van Akiti was blij te horen dat we eind september graag weer terugkeren naar Tamale. Hij liet weten: 'I want you to live in our community; when you bring the money from the Netherlands, my people will built a house for you!' Oh......Ghana is funny!!!!!!!! De vader van Akiti heeft een stopwoordje. Achter iedere zin zegt hij: 'It's not easy'. Als je er op gaat letten, werkt het op je lachspieren. Hij heeft maar liefst 17 kinderen, waarvan er 6 zijn overleden. Maar niet getreurd………'I am still producing!' Ja, dat is nou één van de problemen van Afrika: Al die kinderen die maar verwekt worden en waar niet voor gezorgd kan worden. Deze man heeft 4 vrouwen. Volgens hem willen die vrouwen niet voor elkaar onderdoen. Als één vrouw 4 kinderen heeft gekregen, dan willen de andere vrouwen ook minimaal 4 kinderen hebben. Werkelijk vreselijk!

Een bezoekje aan de shop van Suhayini (naaister) is ook de moeite waard. Dees wilde Suhayini verrassen. Ik kocht een lap stof en nam een eigen blouse mee als voorbeeld. Aangekomen bij haar kiosk vroeg ik: 'I am looking for a very good tailor, who is able to make a shirt for me'. Ze straalde over haar hele gezicht en zei: 'That's me!' De opdracht werd gegeven. Toen ik vroeg wanneer het klaar was en naar de prijs informeerde, zei ze glunderend: 'Monday it will be ready and it costs 3 GHc'. Het is geweldig om dit te mogen meemaken! Aangezien de resterende meiden op Kukuomarket niet wisten waar Suhayini haar business was gestart, namen we de dames mee naar de kiosk van Suhayini. Dat was niet alleen leuk voor 5 Kukuomarket-meiden; voor Suhayini zelf was het ook een verrassing.

Op de dag dat Azara 1 startte in haar shop, had ze de deuren van haar kiosk geopend. Voor de 'kapsalon' stond een bankje en daar lag Azara 1 op te slapen……….!!!!!!!!!!!!!!!! De houding naar werk is onvoorstelbaar slecht! De kinderen uit de community renden echter op Azara af en riepen: 'Azara wake up, the white man is here!'

Toen we Azara 1 nog eens op een ander moment bezochten, zat ze voor haar shop en was bezig om Engelse woordjes te leren. Een meisje uit de community dat wel naar school kan gaan, had haar een plaatjes-boek te leen gegeven. Ze was zó verdiept in haar boekje, dat ze ons pas op het laatste moment zag aankomen, maar toen werden we dan ook welkom geheten middels 'a big smile!' Ze wees ons trots op een versje dat teacher Paul haar op NFD ooit had geleerd: Born on Monday; Named on Tuesday; Married on Wednesday; Sick on Thursday; Worse on Friday; Died on Saturday; Buried on Sunday. Ook het typisch Ghanese kinderspelletje 'ampe' werd belicht in het boekje. Dit spelletje , dat bestaat uit springen en klappen zie je hier dagelijks op straat.

Als we de zusjes Hawa en Hadidja willen bezoeken in hun kiosk, dan moeten we over een bar slechte weg naar hun community. Het is een kwestie van alle gaten omzeilen en om de kuilen heenrijden. Zeker als het heeft geregend is het bijna niet om te doen. De shops staan echt 'in the middle of nowhere'!

Tussen alle bouw-perikelen door, zijn we ook doende om accommodatie te regelen voor onze verlofperiode in Nederland (half augustus-eind september). Via www.huisoppasser.nl of www.vakantieoppas.nl of www.bedandbreakfast.nl of www.nivon.nl proberen we huisvesting te regelen. Vooralsnog valt het niet mee om bijvoorbeeld vakantie-oppasser te worden. 90% van de oppasvragers wil dat de oppassers voor hun huisdieren gaan zorgen. Het lijkt wel of iedereen in Nederland een hond en/of een kat heeft! Aangezien wij dit dus niet willen, worden de kansen kleiner. Bovendien gaat het vaak om enkele weken. Onze periode van 6 weken is lang. En als je niet in het hoge noorden of het westen wil zitten, dan worden je kansen ook kleiner. Wij hebben ons dus ingeschreven als oppassers: Geen huisdieren; 6 weken (half augustus-eind september) en regio zuid-oost of midden Nederland. We zijn dus bezig om accommodatie te regelen voor onze verlofperiode in Nederland, maar we zijn ook doende om een nieuwe huurder te vinden voor ons huis in Venlo. Eind augustus is de periode van 2 jaar namelijk voorbij. We staan op dit moment eigenlijk met één been in Ghana en met één been in Nederland en dat is lastig. Het leven hier is al zwaar genoeg en dan kun je Nederland er niet meer bij hebben Of dat nog niet genoeg is, zijn we de afgelopen maanden tevens in de weer geweest voor een ander huis in Tamale. Tsja het is wel grappig dat je een landlord hebt in je huis in Ghana en dat je landlord bent van je eigen huis in Nederland.

En dan…………..yes!!!!!!!!...........goed nieuws! Van de 6 weken verlof, zijn er 4 geregeld! We vullen een afsprakenformulier in en versturen een Garantiefonds-Certificaat. Op de website van vakantie-oppas/holidaylink wijzigen we onze advertentie en proberen voor de overige 2 weken ook nog iets te scoren. Als dit niet meer mocht lukken, dan hebben we nog wel een alternatief. Nu het zo concreet wordt, verheugen we ons enorm op ons verlof en willen dan eigenlijk maar 1 ding en dat is: Rust!

En dan onze werkvergunning…………..Hoewel alle papieren in Accra liggen op de Ghana Immigration Service, weten we nog steeds niet of het nu klaar is. Bellen, mailen heeft allemaal geen zin. Sinds eind november 2007 speelt dit al. De commander van de Immigratiedienst in Tamale belt regelmatig op naar Accra, maar nog steeds is er niets concreets. We kunnen alleen maar hopen dat het binnenkort geregeld is. We willen niet alleen graag onze werkvergunning/verblijfsvergunning hebben, we willen ook onze paspoorten terug. Op dit moment kunnen we Ghana dus niet verlaten. En we hebben nog wel plannen om eind juni naar Togo te gaan……….(Franstalig). Het belangrijkste is echter dat we de paspoorten in augustus hebben, als we richting Nederland komen. Togo moet dan nog maar even wachten.

In het regenseizoen zijn er veel mango's. Heerlijk! Toen Job een paar mango's in onze koelkast zag liggen, wierp hij deze in een boodschappentas. Bewaren op een donkere, warme plek was het advies! De mango's zullen dan eerder rijp zijn. De vader van teacher Paul is van mening dat je de mango's niet van de boom moet plukken, maar moet wachten tot ze vanzelf van de boom vallen. Pas dan zouden de mango's écht rijp zijn. Op een avond verraste Paul ons met enkele exemplaren. Zijn vader had tegen hem gezegd: 'Bring some mango's to the white men'!............ Ook verse ananas is niet te versmaden! Er wordt dan ook regelmatig gestopt bij een pineapple of een mango stalletje.

Het moge duidelijk zijn dat het op Kukuomarket steeds stiller wordt. Inmiddels zijn 7 van de 13 meiden daar vertrokken. De andere 6 staan te popelen om ook te starten in hun eigen shop. Er is een ware competitie onder de dames ontstaan. Dagelijks schenken we natuurlijk ook nog aandacht aan de 6 'achterblijvers'. Individuele aandacht zijn ze niet gewend. Als je echt tussen de meiden in gaat zitten, dan 'hangen ze aan je'. Ze zijn erg lijfelijk en vinden het heerlijk om je witte huid aan te raken, je te aaien, aan je haren te frunniken, je hittebultjes of je muskieten-beten te bestuderen.

Hoewel er in theorie nog steeds 6 meiden op Kukuomarket horen te zitten, is de praktijk echter anders. Meestal zijn er 3 of 4 girls aanwezig. Zo missen we al een tijdje Fozia (naaister). In de sewing-container horen 4 naaimachines te staan. Plotseling stonden er nog maar 3. Wat bleek? Fozia had zonder te vragen de NFD-naaimachine mee naar huis genomen. O,o, deze meiden toch……………Je zult er maar 13 hebben!!!

Taiba (supervisor sewing Kukuomarket) is 2 maanden zwanger van haar tweede kindje. Haar zwangerschap brengt toch wel de nodige klachten met zich mee. Zo af en toe moet Taiba dan ook verzuimen.

In de vorige nieuwsbrief had ik vermeld dat er bij mij (Dees) op 25 april malaria was geconstateerd. Hoofdpijn was eigenlijk de enige klacht. Ik schreef dat echter eerder toe aan alle beslommeringen dan aan malaria. Ik voelde me dus helemaal niet ziek (mede dankzij goede medicatie) en heb gewoon gewerkt. Op 9 mei liet ik voor de zekerheid nog even prikken…….even checken of er geen malariaparasieten meer te zien waren in het bloed…..en inderdaad…..niets meer aan de hand. De malaria was weer verleden tijd. Een hele rare ervaring: Je hebt malaria en je voelt je kiplekker!

Dat religie erg belangrijk is in Ghana, moge duidelijk zijn. Dat wij niet naar de kerk gaan, begrijpt men dus niet. Suzy (de vrouw van de huisbaas) blijft het iedere zondag weer proberen: 'You are going to church?'……….'No, we are going to the internetcafé!' Je ziet haar denken: 'Als dat maar goed gaat met die twee……….!'

Zoals wellicht eerder vermeld, liggen de containers leeg van augustus 2008 (einde van onze periode) tot minimaal mei 2009 (als stap 1 de stage heeft afgerond en gaat starten in stap 3 op Kukuomarket). Dat leegstand niet goed is, moge duidelijk zijn! We hebben dan ook afgesproken dat Taiba (supervisor sewing Kukuomarket) 4 'needy girls' uit haar community naailes gaat geven in onze container op Kukuomarket. Inmiddels is zij er al in geslaagd om 1 meisje hiervoor te vinden. Volgens Taiba is het 'a serious girl'. Dit meisje wilde graag meteen beginnen en wilde niet wachten tot augustus. Oké, waarom niet? 12 mei startte Asia dan ook. Toen we Hawa van dit nieuws op de hoogte brachten, sloeg de vlam in de pan. Hawa is het er niet mee eens dat Taiba op Kukuomarket blijft, vanwege het simpele feit dat Ben en Dees het zijn die voor deze optie hebben gekozen. Het veilig stellen van de containers op Kukuomarket was een paar maanden geleden erg actueel. We hebben toen afgesproken dat we Peter van NorGhaVo als 'bliksemafleider' kunnen gebruiken. Als Hawa moeilijk gaat doen, kunnen we haar meteen doorverwijzen naar Peter. De beloofde MOU (Memorandum of Understanding) is echter nog steeds niet klaar. Ja……NorGhaVo Ghana is niet de snelste! Tactisch stelden we voor aan NorGhaVo Ghana dat wij zelf de MOU wel wilden opstellen; het concept is immers al klaar en ook reeds in hun bezit. We lieten merken dat we het af willen ronden. We wachten al bijna een jaar op die MOU!

En toen opeens zat er een man op Kukuomarket op ons te wachten, die ons wilde spreken. Hij stelde zich voor als pastor Daniël en toonde belangstelling voor ons project. Nadat we een half uurtje hadden gepraat, liet hij ons weten dat hij wellicht iets zou kunnen betekenen voor NFD op een spirituele en/of een financiële wijze. We verwezen hem naar Hawa en gaven haar telefoonnummer. Tsja………..spiritueel en financieel……… Dees liet zich ontvallen: 'You can contact her; she is absolutely interested in both!!!' Verder kon Dees zich niet voorstellen dat deze Afrikaanse priester onvoorwaardelijk iets zou willen betekenen voor NFD. Wat was zijn bedoeling? Hij zou er ongetwijfeld zelf beter van willen worden. Wat bleek? Hij had meteen contact opgenomen met Hawa. Pastor Daniël wil in Tamale een kerk oprichten (de zoveelste……). Dit is de 'Word miracle church'. Het zal ca. 6 maanden duren voordat de kerk klaar is en in die periode wil hij gebruik maken van de containers op Kukuomarket om daar spullen op te slaan (muziekinstrumenten), maar tevens om 'zijn boodschap te verkondigen'. Bij ons gingen de haren recht overeind staan. Nee toch……..gelieve geen zieltjes te winnen! In ruil voor opslagmogelijkheden bood hij aan om te helpen, bijvoorbeeld door huur te betalen voor de container. Als deze pastor Daniël zijn vieringen wil opluisteren met muziek, dan zal hij elektriciteit moeten hebben. Op Kukuomarket is dit laatste niet aanwezig. Maar wie weet………..wellicht betaalt deze pastor wel de aansluiting? Hahaha! Natuurlijk: Zowel de pastor als NFD zullen er hun voordeel mee doen, maar……….wij kunnen dit niet goedkeuren. Onze containers gebruiken om zieltjes te winnen…..We moeten er niet aan denken! Natuurlijk is Hawa zich ook bewust van het feit dat leegstand van de containers op Kukuomarket 'vragen om moeilijkheden' is. En zoals altijd heeft Hawa prachtige ideeën. Haar reactie was: 'If you leave I realize a restaurant (catering), a shop (boetiek) and a church. Nee dus............! We zullen in de MOU laten opnemen dat Kukuomarket altijd gebruikt moet worden als trainingscentrum voor kansarme meisjes. Dát zijn wij verschuldigd naar onze sponsoren in Nederland. Wij voelen ons verantwoordelijk voor de toekomst van Kukuomarket. Dit betekent dus: Geen restaurant, geen winkel en al helemaal geen kerk. No worshipping, no winning souls and no converting people!!! We lichtten Hawa hierover in, maar zij trekt haar eigen plan. Nietsvermoedend werden wij op 19 mei op Kukuomarket wederom geconfronteerd met pastor Daniël, die nu in gezelschap was van een zekere pastor David. We konden niet geloven wat we te horen kregen: Hawa had de pastors toestemming gegeven om de containers te gebruiken voor kerk-aktiviteiten. Zelfs in het weekend waren een paar pastors richting Kukuomarket getogen om de boel te inspecteren. Verbouwplannen werden gelanceerd. Muren die hoger opgetrokken moesten worden enz. enz. In zeer duidelijke taal hebben wij de heren laten weten dat de containers op Kukuomarket alleen maar gebruikt mogen worden als trainingscentrum voor kansarme meisjes. Zowel de sponsoren in Nederland als ook onze uitzendorganisatie NorGhaVo en wij beiden zullen nooit toestemming geven om Kukuomarket voor andere doeleinden te gebruiken. Mocht dit niet afdoende zijn, dan zijn wij genoodzaakt om verdere stappen te ondernemen. Pastor Daniel geeft echter niet op: Hij bezoekt niet alleen Kukuomarket, hij praat ook met Hawa op de NFD-office en hij weet zelfs de weg te vinden naar het kantoor van NorGhaVo. Hij laat een ieder weten dat hij contact zal opnemen met Ben en Dees. Prima!.......Laat maar komen! Wij zullen bij ons standpunt blijven: De containers op Kukuomarket zullen altijd blijven fungeren als trainingscentrum voor kansarme meisjes. Kerkactiviteiten zullen wij nooit toestaan!

Toen we Hawa lieten weten dat de terugbetaling van de leningen van de eigen shops van de meiden na ons vertrek geregeld gaat worden door Ishmel (microfinancierings-deskundige) in samenwerking met NorGhaVo Ghana, bleek dat ze het systeem nog steeds niet begreep. De aflossingen moeten volgend jaar weer worden ingezet om een nieuwe groep meiden middels microfinanciering te helpen. Op de langere termijn is de microfinanciering sluitend. Deze gedachte past in de filosofie van de sponsoren in Nederland. Echter….dit was voor Hawa 'te hoog gegrepen'.

Meppen, slaan is een normaal onderdeel van de opvoeding hier. De klappen die vaak op de rug worden uitgedeeld zijn doffe klappen. Maar de volgende 'punishment' is echt het vermelden waard: Een kindje van ongeveer 1 jaar oud had volgens zijn ouders straf verdiend. Dit kleine kereltje is bang van blanken. Als straf werd hij dan ook naar ons gebracht, waar hij het vervolgens op een huilen en krijsen zette! Hier zijn toch werkelijk geen woorden voor! Wij lieten de mensen op de compound weten dat wij dit vreselijk vonden en probeerden het kleintje te troosten. De omstanders echter vonden het komisch en moesten er hartelijk om lachen. Bizar!

Op 13 mei werd gestart met kiosk nummer 8. Dit keer is het de beurt van Salamatu (weefster). 2 'carpenters' werkten aan haar shop. Beiden gingen ook mee naar Timbamarket om het hout te kopen. Natuurlijk was Steven ook weer van de partij. Twee dagen later gingen wij en teacher Paul op pad om samen met Salamatu de weefmaterialen te kopen. Allereerst werden nieuwe yarns gekocht: garen in verschillende kleuren. Om kosten te besparen (weven is het duurste 'department'), zijn we genoodzaakt om spullen uit de weefcontainer op Kukuomarket te halen en deze in te zetten voor de inrichting van de eigen shop. (Loom, reed, boben winder etc.). Gelukkig kunnen we straks de sewing-container en de hairdressing-container op Kukuomarket wél in tact laten. Een gedeelte van de weefuitrusting moest echter nog nieuw gekocht worden (warping mill, spinner stands, shuttle) en hiervoor gingen we naar ITTU (gespecialiseerd in weef-attributen). Toen moest het transport nog geregeld worden: Van ITTU via Kukuomarket naar de community/de shop van Salamatu. Aangezien de deuren nog ontbraken in de kiosk, werden de spullen 'thuis' (in haar hutje) even 'geparkeerd'.

Voor wat betreft de spinner stands: Ieder meisje heeft er 4 nodig. (Totaal: 16). Bij ITTU kunnen we deze kopen. Deze zijn echter van hout. In het verleden hebben we er reeds 4 aangeschaft en hebben toen gekozen voor een ijzeren 'poot' i.p.v. een houten standaard (duurzamer). De bedoeling was dat ieder weefmeisje 1 ijzeren versie zou krijgen en 3 houten. Maar wat schetste onze verbazing? Weefmeisje Hadidja bleek alle 4 de ijzeren versies meegenomen te hebben. Dit gaan we dus heel gemakkelijk oplossen. We sturen de 3 andere weefmeisjes naar Hadidja met een ieder 1 houten spinner stand in de hand en dan mag dit geruild worden tegen een ijzeren variant voor de resterende 3 meisjes.

Weven is een bewerkelijk 'department'. We dachten alle attributen aangeschaft te hebben, maar hadden allerlei kleinigheden over het hoofd gezien. De dames echter laten ons dan wel weten wat zij nog nodig hebben: 'Mister Ben, we need a brush' of 'Madam Dies, we need a spreader, an iron rod, nylon thread; we have no pin (hook), no tape measure; no scissors' of……of……of……. We vroegen Paul om samen met Salamatu de ontbrekende spullen te gaan kopen. Zij zijn beter op de hoogte van het weef-jargon, zij spreken Dagbani en zijn niet wit!!! We gaven Paul dan ook het geld; Salamatu klom achter op de brommer bij Paul en samen gingen zij op pad. Tot zover ging het goed. Toen Salamatu op de terugweg haar fiets bij Paul ophaalde en terug wilde gaan naar haar community, werd zij aangereden door een brommer. Gelukkig was Salamatu zelf niet gewond, maar haar hele fiets lag 'in de kreukels'. Een compleet wiel zal vervangen moeten worden. En zoals altijd hier geldt: 'We don't have money'…………! Voor het onderdeel 'iron rod' gingen zij naar lasser Maliek, degene die vorig jaar onze containers heeft gemaakt. Timmerman Steven had voor ieder weefmeisje 2 boxen gemaakt. Toen deze klus geklaard was, haalden we de boxen op en gingen naar de community om het af te leveren. Salamatu liet ons echter weten dat Steven het niet helemaal goed had gemaakt. De gaten ontbraken namelijk. Een box voor weven is nodig om de draden gespannen te houden. Als je alleen werkt in je shop heb je dus deze boxen nodig. Op Kukuomarket hadden we deze boxen niet, omdat er altijd wel een collegaatje was die hulp kon bieden bij het spannen van de draden. Net toen we dachten dat nu eindelijk alle attributen voor weven aanwezig waren, bleek dat er nóg iets ontbrak. Timmerman Steven was bereid dit te maken en binnen enkele dagen te leveren. Toen we dit attribuut (spreader) bezorgden bij de dames thuis (in hun hutjes), kregen we echter wederom te horen dat het niet goed was. Aangezien Steven het te druk had, werd vervanging geregeld in de persoon van een broer van Steven,namelijk Elisha. Deze Elisha maakte tevens nog voor ieder meisje 20 houten 'sticks'. Al met al duurde het een hele tijd voordat alles in orde was, maar uiteindelijk konden we dan toch de spullen afgeven bij de meiden in de community.

Hawa blijkt iemand gevonden te hebben die op de 'office' van de hoofdlokatie gaat werken, namelijk de Ghanees David. We werden door Hawa uitgenodigd om kennis te maken met deze nieuweling. Tot onze grote verbazing liet Hawa verstek gaan, m.a.w ze was - zonder afmelding - gewoon afwezig. En David……een aardig jongen, maar beslist niet geschikt om de werkzaamheden te verrichten die Hawa voor hem in petto heeft. Oh oh, die Hawa toch…..

Het scherm van onze laptop blijft plotseling niet meer rechtop staan. Het klapt naar voren of naar achteren. De 'weerstand' is er uit! We gingen dan ook even naar een 'deskundige' en die vertelde: - of gewoon een tweetal schroeven aandraaien, - of de veer inkorten. Deze laatste optie zou riskant zijn. Vooralsnog kiezen we voor de optie om de laptopkoffer als ruggesteun voor het scherm te gebruiken. We vinden het op dit moment te riskant de computer ter reparatie aan te bieden. Als er schroefjes losgedraaid moeten worden, doet men dit hier niet met gekwalificeerd gereedschap (aardappelmesje). Je kunt nou eenmaal geen hoogstandjes verwachten van Ghanese reparateurs!!! Maar als het fout gaat is de geijkte reaktie altijd weer: 'I am sorry!'

De Ghanese 'bouwwereld' blijft voor ons erg onduidelijk en warrig. We hadden al de nodige (nare) ervaringen opgedaan met de bouw van de containers. Nu herhaalt de geschiedenis zich als het gaat om de realisatie van de kiosken. Elke caretaker cq ouder levert zijn eigen timmerman. We hebben dus te maken met steeds weer een ander persoon die de kiosk in elkaar zet. Onze timmerman Steven, die het monitoren voor zijn rekening neemt, gaat steeds mee op stap als het hout wordt gekocht op de markt. De trouwe lezer weet inmiddels dat wij nog altijd de verkeerde (witte) kleur hebben; onze aankomst op de markt veroorzaakt nog steeds een enorme prijsstijging. Wit betekent hier nu eenmaal rijk. We mijden dus de markt; het zou sneu zijn voor de meiden als ze minder hout zouden krijgen. Bij kiosk nummer 8 klaagde de betreffende timmerman dat Steven wisselgeld had ontvangen. Deze ontvangst zou hij niet bij ons gemeld hebben. Echter: Als we iemand in deze Ghanese setting vertrouwen, dan is het Steven wel. Men probeert ons steeds uit te spelen en verdachtmakingen rond te strooien. Dit gebeurt dan altijd weer met onsamenhangende en onduidelijke verhalen die nergens op gebaseerd zijn. Dit is natuurlijk allemaal erg vervelend. Als er dan ook nog opmerkingen komen in de trant van: 'Is dat alles?…… Ik mis de veranda'…… (overkapping voorzijde), dan is dat niet echt leuk.

Bij sommige ouders/verzorgers hebben we zo onze twijfels……………… Zo vraagt de vader van Hawa en Hadidja net iéts te vaak wanneer wij definitief vertrekken. Het zou ons niets verbazen als hij de shops zou gaan verkopen en het geld in eigen zak zou steken…………Dit zijn hele moeilijke dingen…………….

Aangezien Paul geen toestemming krijgt van zijn school om de modulen wiskunde en statistiek te gaan volgen op Presbyterian University College in Kumasi, zal hij dus in september starten met zijn tweede keuze, namelijk: management and administration in Cape Coast via distance learning. Hij kijkt er absoluut naar uit!

Hoewel het logisch is dat wij op dit moment gefixeerd zijn op het realiseren van de eigen shops, brachten we tussen de bedrijven door toch nog eens een bezoekje aan de stagebegeleiders, waar we in de afgelopen periode zoveel contact mee hadden gehad. In de Ghanese cultuur is het gewoon erg belangrijk dat je af en toe je gezicht laat zien en even aandacht schenkt aan die persoon. Het Nederlandse 'druk, druk, druk' wordt hier absoluut niet begrepen en gewaardeerd. We gingen dus even naar madam Juliet (stagebegeleider weven) en madam Mariam (stagebegeleider kappersvak) ……just to say hello…..just to greet them!

Aangezien wij nu veel meiden hebben die allemaal beginnen met hun 'business', probeer ik (Dees) de dames een beetje te 'supporten': Mijn haren wassen doe ik niet meer thuis, maar bij één van 'mijn' hairdressing-girls'. Kleding kopen doe ik ook niet meer; ik koop slechts lappen stof en laat hier door 'mijn' sewing-girls kleding van maken. Ditzelfde geldt voor weven. De weefmeisjes weven dan een 'cloth', dat vervolgens door de sewing-girls in elkaar wordt gezet.

Op een morgen zette Ben de elektrische kookplaat aan en…..kreeg '220'. Waarschijnlijk was er sprake van kortsluiting, zodat via Job een elektriciën werd geregeld. En jawel hoor, de kookplaat stond onder spanning ten gevolge van kortsluiting. Richting elektriciën maakte Ben een geintje: 'Vroeger stierven de blanken aan malaria, tegenwoordig aan een verkeersongeluk, maar nu kan blijkbaar ook de elektriciteit een gevaarlijke factor zijn!' Laconieke verweer van de elektriciën: 'Maar jullie blanken hebben juist de elektriciteit in ons leven geïntroduceerd!' Dus……met andere woorden: 'Zeur nou maar niet, witte!'

De Ghanese kost bestond voor ons het eerste half jaar voornamelijk uit Fufu, banku, TZ (Tuo Zaafi) en rice balls (Omu Tuo) Na 6 maanden kwam dit ons drie keer de oren uit! Hierna werd het rijst, pasta of fried yam. Behoorlijk éénzijdig dus (koolhydraten). We vullen aan met zoveel mogelijk fruit en salade. Soms moet Job lachen als we hem vertellen over de Nederlandse kost. Dat lijkt hem helemaal niets! Toen hij op een keer bij ons in de keuken erwtjes en worteltjes zag staan, begreep hij er niets meer van. Kun je dat echt eten? Dat smaakt toch niet? 'Dat eten van die blanken is toch vreemd', zal hij ongetwijfeld gedacht hebben.

Er zijn zo van die typische (Ghanees) Engelse uitdrukkingen: Als wij gehaast zijn en snel 'to the point'willen komen, is dat voor de mensen hier wel eens moeilijk. Een veel gehoorde opmerking is dan: 'I am coming': 'Doe maar rustig aan; er wordt aan gewerkt'. Als we niet begrepen worden , wordt vaak gezegd: 'Come again'; herhalen s.v.p.!!!

Op 20 mei was Fozia (naaister) aan de beurt als het gaat om het realiseren van de eigen shop. Samen met haar carpenter en met Steven gingen we weer richting Timbamarket om het hout te kopen. Een dag later werd het bouwproces gecontroleerd in de community en weer een dag later werden de sewing-materialen aangeschaft, o.a. een naaimachine. Inmiddels is de prijs van een naaimachine 63 GHc. Voor de twee eerder gekochte exemplaren hadden we 56 GHc betaald. Voor Fozia betekende dit dus dat zij iets minder kon besteden aan andere materialen. Maar oké: Dit is kiosk nummer 9 en we lopen nog mooi op schema!

De realisering van de kiosken heeft als consequentie dat het bij de containers op Kukuomarket steeds rustiger wordt. Het volgende voorval is het vermelden waard: De dames van hairdressing 'leenden'nog even wat shampoo alvorens zij hun eigen bedrijfje in de kiosk opstartten. Dat soort dingen gebeuren gewoon en kunnen wij niet controleren. We zijn uiteindelijk geen police-officers, maar natuurlijk houden we wel de hoofdzaken in de gaten. Het is uiteraard niet de bedoeling dat de dames de spiegel, plastic stoelen, banken e.d. meenemen. Maar ook onderling in de groep verlopen bepaalde financiële zaken niet volgens afspraak. De inkomsten van betalende hairdressing klanten op Kukuomarket werden onderling verdeeld. Echter, één van de dames heeft een greep in de kas gedaan en daarmee een eerlijke verdeling verstoord. Dit baart ons wel zorgen, omdat straks bij de microfinanciering de totale groep aansprakelijk wordt gesteld voor de individuele aflossing van elke lening!

We zitten in het regenseizoen. Dat betekent in korte tijd heel veel regen. Links en rechts van de weg zie je hier vele 'gutters'. In gewoon Nederlands een goot, maar eigenlijk lijkt het meer op een open riolering. De functie hiervan is dat overvloedige hoeveelheden regenwater op een snelle en adequate manier afgevoerd kunnen worden. Probleem is echter dat in deze open riolering afval wordt gedumpt. Tel daarbij op dat de goot nooit wordt schoongemaakt……. Bij overvloedige regenval ontstaat er dus een opeenhoping van afval met een verstopte riolering als gevolg. Al het gedumpte afval drijft dan als het ware de weg op met gevaarlijke verkeerssituaties als gevolg.

Het verkeer blijft sowieso gevaarlijk. Als je linksaf wilt staan en keurig voorsorteert en richting aangeeft (3 knipperlichten op de jeep), word je op het allerlaatste moment nog eens links gepasseerd. Ben heeft zich dus maar aangeleerd bij linksaf slaan zijn linkerarm uit het raam te steken en dat helpt! Zijn linkerarm is hierdoor wel beduidend bruiner geworden dan zijn rechterarm!

De nutsbedrijven spelen ons behoorlijk parten. We zijn er inmiddels al aan gewend dat er niet altijd water uit de kraan komt. De huidige cyclus is: 24 uur water en dan vervolgens 24 uur geen water meer. Maar als je dan ook nog eens 24 uur verstoken blijf van elektriciteit, dan is het toch even gewoon balen op z'n Nederlands. Geen licht, geen fan, geen laptop etc….

Het Ghanese volkje is een erg behulpzaam volkje, maar dat is tevens wellicht hun valkuil. Enkele voorbeelden: Steven, de timmerman die ons helpt bij het monitoren van de houten shops voor de meiden, is teacher 'general science'. Het is absoluut geen probleem om hem uit zijn klas te halen, als we samen bijvoorbeeld hout gaan kopen. Hij laat alles vallen op het moment dat wij arriveren op zijn school. Hij loopt slechts naar zijn buurman/collega teacher en laat weten dat hij even weg moet. Deze collega wordt dan opgezadeld met nog eens 60 leerlingen! Als wij uitspreken dat we hier toch wel moeite mee hebben, is zijn antwoord: 'Oh don't worry; it's no problem'. Het blijkt normaal te zijn. De setting is erg open (zowel letterlijk als figuurlijk). Iedereen loopt in en uit; er zijn geen ramen of deuren in de klaslokalen; het geheel speelt zich binnen, maar ook buiten af. Kortom: Een gezellige chaos! Dan Job……het manusje van alles op de compound: Sinds kort gaat hij weer naar school. Vele mensen doen een beroep op Job. Als zijn oudere broer Jacco (onze huisbaas) hem echter roept, dan laat hij alles vallen en is van de ene op de andere minuut vertrokken. De Ghanese cultuur vraagt nou eenmaal om je 'senior brother' te gehoorzamen, zelfs al blokkeert dat je eigen ontwikkeling (lessen op school moeten verzuimen om tegemoet te komen aan de wil van Jacco). Ook als je bijvoorbeeld op straat loopt en de weg vraagt….. Men laat wederom alles vallen en loopt met je mee om de weg te wijzen. En weer geldt: Erg behulpzaam, maar het eigen werk blijft liggen, waardoor anderen weer tekort worden gedaan.

25 mei: African Day. Aangezien dit een zondag was, werd maandag 26 mei uitgeroepen als 'Public Holiday'.

De Ghanese Business blijft voor ons nog steeds ondoorzichtig! Toch zijn velen werkzaam in die business sector. De vraag die bij ons veelvuldig rijst: hoe kunnen zo velen toch hun boterham in deze sector verdienen? De plaatselijke markt in Tamale is volledig gevuld met kraampjes. Langs de kant van de weg zie je de ene shop na de andere. Nou ja, shop is een groot woord. Vaak alleen een oude, gammele tafel met de uitgestalde artikelen. Het verkopen op krediet is ook opmerkelijk. Met name bij de kleine zelfstandigen is dit heel normaal. Als je als verkoper gewoon boter bij de vis wilt hebben , dan betekent deze strategie absoluut een verlies aan klanten. De klant gaat dan gewoon naar iemand die wel op de pof verkoopt. De volgende slogan die we lazen in ons internetcafé dekt in één enkele zin de lading: 'Business grow when friends and relatives pay for services rendered'. Ook familie, vrienden en bekenden moeten gewoon meteen betalen!

Inmiddels zijn we wel gewend dat we de meest uitlopende vragen krijgen voorgelegd. Meestal is de achterliggende gedachte om geld te vragen aan de 'witte'. Zo niet bij een medewerker van ons internetcafé. De man in kwestie wil - naast zijn betaalde job - een handel opstarten in telefoonkaarten. Er is hier in Ghana een systeem dat je je mobiele telefoon op afstand kunt opladen. Het is dan niet meer nodig de codes van het gekochte kaartje meteen in je eigen toestel op te slaan. Zonder dat je over het op te laden eigen toestel beschikt, kun je je beltegoed opwaarderen. Alvorens je deze handel opstart, heb je simkaartjes nodig, maar ook natuurlijk de te verkopen units. De eerder genoemde medewerker stelde Ben de vraag op welke wijze hij een kleine lening (ongeveer 60 Euro) kon verkrijgen. Er zijn diverse 'instellingen'die propaganderen dat ze met microfinanciering potentiële starters willen helpen. In theorie is dit een prachtig verhaal, doch in de dagelijkse praktijk de bekende 'wassen neus'. Vriendjespolitiek en corruptie is (ook) in deze sector van dienstverlening schering en inslag. Ben adviseerde de leverancier van de telefoonunits te vragen om een leverancierskrediet te verstrekken met als borg het salaris van de betreffende medewerker. Meedenken kost niets! Leuk te melden: Het is gelukt!

In het droge seizoen is de luchtvochtigheid in ons huis laag, namelijk 5 tot 10 %. Nu echter in het regenseizoen is de luchtvochtigheid binnenshuis opgelopen tot 60%. Rugpijn bij Dees stak dan ook eventjes de kop op.

Op 27 mei begonnen we aan kiosk nummer 10. Dit keer was Rabbie aan de beurt (hairdressing). Samen met Rabbie en haar timmerman, maar natuurlijk ook met Steven werd hout gekocht op Timbamarket. Zoals bekend werken we met een vast bedrag als het gaat om de realisatie van de kiosk (bijna 300 GHc; zo'n 200 Euro). Dit bedrag is uitgebreid en veelvuldig besproken met de ouders cq caretakers van de meiden. Opmerkelijk was het dan ook dat de timmerman van Rabbie zijn eigen budget had samengesteld en de kiosk op zijn manier wilde bouwen. Steven haalde hem snel uit zijn droom. Vaak denken wij dat we alles tot de bodem hebben uitgelegd en achteraf blijkt het kwartje niet gevallen te zijn! Dit voorval was weer eens een voorbeeld van een dergelijke situatie. Toen we het bouwproces in de community gingen monitoren, viel het ons op dat de kiosk van Rabbie groter leek. Toen we de timmerman en 'his friends' fijntjes herinnerden aan het feit dat de afmeting 8 ft bij 8 ft moest zijn, was de reaktie slechts: 'Yes sir, yes sir'……. De kappersattributen voor de shop van Rabbie werden zoals altijd gekocht op de central market. Haar collegaatje Adam Rafia vergezelde ons om een helpende hand te bieden. Op 30 mei was kiosk 10 een feit en werd de shop op de gevoelige plaat vastgelegd. Nog 3 te gaan!

Niet alleen wij cq het project hebben met tegenslagen te kampen gehad. Ook bij de meiden zelf zit het vaak niet mee. Azara 1 (aanvankelijk werd per abuis Azara 3 genoemd) heeft een ernstig ongeluk gehad met haar fiets. Een motorbike heeft haar aangereden met als resultaat een beenbreuk. Je kunt maar pech hebben. Ze is enkele weken geleden gestart met haar kiosk en dan gebeurt dit. Uiteraard werd onze pechvogel thuis in haar hutje bezocht.

Onze supervisor Taiba is zwanger en ondervindt wat klachten ten gevolge van deze a.s blijde gebeurtenis. Ze moet dan ook regelmatig het ziekenhuis bezoeken. In het ziekenhuis duurt het soms een hele dag voordat je alle relevante afdelingen hebt doorlopen. Massa's mensen zitten te wachten. Een afsprakensysteem heeft men niet. De regel is: 'Wie het eerst komt, wie het eerst maalt'. Aangezien Taiba dus niet op Kukuomarket was, maar wij haar wel moesten spreken, togen wij dus ook maar richting ziekenhuis. Dit Tamale Teaching Hospital verkeert in een uitermate slechte staat van onderhoud. Het is niet meer humaan te noemen. De varkenshokken in Nederland zien er nog beter uit. Ongelofelijk! Voor ons blijft het aangrijpend. Maar de ergernis neemt toe als je dan even later langs het gloednieuwe voetbalstadion rijdt, dat onlangs in Tamale is gebouwd. Pronken voor de buitenwereld, maar de eigen bevolking moet maar 'sufferen'………..!

Met die zelfde Taiba werd het tijd de meest recente kiosken te bezoeken. En route dus…… Niet alleen Taiba en wij genoten hiervan, ook de meiden konden het waarderen dat de supervisor van Kukuomarket een kijkje kwam nemen in hun nieuwe shop.

Inmiddels zitten er 10 meiden in hun eigen shop. Sommigen hebben inmiddels een stukje zeil in hun shop gelegd. De shop van Akiti is aan de binnenkant geschilderd; de shop van Adam Rafia is zowel aan de buitenkant als aan de binnenkant geschilderd; de andere exemplaren zijn nog kaal. Zeker in het begin laten we regelmatig ons gezicht zien om te kijken hoe het gaat. Suhayini (naaister) doet het bijvoorbeeld erg goed. Ze is altijd bezig en is ook altijd vrolijk; Adam Rafia (kapster) heeft nog weinig te doen. De klanten laten nog op zich wachten. Adam Rafia echter zit als een echte 'queen' voor haar shop. Toen we haar vroegen: 'How is the business', was het antwoord: 'Fine'. Toen we echter vroegen of er al klanten waren geweest, kregen we te horen: 'Not yet'. Salamatu (weefster) heeft 14 dagen nodig gehad om écht te starten. Iedere keer liet ze weten: 'I will start tomorrow or tomorrow next!' In de shop bij Fozia (naaister) wemelt het altijd van de kleine zwarte kindertjes. Het lijkt wel of de hele community de shop van Fozia heeft uitgekozen als ontmoetingsplek. Haar sewing-kwaliteiten laten nog wel te wensen over. Maar ja……alles gaat hier 'slow,slow en small, small'.Toch zijn 'onze' NFD-meiden nog echt kinderen. Als we weggaan, wordt steevast om een snoepje gevraagd en de favoriet is en blijft een Tom Tom (een soort hoestballetje). Tsja, de bijnaam van Dees is dan ook al bijna 2 jaar: 'Madam Tom Tom'!

En dan is er slecht nieuws bij Paul: In het dorp waar Paul van origine vandaan komt (een klein plaatsje in Noord-Oost Ghana), is een stammenoorlog uitgebroken. 5 communities zijn platgebrand en de mensen zijn gevlucht naar dorpjes in de direkte omgeving. Ook enkele familieleden van Paul behoren tot de slachtoffers. Hun hutjes zijn in vlammen opgegaan. De reden van het uitbreken van de onlusten is een geschil over een stuk grond. De omgeving staat al langer bekend als zijnde onrustig vanwege stammenoorlogen. Met name de plaats Bawku wordt dan gemeld. Militairen en politie zijn ingeschakeld in het getroffen gebied. Op de site van minbuza werd inderdaad gesproken over etnische ongeregeldheden.

Ben heeft weer last van gezwollen voeten. De medicatie die hij hiervoor heeft gekregen werkt nog niet echt. De 'olifantenpootjes' zijn nog steeds actueel. Dit weerhoudt hem er echter niet van om te 'roamen'. Gekscherend zeg ik (Dees) wel eens: 'Ik heb 13 straatmeiden en 1 straatjong!' Ben vindt het heerlijk om de hele dag op sjouw te zijn. Iedereen in Tamale kent hem dan ook. Overal hoor je roepen: 'Hé mister Ben………!' Ja, Ben is een echte Tamale-boy!!!

En weer is er een maand voorbij…………………

Tot later! Groet, Dees en Ben