Van talenschool naar sociaal project Chefchaouen
Door: Dees
Blijf op de hoogte en volg bendeesonderweg
21 Mei 2019 | Marokko, Chefchaouene
Zoals in het vorige reisverslag reeds gemeld, heeft de start op de nieuwe talenschool British Language Academy op de lokatie Chefchaouen voor ons absoluut niet voldaan aan onze verwachtingen. Zoals bekend waren er 2 kapiteins op 1 schip en beiden kickten op macht. Aan de ene kant was dit direkteur Harim van British Language Academy en aan de andere kant betrof het Ali Raissouni, een zeer oude man, die bekend stond als de meest vermogende man van Chefchaouen. Samen waren zij een partnership aangegaan en dit bleek in de praktijk niet te werken. Harim was verantwoordelijk voor de ‘English classes’ en Ali voor de ‘Arabic classes’. Wij zaten als een sandwich ingeklemd tussen Harim en Ali. Onze open, kritische feedback met betrekking tot de start van de nieuwe school heeft ons binnen de Marokkaanse cultuur de das omgedaan. Onze intenties waren zeer goed bedoeld, maar werden niet begrepen.
Op 6 april stond de Spaanse exclave Ceuta gepland. Dit vanwege het feit dat wij ons visum (geldig tot 11 april) wederom moesten verlengen met 3 maanden. Kortom: 6 april heen (taxi); 7 april terug (taxi). 1 overnachting dus in Ceuta. Toen we terugkeerden, was er geen lunch meer voor ons, terwijl we betaald hadden tot 11 april. Charif stuurde de meest idiote text messages: Harim zou gestopt zijn met het betalen van onze huur, omdat wij gestopt zouden zijn met ons werk (en dan te bedenken dat wij 21 studenten hebben binnengehaald en met 3 groepen wilden starten, maar dit werd niet toegestaan).
Men zou het geld dat wij betaald hadden voor ons eten nu gaan gebruiken voor huur, water en elektriciteit. Verder zouden we geen warm eten meer krijgen (was ondertekend door: From the police…hahaha!). Bovendien zou de vrijwilligers coördinator Linda overkomen vanuit Casablanca naar Chefchaouen en zij zou bepalen wie kon blijven en wie niet. En natuurlijk kwam er weer niemand…Harim heeft blijkbaar niet de moed om ons onder ogen te komen. In ieder geval zullen wij geen uur meer werken voor Harim. Hij verdient ons niet!!!
Wij wilden maar 1 ding en dat was vertrekken op British Language Academy. Gelukkig vonden we in no time twee andere projecten: OAPAM: Organisation Alaouite pour la Promotion des Aveugles au Maroc Chefchaouen (een project voor blinden) en Social Care for children.
Huisvesting zoeken had natuurlijk ook prioriteit, want we wilden niet alleen wisselen van project, doch ook van kamer. Wij wilden gewoon verlost zijn van de hele scene.
Op 8 april togen we naar Jamal (zoon van de oude Ali) die een hotel runt in Chefchaouen en bespraken niet alleen onze teleurstellende tijd, maar zeker ook het vooruitzicht van twee mooie sociale projecten. Ook huisvesting kon niet ontbreken. Jamal beloofde zijn best voor ons te doen en sloot weer af met de gevleugelde woorden: ‘I will ask my father’. De geschiedenis heeft inmiddels geleerd dat het daarbij blijft en dat je er verder niets meer van hoort. (En dat gebeurde dus ook).
Wij pakten de draad weer op als het gaat om het zoeken naar een andere kamer. Vele mensen zochten mee. Al sinds begin april waren we hier mee bezig. Niet alleen hadden we ons verzoek neergelegd bij onze nieuwe projecten, doch ook informeerden we voor ‘ huis of kamer te huur’. Het ene huis was niet meer beschikbaar; voor een ander huis werd een afspraak gemaakt, doch toen we arriveerden was er niemand thuis. Zelfs vanuit ons onderkomen voor 1 nacht in Ceuta (vanwege het verlengen van ons visum), kregen we doorverwijzingen. (De betreffende persoon had connecties in Chefchaouen). Ook keken we naar kamers in pensions/hostals e.d. Onze inzet werd beloond, want op 8 april was het raak en wel op twee plekken. Moh(am)med (van ons nieuwe blinden project) had een schattig blauw huisje voor ons gevonden midden in de medina. Wij gingen kijken en maakten kennis met de eigenaresse. Hoewel zij slechts Arabisch sprak was er meteen een klik-gevoel, mede dankzij de vertalingen van Moh(am)med van Arabisch naar Engels. Er was echter 1 maar……en dat was de vocht/de kou. De matras was zeer klam, bijna nat. Tja….dat is niet goed voor een Bechterew-rug. De andere plek was een kamer in een hotelletje (Sevilla) waar we in december 2018 de feestdagen hadden doorgebracht. Daar was ‘chauffage’. Aangezien wij al vanaf oktober 2018 in Marokko zijn en constant kou hebben geleden in alle BLA gebouwen van Harim, besloten we uiteindelijk om te kiezen voor onze kamer in Sevilla.
Het werd tijd om afscheid te nemen van de teacher Arabic Elabderahnane, van de andere teacher Arabic Eismaille (zijn broer Ahmed was al vertrokken), van de nieuwe cursist Arabisch uit Maleisiё, Bazli, van kok Bilar, van gast Najia (die een weekje vakantie had doorgebracht in Chefchaouen en terug ging keren naar haar werk (teacher) in Berrechid en Casablanca) en niet te vergeten van de lieve docente Engels Fatima die vanaf de eerste dag (10 maart) net als wij alles heeft gegeven voor de start van de nieuwe school en die net als wij slechts stank voor dank kreeg.
De Maleisische naam Bazli bleek in het Arabisch ‘ poor man’ te betekenen. Dit tot grote hilariteit van ‘onze’ Bazli.
In de medina troffen we wederom docent Engels Ahmed die verschillende keren had geprobeerd om zijn diensten aan te bieden op British Language Academy Chefchaouen. Hij was langs gekomen, had gebeld, gemaild, berichten gestuurd, cv verzonden, maar direkteur Harim had nooit een antwoord gegeven. Hij liet ons weten: ‘They (direkteur Harim van de talenschool als ook de oude man Raissouni) are losers’………
Wij gaan onze koffers pakken…hoera!...We zijn precies een maand op de nieuwe talenschool geweest. Op 10 april vertrokken we en namen onze intrek op onze nieuwe kamer in Sevilla en op 11 april begonnen we op het blindenproject. Een nieuwe start!
Ben beleefde de nieuwe start met een ziek hoofd…..snip en snip verkouden van al die geleden kou…
Na twee nachten Sevilla vond er een interne verhuizing plaats en konden we op 12 april onze intrek nemen in een iets grotere kamer.
De start op het blindenproject was ook heel bijzonder. Een kijkje achter de schermen:
- Saida Ben Aid: De enige vrouw op het project en she is the president (voorzitter). Zij spreekt Arabisch, Frans en een beetje Engels.
- Abdel Kader: The boss. Hij spreekt Arabisch en Frans.
- Abdobari: Music teacher en de zoon van Abdel Kader. Hij spreekt alleen maar Arabisch.
- Abdel Majid: A worker. Staat beneden achter het weefgetouw. Is blind. Hij spreekt Arabisch en Frans.
- Abdel Kader: A worker. Staat boven achter het weefgetouw. Hij spreekt alleen Arabisch.
- Ahmed: A worker. Staat beneden achter het weefgetouw. Is ook blind. Hij spreekt alleen maar Arabisch. Hij heeft zo’n 20 jaar geleden een auto-ongeluk gehad en is sinds die tijd blind.
- Mohmed: A sellar en de zoon van Ahmed. Hij spreekt Arabisch, een beetje Engels, Frans, Spaans en zelfs een paar woorden Chinees en Japans. Dit alles vanwege de vele toeristen in de shop.
Onze leerlingen zijn niet blind; hun ouders echter wel. (Althans één van beide ouders is blind). Wij geven dus les aan de kinderen van blinde ouders. Drie keer per week vinden onze teaching activities plaats. Dachten wij in eerste instantie aan de dinsdag, donderdag en zaterdag, uiteindelijk werd dit dinsdag, woensdag en donderdag. Behalve lesgeven hebben wij nog een andere taak en dat houdt in: Toeristen naar binnen slepen met het doel om de mooie geweven produkten te kopen, gefabriceerd door de blinden. Onze eerste werkdag (11 april) werd gestart met lesgeven en daarna de toeristen aanspreken, maar vanaf een volgende keer werd dit omgedraaid. Het is beter om te starten met de toeristen en te eindigen met lesgeven. Wij moeten natuurlijk de geweven stoffen promoten op tijden dat de meeste toeristen de shop passeren. En onze leerlingen moeten eerst naar school alvorens zij naar onze lessen kunnen komen. De eerste keer (11 april) was het nog schoolvakantie.
13 april: Er was ons verteld dat er een workshop zou zijn op het blindenproject. Echter: Het bleek te gaan om een muzikaal samenzijn in de avonduren. Aangezien wij dus al ‘s ochtends aanwezig waren, hielpen we maar met het in gereed brengen van de ruimte (klaslokaaltje).
Onze leerlingen vroegen ons om ‘s avonds terug te komen en deel te nemen aan het muzikale programma. Verder wilden zij dat we meegingen met het jaarlijks uitje (dit jaar naar Rabat) en lieten zij ons foto’s zien van het project (met daarop een groep mensen uit Nijmegen) en natuurlijk kon een foto van de koning niet ontbreken. Hierna gingen we aan de slag om de toeristen naar binnen te trekken…hahaha! Wel, dat was niet zonder succes. Mensen van over de hele wereld kwamen samen in de shop en er werd goed verkocht aan met name Australiёrs en Chinezen. Een Belgische gids (met roots in Marokko) beloofde met zijn nieuwe groep ook langs te komen. De combinatie Ben buiten de shop en Dees binnen in de shop werkte goed…..De social talk van Ben doet het goed; hij kletst iedereen naar binnen. Hij zegt nog net niet: ‘Close your eyes and feel how it is to be blind’ …Het muzikale samenzijn ’s avonds was geweldig. De muziek docent Abdobari was aanwezig en onze leerlingen (in traditionele Marokkaanse kledij) zongen. (Weliswaar allemaal Islam liedjes met een hoog Allah gehalte, maar er werd vol overgave gezongen). Er waren veel bezoekers (velen blind, sommigen ook nog doof of invalide). Er werd niet alleen gezongen, maar ook muziek gemaakt en gedanst. Het was een vrolijke boel. Tussendoor werd de Marokkaanse thee geserveerd met lokale koekjes.
Dit alles was ter afsluiting van La Journée Nationale des Handicapés. Het voelt goed om hier te zijn. De mensen waarderen je hulp en wij zien blije gezichten…………
Op zondag 14 maart stond wel een workshop gepland en dit hield in dat de buitenmuren opnieuw in de blauwe verf werden gezet. En van maandag 15 april t/m. donderdag 18 april konden we ’s morgens terecht om de blinde en ziende vrouwen te helpen met ‘cleaning the wool’ en spinnen. Dit los van onze normale teaching activities en PR-aktiviteiten.
Mo(ham)med liet ons weten dat een kleine woven cloth 150 Dirham kost (15 Euro); een groot exemplaar kost 250 Dirham (25 Euro). Vervolgens kregen we te horen dat deze prijzen voor Europeanen gelden, want….zo liet hij weten…..Amerikanen moeten 450 Dirham betalen (45 Euro). Ja, ja, de prijsstelling is niet helemaal comme il faut. Overigens: Bovenstaande prijzen gelden voor de katoenen kleden. Echter: Er zijn ook wollen stoffen en verder zijn er kleden die bestaan uit een combinatie van katoen en zijde. De prijzen hiervan schommelen tussen de 250 Dirham en 500 Dirham.
Kortom: Gestart met het blindenproject en nog in afwachting van het andere project, zijnde: Social Care for children. Op laatstgenoemde project zijn we al 4x keer gaan praten, maar telkens weer wordt het vooruit geschoven, omdat ‘the responsible’ niet aanwezig is of omdat de kinderen van Chefchaouen tijdens een uitwisseling met kinderen in Casablanca niet aanwezig waren of….of…Op dit project is meer sprake van hiёrarchie en alles loopt over meerdere schijven. En dan….Eerst komt er een global festival, dan volgt er een meeting waar wij aan deel moeten nemen en dan…..blablabla……..Hopelijk kunnen we daarna echt beginnen.
En dan een korte terugblik op de vermeende start van British Language Academy in Chefchaouen, die uiteindelijk resulteerde in een flop. Met de twee beheerders van ons onderkomen in hotel Sevilla bespraken we nog eens de situatie van de talenschool. De heren waren overduidelijk: De oude Ali Raissouni is alleen maar geinteresseerd in macht en geld. Hij heeft geen enkele sociale kant. Wij kregen te horen dat Charif was ontslagen. Charif had de dagelijkse leiding. Hij fungeerde als rechterhand van direkteur Harim alsmede van de oude man Ali Raissouni. Verder liet de beheerder van onze nieuwe accommodatie weten dat het hele grote schoolgebouw niet in eigendom was van Ali Raissouni, doch van mensen uit Saoedie Arabiё, de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar. Bovendien zou de talenschool nooit operationeel worden: Engels en Arabisch zouden elkaar bijten. De beheerder van ons hotelletje was er heilig van overtuigd dat het immens grote gebouw in de toekomst de bestemming hotel zou krijgen. Aan de gevel zou dus nooit de banner komen met de tekst: British Language Academy, doch met de tekst: Hotel le point bleu…..hahaha! Overigens hebben de sponsoren van het gebouw geen definitieve bestemming gegeven aan the building. Het gebouw kan in theorie voor van alles en nog wat gebruikt worden. Je zou zelfs kunnen denken aan infiltratie: Vanuit Marokko verovert de Islam Europa. Het moge duidelijk zijn dat wij enorm opkeken van al deze ontwikkelingen. Wij besloten dan ook om docente Fatima te bellen, want wij hadden de afgelopen maand samen veel meegemaakt en gedeeld. Fatima echter was al op de hoogte. Sterker nog: Zij liet weten dat iedereen vertrokken was. Charif was ontslagen en zijzelf ook.
Kok Bilar stond op punt van vertrek. Op zeer korte termijn zouden er tussen de 80 en 100 personen arriveren uit Saoedie Arabiё, de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar om de situatie van het immens grote gebouw in ogenschouw te nemen. Als klapper op de vuurpijl liet docente Fatima ook weten dat Harim zijn idee om een talenschool te openen in Chefchaouen vooralsnog had opgegeven. Wat een flop! Wij waren in ieder geval dolblij dat wij de eer aan ons zelf hadden gehouden en net op tijd waren vertrokken uit deze bizarre scene; een kwestie van enkele dagen…..Het boek kan dus echt gesloten worden. Hoewel: Minpuntje is dat Charif in hetzelfde hotelletje zit als wij. Hopelijk slechts voor enkele dagen……..
En dan worden we op straat aangesproken door een aardige jongeman die belangstellend informeert wanneer de lessen Engels van start gaan op British Language Academy. Wij konden ons herinneren dat wij een placement test hadden afgenomen en hem hadden ingedeeld in pre-intermediate level. Tsja…en dan moet je dus het debacle van British Language Academy vertellen….de school zal niet van start gaan….wellicht volgen er nog meer van deze ontmoetingen met aspirant cursisten. Gelukkig had deze jongen nog niet betaald….En jawel hoor, in de medina spreken we met een beginner Engels die zich niet alleen had ingeschreven, maar ook al had betaald. De beste jongen schrok zich wezenloos dat de lessen niet van start zouden gaan. Wij gaven hem het telefoonnummer van Harim (en Fatima) en drukten hem op het hart om zijn geld terug te vragen bij Harim.
Uiteindelijk kwam Harim op 19 april naar Chefchaouen en kreeg docente Fatima haar geld. Dit werd overhandigd in een café. De cursist die al betaald had kreeg te horen dat er binnenkort een nieuwe talenschool wordt geopend in Chefchaouen. Hij kan daar dan beginnen zonder te betalen. Fatima liet weten dat Harim met geen woord had gerept over het débacle met Raissouni in Chefchaouen. Ook onze namen werden niet genoemd. Kwestie van cultuur of arrogantie? Wij hebben Fatima laten weten dat wij een kritische mail hebben gemaakt voor de hoofdpersonen (Harim, Ali Raissouni met zoon Jamal, Charif) over onze teleurstellende periode op BLA Chefchaouen. Wij waren aan het twijfelen of wij deze mail nu al zouden kunnen verzenden. Of was het wellicht beter om te wachten totdat wij weer terug zouden zijn in Nederland? Dit vanwege veiligheidsredenen. Fatima adviseerde ons inderdaad om te wachten, want …..this is Morocco…..Je weet nooit wat er gebeurt…..men kan naar je nieuwe project komen of naar je nieuwe accommodatie. Goed ingeschat dus…….
Terug naar het project voor de blinden….Miscommunicatie: Wij kwamen erachter dat het woord workshop voor Mohmed iets anders betekent dan voor ons. Voor hem is het slechts work in the shop. Dus: Workshops in de gedachtengang van Mohmed zijn de normale dagelijkse werkzaamheden. Iedere maandag, dinsdag, woensdag en donderdag van 8.30 uur tot 13.00 uur wordt er door een groepje vrouwen wol schoongemaakt en daarna wordt er gespind. Ik (Dees) besloot op 15 april om de vrouwen te helpen. Als je dit werk niet gewend bent, valt het niet mee. Het kwam erop neer dat de wol geplaatst moest worden tussen twee plankjes die voorzien waren van kleine spijkertjes. Door middel van veel wrijven werd de wol schoon gemaakt en in gereedheid gebracht om te kunnen spinnen.Na twee uur geholpen te hebben, voelde ik mijn bovenarmen en handen niet meer. Dit natuurlijk tot hilariteit van de vrouwen. Het was jammer dat ik niet kon communiceren; de dames (sommigen blind, sommigen niet blind) spreken alleen maar Arabisch. Toch konden zij mijn pogingen waarderen, want ik werd bedolven onder de liefkozingen, handkussen, en de Arabische uitspraken: Hamdulillah (We thank God) en Shokran (Bedankt). Bovengenoemde aktiviteit wordt alleen door vrouwen uitgevoerd. Wij kregen te horen dat alleen zeer arme vrouwen die nergens anders geld kunnen verdienen, dit soort werk doen.
Terwijl ik op de eerste verdieping bezig was, besloot Ben om beneden de klanten (toeristen) naar binnen te sleuren. Na zo’n twee uurtjes kon hij terug kijken op een goede omzet voor de blinden. Ben geniet van het contact met mensen van over de hele wereld…van Canada tot de Filippijnen…..en alles er tussen in….
Het gebouw van ons project bestaat uit 2 verdiepingen. Op de bovenste verdieping hoeven wij niet te komen. Op de begane grond bevindt zich de winkel, een weefgetouw, een klein kantoortje en een opslagruimte. Op de eerste verdieping is een algemene ruimte.
Hier wordt lesgegeven, hier worden allerlei aktiviteiten georganiseerd, er staat een weefgetouw en gedurende 4 dagen per week (van 8.30 tot 13.00 uur) werkt er een groep vrouwen die zich bezig houden met het schoonmaken van de wol en het spinnen. Het komt wel eens voor dat toeristen ook even boven komen kijken. Zo ook op 15 april. Wij raakten in gesprek met een Nederlandse vrouw die al 40 jaar in Canada woont. Als zij in Nederland is, vindt zij het prettig om slechts even te genieten van een paar dagen Amsterdam in plaats van de vaak ‘verplichte’ familie bijeenkomsten.
Wij beginnen ons thuis te voelen op het project. 16 april en de dagen daarna stonden in het teken van toeristen overhalen om de geweven produkten te kopen en de kinderen van de blinden Engelse les te geven. Zoals gemeld kunnen de kinderen wel zien. De leeftijden varieren van ongeveer 9 tot 15 jaar oud.
Op een gegeven moment spraken we met toeristen uit Nederland. Een stelletje afkomstig uit Den Bosch cq Rotterdam. Het meisje werkte voor SOS Kinderdorpen en toen konden wij vertellen dat wij dit project bezocht hadden in Ghana/Tamale…..
Momenteel zijn er veel Spanjaarden in Chefchaouen. Dit vanwege twee redenen: Semana Santa (De Goede Week) van 14 tot 21 april en vanwege a global festival in Chefchaouen van 17 tot 21 april.
Soms ben je weer even helemaal terug in Nederland, al was het maar om te lezen over De Fonteyne perikelen, ons appartementencomplex in Vlissingen: Nieuwe cv-ketel; Algemene ledenvergadering; Meerjaren Onderhouds Prognose/Plan (tot maar liefst 2040!); Nieuwe intercom-installatie/videofoontoestel; Verhoging maandelijkse Vve bijdrage enz. enz. enz.
Zoals eerder gemeld zien we dagelijks mensen vanuit de hele wereld die in Chefchaouen zijn en dus de medina bezoeken. Midden in deze medina bevindt zich ons blindenproject. Vele toeristen komen dan ook een kijkje nemen in de shop en velen kopen de mooie geweven produkten. Zo spraken we met mensen uit Portugal, Frankrijk, China, maar ook met mensen uit Irak. Met name een familie uit Irak deed Ben terugdenken aan zijn tijd toen hij Irakezen hielp met de inburgering in Nederland. Dit gezin was in 1998 gevlucht uit Irak en was dus al meer dan 20 jaar in Nederland. Niet alleen Ben vond het een bijzondere ontmoeting, ook voor de mensen uit Irak was het zeer speciaal om met iemand uit Nederland te praten die destijds hun landgenoten had geholpen.
Nu wij werkzaam zijn op het blindenproject, moest er weer toestemming gevraagd worden bij de ‘local authorities’. Dat zijn we inmiddels wel gewend hier in Chefchaouen. Wij staan overal geregistreerd: Bij de Gemeente, de burgemeester, de politie e.d. Nu moest er een brief geschreven worden naar de gouverneur. Bureaucratie ten top!
Saida Ben Aid (de voorzitter) en Abdel Kader (de baas) vroegen ons - onder het genot van Marokkaanse thee en cake - naar de details aangaande onze ervaringen met de direkteur van British Language Academy en de oude vermogende man, Ali Raissouni. Met afgrijzen en verbazing werd er geluisterd naar ons niet alledaagse verhaal. Het was in ieder geval een goede oefening voor de Franse spreekvaardigheid!
Het moge duidelijk zijn dat de mensen op dit blindenproject erg sociaal zijn. Zeker Saida is zeer bevlogen en aktief. Op een gegeven moment liet zij weten dat zij contact had met twee gezinnen, die te maken hadden met een ernstig ziek kind. In één gezin betrof het een 5-jarig kind met een hersentumor en in het andere gezin ging het om een 8-jarig kind met een gigantisch opgezette buik. Nu was Saida op zoek naar sponsoren en wij dachten meteen aan het Lilianefonds (conform Ghana in het verleden).
De namen van onze leerlingen zijn weer zeer apart: Houda, Aya, Salma, Farah, Ibtissam, Sanea, Imane, Fatima, Chaimae, Fizdaws, Sauhaila, Mouna, Bassmala, Rihab, Ahlam, Hikmat, Yanra, Salah, Dalal…allemaal meisjes en slechts 1 jongen, zijnde Khadir.
De leerlingen lieten mij weten dat zij graag zingen…welnu…dat komt mooi uit, want zingen is ook de favoriet van juf Dees…en ik kan putten uit vele liedjes (wereldwijd verzameld).
Regelmatig zien we Mohmed een beweging maken met zijn duim onder zijn kin. Navraag leerde dat dit betekent: A lot. Bijvoorbeeld: A lot of tourists, a lot of work, a lot of problems etc.
Wij gaven Abdel Kader twee verwijzingen en wel naar het Lilianefonds (Gehandicapte kinderen in de Derde Wereld) en Workaway (In geval zij in de toekomst vrijwilligers willen hebben). Hij was hier heel blij mee. Verder liet hij ons weten dat wij veel voor de kinderen van het project betekenen. Aangezien hij er niet over uit kan, dat wij als vrijwilligers bij Harim nooit eten kregen (met uitzondering van couscous op vrijdag), wil hij een vergadering voorstellen met het bestuur en opperen dat wij een vergoeding krijgen voor eten. Dat is uiteraard erg attent.
Als we op een dag onderweg zijn naar ons project, worden we op straat aangesproken door een vrouw die ons vriendelijk toelacht. Wij kunnen alleen maar denken: Kennen wij haar ergens van? Er komt echter geen aha-erlebnis bovendrijven. En dat is terecht, want de dame zegt slechts wijzend op mij (Dees): ‘Vous avez de beaux yeux’….Altijd weer die ogen…..dan kijkend naar Ben terwijl zij concludeert: Ook blauwe ogen…hahaha! En een dag later komen we dezelfde vrouw weer tegen en opnieuw zegt zij (nu in het Engels): ‘Your eyes are still so beautiful’ (net of dit in een dag veranderd zou zijn) en dan vraagt zij aan mij (Dees) wijzend op Ben: ‘Is he your husband?’ Als ik dit bevestig zegt zij: ‘May God bless you’…Tsja, dat maak je niet mee als je in Vlissingen loopt..…hahaha!
Aangezien Chefchaouen niet al te groot is, komen we wel eens bekenden tegen, zoals bijvoorbeeld de mensen waar wij mee samen hebben gewoond op de talenschool, zijnde: Bilar (de kok), Eismaille (docent Arabisch) en Basli (cursist Arabisch).
Mensen zijn creatief als het gaat om bedelen: Plotseling worden wij aangesproken door een man…’Hey I know you from the medina’ (dat is succes verzekerd want Chefchaouen is de medina); vervolgens laat hij weten dat zijn vrouw een dag eerder is bevallen van een zoon. Onze felicitaties lijken hem niet te interesseren, doch zijn vaderschap wordt ingezet om ons te overtuigen de knip te trekken. ‘I have to buy food for my wife, she is still in the hospital and I don’t have money’…..Ook probeert hij nog om een fles honing aan ons te verkopen….Tevergeefs……..
Op 20 april vond er een muziekaktiviteit plaats op het Centre Culturel in Chefchaouen waar sommige mensen van het blinden project aan deelnamen.
En dan is het Pasen. Daar merken wij hier in Chefchaouen tussen de moslims helemaal niets van. De mensen hier zijn bezig met de naderende Ramadan (5 mei-4 juni). Hier was het koud en regenachtig met Pasen en dus hebben we maar veel peroonlijk computerwerk verricht.
Als Ben op straat nog eens de docent Arabisch tegenkomt, vraagt deze aan Ben om samen een project op te zetten.
Hij had namelijk gehoord dat wij mensen zeer enthousiast hadden gemaakt om Engelse les te volgen op British Language Academy. Hij kon nauwelijks geloven dat wij 21 cursisten naar binnen hadden gesleept. Als Ben laat weten dat hij geen interesse heeft om in Marokko een project op te zetten, probeert hij Ben over te halen om dan maar in Nederland een associatie op te richten, zodat wij hem studenten Arabisch kunnen aanleveren vanuit Nederland. Leuk geprobeerd, maar ook daar heeft Ben geen oren naar.Wel is het triest voor de man dat hij al 2 maanden geen salaris meer heeft gehad van de oude Ali Raissouni en dat is natuurlijk schandalig. Net als wij en vele anderen in Chefchaouen had deze docent Arabisch ook geen goed woord over voor de oude invloedrijke Ali Raissouni……
De wereld komt samen in de shop van de blinden….Dan praat je met Belgen, dan met mensen uit Spanje, Australiё of China. Een vrouw uit Australiё hoorde aan mijn Engels (accent) dat ik uit Nederland kwam. En ik kon met een klant uit Spanje toch al een beetje van het geleerde in de praktijk brengen (dankzij mijn dagelijkse online lessen Spaans via Duolingo)…..een geweven doek….mooi voor op de tafel of uw bed….
Het blijkt dat een zus van Mohammed getrouwd is met de muziekdocent Abdobari.
Iedere keer op het blindenproject krijgen we een kopje Marokkaanse thee met Marokkaanse koekjes. Op een gegeven moment werd er zelfs voor ons in het Arabisch gezongen; het bleek te gaan om een welkomslied.
De mensen op het blindenproject zijn zeer warm en attent en vertellen ons dat de islam staat voor je naaste liefhebben (conform in feite alle andere religies). Het moge duidelijk zijn dat zij de aanslagen in Sri Lanka volledig afkeuren en met evenveel afschuw als wij hierop reageren.
Het lesgeven aan de kinderen van de blinde ouders bevalt heel goed. De vraag is wie er meer geniet: De kinderen of wij…..Iedere les probeer ik zo gevarieerd mogelijk in te vullen en dat wordt gewaardeerd.
Soms moet je glimlachen…..Wij hadden begrepen dat men op het project een laptop heeft. Het was dan ook niet nodig om onze eigen laptop mee te brengen. Als we dan een keer gebruik willen maken van die laptop, blijkt het niet te gaan om een laptop, doch om een projector. Sterker nog: Het woord laptop was onbekend voor de mensen. Toen we het Franse woord lieten vallen, zijnde ordinateur portable, viel het kwartje….Wij nemen dus maar onze eigen laptop mee naar het project en kunnen deze wellicht aansluiten op hun projector, zodat we op de muur kunnen projecteren.
Ook in ons onderkomen hebben we een leuke band met de twee beheerders die om toerbeurten als ‘gérant’ fungeren. Na zo’n 4 dagen wordt er geruild. Wij kregen te horen dat er helemaal beneden in het hotelletje een restaurant zal worden geopend, inclusief pâtisserie. Na de Ramadan zullen de deuren opengaan. In het verleden zou dit restaurant ook operationeel zijn geweest, maar door problemen destijds weer gesloten zijn. Nu wordt het nieuw leven ingeblazen.Wij kregen een tafel uit het restaurant in bruikleen om op onze kamer te plaatsen, zodat we beter achter de computer kunnen werken (in plaats van gebruik te moeten maken van een piepklein tafeltje). De mensen doen er alles aan om het ons naar de zin te maken en ons thuis te laten voelen, want….ici vous êtes chez vous…………
Situatie tijdens het lesgeven: Mohammed komt binnen, rolt zijn matje uit en gaat bidden……
Beiden zijn we al een tijdje snipverkouden en hebben keelpijn. Ik (Dees) ben mijn stem enigszins kwijt. Bovendien zitten mijn oren nog steeds dicht (met dank aan alle koude BLA gebouwen). Kortom: Beetje lastig met lesgeven....
Als wij de openingstijden bij een apotheek aan het bekijken zijn, moeten we even twee keer met de ogen knipperen voordat het kwartje valt, maar dan is het duidelijk…..we moeten achterstevoren lezen, d.w.z. van rechts naar links….
Als we teruglopen van het project - door de medina - naar ons onderkomen, zien we de eerste cursist van British Language Academy en een leraar Arabisch. De eerste wacht nog steeds op terugbetaling van zijn inschrijfgeld (door Harim) en de tweede wacht al 2 maanden op zijn salaris (via Ali Raissouni). Het is werkelijk niet te geloven dat beide heren wellicht kunnen fluiten naar hun centen.
Het is genieten op ons nieuwe project. De mensen zijn zo blij als wij de toeristen enthousiast maken om de geweven spullen te kopen en zij vinden het ook heel erg fijn dat wij de kinderen van de associatie voor de blinden Engelse les geven. Wij zelf ervaren het ook als een warm bad. De mensen zijn allerliefst. Wat een verschil met British Language Academy cq de 2 kapiteins op 1 schip, te weten Harim en Ali Raissouni. Op het blinden project word je gewaardeerd. De voorzitter madam Saida liet weten dat wij onze was wel aan haar konden geven. Zij was bereid om dit bij haar thuis in de wasmachine te wassen. Lief aangeboden natuurlijk, maar niet nodig. Met 7 jaar Ghana op zak zijn wij wel gewend om op de hand te wassen.
Wij vinden het leuk om de mensen te enthousiasmeren. Dit geldt dan zowel voor het kopen van geweven spullen als om het volgen van Engelse les. Het lijkt wel of we nooit anders hebben gedaan. Heel de wereld komt samen in Chefchaouen en heel de wereld komt samen in de shop van de blinden. Het valt natuurlijk op dat wij ‘vreemde eenden in de bijt’ zijn en toeristen willen ons dan ook vaak even ‘plaatsen’.
Voorbeelden: ‘Do you live in Morocco? Do you work here?’’ Where are you from?’ ‘How do you come here?’ etc. Als je dan vertelt dat je vrijwilliger bent op het project voor de blinden, oogst dat bewondering. Soms vragen mensen door en dan kan het gebeuren dat je vertelt dat je al vanaf 2004 vrijwilliger bent in Derde Wereldlanden. Op een gegeven moment vroeg een Amerikaanse toeriste aan mij (Dees): ‘Can I give you a hug to say thank you?’ Toch wel bijzonder dat een wildvreemde dit doet……….
Als ik (Dees) een gids zie met een hele lading toeristen in zijn kielzog, die hij vervolgens aflevert bij een hostel/hotelletje schuin tegenover ons project, grijp ik mijn kans. Ik stap op hem af en laat hem weten dat de toeristen altijd welkom zijn in onze shop om de prachtige produkten te kopen die vervaardigd zijn door blinden. De gids pakt het heel leuk op en stimuleert de mensen om de shop te gaan bezoeken. De groep (veelal ouderen) luistert aandachtig en belooft snel langs te komen.
De geweven stoffen zijn van katoen, wol, of een combinatie van katoen en zijde. Met verve en elan vertel ik de toeristen dat de kleden multifunctioneel zijn: Voor op de vloer, tegen de wand, op je bed, op de bank of als tafelkleed.Verschillende afmetingen en alle kleuren zijn aanwezig. De kwaliteit is uitstekend en de prijs is niet duur. Niet alleen kleden zijn voorradig, ook sjaals, tassen, jasjes, poncho’s en natuurlijk kunnen de Marokkaanse djellaba’s ook niet ontbreken.
Zoals eerder gemeld komt echt de hele wereld samen in de shop van de blinden in Chefchaouen en dat vinden wij heel fascinerend. Dan praat je Engels, dan Frans, soms zelfs Nederlands en/of Duits. Af en toe probeer ik een beetje Spaans te oefenen met Spaanstalige toeristen. En als mensen slechts Arabisch praten, dan verwijzen wij hen door naar onze collega’s (maar dit laatste komt minder vaak voor, omdat de lokale bevolking vaak geen geld heeft om de spullen te kopen).
Dan praat je met een docente Frans uit Frankrijk die in Marokko woont (Agadir), dan weer met mensen uit Amerika, Spanje, Frankrijk, Italiё, Oostenrijk, China of noem het maar op……..
In ons onderkomen is het ook een komen en gaan van mensen. Op een zeker ogenblik raakte ik (Dees) in gesprek met een oudere man die op doorreis was naar Casablanca en die erg veel belangstelling had voor ons vrijwilligerswerk wereldwijd, of zoals hij het zelf noemde: ‘Aide humanitaire’. Ook de beheerder mengde zich in het gesprek en vertelde de man over onze teleurstellende ervaring op de talenschool bij Harim en de oude Ali Raissouni, die beiden slechts kickten op macht. Ik kreeg zelfs nog een nieuwtje te horen: Harim zou bezig zijn om op een andere lokatie hier in Chefchaouen te gaan starten met zijn talenschool; in de bergen, op zo’n 2 tot 3 km. verwijderd van het centrum. Binnen een mum van tijd was dit nieuws ook weer achterhaald; de nieuwe lokatie zou bij het ziekenhuis zijn. Ja, ja zoek het maar uit…..
Mohammed (één van de beheerders van onze accommodatie) treffen we vaak biddend aan….hij rolt zijn matje uit, hij leest in de Koran en prevelt de gebeden uit zijn hoofd op……
In de shop van de blinden treffen we vele mensen. Zo ook drie vrouwen uit Egypte/Caïro, waarvan er één in de export van groente werkzaam was. Toen zij hoorde dat wij uit Nederland kwamen, vertelde zij dat ze zakelijke relaties had in Rotterdam. Bovendien vertrouwde zij ons toe dat zij liever zaken deed met Nederlanders dan met Duitsers…hahaha! Ander voorbeeld: Een gids uit China sprak ons aan en liet weten dat hij maandelijks groepen uit China begeleidt tijdens hun tour door Marokko en natuurlijk maakte een bezoek aan Chefchaouen ook onderdeel uit van zijn programma. De betreffende gids vloog dus maandelijks van China naar Marokko en vice versa.
Mohammed (van het blinden project) wees mij (Dees) op een berber vrouw, die een bepaalde ‘mark’ op haar kin had. Dit kenmerk bestond uit blauwe punten en lijntjes. Dit als teken van het berber-zijn.
Voor onze komst op dit blinden project, kregen de kinderen geen les, met uitzondering van 1x per week muziek o.l.v. de muziekdocent Abdobari. Het blijkt dat iedere leerling van deze blinden associatie 1 ouder heeft die blind is. Godzijdank zijn dus niet beide ouders blind.
Er zouden nieuwe leerlingen instromen, te weten o.a. Musah en Badr, maar dat gebeurde niet.
Wij denken er wel eens over om al onze nieuwsbrieven te laten vertalen in het Engels en dit in boekvorm uit te geven, zowel in het Nederlands als in het Engels. Een grofmazige schatting maakt duidelijk dat het nu al om zo’n 1 miljoen tekens gaat. Ook het digitaliseren van vele foto-albums is een idee dat bij ons leeft. Wie gaat deze klussen klaren? Een mailtje naar Student aan huis maakte duidelijk dat zij deze diensten niet leveren. Andere opties kunnen zijn: Vertaalbureau (te kostbaar); een Workawayer (te lang een vreemde in huis); een berichtje ophangen op een faculteit Engels van een hogeschool cq universiteit (welke student wil dit doen?) Of misschien moeten we het plan maar laten varen…….of heeft de lezer een idee?
Onze tijd in Marokko loopt alweer bijna ten einde. Eind juni/begin juli zullen wij huiswaarts keren voor onze verlofperiode. Wij zijn heel blij (geweest) met onze huidige huurder, die in Vlissingen was om een jacht te bouwen. Op 23 mei zal de sea trial plaatsvinden en daarna zullen wij horen of de huurder eind juni of begin juli zal gaan vertrekken uit ons appartement. Dat is prima geregeld, aangezien ons visum verloopt op 7 juli.
Binnenkort kan Ben dus weer op een bankje op de boulevard in Vlissingen kletsen met de toeristen uit voornamelijk België en Duitsland; tot die tijd praat hij wel met de toeristen van over de hele wereld die Chefchaouen bezoeken.
Abdel Majid, de blinde man achter het weefgetouw, vindt het geweldig dat wij helpen op het project. Op een dag reageerde hij wel erg enthousiast door te zeggen: ‘Jusqu’à 19.00 heures, Desirée est vendeur/vendeuse et à partir de 19.00 heures elle devient professeur’.
De les op 30 april verliep verre van gesmeerd, maar dat was te begrijpen…...de kinderen - die nooit ergens komen - waren zeer opgewonden over hun excursie een dag later naar Rabat. Ook moesten er nog vele zaken geregeld worden voor dit uitje naar de Marokkaanse hoofdstad. Medewerkers, kinderen en ouders verzamelden zich op het kleine kantoortje en iedereen was erg luidruchtig. In de hectiek kregen we verder nog bezoek van een gymleraar die een kijkje kwam nemen. Zelf gaf hij gymles in a ‘rural area’. In ieder geval ging mijn les behoorlijk verloren, maar ach….een kniesoor die daar op let………..Feit is natuurlijk wel dat het weer ontbrak aan planning. Het is prima dat aan de vooravond van een excursie een meeting plaatsvindt met medewerkers, ouders en kinderen, maar dan moet je de les laten vervallen. Twee dingen half doen (meeting en lesgeven) werkt niet.
1 mei: Dag van de Arbeid. Un jour ferié. Het project is gesloten, althans dat was ons verteld. Echter: Het bleek dat de honneurs werden waargenomen door derden. Zoals altijd slechte communicatie. Hoe het ook zij: De kinderen (onze leerlingen) en alle medewerkers hebben een excursie naar Rabat, inclusief bezoek moskee en dierentuin en een picnic. Ook wij werden uitgenodigd. Heel attent, maar dit soort dingen lukt Ben niet meer vanwege zijn beperking.
Nou ja, voor ons is het geen punt om ‘thuis’ te blijven. Wij horen de enthousiaste verhalen wel van de leerlingen. Normaal gesproken geven wij les op dinsdag, woensdag en donderdag. Aangezien wij woensdag 1 mei dus geen les kunnen geven, wordt besloten om dan maar op maandag 29 april te komen. (Achteraf werd duidelijk dat lesgeven niet doorging, doch wel het promoten van de geweven produkten). Geen probleem voor ons…………..
Aan het begin van dit reisverslag werd melding gemaakt van het feit dat wij naast het blindenproject ook onze diensten hadden aangeboden op een project Social Care for children. Wij werden daar behoorlijk aan het lijntje gehouden: Eerst was er een uitwisseling tussen de kinderen van Chefchaouen en de kinderen van Casablanca; daarna was er een ‘festival mondial’; vervolgens was er een vergadering en als alles achter de rug zou zijn, konden wij beginnen. Wij hadden echter helemaal niets meer vernomen. Het werd dus tijd om zelf maar weer aktie te ondernemen. Wij wilden duidelijkheid: Konden we nu beginnen of niet? Had het nog wel zin? Wij lieten weten dat de tijd snel voorbij gaat en dat we eind juni terugkeren naar Nederland. En natuurlijk zijn we al een maand werkzaam op het blindenproject (naar volle tevredenheid), maar we hadden nog wel ruimte om een dagje in de week voor het andere project te werken. Of ging de Ramadan weer roet in het eten gooien? Wij hadden in ieder geval geen zin meer in allerlei Afrikaanse beloftes, excuses en uitstel. Bovendien gaan we niet op onze knieën vallen om gratis te mogen werken. Het was dus ‘take it or leave it’….Graag of niet….
Welnu, de man met wie wij spraken (hij sprak nauwelijks Frans), toonde geen enkele belangstelling; bood zelfs geen stoel aan, gaf geen hand en keek ons nauwelijks aan. De kinderen van het project (schattige schoffies) kwamen brutaal op ons af. En weer durfde de man te zeggen dat wij morgen maar terug moesten komen……..Dat deden we, maar alleen om dit project te cancelen, want men had weer een ander smoesje bedacht, namelijk: Er moest een authorisation geregeld worden bij de municipality….nee dus….wij waren helemaal klaar met dit project. Dit keer zat er een delegatie van zo’n 5 mannen voor onze neus, die onze ervaring aanhoorden. Wij zagen dat men schrok toen duidelijk werd dat wij al 6 keer waren geweest en weer waren weggestuurd. Zij zeiden niets, boden zelfs geen excuses aan, maar keken ons slechts met grote ogen aan. Toch was het een leermoment voor de heren, al was het maar omdat ik (Dees) - vanwege de Franse taal - het woord voerde en men totaal niet is gewend dat een vrouw het voortouw neemt en al helemaal niet als een vrouw ook nog een kritische noot laat horen. Onze down to earth mentaliteit was een ware eye-opener….hahaha! Dus: Tot onze terugkeer naar Nederland (waarschijnlijk eind juni/begin juli) zullen we alleen maar aktief zijn op het project voor de blinden, maar dat is ook prima.
Hoewel Marokko uiteraard geen Ghana is, zien we toch vaak Afrikaanse overeenkomsten als het gaat om het gebrek aan communicatie en uitleg, het gebrek aan planning, het hap-snap handelen, de vele excuses en beloftes en blablabla-verhalen, de vorm die altijd weer belangrijker lijkt te zijn dan de inhoud e.d. Zomaar enkele voorbeelden op het blindenproject: Verkoper Mohammed is niet aanwezig. Navraag leert dat hij naar de kapper is. Als wij besluiten hem te bellen, gaat de telefoon van Mohammed over bij zijn blinde vader Ahmed die alleen maar Arabisch kan spreken. Later bleek dat Mohammed de hele dag afwezig zou zijn (moest met zijn vrouw op pad). Niemand die iets uitlegt. Nog later bleek dat Mohammed gewoon was gaan voetballen en sterker nog, hij heeft helemaal geen vrouw! Wat een kletsverhalen! Wij zijn dus alleen op het project samen met…..2 blinden! Allereerst is dit Ahmed (de vader van Mohammed) en verder is de blinde Abdel Majid aanwezig en hij staat achter het weefgetouw. Twee blinden dus, waarvan er één slechts Arabisch spreekt en de ander Arabisch en Frans. Het zou toch normaal zijn als in ieder geval Mohammed aanwezig zou zijn ( hij kan zien en spreekt een beetje Engels en weet ook precies de maten en de prijzen van de produkten). Kortom: Wij moesten het dus maar zien te rooien. Dat dit lastig was toen er klanten kwamen, moge duidelijk zijn. Plotseling kwam er een klant uit Frankrijk die een jasje kocht. Omgerekend: 18 Euro. De aardige man gaf 20 Euro en schonk de resterende 2 Euro aan het project. Ik (Dees) gaf de 20 Euro aan de oude blinde Ahmed. Vervolgens gingen wij wederom op zoek naar Mohammed en belden ook Saida (de voorzitter die elders les - filosofie - aan het geven was).
Ook zij had dezelfde ervaring en kon Mohammed niet bereiken en ook zij vond het een slechte zaak dat wij helemaal alleen met 2 blinden in de shop stonden. Hoe het ook zij: Mohammed was weg en bleef weg. De oude blinde Ahmed kon slechts onze stemmen horen die telkens weer de naam van zijn zoon Mohammed riepen. Hij kon dit totaal niet plaatsen. Hij wist bovendien niet dat wij Mohammed ook wilden spreken over andere dagelijkse dingen waar wij tegenaan liepen. In onze cultuur zo normaal, maar hier dus niet. Voor de oude blinde Ahmed was de hele consternatie aanleiding om de 20 Euro woest op de tafel te gooien. Hij interpreteerde de situatie als volgt: Wij zouden hem (Ahmed) niet vertrouwen, omdat wij Mohammed wilden spreken…..pfff….
Als er klanten komen die een sjaal willen kopen, moeten wij graaien tussen de andere artikelen en laat blinde Abdel Majid doodleuk weten dat we geen sjaals verkopen, terwijl blinde Ahmed - op de tast – aan komt zetten met sjaals. Wat moet een klant wel niet denken van deze chaotische taferelen? Is echter totaal geen issue hier.
Als wij het internet in de klas willen gebruiken is er geen signaal en worden we door pa Ahmed verwezen naar zoon Mohammed, die er dus niet is….Het schiet niet op….
En hoe zit het eigenlijk met lesgeven tijdens de Ramadan? Zou het niet normaal zijn als dit met ons wordt kortgesloten?
Wij hebben dit al aangekaart toen wij een maand geleden begonnen (Nederlandse planning), maar nog steeds was het niet duidelijk. Eerst werd gezegd dat wij gewoon les konden geven, maar wel een uur eerder. (In plaats van 19.00 uur, zouden we dan om 18.00 uur moeten starten). De leerlingen echter lieten weten dat zij tijdens de Ramadan alleen maar ‘s avonds om 22.00 uur konden komen. Eerst moest er namelijk gegeten worden. Lesgeven van 22.00 tot 23.30 uur lijkt ons geen optie. Dit werd bevestigd door Saida. Volgens haar zou er niemand komen op dat tijdstip. Wellicht was het tactiek van de leerlingen en wisten zij drommels goed dat wij niet om 22.00 uur zouden verschijnen en zij niet om 22.00 uur zouden komen. Zeker de grote grieten hebben meer belangstelling voor hun mobiel dan voor de les en kwebbelen er vrolijk op los. Plotseling wordt bovendien duidelijk dat de leerlingen in de Ramadan nationale testen moeten doen op school. Niemand die zich afvraagt of dit mogelijk is met een lege maag, maar goed….Okay, moeten we dan wellicht het hele lesgeven tijdens de Ramadan maar vergeten? Is het nou zo moeilijk om gewoon duidelijkheid te geven? Blijkbaar wel, het toverwoord planning kent men hier niet.
Kleine potjes hebben grote oren….Als wij met voorzitter Saida praten, valt ons op dat de leerlingen er gewoon bij staan en meeluisteren. In deze cultuur is dat gebruikelijk. Niemand die dit onbeleefd vindt.
Als wij bovenstaande zaken bespreken met Saida en wij haar hebben duidelijk gemaakt dat wij een keer om de tafel willen met Mohammed en bovendien willen weten waar we aan toe zijn gedurende de Ramadan, belooft zij een gesprek te regelen en dat vond plaats op 3 mei. Hoewel Mohammed wel het boetekleed aantrok, werd toch weer alles afgedaan met: ‘It’s our culture’. In ieder geval werd duidelijk dat er tijdens de Ramadan geen les wordt gegeven. Wij kunnen wel komen voor de ‘selling’, doch niet voor de ‘teaching’.
Voor wat betreft het blinden project: Er worden niet alleen produkten in Chefchaouen gemaakt, maar ook elders. In een plaats op zo’n 500 km. afstand van Chefchaouen worden ook materialen vervaardigd, doch niet door blinden. Uiteindelijk komen ook deze produkten terecht in ‘onze’ shop en dat is natuurlijk niet helemaal ‘comme il faut’ (althans in een Nederlandse denkwijze), maar hoe het ook zij: Uiteindelijk wordt het goede doel geholpen.
Op 4 mei kwam Fatima op bezoek (de docente Engels die wij ontmoet hebben op British Language Academy Chefchaouen). Dat was leuk om even de zinnen te verzetten, want die dag was ik (Dees) ziek. Voor de zoveelste keer migraine, overgeven e.d. Echter: Fatima belde af, maar kwam toch een dag later. Althans dat had zij beloofd. Echter: Nog steeds heet dit land Marokko, waar een belofte helemaal niets zegt. Fatima kwam dus weer niet……
5 mei/6 mei/7 mei/8 mei……..over de startdatum van de Ramadan lopen de meningen uiteen, maar feit is dat de komende maand in het teken zal staan van de Ramadan………Wij hebben alle respect voor een ieders cultuur , traditie en religie, maar soms kan dit blokkerend werken voor de ontwikkeling. En wanneer is de Ramadan ten einde? Ook dit is onduidelijk…..4 juni? 5 juni? 6 juni? 9 juni? We zullen het wel zien……..
De islamitische kalender wordt maankalender genoemd, omdat deze gebaseerd is op de fasen van de maan. Hij telt 12 maanden van 29 of 30 dagen. Hij is dus 11 of 12 dagen korter dan onze gregoriaanse kalender, die een zonkalender is.
Ten gevolge van de Ramadan gaat Marokko weer over op de wintertijd. Dit betekent concreet dat de klok op zondag 5 mei om 3.00 uur AM een uur wordt teruggezet en deze wintertijd zal duren tot zondag 9 juni om 2.00 AM.
Als we een keer naar de ‘outskirts’ van Chefchaouen lopen, besluiten we om op zoek te gaan naar de nieuwe lokatie van British Language Academy. Deze zou zich bevinden in de buurt van het ziekenhuis. Wij vroegen het aan vele mensen, maar niemand wist het. Is de school nog niet operationeel? Het blijft vooralsnog een groot vraagteken. Al lopende kwamen we langs een school waar Engels en Frans werd onderwezen en onze nieuwsgierigheid werd geprikkeld. Wij trokken de stoute schoenen aan en gingen naar binnen.
Binnen no time zaten we te praten met de direkteur. Het bleek te gaan om een instituut waar weliswaar Engels en Frans werd onderwezen, maar gericht op administratie, boekhouden e.d. Ook deze man wist niets van een eventuele opening van talenschool British Language Academy.
Wij hebben nog even gedacht om gastlessen te geven op middelbare scholen, maar deze bevinden zich op grote afstand van onze accommodatie. Bovendien zou volgens één van de beheerders van ons onderkomen voor alles een autorisatie van de Gemeente nodig zijn. Alles gaat moeilijk in Marokko en het schiet niet op. Wij moeten ons dus maar alleen richten op het blinden project.
Dagelijks krijgen we te horen: Labas? Het Arabische woord voor: How are you? Het antwoord in stijl dat past in de cultuur luidt dan: Hamdulillah, of tewel: We thank God; By God’s willing; By the grace of God…
Op de eerste dag van de Ramadan - 7 mei - treffen we mensen uit Noorwegen in de shop. Zij hadden geen idee dat het Ramadan was en waren op vakantie in Spanje en hadden slechts even de oversteek gemaakt, zodat zij in Afrika waren…..pfff…….Dat wij iets anders verstaan onder Afrika mogen duidelijk zijn. Nadat de vrouw iets gekocht had, mocht de man betalen. Nadat hij geld had gepakt en had betaald vertrokken zij.
Echter: Mohammed van het project zag dat hij zijn creditcard had verloren. Deze lag op de grond. Mohammed sprintte de winkel uit en kon de man nog inhalen. Het moge duidelijk zijn dat deze laatste erg blij was.
Zoals vaker gemeld schort het aan communicatie. Het was ons opgevallen dat we Abdel Kader (naast Saida, de baas op het project), al ruim een week niet meer hadden gezien. Toen we naar hem vroegen, kregen we te horen dat hij zo’n anderhalve week eerder was afgereisd naar Mekka en daar zo’n 4 tot 6 weken zou blijven. Wij kunnen hem dan waarschijnlijk nog net gedag zeggen voordat we huiswaarts keren.
De Ramadan ontwricht het hele normale leven. Op straat is het stil. ’s Morgens is het moeilijk om brood te kopen. Eetgelegenheden zijn gesloten. De fleurige medina is veranderd in een doods gebeuren. Na zonsondergang komt alles weer tot leven en gaat men eten. Eén van de beheerders van onze accommodatie liet weten dat hij ’s avonds omstreeks 19.30 uur zijn ontbijt nuttigde; omstreeks 22.00 uur ’s avonds stond de lunch gepland en om ongeveer 2.30 uur ’s nachts was het ‘dinner time’. Ook vreemd om geen les meer te geven. Wij kregen te horen van Mohammed dat de kinderen het ook erg jammer vonden, maar ja…men had nu eenmaal van hogerhand besloten dat er tijdens de Ramadan geen teaching mocht plaatsvinden en hij voegde er aan toe: ‘I don’t know, I am only the seller’. Wij kunnen dan alleen maar diep zuchten en wederom denken: Culture is blocking the development.....
Hadden wij tijdens de vergadering op 3 mei laten weten dat het in onze beleving normaal zou zijn als Mohammed altijd in de shop zou zijn, omdat hij ziende is, Engels spreekt en op de hoogte is van alle prijzen van de artikelen, echter…op 7 mei stonden we er weer helemaal alleen voor. Slechts de oude, driftige, blinde Ahmed was aanwezig. En jawel hoor, toen kwam er een Spaanstalige toeriste die kussenhoezen wilde kopen. Zij sprak geen woord Engels noch Frans. Nou, toen kon ik (Dees) in ieder geval mijn Spaans in de praktijk brengen (ik ben sinds eind februari online doende om een beetje Spaans te leren). Ik liet de blinde man voelen aan een kussenhoes en op deze manier kon hij mij (Dees) de prijs melden, te weten: 50 Dirham (5 Euro) per stuk. De Spaanstalige dame wilde 2 exemplaren, maar wilde een korting hebben. Dit moest ik (Dees) duidelijk proberen te maken aan de oude, blinde Ahmed die alleen maar Arabisch spreekt. Uiteindelijk kwam alles goed en mocht de toeriste 8 Euro betalen voor 2 exemplaren. Iedereen blij!
Situatie buiten bij ons project: Een man stapt op Ben af en vraagt of hij wiet wil kopen (komt vaak voor hier in Chefchaouen). Humoristische Ben reageert als volgt: ‘Nee, dat is niet nodig, want ik heb nog 3 kilo thuis liggen’. Grapjes worden vaak niet begrepen (humor is ook een kwestie van ontwikkeling) en daarom kijkt de man zeer verbaasd, is met stomheid geslagen en loopt hoofdschuddend weg..…hahaha!
En dan lopen we op straat twee mensen tegen het lijf waar we vorige maand mee onder 1 dak hebben gewoond tijdens de opstart van de talenschool. Het betrof kok Bilar (die ook al is vertrokken) en de enige overgebleven cursist Arabisch, zijnde Basli (uit Maleisië). Volgens beiden is British Language Academy inmiddels van start gegaan.
Vreemde ervaring op 8 mei: De Ramadan zorgt voor vervelende situaties…..In eerste instantie hadden de mensen op het blinden project ons verteld dat wij tijdens de Ramadan geen les konden geven, maar wel door konden gaan met de verkoop van de geweven produkten. Natuurlijk vonden wij het heel erg jammer dat het lesgeven niet doorging, maar vooruit….we moeten de cultuur respecteren, nietwaar? Nadat we dus in de Ramadan enkel en alleen gestart waren met onze ‘ selling activities’, kregen we na twee dagen te horen dat ook de ‘selling’ niet meer aan de orde zou zijn. Wat was er gebeurd? Toen een gids ons de geweven stoffen hoorde promoten, werd hij heel erg boos. Zo boos zelfs dat het ons beangstigde. Later werd duidelijk dat mensen tijdens de Ramadan vaak geprikkeld zijn en afkickverschijnselen vertonen. Hoe het ook zij: Wij begrepen totaal niet waarom de man zo tegen ons uitviel. Hij stapte zelfs de shop in en begon te schreeuwen naar de oude blinde Ahmed. Hij dreigde de politie in te schakelen. Wij stonden verbouwereerd het hele tafereel gade te slaan. Het bleek dat wij als vrijwilligers twee ‘authorizations’nodig hebben, één om te mogen lesgeven (en deze moet geregeld worden bij de Gemeente) en één om te mogen verkopen (en deze moet geregeld worden bij de politie).
Wij hebben altijd van de mensen op het project begrepen dat de autorisatie m.b.t. het lesgeven was geregeld, doch blijkbaar was er nog geen autorisatie aanwezig voor wat betreft de verkoop. Hoe het ook zij: De mensen van het project waren bang dat de gids naar de politie zou gaan en zij vroegen ons dan ook om te stoppen met de verkoop aktiviteiten. Kortom: No teaching and no selling during Ramadan.
Op diezelfde dag ontmoetten we Jamal, de zoon van de oude Ali Raissouni (de vermogende man die het hier in Chefchaouen voor het zeggen heeft). Om even in herinnering te roepen: Deze Raissouni was destijds een partnership aangegaan met Harim, de direkteur van talenschool British Language Academy en beide heren (Ali Raissouni verantwoordelijk voor Arabische lessen en Harim verantwoordelijk voor de lessen Engels) kickten op macht en geld en wij - de vrijwilligers - zaten ingeklemd tussen deze twee mensen. Inmiddels is het partnership tussen beide heren van de baan, omdat de situatie onhoudbaar werd. Wij hadden op tijd eieren voor ons geld gekozen en hadden op eigen kracht nieuwe accommodatie en een nieuw project gevonden. Toen we dan ook de zoon van de oude Raissouni zagen, kwam dit alles weer boven drijven. Wij lieten hem weten dat we blij waren een ander project gevonden te hebben. Niet veel later ging de telefoon op het project en belde de oude Raissouni naar de oude blinde Ahmed. Waarschijnlijk heeft zoon Jamal zijn vader Ali Raissouni ingelicht over het feit dat wij op het blinden project werken. De oude blinde Ahmed was door het hele gebeuren met de gids (die had gedreigd met de politie) en door het telefoontje van Raissouni behoorlijk van slag en vroeg ons te vertrekken en pas terug te komen na de Ramadan. Wij waren met stomheid geslagen…………….Daar stonden we dan met al onze beste bedoelingen……
Gelet op bovenstaande besloten wij om te gaan praten met ‘le président’ van het project, zijnde mevrouw Saida. Ook zouden we graag eens praten met de dagelijkse baas, te weten Abdel Kader, doch hij zit in Mekka. Zowel Abdel Kader als Saida spreken naast Arabisch, ook Frans. Op 9 mei belden we met Saida en nodigden haar uit om bijvoorbeeld in het weekend eens langs te komen op onze accommodatie. Echter: Saida zat in Tanger en zou op 10 mei terugkeren naar Chefchaouen. Zij beloofde ons terug te bellen op 10 mei, zodat we een afspraak konden maken en de lezer raadt het al….er gebeurde weer niets!!!!! Wij zouden echt niet meer weten wat we meer zouden kunnen doen. Het enige is afwachten totdat de Ramadan voorbij is en dan hopen dat we de laatste weken van juni nog eens aan de babbel kunnen gaan. Mocht dat ook niet lukken, dan kunnen we onze ervaringen op de mail zetten. Ja, ja, geduld is een schone zaak……patience moves mountains!
Maar…..hoera! Op 11 mei botsten wij letterlijk buiten op straat tegen Saida aan. Zij was erg druk geweest in Tanger en was doende om spullen op te slaan in een hal in Chefchaouen. Deze spullen kwamen uit Tanger en waren bestemd voor de arme mensen in de countryside in Marokko. Het beste mens is altijd voor anderen in de weer en is zeer bevlogen.
Wij maakten terplekke een nieuwe afspraak en op 12 mei konden we dan eindelijk aan de babbel in onze accommodatie Sevilla. Toen werd de lucht geklaard. Zij begreep ons, sprak waardering uit en ging dingen oplossen.
Met beide beheerders in ons onderkomen hebben we een zeer goed contact. De ene is 58 jaar en de andere werd op 12 mei 60 jaar.
Van oktober t/m. april hebben wij behoorlijk kou geleden in Marokko. De eerste dagen van mei werd het warm, maar al snel werd het zelfs bloedheet…..van het ene uiterste in het andere uiterste……….
Vrijheid van meningsuiting...zó gewoon in Nederland, maar niet in Marokko…..democratie in Marokko is een nul. Wie slecht praat over de koning kan een levenslange gevangenisstraf tegemoet zien. Niet voor te stellen…......!
Voorlopig zitten we dus nog in de Ramadan en daarna beginnen we aan het staartje van onze tijd in Chefchaouen………..
Beste lezers, tot de volgende keer maar weer!
Hartelijke groet,
Ben en Dees
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley