De start op BLA Chefchaouen

Chefchaouen krijgt een British Language Academy (BLA) Vanaf 14 maart 2019

Wij zijn sinds 10 maart 2019 in het prachtige, rustige Chefchaouen in Marokko. Het is een schilderachtig plaatsje, midden in de medina en midden in de bergen (Rif mountains). Deze streek is een beetje een vergeten gebied en mensen voelen zich hier enigszins achtergesteld. De beslissingen die in de hoofdstad Rabat worden genomen, lijken voorbij te gaan aan Chefchaouen en dit levert problemen en spanningen op.

Wij zijn in afwachting van de start van de nieuwe talenschool British Language Academy, alwaar mensen terecht kunnen voor Engels (en wellicht in de toekomst ook voor Frans). Momenteel worden er ook Arabische lessen gegeven in het immens grote schoolgebouw. De mensen waar wij mee te maken hebben, zijn: Charif (manager dagelijkse gang van zaken, spreekt alleen Arabisch); Bilar (kok, spreekt alleen Arabisch); Eismaille en Ahmed (broers, docenten Islamic Studies/Koran, spreken alleen Arabisch); Elabderahnane (docent Arabische taal, spreekt naast Arabisch ook een beetje Engels); Fatima (docente Engels, spreekt Arabisch, Engels en een beetje Frans). Verder zijn er 4 cursisten die Arabische lessen volgen. Alle 4 zijn zij afkomstig uit Maleisiё. Het betreft een echtpaar, te weten Aziz (61) en Lisa (46) en dan nog twee jonge knapen, zijnde Hassan (18) en Hafiz. Met deze 4 cursisten kunnen wij Engels praten. Zij zijn in Marokko om 3 maanden iedere dag ‘Arabic classes’ te volgen. Voor deze 4 cursisten zijn maar liefst 3 docenten aanwezig. Begin april zullen zij terugkeren naar Maleisiё. Ben en ik (Dees) zijn de enige vrijwilligers voor British Language Academy en wij vinden het heel bijzonder dat wij als pioniers mogen helpen met het opstarten van een nieuwe talenschool in het prachtige Chefchaouen. Aan het roer staan twee mensen, te weten: Direkteur Harim van British Language Academy en Ali Raissouni, een zeer oude en vermogende man uit Chefchaouen, die macht en gezag uitstraalt. Harim is een partnership aangegaan met deze oude Ali Raissouni.

Veel docenten staken in Marokko.…Rabat…Fes…Casablanca…Chefchaouen...Voor wat betreft Rabat hadden we hierover gelezen; in Fes, Casablanca en Chefchaouen hebben we dit met eigen ogen gezien.

Toen we met Kerst en Oud en Nieuw in Chefchaouen waren, logeerden we in een hotelletje. Nu wonen we op school. Destijds hadden we een leuk contact met de twee beheerders van ons onderkomen en zij wisten dat wij wellicht weer terug zouden keren naar Chefchaouen vanwege de start op de nieuwe talenschool British Language Academy. Het leek ons dan ook wel leuk om even langs te gaan en te vertellen dat we waren gearriveerd. Dit tot groot genoegen van de beide heren.

Soms schalt er Arabische muziek door het gebouw; meestal in de keuken bij Bilar of het komt voor dat de docenten Islamic Studies/Koran zelf zingen. In ieder geval roepen zij de hele dag: Inch’Allah (als God/Allah het wil) en Hamdullilah (we thank God)……tsja…….

Na een kleine week Chefchaouen leek het ons wel een goed idee om ons nader te introduceren bij de mensen die slechts Arabisch spreken. Onze direkte collega Fatima (docente Engels), was bereid om ons praatje te vertalen van Engels naar Arabisch. Op deze manier kregen de mensen waar wij mee samen wonen toch een beetje een idee over onze achtergrond. Tevens namen we afscheid van Bushra, want de dag er op (16 maart) ’s ochtends in alle vroegte vertrok Bushra. Zij had ons vanaf onze komst op 10 maart vergezeld. Deze vrijwilligster had in Casablanca op de nieuwe lokatie van British Language Academy gewerkt en had haar laatste week in Marokko doorgebracht op onze nieuwe school in Chefchaouen. Deze vrijwilligster – van origine afkomstig uit Pakistan – maar vanaf haar zesde woonachtig in Engeland (Birmingham) ging weer via Casablanca terug naar huis. Overigens: De betekenis van de naam Bushra is: Good news.

Kok Bilar heeft zijn vrije dag op zaterdag. Natuurlijk is het geen enkel punt om die dag self supporting te zijn, maar wat gebeurde er? De Maleisische cursiste Arabisch, Lisa, wilde graag een keer haar eigen food maken, dat wil zeggen een Thais gerecht en wel Tom Yam (ons nog wel bekend van onze tijd in Zuid-Oost Aziё) en iedereen kon mee-eten. Lisa en Aziz hechten waarde aan hun eigen eten en willen graag af en toe Aziatisch eten. Lisa heeft dan ook haar eigen kleine ‘ travel kitchen’ meegenomen naar Marokko en een koffer van 20 kg. aan ingrediёnten. Voor ons is dit niet voor te stellen. Wij zijn ‘global eaters’, zijn easy going and flexible en lusten alles….

En dan gaat de telefoon en hoort Ben aan de andere kant van de lijn een Nederlandse vrouwenstem die zich meldt met Karin. Wat blijkt? Deze Nederlandse vrouw is getrouwd met een Marokkaanse man, Pako geheten. Het bleek dat Pako een ver familielid van de oude man Ali Raissouni is, (die een samenwerkingsverband/partnership is aangegaan met onze direkteur Harim van de talenschool British Language Academy). Pako en Karin waren met hun zoon Ibrahim en een zus van Pako even op bezoek bij de oude Ali. Toen Ali vernam dat Karin een Nederlandse was, liet hij weten dat hij onlangs kennis had gemaakt met twee Nederlandse vrijwilligers (wij dus) die binnenkort gaan starten op de eerste talenschool in Chefchaouen. Ali regelde dus een kennismaking en dat was bijzonder. Allereerst lieten wij de school zien en daarna togen we allemaal naar het huis van Ali. Er volgde een bezichtiging door zijn huis dat dateert uit 1471. Enkele dagen eerder hadden wij die rondleiding al gehad door een zoon van Ali, zijnde Jamal. Toen echter hadden we onze camera niet bij ons, nu wel en dus kregen we een nieuwe kans om dit bijzondere huis (inclusief bibliotheek) te kunnen fotograferen. Onder het genot van de bekende Marokkaanse thee werd verder gepraat. Het was een geweldige ontmoeting en natuurlijk heel speciaal om in het Nederlands te kunnen praten met deze aardige mensen Karin, Pako en Ibrahim. De oude Ali wil alle touwtjes in handen houden en liet via vertaler Pako (hij spreekt Arabisch) aan ons weten dat alle nieuwe studenten zich bij ons (Ben en Dees) moeten melden. Uiteraard gaat dit niet werken, omdat wij geen Arabisch spreken. Direkteur Harim heeft al lang geregeld dat Fatima (docente Engels) en Charif (manager dagelijkse gang van zaken) vanaf 18 maart aan de telefoon moeten zitten en dat is prima. De oude Ali echter wil graag alles zelf regelen en beslissen en liet weten dat wij voor kleine onbelangrijke dingen wel bij anderen terecht kunnen, doch als er zich grote belangrijke zaken zouden voordoen, dan moesten wij maar één persoon raadplegen en dat was.…juist ja… uiteraard Ali Raissouni. Wij voelen dat deze oude baas erg op ons is gesteld. Telkens als hij ons ziet begint hij te lachen, slaat ons op de schouders, schudt handen, trommelt iedereen op om de mensen uit Holland te begroeten. Ali en Ben zijn de beste maatjes. Ali liet weten dat hij een boek heeft met allemaal namen van Nederlandse mensen. Hij vond het wel een goed plan als wij met deze mensen contact op zouden nemen…hahaha..en dus schuifelde hij naar zijn vele boekenkasten, archiefdozen, documenten. Vanzelfsprekend kon hij het betreffende boek niet vinden tussen de enorme chaos. Ach, wij laten hem maar begaan. Het is alleen maar positief dat het contact zo fijn is, dat komt de samenwerking alleen maar ten goede.

Wij zijn ons dus aan het voorbereiden op de opening van de school: Er wordt gebrainstormd met Fatima (de docente Engels), met Charif (onze dagelijkse contactpersoon), met Eismaille en Ahmed (de docenten Islamic Studies/Koran) en met Jamal Raissouni (de zoon van Ali Raissouni). Flyers werden voorzien van een stempel met daarop het adres van de school in het Arabisch en het telefoonnummer. Mochten we de lokatie moeten uitleggen, dan kunnen we zegggen: ‘En face de Hotel Salam et derrière l’école primaire Lala Fatima’. (Lala is Arabisch voor mrs.). Uiteraard zullen cursisten ook de prijs willen weten en inmiddels is duidelijk dat studenten 600 Dirham per 3 maanden moeten betalen (zo’n 60 Euro). Niet studenten betalen 800 Dirham voor 3 maanden. Verder moet 100 Dirham (10 Euro) betaald worden voor een boek. De cursisten krijgen 2 lessen per week van anderhalf uur.

Wij hadden gepland om op maandag 18 maart op pad te gaan om de flyers uit te delen, samen met Eismaille en Charif. Echter: Er mag hier niets gebeuren zonder de toestemming van de ‘local authorities’ en het lijkt erop dat er maar 1 persoon in Chefchaouen macht en gezag heeft en dat is Ali Raissouni. En laat deze oude man nu net de zakelijke partner zijn van onze direkteur Harim.

Onze positie is niet altijd even gemakkelijk. De oude Ali zegt dit, direkteur Harim zegt dat en dan is er nog Charif die zich er ook graag mee bemoeit. Iedereen wil de baas spelen. Soms staan wij echt met de oren te klapperen, bijvoorbeeld als Harim tegen ons zegt: ‘Don’t say that you are volunteers, it’s our secret, just say that you are my friends’; dat is natuurlijk te gek voor woorden. Wij zijn volunteers en dat mag iedereen weten. Feit is dat er pas flyers uitgedeeld mogen worden als hier toestemming voor is verleend. Als je tijdens het flyeren zou worden gecontroleerd en het zou blijken dat je geen toestemming op zak hebt, dan heb je hier een groot probleem. Tsja…en het kan natuurlijk niet zo zijn dat Ben en Dees met al hun goede bedoelingen gearresteerd worden….hahaha! Oké, wachten dus op de toestemming. En wie gaat dit regelen? Juist ja, de stokoude Ali Raissouni….hij schuifelt wel naar de burgemeester……..……hahaha!!!

Natuurlijk komen er ook wel eens mensen langs. Zo ook ‘s avonds op 16 maart. Het betrof een stel uit Tanger. De vrouw sprak eigenlijk slechts Arabisch (hoewel ook een heel klein beetje Frans). De man echter sprak goed Frans en wij werden meteen uitgenodigd om samen de tagine te verorberen die zij terplekke in de keuken aan het bereiden waren. De mensen zijn allerliefst en de gastvrijheid is enorm, maar wij bedankten vriendelijk, want…..’s avonds om 23.00 uur nog warm eten lijkt ons niet zo gezond. (Wij hebben er al moeite mee dat wij ’s avonds om 20.30-21.00 uur aan tafel worden verwacht).

Voor de 4 cursisten Arabisch zijn 3 docenten aanwezig. Ik (Dees) had begrepen dat de cursisten slechts les krijgen uit een boek en dat het dus best saai was en weinig interactief. Bij British Language Academy zijn we gewend dat er in ieder klaslokaal een screen hangt en de teachers het internet kunnen gebruiken. Wellicht zou dit ook een idee zijn voor de ‘Arabic classes’. Toen ik dit liet weten aan docent Elabderahnane (Arabic language), deelde hij mijn mening en hoopte dat dit ooit verwezenlijkt zou kunnen worden en natuurlijk sloot hij af met de gevleugelde woorden hier: Inch’Allah.........als Allah het wil…Overigens: Op dit moment zijn er nog helemaal geen screens (en dus ook niet voor ons, voor Engels, voor British Language Academy). Waarschijnlijk zal de oude Ali Raissouni hier weer over moeten beslissen en tsja….dan zullen we moeten wachten op Allah, want….Inch’Allah…..Echter: Het blijkt dat screens zullen worden aangeschaft als studenten zich hebben ingeschreven. Deze screens kunnen dan gebruikt worden in de ‘English classes’ en ook in de ‘Arabic classes’.

Zomaar een weetje…..Een rechter in Marokko verdient omgerekend 900 Euro per maand.

Behalve de 5 bekende ‘pijlers’ in de Islam, blijkt dat je ook extra ‘credits’ kunt verdienen bij Allah en dit bijvoorbeeld in de vorm van extra vasten. Docente Fatima vertelde dat dit laatste geschiedt op vrijwillige basis. Als mensen kiezen voor extra vasten, dan gebeurt dit meestal op een maandag en/of een donderdag. Dit verklaarde dan ook dat wij soms de Maleisische cursist Aziz die hier 3 maanden Arabische lessen volgt, niet zien tijdens het eten.

Op 18 maart is er geen internet. De hiёrarchie vraagt dat we dit eerst - met behulp van docente Engels, Fatima - moeten melden aan Charif (dagelijkse leiding), die vervolgens weer richting oude man (Ali Raissouni) moet gaan. In gewoon Nederlands: Het schiet niet op…….maar…hoera….gelukkig bleek dit niet nodig te zijn, want Charif kon het internet resetten en het problem was opgelost.

Nog steeds is er geen toestemming om te flyeren. Ik (Dees) kon de lakse houding niet langer meer aanzien en besloot de boel te gaan activeren. Er werden berichtjes gestuurd naar direkteur Harim en naar Jamal (de zoon van de oude baas Ali Raissouni). Daar tussendoor bemoeide ook Charif (dagelijkse leiding) zich ermee. Allerlei geluiden kwamen voorbij….De oude man zit weliswaar bij de Gemeente, maar de burgemeester is er niet….terugkomen dus…..blablabla….Maar… de aanhouder wint….Uiteindelijk liet Jamal weten: ‘You can distribute the flyers from tomorrow morning, that is what the responsable said’……Hé, hé, eindelijk….….Flyeren dus op 19 maart! Hoera! Echter: Charif en Eismaille zouden ons vergezellen, maar dit ging niet door. Zij lieten ons weten dat we nog de toestemming nodig hadden van de politie en dat dit zwart op wit op papier moest worden gezet. Help! Nee toch! Volgens ons wilden zij gewoon uitslapen en hadden geen zin om te flyeren…….En dan krijgen we plotseling te horen dat de politie toch groen licht heeft gegeven. Tsjonge jonge…het is een moeilijke bevalling geweest…….

Op 18 maart werden we verrast met een bezoekje van de Amerikaanse vrijwilligster Cary van British Language Academy, die 1 dagje Chefchaouen deed, alvorens te vertrekken naar een nieuwe bestemming. Wij lieten haar de school zien en natuurlijk de mooie medina.

De eerste cursisten kwamen zich inschrijven op 18 maart; de eerste boeken arriveerden op 18 maart; direkteur Harim liet docente Engels - Fatima - weten dat zij op zoek moest gaan naar een tweede docente Engels (uh.….is dat haar taak?); Fatima is very excited to start en wij ook!!!

En dan krijg ik bericht dat een oom van mij (Dees) uit Kanne is overleden (90).

19 maart flyeren in Chefchaouen om British Language Academy te promoten. Het was geweldig om te doen. Wij deelden flyers uit op straat, in hotels, restaurants, op scholen, in winkels, in de medina, bij de Gemeente e.d. Wij spraken met vele mensen en iedereen reageerde enthousiast. Men deelde onze mening dat Engels noodzakelijk is in een plaats als Chefchaouen. Honderden keren vertelde ik (Dees) in het Frans dat het de eerste talenschool in Chefchaouen was en liet de lokatie weten (tegenover hotel Salam en achter basisschool LalaFatima). Verder informeerden wij de mensen over het feit dat alle niveau’s (van beginners tot gevorderden) werden aangeboden en dat het open stond voor alle leeftijden (kinderen, teenagers, volwassenen). Ook spraken we over het feit dat men 2x per week les zou krijgen en wel anderhalf uur per les. Uiteraard kon de prijs ook niet ontbreken: 600 Dirham voor studenten voor 3 maanden en 800 Dirham voor niet-studenten voor 3 maanden. Kosten boek: 100 Dirham. Op een school werden we meteen doorgeleid naar de direkteur en voor we het wisten zaten wij op zijn kantoor te praten. Op straat vroeg iemand of de baas van de talenschool een Marokkaan was of een buitenlander. Men heeft namelijk geen enkel vertrouwen in de eigen landgenoten. Toen wij lieten weten dat de baas een Marokkaan was, werd de neus opgehaald, want…..a Moroccan is bad. Dit geldt tevens voor de docente. Men ziet liever dat de docente ‘a foreigner’ is dan een Marokkaanse.

Al lopend en flyerend raakten we in gesprek met velen. Zomaar een paar voorbeelden: Een man die ons vertelt dat veel Engelse woorden hun oorsprong vinden in het Arabisch. Of een direkteur van 7 scholen die 27 docenten onder zich heeft en zeer belangstellend informeerde naar het opstarten van de school. Of een kunstenaar die al een beetje Engels sprak en samen met een groep vrienden richting onze talenschool wilde komen. Als mensen begrijpen dat wij uit Nederland komen, valt al snel de naam Utrecht en reageert men geschokt op de aanslag. Ook spraken we een Marokkaanse man, die in Engeland woont, maar familie heeft in Nederland. Hij vond Nederland een prachtig land en hij reed daar graag auto, because it is very clean, but…hij vond het land te klein en de premie voor de ziektekostenverzekering te hoog. Of je spreekt met iemand die geen belangstelling heeft, because I speak already 10 languages and I was never at school….hahaha! Op een gegeven moment spraken we met een docent Engels die een baan zocht. En het toeval wilde dat British Language Academy op zoek was naar een tweede docent. Dat kwam dus mooi uit. Echter: Het betrof een man. Werkgevers nemen liever vrouwen in dienst, omdat deze meer volgzaam zijn, beter gehoorzamen, meer accepteren enz. O, o, die cultuur toch…Toen we besloten hadden om ook nog even te gaan flyeren bij de Gemeente Chefchaouen, ging het bijna mis. Een paar ambtenaren met uitgestreken gezichten reageerden erg formeel. Hadden wij wel toestemming om te flyeren? Ik (Dees) stond bijna op ontploffen. Ik liet weten dat wij toestemming hadden van de burgemeester, van de politie en van de oude vermogende invloedrijke man Ali Raissouni. Het leek net op een scene uit vervlogen tijden. Toen bond men wel in, maar wilde toch nog copieёn hebben van onze paspoorten, omdat het dossier nog niet volledig was. En hoera…laten wij daar nu aan gedacht hebben. Wij konden dus à la minute de gevraagde papieren overhandigen. Hoe het ook zij: Op dit incidentje na, was het verder heel erg leuk om British Language Academy te promoten. Zeker in de medina was het zeer sfeervol en gezellig om mensen enthousiast te maken. 99% van de mensen was dan ook very excited. Hopelijk volgen er veel inschrijvingen. Na 2 dagen sjouwen door Chefchaouen met stapels flyers hadden we deze taak volbracht.

20 maart: Wederom geen internet. Zal er niet betaald zijn? Moeten we een knieval doen bij de oude Ali? Laatstgenoemde blijkt ‘on travelling’ te zijn. Dan maar contact opnemen met zoon Jamal. Tevens kaarten we het feit aan dat er een ‘cleaning lady’ moet komen, want het gebouw is erg vuil. Op deze manier kun je toch geen studenten ontvangen? Jamal belooft actie te gaan ondernemen. Sowieso hebben wij het gevoel dat we iedereen achter de broek moeten zitten. En wanneer wordt er een banner opgehangen met de tekst: British Language Academy? Een nieuwe cursist bleek het gebouw niet te hebben kunnen vinden. Dit kán toch niet! Navraag leert dat de banner nog in Casablanca ligt (op zo’n 6 uur rijden verwijderd van Chefchaouen!), maar:….’Don’t worry….mister Harim will come one of these days and he will bring it…’ Echter: Harim kwam helemaal niet.

Tevens op 20 maart is er geen elektriciteit. Het blijkt inderdaad dat de rekeningen voor internet en elektriciteit niet betaald zijn, maar hoera…het activeren werpt zijn vruchten af, want nog dezelfde dag was de wifi en de stroom terug.

Op een gegeven moment krijgt docente Fatima van kok Bilar haar uniform…uh.….waarom moet de teacher een uniform dragen? De kok overhandigt met een serieus gezicht een veel te grote witte doktersjas aan Fatima. Inwendig liggen wij dubbel van het lachen. Gelukkig moet ook Fatima hard lachen. Deze hoogopgeleide docente denkt Europees en vindt het ook lastig dat de hiёrarchie en de vorm belangrijker lijken te zijn dan de inhoud.

En dan arriveert er een nieuwe studente Arabisch, Aiysha genaamd. Zij is afkomstig uit Engeland (Londen); haar ouders komen uit Pakistan. Zij is ‘an artist’ (hoogbegaafd). Zij zal maar liefst een jaar blijven (met onderbrekingen in Engeland). Charif haalde haar op van het vliegveld in Fez (ongeveer 3 tot 4 uur rijden van Chefchaouen). Al snel blijkt dat Aiysha niet tevreden is over de Arabische lessen. Er is geen syllabus, er is geen lessonplan, de docent behandelt slechts grammatica, de 5 studenten zitten in één groep (er is geen differentiatie in niveau), hij kan waarschijnlijk niet goed uit de voeten met beginners. Er zitten nu 5 studenten in de klas waarvan 4 uit Maleisiё, waarvan zeker de helft er niets van begrijpt. Deze mensen klagen niet, maar accepteren alles gelaten en ondergaan de lessen. Zij zijn hier al 3 maanden en gaan begin april vertrekken en snakken naar het einde. Aiysha echter uit Engeland laat meteen weten dat zij het niet eens is met de manier van lesgeven. Zij kreeg te horen dat zij moet wachten alvorens er een nieuwe groep zal starten en zij in kan stromen in de nieuwe groep. Aiysha voelt er weinig voor om te wachten. Als er geen verbetering zal optreden, gaat Aiysha vertrekken. Zij is gewend aan ‘high standards’ en kwaliteit. De docent liet ons weten dat hij wel degelijk verschillende niveau groepen zou willen realiseren, maar….hij heeft daarvoor geen toestemming gekregen van de oude baas Ali Raissouni.

Alles geschiedt hier ‘out of the blue’; wij missen planning en coördinatie. Wij zijn met recht pioniers hier. We moeten handelen naar bevinden; het is constant improviseren en we vallen van de ene verbazing in de andere. Flexibel zijn is het motto.

In de nacht van 20 op 21 maart ging het buiten behoorlijk tekeer. Storm en zware windvlagen, ook de dagen daarna raasde de wind om het gebouw, waar het altijd ijskoud is..……………….

Saillant detail: In het blauwe Chefchaouen zijn natuurlijk ook de trappen blauw geschilderd. Echter: 1 trap is nu geschilderd in de kleuren van de regenboog en dit duidt op de gay acceptatie. Bovendien leidt juist deze trap naar een begraafplaats. Binnen de Gemeente is nu een hele discussie ontstaan of men dit wel kan accepteren.

21 maart: Fête des Mères.

En dan blijkt er een meeting te zijn op 21 maart. Wij krijgen dit te horen op 20 maart. Verder begrijpen we uit flarden van informatie dat de oude man (Ali Raissouni) dit heeft georganiseerd in samenwerking met Charif. Het thema zou zijn (volgens Harim): The importance of learning English cq British Language Academy. Onze wereldwijde ervaring leert ons echter dat het waarschijnlijk weer veel meer om de buitenkant zal gaan en dat deze twee Nederlanders getoond moeten worden. Een show dus; een circus…hahaha!!! Gelukkig heb ik (Dees) iets op schrift staan en zal deze lezing (in het verleden gebruikt in Colombia) maar voor de zekerheid meenemen….just in case of………..En inderdaad……wat wij al vreesden geschiedde. Het was enkel show en buitenkant. Het betrof een jaarlijkse meeting van de Provincie in het Provinciehuis van Chefchaouen. Wat hebben wij daar te zoeken? Hoewel de meeting om 10.00 uur begon, arriveerden wij pas om 11.30 uur. Dit vanwege het feit dat Charif met ons mee zou gaan en tot zeker 11.00 uur nog in zijn bed lag. Fatima bleef achter op school, want zij moest de telefoon beantwoorden als nieuwe studenten zich zouden melden. Samen met Charif en Hassan (student Arabisch uit Maleisiё), gingen we per auto naar het Provinciehuis. Een tijdje later kwamen ook Lisa, Aziz (studenten Arabisch uit Maleisiё), Ahmed, Eismaille (docenten Arabisch uit Marokko) en kok Bilar binnen. Als ik de scene moet omschrijven, dan betrof het een monotone vergadering. Het was éénrichtingsverkeer. Er was totaal geen ruimte voor eigen inbreng. De notabelen zaten achter de ‘ high table’; de leden zaten links en rechts en het publiek zat daar weer achter. Inhoudelijk kunnen we er geen zinnig woord over zeggen, aangezien de hele vergadering in het Arabisch plaatsvond. Iedereen luisterde aandachtig naar de mannen achter de ‘high table’. Ook werden video’s getoond op een groot scherm. Wij hadden dus geen enkele rol en wij kregen niet de gelegenheid om onszelf noch de talenschool te introduceren. Het was alleen maar zien en gezien worden…puur voor de vorm…..vreselijk…..jammer van onze tijd. Wij waren blij dat we pas om 11.30 uur aanwezig waren geweest. Na afloop werd een hapje en drankje aangeboden. Uiteraard was Ali Raissouni ook in vol ornaat aanwezig en hield lange betogen (voornamelijk over zijn beroemde familie en religie). Sommige gegadigden waren gekleed in Marokkaanse kledij (djellaba met puntmuts), maar ook in de Arabische kledij. Ook de zoon van Ali, zijnde Jamal, was aanwezig. Wij vroegen hem of er wellicht nog eens een meeting zou komen voor de mensen van British Language Academy en het antwoord luidde: ‘Maybe we will organise a seminar in the future….inch’Allah…..’ Tsja….dan weten wij genoeg…dat zal dus wel nooit gebeuren. Inmiddels was Charif vertrokken (zonder iets uit te leggen) en konden wij per taxi terug naar school. De kok vertrok ook eerder. Hij bleek te moeten koken bij de oude baas Ali Raissouni (voor maar liefst 70 mensen!) en dit betekende dat onze lunch er min of meer bij inschoot……….

Op 21 maart deed ik de eerste placement test in Chefchaouen. Deze nieuwe cursist was een echte beginner. Hij keek ons (Fatima en Dees) glazig aan en kon helemaal niets in het Engels zeggen noch schrijven. Okay, duidelijk, een scratced beginner dus…………..Een dag later wederom een placement test en deze cursist kon al heel behoorlijk Engels praten en schrijven. Hij wilde zijn Engels verbeteren en werd door ons ingedeeld in pre-intermediate level. En zo gaat het door….inmiddels zijn er al verschillende placement tests verricht en maken wij de balans op…..

Als Ben in een kleine shop koffie wil kopen (er zijn hier in Chefchaouen alleen maar kleine winkeltjes), raakt hij in gesprek met een vrouw die afkomstig blijkt te zijn uit Belgiё, getrouwd is met een Italiaan en in Chefchaouen woont. De eigenaar van het piepkleine winkeltje heeft niet de gevraagde koffie, maar gaat meteen naar een collega in een ander piepklein winkeltje en haalt voor Ben het gevraagde produkt. In de wachttijd voorziet hij Ben van een groot glas warme Marokkaanse thee. De mensen zijn super aardig hier….

22 maart: Charif gaat naar Casablanca. Behalve daily manager in Chefchaouen, runt hij namelijk nog een reisbureau in Casablanca. Zal hij onze banner meenemen? Nee dus….Hij verwijst naar Harim….

Het is lastig dat wij moeten manouvreren tussen Harim (direkteur British Language Academy, nu op lokatie Casablanca), Charif (dagelijkse leiding in Chefchaouen) en Ali Raissouni (de oude man in Chefchaouen met wie Harim een partnership heeft). Als wij vragen hebben, wijzen zij allemaal naar elkaar, maar concreet gebeurt er niets. Op een gegeven moment besluiten we om een lijst met aandachtspunten op te stellen en aldus geschiedde. Samen met docente Engels Fatima, met studente Arabisch Aiysha en met Ben en ik (Dees) gingen we om de tafel zitten. Wij hebben het plan om deze lijst met punten bij iedereen neer te leggen (Harim, Charif, Ali). Los van bovenstaande stuurden wij sms-berichten naar Harim en Fatima belde hem op. Harim liet weten dat wij alleen met hem (Harim) contact moeten hebben en niet met de oude baas Ali noch met Charif. Als Fatima hem dan eindelijk de hele lijst met punten wil vertellen, geeft hij haar niet de mogelijkheid om haar verhaal af te maken. Daarop besluiten wij dan maar om iedere dag telefonisch 2 items aan hem door te geven. En dan verschijnt plotseling Jamal (de zoon van Ali Raissouni) met in zijn kielzog 3 mensen die hij wil introduceren. Het ging weer slechts om de buitenkant. Ik (Dees) greep de mogelijkheid aan om de frustraties van ons en Fatima te ventileren en liet duidelijk merken dat we wel iets anders te doen hadden dan altijd weer die vorm. Wij willen ons richten op de inhoud en willen eindelijk aktie. Jamal beloofde om een meeting te organiseren en wel in zijn hotel Dar Chefchaouen. En Harim? Hij doet alles af met: ‘Yes, it is always difficult to start a new school……..’

Enkele voorbeelden van dingen die gerealiseerd moeten worden: Lesmaterialen ontbreken (er zijn geen whiteboards, geen screens, geen markers e.d.); we zijn in afwachting van een tweede docent Engels; er moet een cleaning lady komen; ook huishoudelijke items ontbreken/er zijn geen cleaning supplies (als we vragen om een lamp, een verlengsnoer of wasknijpers krijgen we te horen: No money). Maar…hoe kun je iets opstarten without a budget and a period of investment? En verder is het eten veel te laat (het komt voor dat wij ’s avonds om 22.00 uur-22.30 uur pas ‘ dinner’ krijgen); de docente Engels heeft geen contract, er is geen written agreement (het meisje werkt van 10.00 tot 22.00 uur en durft niet te klagen, omdat zij bang is haar baan te verliezen); wij willen graag een peptalk houden op scholen om te wijzen op het belang van Engels, maar we moeten hiervoor weer toestemming krijgen, iemand moet ons introduceren, maar er gebeurt niets; wij zouden graag van kamer ruilen, zodat wij iets meer ruimte hebben enz. enz.

Wij zitten in een heel moeilijk pakket en staan tussen de oude baas Ali Raissouni, direkteur Harim en Charif in. Het is ons bekend dat het niet goed botert tussen Ali en Harim. Beiden willen de macht in handen houden. Op een gegeven moment laat Harim wederom weten dat wij alleen met hem contact mogen opnemen. Maar uh…..dat werkt toch niet?! Harim zit in Casablanca (op zo’n 6 uur verwijderd van Chefchaouen) en wij zitten hier en moeten toch een goede band kunnen opbouwen met de mensen om ons heen? Wij willen zoveel dingen bespreken, maar krijgen geen antwoord op onze vragen en oplossingen blijven uit. Het is zeer inefficiёnt. Hoe kan Harim Chefchaouen ‘managen’ als hij er nooit is? En is het normaal dat vrijwilligers een heel schoolgebouw inclusief woongedeelte gaan schoonmaken? Nee, wij ruimen onze eigen rommel op en zijn echt niet te beroerd om de handen uit de mouwen te steken, maar dit gaat te ver. Ook vanuit het oogpunt van hygiёne/gezondheid is een poetsvrouw noodzakelijk en het is geen grote investering. Op andere BLA lokaties is wel iemand aanwezig die de boel enigszins schoonmaakt. In onze beleving is er sprake van ‘unfair expectations’. Wij verlenen hem service, wij doen ons best, wij zijn vrijwilligers, maar wij willen niet ‘involved’ worden in de financiёle investering van Harim noch in de onderhandelingen met zijn rivaal Ali.

Jamal (de zoon van Ali) nodigt ons uit om in zijn hotel de opstart problemen te komen bespreken…I will solve everything …..Harim echter verbiedt ons dit….Voor het moment laten we het even rusten, maar we willen zeker een keer om de tafel met Jamal. Harim kan ons niet verbieden om met mensen te praten. Wij vinden het fijn in Chefchaouen en hebben het beste voor met de school en willen graag met alle partijen een goede professionele band opbouwen, maar we mogen toch wel vragen om oplossingen voor problemen?

Harim reageert altijd zeer kort door de bocht: ‘Als je zo graag een cleaner wil, dan ga je toch naar Berrechid of je huurt zelf een cleaning lady in?’ Voor ons is het duidelijk dat Harim Chefchaouen niet aan kan. Dit is de enige school die niet 100% van hem zelf is. Wij hebben ons al vaker afgevraagd hoe iemand 5 talenscholen kan ‘managen’en ook nog een normale baan heeft op een public school. Hij moet ervoor waken dat hij niet ten onder gaat aan zijn eigen succes. En als je dan hoort dat zijn doel is om in alle steden van Marokko een British Language Academy te openen, dan moeten wij diep zuchten….Die man werkt zich nog eens letterlijk dood. Hij rent tussen alle scholen door en moet constant ‘brandjes blussen’. Er werken nu 45 mensen voor hem. En dan………..krijgt hij te horen van de dokter dat hij het rustiger aan moet doen….Tsja, dat was geen verrassing voor ons….

Harim is echt niet meer te volgen. Plotseling laat hij weten: ‘I give up the idea of a school in Chefchaouen’…....Ach….Harim is Harim….altijd blablabla verhalen. Alles geschiedt ‘out of the blue’; ‘I changed my plans’; in het verleden wilde hij ook al de school in Fes sluiten. Waarschijnlijk zal het zo’n vaart niet lopen, maar het moge duidelijk zijn dat dit alles niet leuk is.

23 maart: Jamal (de zoon van Ali Raissouni) staat plotseling weer voor onze neus en introduceert het zoveelste ‘belangrijke’ familielid. Dit keer betrof het een professor uit Saoedi-Arabiё met zijn vrouw. Hj heeft wel in de gaten dat wij very sad zijn als het gaat om de houding van Harim richting ons. Hij is echt bereid te helpen en regelt terplekke enkele cleaning ladies die het hele gebouw onder handen gaan nemen. Ook staat er nog een meeting op de rol. Op 22 maart had hij ons daar al voor uitgenodigd, maar die dag (en nacht) stond in het teken van contact met Harim die ons verbood te praten met de familie Raissouni. Wij besluiten Harim links te laten liggen en in zee te gaan met Jamal Raissouni. Jamal gaat voortvarend te werk. Er worden maar liefst 5 cleaning ladies opgetrommeld. Bovendien regelt hij een afspraak met ons en wel op maandag 25 maart om 10.00 uur in Hotel Dar Chefchaouen (zijn hotel). Dan kunnen we eindelijk al onze issues bespreken.

Op 23 maart kwamen er vele basketballers en voetballers een nachtje slapen in het immense grote gebouw. Zij kwamen van ver en moesten een wedstrijd spelen in Chefchaouen.

Teacher Fatima heeft wel humor. Als zij meldt: Happy kitchen, dan weten wij dat het weer een puinhoop is in de keuken.

Op 24 maart heeft cursiste Arabisch Aiysha een gesprek met Charif en een docent Arabisch. Dit vanwege het feit dat zij niet tevreden is over de Arabische lessen. Fatima is aanwezig om te vertalen. Een dag later is de teacher Arabisch een dagje ziek…..

Op maandag 25 maart zouden er twee vrijwilligers op bezoek komen in Chefchaouen….……..…Zullen zij onze banner bij zich hebben? Nee dus….De vrijwilligers kwamen niet en de banner dus ook niet. Dan krijgen we te horen dat de banner nog gemaakt moet worden….pfff….

Het gesprek met Jamal op 25 maart was zeer constructief. Hij is bereid om iemand anders aan te stellen in plaats van Charif. Iemand die Engels spreekt en een betere werkhouding heeft. (Gebeurde dus niet). Verder zal er 2x per week een cleaning lady komen (dat is geschied) en worden de etenstijden aangepast. (9.30-13.00-19.30 uur). (Dat gebeurde dus ook niet). Bovendien krijgen wij een grotere kamer beneden. (Voor wat betreft de kamer ging dit uiteindelijk niet door, omdat er geen elektriciteit is/geen internet/zelfs geen raam/het is slechts een ‘store room’). Jamal is bereid ons te introduceren op scholen om een peptalk te houden over het belang van het leren van de Engelse taal. (Gebeurde dus niet). Ook is hij bereid om met Aiysha de problemen m.b.t. de Arabic class te gaan bespreken. Overigens: Als de cursisten Arabisch binnenkort gaan vertrekken, dan zal er slechts 1 nieuwe cursist komen. Wij bespraken de vele BLA-problemen en benadrukten dat wij vanaf nu Harim links laten liggen en alleen nog maar met Jamal in zee gaan. Aan het einde van het gesprek liet hij ons zijn hotel zien en dat mocht er zijn. Hij liet weten dat we daar altijd welkom waren.

Soms komt er een nieuwe cursist(e) zich inschrijven die alleen maar Arabisch spreekt. Als docente Fatima dan niet aanwezig is, hebben we een probleem. Wij kunnen dan geen intake doen cq geen placement test afnemen. Wij kunnen slechts hopen dat de nieuweling terugkeert.

Harim is niet blij met onze contacten met Ali en Jamal Raissouni. Wij wel. Wij zijn helemaal klaar met warrige Harim, die in sneltreinvaart zijn plannen wijzigt en altijd weer blablabla verhalen heeft. Nu mogen we zelfs niet meer met de studenten Arabisch praten….Uh…het is hier geen Rusland…wij hebben het recht om met iedereen te praten. Harim gaat er vanuit dat wij op 11 april Chefchaouen gaan verlaten, maar dat is slechts de deadline om ons visum te verlengen. Wij keren gewoon terug naar Chefchaouen. Is het niet voor British Language Academy, dan wellicht voor een taak bij Jamal Raissouni. Als wij een taak krijgen van Ali cq Jamal, dan wil Harim dat wij dit kortsluiten met hem, omdat Harim ons nodig kan hebben. Wij lijken wel een speelbal….Dan laat Harim weten dat andere vrijwilligers naar Chefchaouen willen gaan, m.a.w.: Ben en Dees s.v.p. vertrekken.

Situatie op het postkantoor: Als ik een kaart wil posten (ontworpen door de cursiste Arabisch uit Engeland), i.v.m. het overlijden van een oom van mij in Belgiё, is het uiteraard een normale vraag van mijn kant hoeveel porto erop moet. De man achter de balie echter (die een beetje Engels spreekt) laat mij weten: ‘ Do you want 1 or 2 stamps?’ Ja, hallo, hoe weet ik dat nou? Dat is toch zijn taak om mij dit te vertellen, nietwaar? De man blijft maar herhalen: ‘ Do you want 1 or 2 stamps?’ Dan valt het kwartje….Het blijkt dat je voor Amerika, Aziё, Australiё 2 postzegels nodig hebt, maar voor Europa slechts 1 postzegel. Als ik in plaats van Belgiё dus Europa had gezegd, was het duidelijk geweest voor de man. Conclusie: Hij wist niet dat Belgiё in Europa ligt.

Geen internet, geen elektriciteit….rekeningen zijn niet betaald……Wat is dit voor tent hier?....

Interessant weetje: Als je ziet dat iemand brood aan het bakken is, dan moet degene die brood bakt, dit aan jou geven (volgens de Marokkaanse cultuur).

Inmiddels is er een hechte band ontstaan tussen de Marokkaanse docente Fatima (jong, dapper, serieus, hardwerkend), cursiste Arabisch Aiysha (uit Engeland, met ‘roots’in Pakistan, een hoogbegaafde ‘artist’), de familie Raissouni (vader Ali en zoon Jamal) en Ben en Dees. Harim nemen we inmiddels allemaal met een korreltje zout en zeggen ja, nee en amen. Ditzelfde geldt voor Charif, die zo’n beetje de manager hier is voor ‘daily issues’. Echter: Deze Charif spreekt alleen maar Arabisch en is liever lui dan moe (daar hebben we dus niets aan). Het begint erop te lijken dat Charif en Harim aan één kant staan en alle anderen aan een andere kant. Ongezonde situatie lijkt ons als je bezig bent om een school op te starten. Charif is erg achterdochtig. Als hij bijvoorbeeld Fatima, Aiysha, Ben en Dees samen ziet kletsen, moet Fatima hem vertellen waar wij over spreken. Te zot voor woorden natuurlijk!

Charif wil zich graag belangrijk voelen, maar Fatima, Aiysha, Ben en ik prikken daar heel snel door heen. Zo leek het Charif wel een goed idee als Ben en Dees iedere dag tussen 17.00 en 19.00 uur achter een tafel gingen zitten bij een zij-ingang van de school. Op deze manier zouden mensen ons zien, naar binnenkomen en zich inschrijven. Oh, die Charif heeft echt een heel klein lampje….So silly! In zijn beleving zou het scoren als men twee Nederlanders zou zien….hahaha! Wij hielpen hem gauw uit die droom. Bovendien gaan wij geen 2 uur buiten in de kou zitten. Ook Harim heeft belachelijke ideeёn. Zo wil hij Bilar (de kok) guestspeaker laten zijn in de lessen Arabisch. Verder laat Harim weten dat er geen screens in de klaslokalen komen. Dat is absoluut een slechte zaak. Niet alleen wordt de les veel interessanter als we internet in de lessen kunnen gebruiken, maar bovendien staat op de flyers vermeld dat er screens aanwezig zijn. En last but not least: Op elke lokatie van British Language Academy hangen screens in de klaslokalen (sommigen worden niet eens gebruikt). Kan er dan niet 1 screen naar Chefchaouen komen?

En Harim blijft ons maar bestoken met tekstberichten: Wij moeten voorzichtig zijn als het gaat om praten met de cursisten Arabisch en met de oude man Ali en zoon Jamal. Wij mogen niet kritisch zijn, noch voor wat betreft the English classes, noch voor wat betreft the Arabic classes, because you opened people’s eyes to the bad conditions. Hij wil dat wij positief blijven en mensen mogen onze ‘weaknesses’ niet zien, want dat zou tegen ons gebruikt kunnen worden. Met andere woorden: ‘Never give the weapon, you may be shot with’.

Reeds meerdere malen hebben wij Harim laten weten dat wij gewoon professioneel bezig zijn en dat we niet geinteresseerd zijn in’the politics’. For us there is no firing range. Wij zijn hier om te werken op de talenschool en we vinden het hier fijn. Het doel van onze klachten was slechts ‘to improve the poor conditions of the school’ en by the way: ‘We have the maturity to deal with complaints’. En verder probeerden we hem duidelijk te maken dat Aiysha (de cursiste Arabisch uit Engeland) haar eigen klachten heeft over de lessen Arabisch en deze klachten staan los van onze ‘complaints’. Dan laat Harim weten dat wij op 11 april moeten vertrekken, omdat andere vrijwilligers ook naar Chefchaouen willen gaan. Dat hij de datum 11 april in zijn hoofd heeft is vanwege het feit dat op die dag ons visum verloopt en wij even naar Ceuta moeten, i.v.m. een nieuwe stempel in ons paspoort. Voor de zoveelste keer laten wij hem weten dat we daarna gewoon weer verder gaan met ons werk op de talenschool in Chefchaouen. Als wij hem laten weten: ‘ We will work where ever we are needed and appreciated’, bindt hij in en reageert plotseling weer poeslief: ‘Thanks a lot for your understanding and all your help’. Oh die chaotische Harim…......Wij besluiten om verder geen energie meer te steken in deze man.

Op 26 maart had Aiysha (de cursiste Arabisch uit Engeland) een gesprek met de oude baas Ali over het feit dat zij niet tevreden was over haar lessen Arabisch. Fatima ging mee om te vertalen. De oude Ali bood Ayisha de gelegenheid om van hem of van zoon Jamal les te krijgen. En och arm…dat gebeurde slechts 1 keer en betrof een half uurtje.

En dan staat er een surprise party op de rol…..Op de avond van 26 maart werd er een taart naar boven in de eetzaal gebracht met daarop de tekst: Happy birthday Hassan (18), maar uh……...Hassan had ons in het begin laten weten dat hij al 18 jaar was. Ach ja…...die jongelui…blijkbaar keek hij niet op een paar maanden. Hoe het ook zij: Iedereen was aanwezig, er werden foto’s gemaakt en de jarige Hassan liet glimlachend alles gelaten over zich heen gaan. Een dag later vertrok Hassan, zo’n week eerder dan gepland. Dit had te maken met het feit dat hij een ‘interview’ heeft in Maleisiё voor zijn vervolgstudie, te weten: Islamic Studies. Hij wil hiervoor óf naar het Midden Oosten gaan óf naar Kuala Lumpur. Echter: Niet alleen Hassan vertrok, ook voor Hafiz zat het erop. Zij moesten naar het vliegveld in Casablanca en werden met de auto weggebracht door Charif en Eismaille.

Wij worden er - eerlijk gezegd - wel een beetje simpel van dat men hier achter iedere zin zegt: Inch’Allah (by Gods willing; by His grace; als God het wil). Inmiddels zijn we er wel achter gekomen dat het een beleefde manier is om nee te zeggen. Voorbeeld: Wanneer komt Harim? Wanneer komt de banner? Inch’Allah, Inch’ Allah; met andere woorden: Dat gebeurt nooit.

29 maart zouden Aiysha en Fatima een gesprek hebben met de oude Ali en zijn twee zoons, te weten Ahmed en Jamal en wederom zou het dan gaan over de slechte kwaliteit van de lessen Arabisch. Echter: Dit ging niet door.

Wij worden allemaal stapeldol van Harim….Altijd weer heeft hij zijn excuses en beloftes klaar, maar een concreet resultaat blijft uit. Hij verandert van gedachten van het ene in het andere moment…..De man is echt niet meer te volgen. Voorbeeld: ‘I will manage the Arabic classes’. Echter: Daar heeft hij helemaal niets mee te maken, omdat dit onderdeel thuishoort bij zijn rivaal Ali, zijnde de oude man. Werkelijk in hetzelfde telefoongesprek laat hij weten: ‘I only focus on the English classes’. Dan weer vertelt hij dat hij in the next holiday naar Chefchaouen zal komen en dat hij maar liefst 15 dagen zal blijven….nee toch?!

Het lijkt erop dat Harim wil dat zijn school een flop wordt. Hij verliest studenten vanwege het simpele feit dat mensen de weg niet weten te vinden (er is geen banner) en dat mensen teleurgesteld zijn, omdat er nog geen teaching materials zijn. Met name wil men de screens zien. Wij kunnen echter niets laten zien, omdat er simpelweg niets is. En dan te bedenken dat er op de flyers staat vermeld dat er in de lessen gewerkt wordt met high technology/screens etc. Daar zijn toch geen woorden voor….…?!

Eind maart heb ik (Dees) blaasontsteking.

Eind maart is er een staking onder de leraren, gevolgd door de voorjaarsvakantie.

Bijzondere ontmoetingen op 27 maart: Allereerst spraken we met Ahmed (de broer van Jamal en de oudste zoon van Ali Raissouni). Hij vroeg hoe het ging en uiteraard grepen wij de mogelijkheid aan om hem te melden dat er nog steeds veel dingen ontbraken: Banner, screens e.d. Hij liet ons weten: ‘Give me 3 days.…’ (En natuurlijk bleef het daarbij). Als we vervolgens door de medina lopen horen we plotseling: ‘Hey teachers’. Het blijkt een cursist te zijn en wel degene die zich als eerste heeft ingeschreven voor Engelse les. Hij wilde weten wanneer we gingen starten. In de medina heeft hij een shop en hij gaf ons een souvenir. Daarna troffen we een docent Engels die we tijdens het flyeren hadden ontmoet. Zijn naam is Ahmed en hij heeft belangstelling om op British Language Academy les te geven. Echter: Het schiet niet op….Hij heeft gebeld, hij is al op school geweest, hij heeft zijn cv opgestuurd e.d. Helaas…Hij heeft zijn cv verzonden naar het reisbureau van Charif en vervolgens niets meer vernomen. Nee toch….!!!! Wij konden het niet langer aanzien en gaven hem het mobiele nummer van direkteur Harim. By the way: Hij dacht dat wij de direkteuren van de talenschool waren….hahaha! (Overigens: Gelukkig niet!) Tenslotte introduceert deze docent Engels Ahmed ons bij zijn goede vriend Zoubs. Deze Zoubs is een leerkracht op een basisschool, die contact heeft met een ouder echtpaar uit Australiё (David and Lisa) die 6 maanden per jaar in Chefchaouen zijn. Zij zouden binnenkort weer komen. Zoubs vertelde dat Lisa ook een docent Engels is en wellicht ook belangstelling zou kunnen hebben om op British Language Academy les te geven. Kortom: Wij slepen iedereen naar binnen, maar er komt hier niets van de grond en Harim schittert door afwezigheid.

Op 28 maart komt de oude man (Ali Raissouni of tewel de Haj) binnenschuifelen en vraagt aan ons of wij het hier fijn vinden. Wij laten hem weten dat het met ons heel goed gaat, maar dat kunnen we helaas niet zeggen over de start van de school. Wij laten hem weten dat wij cursisten verliezen, omdat mensen de school niet kunnen vinden (er is geen banner) of dat mensen teleurgesteld zijn als zij slechts lege, vuile klaslokalen zien zonder screens. Via vertaalster Fatima laat hij weten dat hij slechts toestemming heeft gegeven aan Harim om één klaslokaal in zijn immens grote gebouw te mogen gebruiken en dat is alles. Natuurlijk is het bekend dat de oude man slechts gaat over de poot Arabisch en Harim over de poot Engels, maar dat we slechts 1 klaslokaal krijgen toegewezen is weer nieuw voor ons allemaal. En wij maar studenten en docenten naar binnen slepen…………..

En dan de climax…Harim laat ons weten dat wij m.i.v. 28 maart niet meer onder British Language Academy vallen, doch onder de verantwoordelijkheid van de oude man (Haj, Ali Raissouni). Wij zouden hem (Harim) niet helpen, (terwijl wij hier niets anders doen dan iedereen activeren)…Hij wilde dat wij wederom gingen flyeren, maar we hebben heel Chefchaouen al gehad! En dat wij terecht hebben geweigerd om dagelijks 2 uur buiten te gaan zitten in de kou aan de poort van de school om mensen naar binnen te lokken om zich in te schrijven, daar kunnen wij alleen maar achter blijven staan. Hoe durft hij? Fatima en Aiysha steken ons een hart onder de riem en blijven zeggen dat het ‘a shame is’. Volgens hen is het dankzij ons harde werken dat er steeds meer cursisten zich komen inschrijven. Harim wilde dat wij schriftelijk zouden bevestigen dat wij op 11 april naar de school in Berrechid zouden gaan (terwijl wij dat nooit zijn overeengekomen; we moeten op die datum slechts ons visum verlengd hebben in Ceuta). Hij dreigde met politie, immigration service e.d. Ons antwoord was even kort als krachtig: ‘Your threats are very upsetting and we do not feel they deserve a reply’. Harim intimideert ons en bedreigt ons. Het is een smerig machtspelletje geworden tussen de oude man enerzijds en Harim anderzijds en wij zitten als een sandwich ingeklemd en zijn de slachtoffers. Wij zijn slechts hier om de mensen te helpen met al onze beste bedoelingen. En zoals altijd in Afrika is ‘a critical look not done’…

En dan een nieuwe dreun….Wij krijgen te horen dat de familie Raissouni niets heeft te maken met ons (lees: Harim). Wij zijn een speelbal geworden. Laten zij ons vallen? Staan wij nu op straat? Aiysha laat ons weten: ‘If you have to leave, I will also go’. Ook Fatima overweegt om op te stappen. Samen staan we sterk. Fatima en Aiysha doen alles om ons te helpen. Wij willen de resterende 3 maanden in Marokko blijven, doch het liefst in Chefchaouen. Niet alleen Aiysha en Fatima en wij willen vertrekken, ook de docent Arabisch Ahmed en kok Bilar zijn niet happy.

Aiysha is de eerste die vertrekt en wel op 31 maart. Zij gaat eerst naar Fes, om daarna elders verder te gaan met Arabisch (wellicht Jordaniё). Net voor haar vertrek liet zij Charif nog even weten dat het zonde was geweest van haar geld, tijd en energie om hier naar toe te komen. En zoals altijd luidde het antwoord: ‘We are sorry’. Als wij Aiysha allemaal uitzwaaien bij de taxi, ziet Fatima dat Jamal Raissouni ons ziet (de zoon van de oude man) en zich abrupt omdraait. Die familie Raissouni is ons bar tegengevallen. Zijn het huichelaars/lafaards? De lezer mag het zelf invullen en onder de goede oplossingen wordt 10 Dirham verloot….hahaha! Diezelfde dag belt de oude man Ali op naar Fatima en het arme kind wordt uitgescholden. De strekking van zijn betoog was: ‘Waarom is Aiysha vertrokken zonder mij in te lichten? Nog voordat Fatima een antwoord kon geven, bulderde hij: ‘Als jij je nog een keer misdraagt, kun je ook vertrekken. Het is hier geen hotel waar je in-en uit kunt vliegen’. Hier zijn geen woorden voor. De lieve, dappere Fatima echter kan er goed mee omgaan en is blij als zij dit boek kan sluiten.

Wij overwegen om op zoek te gaan naar een andere kamer in Chefchaouen en deze te huren voor 3 maanden. Of we proberen om de huidige kamer te huren, (maar dan zitten we nog steeds in de BLA scene en bovendien hebben we geen zin om de oude man te sponsoren). Wij moeten de periode april-mei-juni nog overbruggen vanwege onze huurder in ons appartement in Vlissingen. En voor wat betreft werk kunnen we altijd ‘de boer op gaan’in Chefchaouen om onze diensten aan te bieden op diverse scholen of bij associations die mensen nodig hebben voor ‘charity work’.

Wij willen een gesprek met de oude baas en met Jamal. Beiden beloven dat men contact met ons zal opnemen, maar er gebeurt weer niets. Dan laat de oude man in het Arabisch telefonisch aan Fatima weten: ‘Zeg tegen die mensen uit Nederland dat ik afwezig ben’ (terwijl hij dus thuis is). Het wordt steeds gekker; de oude baas liegt.

Lisa (de studente Arabisch uit Maleisiё) is ziek. De 3 maanden Marokko met alle teleurstellingen aangaande de Arabische lessen breken haar op. Ook heeft zij heimwee naar Maleisiё. Dit alles uit zich in lichamelijke klachten. Wij gingen dan ook bij haar op ziekenbezoek. Hopelijk knapt zij snel op, want 6 april (en niet 4 april zoals eerder gemeld) gaat zij met haar man Aziz Marokko verlaten en dan gaan ze nog een kleine week naar Spanje alvorens terug te keren naar Maleisiё. Lisa hoopt dat zij opknapt van een bezoekje aan de hamman (Marokkaans badhuis), maar tevens moet zij ook richting arts gaan. Aangezien velen van ons gaan vertrekken, hadden we een afscheidsetentje gepland en wel op zaterdag 30 maart. Zaterdag is namelijk de dag dat kok Bilar niet werkt. Lisa wilde graag Maleisisch gaan koken, maar helaas kon dit niet doorgaan, omdat zij ziek was. Samen ergens ‘a Morrocan tea’ drinken lukte evenmin, aangezien het de hele dag regende. Het is zo ontzettend koud zowel buiten als binnen. In het gebouw is het steenkoud. De kamer van Lisa en Aziz heeft als enige kamer een heating en tijdens onze ziekenbezoekjes aan Lisa konden we ons even opwarmen.

Aangezien Marokko in oktober 2018 geen wintertijd had ingesteld, was er nu - 31 maart 2019 - geen reden om de klok te verzetten.

Als we door de medina lopen, horen we plotseling: ‘Hey you are the teachers at the English language school, is it not?’ en wijzend op mij (Dees): ‘I recognise you because of your eyes’. Sinds wij flyers hebben uitgedeeld in de medina worden wij constant aangesproken over de talenschool, terwijl wij denken: ‘Je moest eens weten wat er allemaal speelt’…..……...Op een gegeven moment was er een leukere ontmoeting: Een oud cursist van ons uit Fes herkende ons. Hij is een gids en was met toeristen op bezoek in Chefchaouen.

Als Fatima aan Charif meldt dat zij wil beginnen op onze talenschool, laat hij weten dat Harim dit niet wil. Er mag niet gestart worden voordat Harim richting Chefchaouen komt. Gaat hij de stekker eruit trekken? In onze beleving: Eigen schuld dikke bult…Eerst moeten we gaan starten als we een groep hebben tussen 6 en 10 cursisten. Als dit dan een feit is en we willen beginnen, mogen we niet starten….Inmiddels hebben al ongeveer 20 cursisten en kunnen we al 3 groepen maken, maar we mogen dus niet beginnen….De Marokkaanse logica is ver te zoeken!

Aangezien het nog steeds niet duidelijk is hoe onze komende 3 maanden Marokko eruit gaan zien qua huisvesting en werk en wij onafhankelijkheid en vrijheid zeer hoog in het vaandel hebben staan, besluiten we om - zoals altijd - de regie in eigen hand te houden en op zoek te gaan naar een eventueel ander onderkomen en wellicht een ander project. Aangezien de scholen óf staakten óf vakantie hadden, werd besloten om naar projecten te gaan op het gebied van ‘charity work’. Samen met Fatima gingen we op pad. In de medina vonden we twee projecten die ons aanspraken: Organisation Alaouite à la Promotion des Aveugles Chefchaouen (een project voor blinden) en Social Care for children.

Op het project voor blinden wordt geweven en dit resulteert in prachtige kleden, tapijten, jasjes e.d. De opbrengst gaat naar de blinden. Er zijn 27 blinde vrouwen en 22 kinderen (allen meisjes). Drie kinderen spreken een beetje Engels. Zij zijn tussen 9 en 15 jaar oud. Wij zouden hier een taak kunnen vervullen: Toeristen naar binnen slepen om de mooie spullen te kopen of Engelse les geven aan de kinderen van de blinde vrouwen. De shop wordt gerund door vader Ahmed en zijn zoon Mohammed. Pa spreekt alleen maar Arabisch; de zoon echter kan een beetje Engels praten. Vader Ahmed is zelf blind, maar maakt de mooiste produkten achter zijn weefgetouw. Zijn strategie is als volgt: In een houten box met vakjes liggen de verschillende kleuren. Om de juiste volgorde van de kleuren te hanteren, verlegt hij iedere keer een pakje papieren zakdoekjes in de houten box. Hij gaat dan van vakje 1 naar vakje 2 naar vakje 3 enz. Op deze manier kan hij een kleurschakering maken. Binnenkort is er een workshop. Wij waren nauwelijks in gesprek over de mogelijkheden toen er plotseling een groep Belgische studenten met begeleiders naar binnen stapten. Het bleek te gaan om studenten maatschappelijk werk. Dat was natuurlijk midden in de roos voor Ben en hij voelde zich als een vis in het water. De studenten waren naar Marokko afgereisd met als doel een project te vinden. Het project moest dan uitgewerkt worden in Belgiё. De studenten waren zó enthousiast over het blinden project dat zij meteen enkele mooie kleden kochten. Dit tot grote vreugde van vader en zoon. Zowel Ahmed als Mohammed lieten ons weten dat we altijd welkom waren. Hoera! Dit project is binnen!!

Op naar het volgende project, te weten: Social Care for children. Het blijkt te gaan om een uitwisseling tussen kinderen uit Casablanca en kinderen uit Chefchaouen. Door heel Marokko is dit project te vinden. Op het project in Casablanca zijn maar liefst 400 kinderen aanwezig; in Chefchaouen hebben we te maken met 75 kinderen en wel tussen 7 en 14 jaar.

Wij hebben het plan om met Fatima naar de ‘village’ te gaan waar zij enkele keren per week les geeft aan kansarme vrouwen uit de community. Er werd bewust gekozen voor een dag waarop Fatima geen lesgeeft. Dit is niet zonder reden. Op deze manier kunnen wij gewoon de ‘village’ en het schooltje bekijken, omdat wij dan slechts gezien worden als bezoekers. Zou je op een dag gaan waarop Fatima lesgeeft, dan moet je toestemming vragen aan de ‘local authorities’, maar zelfs dan zou het moeilijk zijn om als niet gesluierde vrouw binnen te komen. Later liet Fatima weten: ‘If you come as my guests, I need permission, but if you come as a visitor or you do an activity, then there is no need for a permission’. Ja, ja…Toen Fatima ons een video liet zien van de lokatie (klimmen over stenen in the mountains), moesten wij afhaken vanwege de lichamelijke beperking van Ben. Even werd nog gedacht om dan maar naar de ‘village’ te gaan waar Fatima woont, maar ook dit lieten we aan ons voorbijgaan (geen Europees toilet). Jammer….

Chaos in de accommodatie: Familieleden rennen in en uit; een kat springt uit een prullenbak in de keuken…brrr…; lekkage bij wasmachine en dit resulteert in een ‘rivier’………

Leuk prijsje: Met 2 personen naar de kapper en 1 persoon pedicure. Totaal omgerekend 8 Euro.

En dan komt er een English teacher van British Language Academy van de nieuwe lokatie Casablanca die haar vakantie wil doorbrengen in Chefchaouen. Haar naam is Najia en wij kenden elkaar nog van de periode oktober-december 2015 toen wij werkzaam waren op de lokatie Berrechid. Zij laat weten dat Harim spoedig naar Chefchaouen zal komen met nieuwe vrijwilligers. (Gebeurde niet).

Onze prioriteit is nu om nieuwe accommodatie te vinden.

Iedereen buigt als een knipmes voor de oude baas...Wij zagen zelfs dat Charif en Ahmed (volwassen mannen) de hand kusten van deze Ali……

5 april: Nieuwe cursist Arabisch gearriveerd (de 25-jarige jongen Bazli). Zijn ouders bleven het weekend. Pa en ma gingen daarna een paar dagen naar Spanje alvorens terug te keren naar Maleisiё. Bazli zal 3 maanden blijven. Zijn broer van 21 studeert in Rabat. Oud cursisten Arabisch Lisa en Aziz gingen op 6 april vertrekken (eerst een paar dagen Spanje en daarna terug naar Maleisiё). Al deze mensen komen dus uit Maleisiё. Ter gelegenheid van de wisseling van de wacht werd er Maleisisch gekookt.

6 april: Er komen twee vrijwilligers van BLA op bezoek in Chefchaouen en ook docent Arabisch Ahmed staat op punt van vertrek.

Wat zullen wij blij zijn als we over een paar dagen het BLA boek definitief kunnen sluiten en kunnen gaan starten op een nieuw project.

Bye for now!
Ben en Dees