Van BLA Fez via Kerstbreak Chefchaouen naar Ceuta

Fes-Chefchaouen-Ceuta Vanaf 28 november 2018

Beetje laat, maar niet minder gemeend: Veel warmte en aandacht voor elkaar in het nieuwe jaar!!!

Wij zijn nog steeds in Fez of Fès, de op twee na grootste stad van Marokko, na Casablanca en Marrakesh. De stad ligt in de gelijknamige prefectuur Fez, in de regio Fez-Boulmane. Het is één van de vier koningssteden, samen met Marrakesh, Meknes en Rabat.

Dit reisverslag start op 28 november 2018. Wij zijn op de talenschool British Language Academy (BLA) in Fez/Marokko, waar we in afwachting zijn van nieuwe vrijwilligers. En die nieuwe vrijwilligers arriveerden op 28 november in de personen van een jong stel uit Engeland, te weten: Jordan and Freya. (Laatstgenoemde heeft een Engelse moeder en een Chinese vader). Aangezien ‘communication and explanation’ nu niet echt de sterkste kanten zijn van het team op de talenschool en de nieuwe vrijwilligers toch weer een beetje aan hun lot werden overgelaten, bekommerden wij ons over beiden. Wij gaven informatie over het reilen en zeilen binnen de organisatie en heetten de jongelui welkom. Kleine moeite om mensen op hun gemak te stellen onder het genot van een kop koffie. Ook voor de cursisten is het leuk dat zij weer eens met andere volunteers kunnen praten. Het is niet alleen leuk, maar ook leerzaam. Zo was het voor ‘one of our students’ een behoorlijke cultuurshock dat Freya niet getrouwd, niet verloofd was, maar wel samen reisde met haar vriend….hahaha! En toen duidelijk werd dat ‘religion’ niet belangrijk was voor haar, was onze cursist helemaal van slag…………..Altijd weer die boeiende cultuurverschillen die zorgen voor veel vragen en interessante discussies opleveren.........!

Nu er weer twee nieuwe vrijwilligers zijn, is de noodzaak minder geworden om extra ‘classes’ te draaien. Het gaat nu weer helemaal om communicatie. Dat is prima natuurlijk, maar ik vind het ook een beetje jammer. Ik had nog heel veel lessen kunnen vullen met interessant didactisch lesmateriaal, maar goed….

Het is niet moeilijk om de hele dag indirekt bezig te zijn met school. Toch moeten we ook aan ons zelf denken in de vorm van: Een stuk gaan lopen om beweging te krijgen en een beetje te letten op gezonde voeding. Dat laatste lukt wel met o.a. heerlijke ‘salade des fruits’.

De contacten op BLA met de studenten, docenten en de vrijwilligers zijn nog steeds leuk. Ook de lessen op het taleninstituut zijn leerzaam voor ‘ our students’ (althans dat krijgen we te horen). Vele onderwerpen passeren de revue………In een klas met kinderen is het grut erg enthousiast. Zij willen je van alles vertellen. Als dit niet in het Engels kan, dan gaan zij over in het Frans, want 2 knapen willen mij absoluut vertellen dat wiskunde het mooiste vak op school is. Onze favoriet is om een ‘free discussion’ te houden. Zo sprak Ben een keer met een jonge Marokkaanse vrouw van 19 jaar die al getrouwd was en vanwege het werk van haar man mee moest naar Engeland. Ik (Dees) mocht praten met een 29-jarige gids die als taak had om vele toeristen rond te leiden in Marokko. De gids vertelde dat de Engelse taal op de vierde plek stond in Marokko, na Arabisch, Frans en Berber. Twee voorbeelden om te laten zien waarom deze mensen Engels leren op talenschool British Language Academy. De ervaringen gaan verder…..van een klas met giebelende giechelmeiden en etterbakjes van jongens naar een gevorderden groep met volwassenen, waar we spraken over het belang van het leren van internationale talen in casu het Engels. Voor Ben betekende dit een gesprek met 2 Marokkaanse dames. Eén van beiden wilde naar Duitsland om nooit meer terug te keren naar Marokko; de ander wilde naar Canada, maar had het plan om na haar pensioen weer terug te komen naar Marokko. Beide dames waren zich er van bewust dat zij wellicht geconfronteerd zouden worden met discriminatie, vooroordelen e.d. en zij wezen naar hun hoofddoeken……Ik (Dees) sprak met 2 jonge mannen die beiden het belang van Engels onderschreven, zowel in hun ‘personal life’ als ook in hun ‘professional life’. En zij wilden nog graag terugkomen op het individualisme in West-Europa en de USA en natuurlijk werd aan dit verzoek voldaan. Uiteraard staat ‘family’ in de Marokkaanse cultuur op 1 en individualisme is uit den boze. Of om met de woorden van de cursisten te spreken: ‘Individualism is very sad’………..Natuurlijk vinden wij het fijn als we ‘free discussions’ mogen voeren. Dat blijft een geweldige manier om cultuurverschillen te bespreken. Wij spraken met een student economie en een student ‘finance’ over Marokko, Engeland en Nederland. In Marokko komt het nog regelmatig voor dat ouders hun kinderen min of meer verplichten om een bepaalde studie te gaan doen, ook al is dit niet de keuze van de student zelf. Uiteraard moeten ook de geleerde grammaticale onderwerpen toegepast worden, zoals de trappen van vergelijking; auxiliary verbs; de werkwoorden to be, to do and to have; present continuous; the simple past tense e.d. Of je praat met een Marokkaanse studente over haar droom, te weten: Travelling to Canada of je praat met een student rechten die politieman wil worden en wel in Amerika (hoe gek kunnen sommige cursisten het verzinnen); of je praat met een vertegenwoordiger in koffie en thee; of je moet in gesprek met een manager die vol trots vertelt over haar 3 kinderen die het erg goed doen; of je praat met een student economie over de wereldproblematiek, waarbij onderwerpen als de USA-China-Brexit-EU en de importheffing op Duitse auto’s aan de orde komen (om maar eens iets te noemen); of je praat met een scholier die liet weten: ‘ I like to talk to you, because you are so open and that is what I miss here in Morocco’; of je wordt gewenkt door een cursist (die arts is) en die mij enkele weken geleden hielp met doorverwijzingen richting medisch circuit en nu belangstellend informeerde naar mijn gezondheid (enkele dagen later toen ik haar weer zag liet ik haar de uitslagen zien en dit kon zij erg waarderen en liet mij weten: ‘Tout est bien qui finit bien’); of je moet can-vragen stellen aan een kids-groep beginners; of je voert een free discussion in een andere kids-groep beginners (waarbij je 3 hulpwerkwoorden moet gebruiken); of je praat met een intermediate level over: ‘What is your funniest experience in Morocco?’ en dit mondt dan uit in een discussie die van Marokko verder voert naar Engeland en Nederland (de landen van vrijwilligsters Freya en Dees) en uiteindelijk een wereldwijd karakter krijgt (met Ghana als kers op de taart); of je praat met een intermediate level over de wereldeconomie, de Brexit e.d.; of je praat over de Marokkaanse gebaren die soms net iets anders betekenen dan in het Nederlands (dit tot grote hilariteit van de cursisten); of de kleintjes moeten oefenen met vocabulaire aangaande de binnenkant van het huis; of je praat met iemand die in de hotelbranche wil werken en daarom Engels wil leren; of je moet in een elementary groep praten over toerisme met o.a. een arts en een student informatica aan de universiteit; of je praat over de eerste, tweede en derde wereld; of je praat over besluiteloosheid; of een klas met kids loopt finaal uit de hand; of je geeft tips aan de studenten over het leren van een vreemde taal (leg het accent op luisteren en lezen); of je geeft adviezen….Probeer niet alles in het Engels te vertalen wat je in je Arabisch/Franse hoofd hebt - want daar word je gek van en dat gaat blokkeren -, doch probeer met de kennis die je hebt eenvoudige Engelse zinnetjes te maken; of een studente vertelt je dat zij wil gaan studeren aan een universiteit in Duitsland. Om toegelaten te kunnen worden, moet zij zowel voor Engels als voor Duits niveau B2 hebben. Zij is dus niet alleen bezig met Engels op British Language Academy, doch ook met Duits bij onze buurman in het gebouw, te weten het Goethe instituut; of je moet de Franse vertaling geven van veel Engelse woordjes; of je moet praten over het belang van het leren van Engels cq het belang van het leren van talen in z’n algemeenheid; of de topic gaat over Erasmus from Holland met een uitloop naar: What is your aim/goal in life? Welnu, de jonge Marokkaanse vrouw waar ik (Dees) mee sprak had een bijzondere wens: Een banketbakkerij beginnen in Canada voor jobless people (nu is zij a teacher for disabled children); of je praat met een student die tevens werkzaam is als parttime teacher Islamic Studies; of je gaat aan de babbel met een vrouwelijke arts die sinds drie jaar met pensioen is en haar werk vreselijk mist. Toen ik (Dees) haar voorstelde om vrijwilliger te worden bij Artsen zonder Grenzen, bloeide zij helemaal op en prevelde in het Frans: ‘Un volontaire pour des Médecins sans Frontières’, om zich vervolgens te realiseren dat zij Engels moest praten en van blijdschap niet verder kwam dan: ‘Thank you’ terwijl zij mijn handen maar bleef vasthouden. Maar uh….denk ik dan….Komt zo’n vrouw dan zelf niet op zo’n idee?; of je moet praten over TV-series; of je moet een simulatie doen van een sollicitatiegesprek; of de cursisten moeten vragen stellen aan ons of wij moeten vragen stellen aan de cursisten; of je moet een interview houden/geven; of cursisten moeten een tekst navertellen aan de hand van vragen, zijnde een tekst met een plotselinge plot/twist/cliffhanger; of er vallen 2 lessen uit, aangezien teacher Nisrine ziek is en richting ziekenhuis moest vanwege buikklachten; of je moet praten over doping in de sport; of je ontmoet de eerste student in de vele jaren vrijwilligerswerk wereldwijd die niet van de Verenigde Staten houdt (hoera eindelijk…hahaha!); of je praat over topvoetbal waarin ontzettend veel geld omgaat. Als voorbeeld werd genomen A.S. Turina waar sinds kort Ronaldo speelt voor een topsalaris. De arbeiders in de fabrieken van Fiat/Jeep in Turijn moeten gigantische bedragen betalen voor de entreekaartjes terwijl zij een zeer laag salaris hebben; of teacher Sanae heeft maar 2 vrijwilligers nodig en Ben en ik krijgen een lesuur vrij; of een kereltje van 10 jaar vertelt zeer enthousiast dat hij in de Kerstvakantie een week naar Nederland gaat; of de les van teacher Sanae loopt uit, zodat er geen tijd mee is voor ‘communication’ en je daardoor weer te vroeg bent in de les van teacher Nisrine, waar je in gesprek raakt met 2 cursisten, waarvan er één hamert op het feit dat ik in Marokko moet blijven wonen (nou nee bedankt, ik ben niet zo gecharmeerd van de Maghreb landen, maar dat zei ik hem natuurlijk niet); of je woont een presentatie bij van een cursist die voor de klas een heel betoog houdt over: ‘Why learning English is so important?’; of je krijgt een groepje met ‘etterbakjes’ en deze schatjes vinden het leuk om jou het leven zuur te maken; of je hebt een ‘free discussion’; of je moet praten over ‘culture shocks’; of je moet vragen stellen aan een beginnersgroep; of je moet de constructie ‘going to’ (als plan of als prediction) gebruiken in een elementary groep, waar ik tevens enkele leerstrategieën lanceerde en waar ik (Dees) o.a. sprak met een ‘nurse’ en Ben met een kickboxer; of je hebt een groepsdiscussie over extended family versus nuclear family in een gevorderden groep (zo boeiend!); of je moet in een kids class praten over de ‘daily routines’; of je moet in een paar groepen de where/when/why/who/what constructies toepassen; of er vindt een groepsdiscussie plaats over discrimatie/racisme/vooroordelen; of je moet in een ‘adults’ groep de daily routines oefenen; of je hebt een ‘free discussion’ waarin je de constructie ‘going to’ moet gebruiken en waarbij je gesprekspartner jou vertelt dat hij ‘political science’ heeft gestudeerd, doch geen werk kan vinden in Marokko; of je krijgt de totale vrijheid in een gevorderden groep om te praten over ‘n’importe quel’ onderwerp en waarbij de jongelui in mijn groepje werden onderworpen aan vragen zoals: ‘Wanneer heb je voor het laatst onbedaarlijk gelachen of wanneer heb je voor het laatst gehuild of wanneer heb je voor het laatst vlinders in je buik gevoeld?’; of de cursisten moeten ons vragen stellen in de trant van: ‘Have you ever been to’; of de ‘students’ krijgen een ‘exam’ voor de kiezen; of we moeten oefenen met de woorden ‘how much en how many’; of we moeten oefenen met de present continuous; of we voeren een gesprek over de wet van Murphy, over Karma, over solar energie, over de situatie in Marokko enz.; of een ‘ communication’ les valt uit vanwege een ‘ exam’…..

Toch schort het op lokatie Fez aan afstemming; er is geen coördinatie en een planning ontbreekt. Direkteur Harim zien we nooit. Zomaar een situatie op zaterdag 1 december: De docenten moeten om 9.00 uur beginnen met lesgeven; echter…..als de leerlingen arriveren (kids), ligt de juf nog in bed. Vervolgens blijkt dat de gasfles leeg is en wordt daar het hoofd over gebroken hoe we die moeten gaan vervangen; daarna gaat zij rustig ontbijten. Kortom: Om 10.30 uur staat zij dan eindelijk voor de klas. De houding naar werk laat dus wel wat te wensen over……………

Soms moet je glimlachen…..al was het maar om de nieuwe vrijwilligers Jordan en Freya languit op de vloer te zien liggen om hun push-up oefeningen te doen.

De gasfles is dus leeg….Er zijn twee gasflessen. Eén gasfles is voor het kookplaatje en de andere gasfles is voor de boiler van de warmwatervoorziening van de badkamer. Het verwisselen van een gasfles is nogal problematisch. Eerst moet er een nieuwe volle fles gekocht worden; dan moet deze naar boven getransporteerd worden en daarna moet de gasfles aangesloten worden. Het transport van de gasfles is voor Ben te zwaar, dus vroegen we aan de jonge vrijwilliger Jordan om dit klusje te klaren. Het BLA team doet werkelijk niets; wij moesten hen zelfs nog verschillende keren activeren om Jordan het geld mee te geven. Nadat er enkele dagen voorbij waren gegaan, hadden we dan eindelijk een nieuwe gasfles. Echter: Jordan stond niet te popelen om deze fles aan te sluiten (dat is begrijpelijk), maar poetsvrouw Huria (Houriya blijkt de juiste schrijfwijze te zijn), draait haar hand er niet voor om. Probleem opgelost, zou je denken. Helaas….nog steeds werd de gasfles niet aangesloten. En de reden? Een passende sleutel zou ontbreken. In de praktijk betekent dit weer vertraging…delay….Dit houdt tevens in dat we dus weer ‘terug bij af’ zijn en ‘s ochtends keteltjes warm water moeten verwarmen op het kookplaatje om uiteindelijk onze ‘bucket shower’ te kunnen nemen. Kortom: Een heel gedoe, omdat niemand iets doet, maar hoera…...na 5 dagen werd de gasfles eindelijk aangesloten!

Op 3 december gingen we richting KNO-arts, of te wel ORL (Oto Rhino Laryngologie) en wel naar dokter Benlemlih Najib. Even waren we op het verkeerde been gezet en arriveerden we per taxi bij ‘ Clinic Nour’. Dit was echter niet de juiste plek. ‘Le cabinet’ van deze arts bleek vlakbij onze talenschool te zijn. Met de taxi dus weer terug en dit keer naar het juiste adres. Jammer…de arts was vertrokken en we kregen te horen dat we om 16.30 uur bij hem terecht zouden kunnen. Na een tijdje gewacht te hebben in de wachtkamer (tussen alle vrouwen in djellaba), waren we aan de beurt. In de wachtkamer aan de muur prijkten de diploma’s. In dit geval van de zoon, die ook KNO-arts was geworden. Dat is ook typisch een Derde Wereldland; show en buitenkant. Het is helemaal prachtig als op het diploma staat vermeld dat degene in het buitenland heeft gestudeerd. In Marokko zie je vaak dat artsen in Frankrijk hebben gestudeerd. Voor de duidelijkheid: Een djellaba is een lang, losvallend gewaad met lange mouwen en met - in sommige gevallen - een puntige capuchon. Hij wordt tot op de enkels gedragen en heeft meestal een neutrale kleur. Hij wordt met name in de Maghreb-landen door mannen en vrouwen gedragen. Een djellaba is de traditionele kleding voor Marokkanen. Oké, terug naar de oorarts….Hij heeft een onderzoek verricht waarbij hij met een ‘camera’ de gehoorgang in beeld bracht op een monitor. Verder voerde hij nog allerlei testjes op mij uit. Hierna werd ik onderworpen aan een gehoortest. Deze was niet goed en niet slecht. Hoewel er niets verontrustends aan de hand was, luidde de diagnose: Surdité de transmission gelre; of even vrij vertaald: Een tijdelijke/plotselinge doofheid die veroorzaakt was door kou. Nou ja zeg…..bedankt British Language Academy…..dit is dus het resultaat van anderhalve maand in een ijskoud gebouw wonen/werken. Medicatie werd voorgeschreven, alsmede neusdruppels en oordruppels. Mocht het euvel na een week niet verholpen zijn, dan even terugkomen, o.a. voor een nieuwe gehoortest. Het viel mij op dat mijn spreekvaardigheid Frans stukken beter ging dan enkele weken geleden. Hoewel de arts aan één stuk door ratelde in het Frans, begreep ik hem voor de volle honderd procent. Blijkbaar begin ik er weer in te komen…..

Even naar een kapper, even naar een pedicure, lijkt simpel, doch is het niet. Voordat je iemand gevonden hebt die je kan verwijzen, ben je uren verder. Uiteindelijk vonden we een prima lokatie. Ik (Dees) babbelde gezellig in het Frans met zowel de kapper als de pedicure. Toen ik liet weten dat we op 25 december naar Chefchaouen zullen gaan, werd de man lyrisch. Chefchaouen was zijn favoriet waar hij geregeld kwam. Een mooie plek in de bergen. Ook kreeg ik het advies om een plaatsje in de buurt te gaan bezoeken vanwege de prachtige randonnées en cascades. Ben trof het ook…..hij werd geknipt door een collega kapper, die in het verleden 10 jaar in Nederland had gewoond en gewerkt (ook als kapper). De beste man sprak dus Nederlands! Grappige ervaring: Nederlands praten bij de kapper in Marokko……..

In de klaslokalen en op kantoor hangen camera’s. Dat is begrijpelijk met het oog op diefstal e.d. Echter: Bij toeval kwamen we er achter dat ook het gesproken woord wordt opgenomen. Dit wordt geregistreerd via de beeldcamera die vanuit de hoofdvestiging in Casablanca wordt aangestuurd. Nou, privacy is hier ver te zoeken…Big Brother is watching you! Een vreemde gang van zaken…De docenten willen dat wij ons qua spreekvaardigheid houden aan de topic van de les, maar de cursisten vragen nadrukkelijk om uitwisseling van culturele aspecten. Dat komt toch een beetje tegenstrijdig over. Bovendien staat op de website van Workaway duidelijk vermeld dat volunteers are invited to speak to our students about their countries, their culture and their life experience……..Naderhand wordt deze kwestie per mail toegelicht door direkteur Harim: De camera’s zijn bedoeld om de ‘teachers lessons’ te volgen, omdat er in Marokko veel luie docenten zijn die erg blij zijn als er geen camera’s hangen.

De tagine die poetsvrouw Huria maakt is heerlijk, met name haar tagine with vegetables and fish…...delicious!

In een klas met kids (beginners) zitten twee zusjes, waarvan de jongste mij altijd ‘my best friend’ noemt. De moeder van deze kinderen was jong getrouwd (18 jaar) en had op haar 20e al een kind. Inmiddels heeft zij 3 dochters, waarvan er dus 2 op onze talenschool zitten. Moeder zelf zit ook op British Language Academy (elementary level). De beide zusjes hadden mij enige tijd geleden verteld dat moeder opnieuw zwanger was. Uiteraard werd dit keer gehoopt op een jongen. En dan plotseling laten de zusjes mij vol enthousiasme weten dat inmiddels het geslacht van de ongeboren baby bekend is en…hoera….it’s a boy! En….hij wordt geboren omstreeks Ramadan………

Op woensdagavond 5 december stonden er plotseling 2 jonge vrouwen op de stoep, van origine afkomstig uit Canada. Zij waren op doorreis vanuit de woestijn richting Chefchaouen en hadden een slaapplek nodig in Fes. Aangezien zij in het verleden op BLA in Fes als vrijwilligers aktief waren geweest, had direkteur Harim deze mogelijkheid aangeboden.

Wij hebben een vrij intensief mail contact met een Duits meisje dat wij in Peru hebben ontmoet. In maart/april 2016 hebben wij samen op een school gewerkt in Ayacucho. Momenteel heeft zij een ‘exchange semester’ van 4 maanden afgerond op de universiteit in Cali/Colombia. Ook is zij in Marokko geweest en zijn wij in Colombia geweest. Momenteel wordt er dus druk gemaild tussen Zuid-Amerika en Noord-Afrika. Toen wij haar vertelden over ons werk op de British Language Academy hier in Fez, gebruikten wij de afkorting BLA, die zij heel grappig interpreteerde als…..veel bla bla bla tijdens onze conversatielessen………..

En dan gaan we flyers uitdelen op drukke plekken in de stad. Dit met het doel om talenschool British Language Academy te promoten…………Een zeer leuke ervaring! Wij sjouwden 3 tot 4 uur door de stad en kwamen in contact met diverse mensen die interesse toonden. Het was een leuke interactie. Op onze vraag of men Engels sprak, kregen we vaak een ontkennend antwoord te horen. Reden temeer om een flyer te geven en de mensen kennis te laten maken met ‘ons’ taleninstituut BLA.

Het spreekt vanzelf dat wij af en toe de boulevard in Vlissingen missen, maar….ook hier hebben we een paar boulevards en wel Boulevard Mohammed V en Boulevard Hassan de Tweede (weliswaar zonder water….hahaha…..maar een kniesoor die daar op let). En........uiteraard kunnen we altijd nog kijken op zeegat.nl

In Nederland wordt geklaagd over de pensioenen, maar als je hier 80-jarigen nog Tempo zakdoekjes ziet verkopen voor 1 Dirham (10 Eurocent), dan vraag je je wel eens af: Waar hebben wij het over in Nederland?

Beiden zijn we verkouden en hebben keelpijn (gehad). Ook zitten de oren van Dees nog steeds dicht. Alles met dank aan het zeer koude gebouw waar we werken, terwijl het buiten lekker weer is.

Op 8 december arriveerde er een man, zijnde een vrijwilliger, die slechts 1 lesje meedraaide op ‘ons’ taleninstituut . Hij bleek een vriend te zijn van direkteur Harim.

Je struikelt hier over de bedelaars, de schoenpoetsers en veelal oude mensen die tot op hoge leeftijd allerhande waar proberen te verkopen om in het dagelijks onderhoud te kunnen voorzien. Dus maar even een heel klein steentje bijdragen…....wij laten onze schoenen poetsen (2 paar schoenen 20 Dirham, 2 Euro).

En dan wordt het weer tijd om een beetje cultuur te snuiven. Op zondag 9 december togen we naar Bou Inania Medersa; de Koranschool in de medina. Het is in opdracht van sultan Abu Inan Faris gebouwd tussen 1351 en 1356 en daarmee een uitstekend voorbeeld van Merinidische architectuur. De naam Bou Inania is afkomstig van het eerste deel van de naam van de sultan Abou Inan Faris. Een medersa of madrassa of medresse is het Arabische woord voor school, zowel seculier als religieus. In de westerse wereld wordt madrassa gebruikt voor een Koranschool. Dit is dus een religieuze school waar de islam wordt onderwezen. De eerste madrassa werd in 1067 gesticht in Bagdad. Dit is de enige madrassa in Fez met een minaret. De madrassa had zowel de functie van onderwijsinstituut als ook van gemeenschappelijke moskee.
Welnu, wij waren benieuwd naar deze Koranschool in de medina. Het is een mooi gebouw met een mooie binnenplaats. Hier moet je gewoon even kijken en genieten en vooral oog hebben voor de vele details. Het is een prachtige combinatie van houtsnijwerk en keramiek. Het is een fantastisch gebouw met veel historie; de details op de muren zijn schitterend. De medina ligt weliswaar midden in Fez, maar bij het binnenstappen heerst er een oase van rust.

Wij beginnen aan onze laatste 2 weken in Fez. Als we op 25 december vertrekken richting Chefchaouen, dan zijn we precies 2 maanden in Fez geweest.

Op 10 december togen we weer naar oorarts Benlemlih Najib. Hoewel de oren nog niet helemaal open zijn en er inmiddels een verkoudheid bijgekomen is, gaan we er maar vanuit dat het vanzelf over gaat. Wij lieten de oorarts dan ook weten: ‘Il n’est pas nécessaire de revenir, parce que tout va bien et je crois et j’espère que le problème va disparaître’, waarop de oorarts de gevleugelde woorden uitsprak: ‘Inch’Allah’ of tewel: By His grace…....hahaha! Ook gingen we even naar de huisarts die ons tenslotte had doorverwezen naar de oorarts en gaven copieën af bij de assistente als het ging om de verwijzing, het resultaat van de oorarts (tijdelijke doofheid door kou) en de behandeling (medicijnen, neus-en oordruppels).

Als we op straat lopen, wordt Ben plotseling aangesproken door een vrolijke oude Marokkaanse man. Blijkbaar deed het postuur van Ben hem denken aan een Duits postuur…..hahaha! Wat bleek? De beste man had veertig jaar in Duitsland gewoond en gewerkt (in de textielbranche) en zowel deze Marokkaanse man als Ben genoten ervan om samen even Duits te praten.

Het scheerapparaat van Ben heeft het begeven; een flinke snee in zijn wang is getuige hiervan. Er werd dan ook een nieuw scheerapparaat gekocht.

Middels mail contact met direkteur Harim wordt ons steeds meer duidelijk. Het belangrijkste feit is dat de school in Fes niet goed draait. Er zijn te weinig cursisten en bovendien is hij niet tevreden over het team. Hij overweegt zelfs om de lokatie Fes te sluiten…..Het team loopt inderdaad niet over van werklust en zij zijn in onze beleving geen ‘ ambassadors’ van de school. Zij geven weliswaar les, maar meer vanuit een extrinsieke motivatie (ik heb een baan en verdien geld) dan vanuit een intrinsieke motivatie. Het schort aan enthousiasme, creatief denken en het tonen van initiatief. Zij verschuilen zich constant achter: ‘Unless mister Harim’…..’Ask mister Harim’….

Grappige situatie in een klas met kids: Vrijwilligster Freya uit Engeland en ik (Dees) moeten met 2 kinderen oefenen met vocabulaire aangaande het huis. Het jongste kind (ik schat een jaar of 7) ziet mij (Dees) al bijna 2 maanden en weet dat ik Frans praat. Als vrijwilligster Freya (native speaker Engels) het woord richt tot de kleine meid, zie ik dat deze Yasmine het niet begrijpt en zij kijkt mij (Dees) gespannen aan, kruipt naar mij toe en fluistert: ‘Qu’ est-ce qu’elle dit maîtresse?’ Zo lief………………

In een moderne lesmethode zien we niet meer de zin: ‘ How are you?’, doch: ‘How r u?’…Tsja…even wennen……

En weer is er een gasfles leeg….nu de gasfles van de kookplaat. Deze keer wordt de gasfles van de badkamer losgekoppeld en gekoppeld aan de kookplaat. Conclusie: Geen warm water in de badkamer, maar wel een warme kop thee/koffie…Als Houriya komt, zal zij er zorg voor dragen dat er weer 2 gasflessen operationeel zijn. De huidige vrijwilligers zijn namelijk huiverig om een gasfles te vervangen. Op het moment dat Houriya arriveerde was er echter nog geen nieuwe gasfles gekocht. Meestal wordt dit gedaan door een jonge mannelijke vrijwilliger. Voor Ben is zo’n gasfles veel te zwaar om naar boven te sjouwen. De enige jonge mannelijke vrijwilliger (Jordan) loopt echter niet over van werklust, dus dat schoot niet op. Praktische Ben koos voor een snelle effectieve oplossing. Hij heeft inmiddels een goed contact opgebouwd met de eigenaar van een klein winkeltje op de hoek. Deze eigenaar wordt geholpen door een neef; een jonge knaap van zo’n jaar of vijftien. In dit winkeltje zijn ook gasflessen te koop. Ben regelde dat de jonge neef even meeliep met de gasfles richting talenschool. Opgelost dus….

Op 13 december werd zowel teacher Nisrine ziek (haar lessen werden gecanceld), als ook vrijwilligster Freya. Op diezelfde dag kwamen er 2 nieuwe vrijwilligers, Ayushi en Neerja genaamd. Deze twee jonge meiden zijn afkomstig uit India en studeren ‘law’ aan de universiteit van Oxford. De periode in Marokko is slechts een korte onderbreking. Neerja vertrok alweer op 16 december; Ayushi blijft iets langer. Het was leuk om het Engels-Indisch accent weer te horen. Blijkbaar hebben de zieken nu Dees aangestoken, want dit resulteerde in diarree. Ook de vocht in het gebouw gaat opspelen….ik ben verkouden; ik piep, hoest en proest…..het wordt tijd dat we dit koude gebouw gaan verlaten……….

Als teacher Nisrine hoofdpijn heeft en ik haar een hoofdpijntablet geef (uit Nederland), wordt het doosje niet alleen aan alle kanten bestudeerd, maar er wordt zelfs een foto van gemaakt, want…..’I will go to the drugstore/pharmacy and ask if they sell it also in Morocco’….tsja….alles wat uit het buitenland komt wordt altijd als beter ervaren….helaas……….

Het bleek dat er op zaterdagavond 15 december 2 vrijwilligers op de deur hadden geklopt. Niemand van de aanwezige vrijwilligers had deze ‘ klopsignalen’ gehoord, maar bovendien wist ook niemand dat er nieuwe vrijwilligers zouden komen.

Op zondag 16 december trokken we er op uit en wel naar de Jnan Sbil tuinen. Aan de rand van het eeuwenoude gedeelte van Fez en de historische medina is, verscholen achter hoge muren, deze parel te vinden: De Tuinen Jnan Sbil. De tuin werd ontworpen in de 18e eeuw in opdracht van Sultan Moulay Abdellah naar het traditionele Arabische ontwerp. De tuin strekt zich uit over een oppervlakte van 7,5 hectare en bevat een unieke verzameling aan flora en fauna, met ongeveer 3000 verschillende soorten, waarvan sommige soorten zeer zeldzaam zijn. De tuin is nog steeds veerkrachtig, mooi en vol en ademt de sfeer van rust en vrede. Enkele jaren geleden is de tuin volledig opgeknapt en gerestaureerd. In de Arabische cultuur is de tuin een belangrijk element. Het is een plek waar men kan schuilen voor de warmte en waar ruimte is voor rust en reflectie. Tuinen hebben altijd een belangrijke plaats ingenomen in de islamitische samenleving, omdat ze het metafoor van het paradijs representeren. Ook water speelt een cruciale rol in de tuin van Jnan Sbil. Dit is o.a. terug te vinden in de vele fonteinen en kanalen waar de tuin over beschikt. Hierin kan men het ontwerp van de Arabische tuin ontdekken. De rivieren Oued Fès en Oued Jawahir (de rivier van parels) stromen door de tuin. Een oude kapotte watermolen herinnert aan de tijden dat de oude stad werd aangedreven door watermolens en zo de ambachtslieden en hun werkplaatsen de mogelijkheid boden te werken. Fez was één van de eerste steden in de wereld die een waterdistributie netwerk bouwden die de stad de mogelijkheid gaven om de kunst van het tuinieren te ontwikkelen.

Op zondagavond 16 december gaat de telefoon op het taleninstituut. Ik (Dees) dacht: ‘Laat ik eens in het Engels opnemen in plaats van in het Frans, kijken wat er gebeurt…’. Welnu, de persoon aan de andere kant van de lijn vroeg mij in perfect Engels of ik Arabisch sprak. Toen ik daar ontkennend op antwoordde, ging zij in vloeiend Engels verder en wilde weten of er cursussen voor kinderen werden gegeven……Op diezelfde avond raakte ik in gesprek met de Indische vrijwilligster Ayushi. Zij zat er helemaal doorheen…..Zij had net als ik ook last van haar oren en bibberde van de kou. Samen dronken we een kopje thee en ik probeerde haar een beetje op te beuren. Zij was aan het twijfelen…..Zal ik teruggaan naar huis, of zal ik Fes verruilen voor de talenschool in Berrechid en/of Casablanca? Ik liet haar weten dat het mijn inziens jammer zou zijn om met een ontevreden gevoel Marokko te verlaten, so please give it a second chance in Berrechid and/or Casablanca…..Gelukkig was Ayushi een dag later weer optimistischer gestemd.

Op 17 december vertrokken de vrijwilligers Jordan en Freya. Nu zijn we nog alleen met vrijwilligster Ayushi. Wij beginnen aan onze laatste week Fez…We zijn blij dat we bijna gaan vertrekken. De organisatie BLA zullen we niet gaan missen. Het schort hier aan ‘a good attitude to work, communication and explanation’. Er zijn veel ‘promises and excuses’, concrete ‘results’ blijven te vaak uit. En bovendien zijn we erg happy dat we het ijskoude gebouw kunnen gaan verlaten. Van de 2 maanden Fes heb ik (Dees) 1 maand gesukkeld met allerlei lichamelijke klachten. Echter: Zoals altijd gaan we ‘our students’ weer enorm missen. Zij blijven altijd onze ‘drive’ en zorgen ervoor dat onze passie er nog steeds is!

Onze laatste lessen worden een feit…..In een beginnersgroep wilde een cursist mij (Dees) iets duidelijk maken. Zijn Engels schoot echter tekort. Daarom liet ik hem weten: ‘You can say it in French’ en toen kreeg ik te horen: ‘Tu vas me manquer’…..Ik zal je missen……..

Andere bijzondere situaties in de klas: In een conversatie groepje van Ben zaten 3 vrouwen die aan elkaar gewaagd waren en die bovendien in een jolige bui waren. Volgens één van hen wilde haar medestudente met Ben trouwen, waarop een ander reageerde met: ‘Pas op, daar zit zijn vrouw (wijzend naar Dees)….Dikke pret dus! Zelfs na 2 maanden Fes is het blijkbaar voor een cursist niet helder dat wij Nederlandse vrijwilligers zijn in Marokko. Hij was namelijk in de veronderstelling dat wij de eigenaren waren van British Language Academy…..hahaha! En dan….. Een cursist uit de gevorderden groep bleef Ben maar bedanken voor de interessante gesprekken die hij de afgelopen maanden met Ben had gevoerd. Handen werden geschud en er werd gewezen op het hart….You are in my heart………………..

Aangezien wij een politie-agente als cursiste in de klas hebben, maakten wij even van de gelegenheid gebruik om de visa-run naar de Spaanse enclave Ceuta voor te leggen. Zij beloofde dit na te vragen en met ons contact op te nemen. Resultaat: Wij kunnen zo vaak als we willen Marokko in-en uitreizen, omdat we EU-member zijn. Als je echter niet naar Ceuta zou willen, dan moet je je verlenging op het politiebureau in Marokko regelen. Wij kiezen echter voor de visa-run naar Ceuta en hoeven hier in Fes dus niet naar een politiebureau te gaan.

Grappige situatie in een kids class: Als ik (Dees) vertel dat ik Fez ga verlaten, denkt het kleine grut in termen van: Hun reis om de wereld zit erop...haha! In het Frans liet een klein meisje mij dan ook weten: ‘Tu as fini le tour du monde?’

In de nacht van 18 op 19 december kwamen er twee vrijwilligers uit Casablanca (van origine afkomstig uit Spanje) die slechts de nacht doorbrachten op onze talenschool in Fes. Dit vanwege hun vlucht op 19 december, terug naar Spanje/Sevilla. Wij raakten in gesprek met deze Maria en Elisa (tolk/vertaalsters Spaans-Engels-Arabisch) en we kregen van Elisa nog een prachtige verwijzing naar een project in Ceuta, de Spaanse enclave waar wij binnenkort naar toe gaan. Deze Spaanse Elisa bleek verbonden te zijn met een associatie in Sevilla ‘committed to migrants and refugees’ en zij gaf ons de naam van een zekere zuster Paula Domingo die voor de organisatie Elin in Ceuta zich inzet voor de migranten cq vluchtelingen. Welnu, dat klinkt ons goed in de oren en lijkt op ons lijf geschreven.
Niet alleen deze twee Spaanse vrijwilligers arriveerden in de nacht van 18 op 19 december, doch ook nog twee vrijwilligers uit de Verenigde Staten, zijnde Gretchen en Clare. Gretchen bleef ook slechts 1 nacht en vertrok eveneens op 19 december voor haar vlucht naar de USA. Clare echter bleef een nachtje langer en vertrok op 20 december. Ja, ja, die jongelui komen en gaan………………..

Overigens: Marokko is diep geschokt over de wrede moord op twee Scandinavische toeristes. In z’n algemeenheid ervaren sommige jonge vrouwelijke internationale vrijwilligers ook last van opdringerige Marokkanen. Wij ontvingen op 21 december een aangepast reisadvies voor Marokko van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Onaangename verrassing: Als wij op 20 december direkteur Harim bellen vanwege ons vertrek uit Fez op 25 december en ons plan om te starten op zijn talenschool in Chefchaouen, krijgen we zomaar ‘out of the blue’ te horen dat de lokatie van British Language Academy (BLA) in Chefchaouen nog niet operationeel is. De opening kan nog enkele maanden op zich laten wachten (maart). Nou ja zeg….Waarom liet hij ons dit niet eerder weten? Hij was namelijk op de hoogte van onze plannen, te weten: Vertrek uit Fez op 25 december; dan naar de talenschool in Chefchaouen tot eind januari en dan naar de Spaanse enclave Ceuta vanwege het visum, om uiteindelijk weer terug te keren naar Marokko om op zijn tweede BLA lokatie in Casablanca te gaan werken. Nu echter werden we voor een voldongen feit geplaatst en moesten onze planning bijstellen. Wij besluiten om weliswaar toch naar Chefchouen te gaan, doch voor slechts een weekje. Wij nemen een ‘break’ en gaan de feestdagen (Kerst, verjaardag Dees, Oud en Nieuw) doorbrengen in Chefchaouen. Op 2 januari gaan we dan al naar Ceuta, eerder dan gepland dus. Daar zullen we wellicht blijven tot de talenschool in Chefchaouen de deuren heeft geopend in maart. Echter: Harim is Harim en dit betekent dat er geregeld beloftes en excuses zijn en een heleboel blablabla verhalen, maar dat dit uiteindelijk vaak op niets uitdraait. Wij zijn toch wel een beetje teleurgesteld in Harim. Hij heeft ons binnengehaald met allerlei prachtige verhalen, maar als puntje bij paaltje komt geeft hij soms niet thuis. Zomaar enkele voorbeelden: Hij had ons beloofd om ons met de schoolbus van Fez naar Chefchaouen te brengen. Plotseling liet hij weten dat hij zelf te druk was (dat kan natuurlijk; alle begrip), maar dat hij ‘a driver’ zou sturen. Hierop volgde de versie: ‘The driver is ill and nobody wants to drive to Chefchaouen, because it is too cold’. Harim adviseerde om met de bus te gaan. Dat een busrit van zo’n 4 uur voor Ben niet te doen is vanwege zijn beperking (vele malen per dag incontinentiemateriaal vervangen), daar walste Harim toch wel overheen. Wij lieten hem weten dat we zelf wel een taxi zouden regelen en aldus geschiedde. Nu we de gratis school accommodatie in Chefchaouen dus ook niet kunnen gebruiken, regelden we zelf ook maar een hotelletje voor een week in Chefchaouen. Onze periode in Fez is duur uitgevallen met vele medische kosten en nu dus voor Chefchaouen transport en accommodatiekosten. Harim is een tikkeltje chaotisch. Een paar jaar geleden liet hij ons weten dat wij de eerste steen mochten leggen bij de bouw van de talenschool in Fez. De eerste steen leggen duidt toch op nieuwbouw, nietwaar? Nu zijn we dan op deze talenschool in Fez en blijkt de school gewoon ondergebracht te zijn in een bestaand gebouw. Of Harim laat ons weten dat wij de eerste vrijwilligers moeten zijn op de nieuwe school in Chefchaouen. De ene keer wil hij dat je naar Fes gaat, dan weer heeft hij je nodig in Casablanca om vervolgens te melden dat je beter naar Berrechid kunt gaan. Het is om dol van te worden! Wij nemen Harim inmiddels met een korreltje zout en hebben besloten om na ons weekje Chefchaouen naar Ceuta (Spaanse enclave) te gaan en aldaar op zoek te gaan naar een project. Allereerst zullen wij de verwijzing gaan bekijken die we gekregen hebben van de Spaanse vrijwilligster Elisa die we op onze talenschool in Fez hebben ontmoet. Zoals eerder gemeld, betreft het een associatie die zich inzet voor migranten/vluchtelingen. Het idee spreekt ons in ieder geval erg aan. Wie weet….Als we dit migranten project krijgen is het prima. Zo niet, dan kunnen we ook op eigen initiatief een project gaan zoeken in Ceuta (bijvoorbeeld scholen)/ Mocht één van beiden goed bevallen, dan kunnen we natuurlijk ook besluiten om een tijdje in Spanje te blijven. Mocht dit alles niet lukken, dan kunnen we altijd weer terugkeren naar Marokko om aldaar weer te gaan werken op British Language Academy in Chefchaouen en daarna op de tweede lokatie in Casablanca. Het is goed dat British Language Academy meerdere lokaties heeft in Marokko, dus dat komt wel goed…….

De laatste paar dagen op BLA Fez breken aan…...…Nog meer ‘ kippenvel momenten’ in de klas: Als een Marokkaanse cursiste in de gaten heeft dat het echt onze laatste les is, word ik (Dees) spontaan op beide wangen gekust. Andere cursisten blijven ons maar bedanken en vaak krijgen we te horen: ‘We have learned a lot from you’; ‘You taught us so many things and so much more than English’; ‘ Thanks for your advice and life lessons’; ‘We will miss you’; ‘Please come back’ etc. etc.

In twee maanden tijd zie je weer hoeveel contacten je hebt opgebouwd in Fez. Er werd dan ook een ‘bye bye’rondje gemaakt. Op het Goethe instituut (onderdeel van het gebouw waar ook British Language Academy is gehuisvest), maakte Ben nog een paar grappen in het Duits. Dit tot grote hilariteit van zowel de docent als ook de studenten.

Op 24 december kregen we de lesmethode en ‘a certificate’ (maar liefst 2 versies van British Language Academy)…..Een leuk souvenir…..

De Indische vrijwilligster Ayushi vertrok op 25 december en wij ook.

Op 1e Kerstdag vertrokken we dus uit Fez en gingen we naar Chefchaouen (of Chaouen). Afstand: Ongeveer 210 km. De naam Chefchaouen betekent: Kijk naar de hoorns of de pieken. Chefchaouen is een stadje in Noord-Marokko en is de hoofdplaats van de provincie Chefchaouen. Het staat bekend om haar indigoblauw geschilderde huizen. De plaats is gelegen op een hoogte van 557 meter boven de zeespiegel. Hier in Marokko tussen de moslims merken we uiteraard helemaal niets van Kerst. Wij hadden een taxi geregeld en deze arriveerde omstreeks 12.00 uur op de talenschool. Het team werd gedag gezegd en toen vertrokken we. Twee maanden Fez voorbij….Op naar Chefchaouen voor een ‘break’….….! Onze aardige taxichauffeur stopte onderweg een paar keer om ons de gelegenheid te geven om ‘ le barrage’ (stuwdam) te fotograferen en de inwendige mens te versterken. Omstreeks 16.15 uur arriveerden we bij onze accommodatie; een hotelletje (Sevilla) aan de rand van de medina. Le gérant was gekleed in de Marokkaanse djellaba inclusief puntmuts en wij konden het al snel prima met elkaar vinden. (Later bleek dat hij een continue-dienst had van vrijdag tot vrijdag en dat er 2 beheerders waren). Na 2 maanden kou lijden genoten wij vooral van ‘le chauffage’; een verwarmde kamer en een eigen toilet en douche. Wat een verademing! Wij verkenden de omgeving en installeerden ons op de kamer.

Op 2e Kerstdag togen we naar de medina; naar fort Kasbah; naar de moskee en zagen we het mooie Uta el- Hammam plein. Aan het einde van de medina aanschouwden we de Ras El Ma cascades, de watervallen. De blauwe medina van Chefchaouen behoort zonder twijfel tot een heel mooi plekje op deze aardbol. Dit fotogenieke bergdorpje is gelegen in het noorden van Marokko en wordt ingeklemd door het ruige Rifgebergte. Blikvanger is het betoverend mooie oude centrum van Chefchaouen, want de medina is volledig opgetrokken in blauwe en witte verf. Je kunt er eindeloos dwalen door een spectaculair decor van blauwtinten en maakt er kennis met een heel andere kant van Marokko. Maar uh….Waarom is Chefchaouen eigenlijk blauw? Chefchaouen werd in 1471 gesticht door berberstammen uit het Rifgebergte. Vanaf 1494 zochten Joodse vluchtelingen uit Granada er onderdak als gevolg van de Spaanse Inquisitie. De huizen werden omstreeks 1930 voorzien van hun kenmerkende kleur blauw, wat een symbolische kleur is binnen het jodendom. Anno nu is de medina een prachtige smeltkroes van invloeden uit Marokko en Andalusië. Het straatbeeld wordt bepaald door smalle steegjes en rode dakpannen en je hoort vaker Spaans dan Frans of Arabisch. Chefchaouen voelt als een oase van rust in vergelijking met bijvoorbeeld Fes. Het is niet alleen het kalmerende blauw waarmee de huizen zijn versierd, ook de inwoners zijn relaxt en de medina is rustig. Het kloppend hart van Chefchaouen wordt gevormd door Plaza Uta el-Hammam. Dit is een mooi plein dat wordt omringd door kleine restaurantjes en café’s. Chefchaouen staat bekend om haar wolproductie en je kunt dan ook prachtige dekens, tapijten, kleden kopen. Veel winkels hebben een atelier of werkplaats waar je kunt zien hoe dit alles wordt geweven. Ook vind je er handgemaakte sieraden, leren tassen e.d. Over elke aankoop valt stevig te onderhandelen en een deal wordt vaak beklonken met een glaasje muntthee. Een stukje buiten de stadsmuren ligt de Spaanse Moskee, een erfenis van de Spaanse bezetting in 1920. Het is één van de bekendste bezienswaardigheden van Chefchaouen. De moskee is nooit in gebruik genomen. Verreweg het meest opvallende bouwwerk van Chefchaouen is de oude kasbah aan Plaza Uta el-Hammam. Dit zandstenen fort is volledig gerestaureeerd en nu huist er het Etnographic museum in en een galerie. De blauwe medina van Chefchaouen is dus een bezienswaardigheid op zich. De oude stad bestaat uit een fijnmazig netwerk van blauwe steegjes. De straatjes leiden naar uitzichtpunten en watervallen, goed verstopte restaurantjes en fotogenieke plekken. Eén van de leukste dingen om te doen in Chefchaouen is dan ook eindeloos dwalen door dit blauwe labyrinth. Het is makkelijk verdwalen met alle doodlopende steegjes en wirwar aan huisjes, maar als je naar beneden blijft lopen kom je altijd uit op een herkenbaar punt.

Toen we eind december nog eens in de medina waren, raakten we in gesprek met een Nederlandse toeriste die met haar Engelstalige vriendin 10 dagen in Marokko was. De dames brachten de vreselijke moord op de Scandinavische toeristes nog even ter sprake. Dat wij geen toeristen waren, doch vrijwilligers, werd erg gewaardeerd.

En dan is het 27 december en mag ik (Dees) mijn 58e verjaardag vieren in dit blauwe paradijsje, Chefchaouen geheten. Een mooie dag werd doorgebracht in bovenstaande beschreven medina. Een etentje vond plaats op een dakterras van een restaurantje op het plein Uta-el-Hammam, met uitzicht op het Rifgebergte en een dal vol blauwe huisjes. ’s Ochtends waren we naar de Municipalité gegaan, omdat Ben het idee had om bij de Gemeente te vragen waar de nieuwe talenschool British Language Academy zou worden gevestigd. De school wordt namelijk ondergebracht in een bestaand gebouw.Wij waren nu eenmaal in Chefchaouen, dus het leek ons leuk om de lokatie te traceren. Op die manier zouden we dan al een beeld hebben bij de school waar we wellicht in maart 2019 zouden kunnen starten. Wij hadden beter moeten weten…..In Nederland zou dit ongetwijfeld een fluitje van een cent zijn geweest, maar hier in Marokko liggen de kaarten wezenlijk anders. Het blijft natuurlijk Afrika en dat betekent dat men niet alleen erg gevoelig is voor hiërarchie, maar ook achterdochtig reageert en men niet gewend is dat mensen initiatief tonen. Toch was het bijzonder om ‘la mairie’ te zien; een gebouw dat aan de binnenkant deed denken aan 1920 in Nederland. Wij werden van persoon 1 (beneden) naar persoon 2 (boven) geleid en deze ‘ vice-président’ gaf uiteindelijk de naam en het telefoonnummer van - in zijn ogen - een hoge piet (Monsieur Rachid) en verzocht ons om de volgende ochtend terug te komen. Wie weet hadden we wel de gegevens van de burgemeester ontvangen?!.........

De volgende dag (28 december) terug dus naar de Gemeente en nu togen we meteen naar de eerste verdieping. Degenen met de hoogste functies zitten meestal ook op de hoogste verdieping….hahahaha! Wij maakten kennis met monsieur Rachid die dus niet de burgemeester bleek te zijn. Deze Rachid leidde ons ook weer verder door de organisatie heen en bracht ons uiteindelijk naar ‘le secrétaire du cabinet’. Aldaar aangekomen deden we ons verhaal en vroegen dus of men de lokatie van de nieuwe talenschool wist. Nee dus…..niemand wist iets zinnigs te vertellen. ‘s Middags weer terugkomen en nu dus wel bij de burgemeester. Ja, we zijn weer in Afrika en dat betekent steeds opnieuw……you come and go……..Wij besloten nog 1x terug te gaan en mocht dit ook op niets uitdraaien dan zullen we direkteur Harim bellen om te vragen naar de lokatie. En inderdaad………..de burgemeester was niet aanwezig op het afgesproken tijdstip, maar we kregen wel zijn twee telefoonnummers. Bellen dan maar….helaas….voicemail als resultaat. Sms gestuurd; geen reactie. De lezer vraagt zich wellicht terecht af waarom wij niet meteen Harim hebben gebeld. De reden hiervan is gelegen in het feit dat wij toch wel enigszins teleurgesteld zijn in Harim vanwege de vele beloftes en excuses. Echter: Uiteindelijk vonden we het belangrijker om de lokatie van de talenschool te zien dan ons te laten leiden door de opgedane Harim-frustraties; we waren nu eenmaal in Chefchaouen en wilden het ijzer smeden als het vuur heet is. Harim beloofde ons het telefoonnummer van iemand te geven, die dan samen met ons naar de school zou gaan. Aldus geschiedde. Wij maakten een afspraak met een zekere Mahmoud. Concreet: Op zondag 30 december om 12.00 uur werden we door Mahmoud opgehaald bij ons hotelletje Sevilla en samen togen we naar de nieuwe lokatie van British Language Academy in Chefchaouen. Het was vlakbij en bevond zich in de medina. Deze aardige knul (geboren in Kenia en opgegroeid in Canada), liet ons het hele gebouw zien. Welnu, dat mocht er zijn! Niet alleen Harim zal huren, maar ook een andere instantie. Spannend of het allemaal door kan gaan. Voor Chefchaouen zou een British Language Academy op z’n plaats zijn, zeker gelet op het toeristische karakter van Chefchaouen. Na afloop dronken we samen een thé à la menthe. Erg fijn om een beeld van deze plek te hebben met het oog op de (nabije) toekomst.

Wij zien het absoluut zitten om op BLA Chefchaouen les te gaan geven. Echter: Ook de eventuele mogelijkheden in Ceuta spreken ons aan (Migranten project of lesgeven op scholen). Dus: Alles is nog open….

Wij plannen en wij regelen een heleboel…..alles heeft te maken met ons vertrek naar Ceuta. Dit hield in: Vervoer regelen; accommodatie zoeken (nog niet gelukt) en zuster Paula Domingo mailen en bellen om te informeren of zij mogelijkheden voor ons ziet op haar project. Op de mail kregen wij geen antwoord. Tijdens het telefoongesprek werd duidelijk dat zij geen Engels spreekt, doch slechts Spaans. Er werd daarom ook iemand opgetrommeld die ons in gebrekkig Engels liet weten dat men geen mail had ontvangen. De mededeling die daarop volgde was helemaal onlogisch, namelijk: ‘We will only reply mails from January 7’. Uh….dat klinkt toch tegenstrijdig, nietwaar? Eerst geen mail gekregen en dan wordt doodleuk gezegd dat men pas mails gaat lezen na de Kerstvakantie. Uiteindelijk kregen we te horen dat men momenteel geen vrijwilligers nodig heeft. Teneinde toch meer duidelijkheid te verkrijgen in deze kwestie, besloten wij om een mail te sturen naar de verwijzer, te weten Elisa uit Sevilla, die wij ontmoet hadden op de talenschool in Fez. Elisa is namelijk een native speaker Spaans, die ook Engels spreekt. Wij moesten dus afwachten en ons geduld werd behoorlijk op de proef gesteld. Vanzelfsprekend werkte de tijd van het jaar (Oud-en Nieuw) ook niet in ons voordeel. In z’n algemeenheid leek het ons beter om op meerdere paarden te wedden en meer potjes op het vuur te zetten. Daarom struinden we het internet af op zoek naar basisscholen, middelbare scholen, taleninstituten, universiteiten e.d. En toen viel het kwartje…..Instituto de Idiomas, of tewel de afdeling talen van de universiteit……In 2016 hadden wij in Peru/Ayacucho ook gewerkt op Instituto de Idiomas (Indi). Waarom zouden we dit dan ook niet kunnen doen in Spanje/Ceuta? Wij werden enthousiast…..Gelukkig zagen wij nog op tijd dat de scholen in Spanje na de Kerstvakantie de deuren pas weer zouden gaan openen op 7 januari. Oeps……en wij hadden gepland om op 2 januari te gaan vertrekken uit Marokko/Chefchaouen richting Ceuta. Dat bleek dus te vroeg te zijn. Op die manier zouden wij voor de gesloten poorten van de scholen staan. Daarop werd besloten om vier dagen langer in Chefchaouen te blijven en pas op 6 januari naar Ceuta te gaan. Op deze wijze zouden wij dan meteen op 7 januari op zoek kunnen gaan naar een nieuw project op een school, taleninstituut en/of universiteit. Bijkomend voordeel was dat accommodatie in Marokko/Chefchaouen goedkoper is dan in Spanje/Ceuta. De bedoeling is natuurlijk om binnenkort weer gratis accommodatie te krijgen in ruil voor onze gratis diensten. Wij gingen nu dus op twee sporen zitten: Het project van de zusters aangaande de migranten/vluchtelingen en de poging om in Ceuta les te gaan geven op n’importe quel educatief project (school/taleninsituut/universiteit e.d.). En dan krijgen we een reactie van Elisa, de Spaanstalige vrijwilligster die ons heeft verwezen naar het project van de vluchtelingen in Ceuta. Zij liet ons weten dat zuster Paula in India zit, maar zij zou haar best doen om contact op te nemem met deze zuster Paula. Uiteraard kostte dit tijd. Daarom waren wij blij dat wij ons verblijf in Chefchaouen met enkele dagen hadden verlengd. Het is bijna niet meer te volgen…..In afwachting van uitsluitsel aangaande het migrantenproject, besloten wij om alvast een mail met bijlagen te versturen naar Instituto de Idiomas, zijnde een educatief project. Spannend! En daar tussen door zit in ons achterhoofd dus nog een terugkeer naar Marokko, naar één van de talenscholen van British Language Academy (hopelijk in Chefchaouen, anders wellicht op een lokatie in Casablanca waar wij nog niet zijn geweest). Ook mailen we naar een soort van VVV in Ceuta als het gaat om de sociale kaart van Ceuta. Ja, ja, Harim van British Language Academy heeft ons in een behoorlijk moeilijk pakket gebracht, door het feit dat British Language Academy lokatie Chefchaouen nog niet operationeel is.

In Marokko zullen alle jongeren tussen 19 en 25 jaar een jaar in het leger moeten dienen. Dit geldt ook voor vrouwen en zal ingaan in september 2019.

Het verkeer in Marokko is gevaarlijk. In een week tijd vielen er 32 verkeersdoden en 1800 gewonden.

Op de drempel van 2018 naar 2019…...…Oudjaar in Chefchaouen…..Er zijn 2 ‘gérants’ in ons onderkomen Sevilla. Zij werken bij toerbeurt een hele week (van vrijdag tot vrijdag). Toen ik (Dees) op 27 december door de dienstdoende beheerder werd gefeliciteerd met mijn verjaardag, liet hij weten dat hij zelf op 31 december jarig was en ook 58 jaar werd. Het leek ons dan ook wel leuk om hem even telefonisch te feliciteren (hij had namelijk zijn vrije week). Op de laatste dag van het jaar moesten we ook even richting apotheek, omdat er bij mij (Dees) sprake was van een bacteriële infectie. De medicijnen zullen dit euvel weer oplossen. ’s Avonds togen we naar de medina waar we in een knus restaurantje onder het genot van een lekker etentje terug blikten op 2018 en vooruit keken naar 2019. Hierna dronken we op een andere lokatie een kop koffie tussen de ‘locals’ (zoals we dat zo vaak doen en altijd bestaat het gezelschap slechts uit mannen). Vuurwerk hebben we niet gezien. Kortom: Wij hebben helemaal niets van Kerst, noch van Oud-en Nieuw gemerkt.

Meestal nemen we hier als ontbijt slechts een ‘crêpe fromage’ met een ‘café au lait’, maar op zowel Oudjaar als Nieuwjaar nuttigden we een Marokkaans ontbijtje.

Happy New Year! Nos meilleurs voeux pour la Nouvelle Année!!!!!

In ons hotelletje Sevilla bestaan de muren bij de entree uit duizenden kleine mozaïekstukjes….zeer apart en arbeidsintensief. De beheerder ziet ons vaak druk in de weer met onze planning. We hebben namelijk nog steeds geen project noch een accommodatie in Ceuta en de tijd begint te dringen. Beetje stressvol dus, maar goed….we kunnen het wel relativeren, omdat we weten dat alles uiteindelijk wel goed komt. De beheerder liet weten: ‘ La vitesse tue’ en dat is waar. Van de twee beheerders spreekt er één een beetje Engels en deze man vroeg ons om Engelse spreuken en zegswijzen voor hem te noteren. Welnu, hij werd door Dees op zijn wenken bediend en kon 10 bladzijden in ontvangst nemen. Daarop liet hij weten: ‘Vous êtes le professeur’…….hahaha!

De eerste dag van het nieuwe jaar bezochten we Dharbenayad. Met de taxi gingen we naar deze ‘vue panoramique’. Dit panorama bood uitzicht op de schitterende stad Chefchaouen.

En dan stuiten we op een eettentje met de naam Amsterdam. Daar zouden wij nooit naar binnen gaan, doch onze nieuwsgierigheid werd geprikkeld. De namen van de gerechten hadden namen van Nederlandse voetballers. Het bleek dat de eigenaar van de zaak politieman was in Amsterdam. Eigenaardig…….

Op 3 januari gleed Ben uit….hoog afstapje badkamer was glad….hij viel op zijn zij; gelukkig niets aan overgehouden.…..maar wel veel pijn….

Op 6 januari 2019 vertrokken wij uit Chefchaouen waar we een fijne tijd hadden doorgebracht. Omstreeks 12.00 uur kwam de taxi en gingen we op weg naar Ceuta. Nog steeds zonder project en zonder accommodatie. Wel stonden er verschillende lijnen open….. Afstand Chefchaouen-Ceuta: Ongeveer 106 km. Sinds 6 januari dus in Ceuta - op z’n Marokkaans gespeld en uitgesproken als Sebta - is evenals de 300 kilometer oostelijker gelegen autonome stad Melilla een exclave van Spanje. Ceuta ligt aan de Noord-Afrikaanse zijde van de Straat van Gibraltar, aan de Middellandse Zee. De grensovergang van Marokko naar Spanje was sinister: Veel hoge hekwerken, prikkeldraad, controles, camera’s e.d. (Zoals bekend van TV). In de rij wachtenden troffen we een jonge vrouw, Bahia geheten, die erg behulpzaam was en Engels sprak. Zij bleek als vertaalster te werken voor de migranten. Bahia verwees ons ook naar hostel Central in Ceuta. Daar bleek haar man Javier te werken. Wellicht kan deze vrouw iets voor ons betekenen als het gaat om het vinden van een project. Misschien kan zij ons doorverwijzen.Wij proberen in de week van 7 januari een project te vinden in Ceuta en gaan zelf op zoek. (Overigens: 7 januari bleek een ‘Public Holiday’ te zijn. Als een Public Holiday namelijk in het weekend valt, wordt deze doorgeschoven naar maandag. Concreet: Drie Koningen was op zondag 6 januari, maar werd dus op maandag 7 januari gevierd). Mocht het na ongeveer een week niet lukken met een project in Ceuta, dan keren we terug naar Marokko (Casablanca) en gaan verder op een lokatie van talenschool British Language Academy.

Wij hebben op zo’n 14 plaatsen geprobeerd om onze diensten als vrijwilliger aan te bieden, maar dat blijkt in Ceuta ‘a mission impossible’ te zijn.

Op 11 januari vertrokken we uit Ceuta en gingen terug naar Marokko (via Tanger naar Casablanca)………….

Lieve groet,
Ben en Dees